Na de rede van Hitier.
Scherpe reacties te Londen
en Parijs.
Fabriek voor
Dagblad voor de Provincie Zeeland
EERSTE BLAD.
LUCHTGEVAAR!
ramma
ito.
ZATERDAG 7 OCT. 1939
54e JAARGANG - No. 6
Een geheimzinnige waarschuwing.
Belangrijkste Nieuws.
Triplex en Brand
vrije Boards
TEL. 2237.
GOES.
Binnenland.
Dr Colijn lid van de Eerste Kamer.
Kostwinnersvergoeding verhoogd.
tober 1939.
1875 en 414.4 M.
HIRO.
)5—9.15 en 10.00
luserie. 12.00 Ber.
12.15—1.20 Ber.
0 Voor de rijpere
5 Kinderuur. 4.00
n „De jubileeren-
perspectief". 4.35
3 „De stoel omge-
5.00 Gram. 5.15
Gram. 5.45 KRO-
Iram. 6.20 Journ.
n. 7.00 Ber. 7.15
iw in het huwelijk.
10 Ber. ANP, me-
z. oml. 8.35 Gram.
0 Ber. ANP. 10.40
legit inimieos nos-
muz. oml.). 11.10
L.5 m. VARA-uitz.
7.30—8.00 VPRO.
Gram. 10.00 Mor
in de Continubedr.
5 ber. ANP). 2.00
Politiek. 2.20 Mu-
ram.). 3.00 Repor-
st. 4.30 Causerie:
50 VARA-orkest.
el. 6.15 Twentsch
club. 7.00 VARA-
ties. 7.10 Politiek
irsus „Leekenspel
Herh. SOS-ber.
Varia. 8.20 Vraag
Ramblers. 9.10
r komt. 9.15 Vroo-
Gram. 9.40 Vra-
Oké! 11.00 Ber.
heel. 11.30—12.00
;t. 1939.
5 en 414,4 M. 8.30
32.15 KRO. 5.00
ew. muz. (gram.)
d. Hierna: Orgel,
nstand in Mobili-
12.45 Ber. ANP.,
1.20 KRO-Melod.
.onderricht. 2.30
)iano. 3.15 Gram.
n. 4.15 Ziekenlof.
nuz. (gram.). 5.50
naGew. muz.
Gram. 8.00 Ber.
oolijk progr. 9.15
i", operette. 10.40
oog. 11.10—11.40
,5 M. 8.55 VARA.
|/RO. 5.00 VPRO.
00 AVRO.
9.05 Tuinbouw-
Hn. 9.40 Causerie
9.59 Ber. 10.00
10.30 Ned. Herv.
ie „Het surplus",
vergelijking tus-
stand en de poli-
is 1914 en die van
musementsorkest.
|m. 1.00 Viool en
De Indische ver-
2.00 Boekbespr.
en soliste. 3.15
or, Omroeporkest
4.15 AVRO-ork.
im. 5.00 Gesprek-
30 Voor de kinde-
xarme. 6.30 Sport-
ANP., gram. 7.00
Schuldig of on-
osian-orkest. 8.00
nt. Vraag en ant-
:est en solist. 9.15
ïeel met muziek,
nsemble en solis-
3er. ANP., hierna
ensemble. 11.40
EERBERICHT.
ran hedenmorgen
weer: zwaar be-
Zuid; tempera
ennacht 10; neer-
n
Z..
van hedenavond
reer 19 uur
nd: Aanvankelijk
droog weer met
morgen overdag
en tegen den
e regen vooral in
ering in tempera-
zwakke meest Z.
niddag 3 u..
Uitgave: N. V. Uitgevers - Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, Goes
Postrekening 4445! Telefoon 2438
Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J, J.FANOY, Lange Burg 40. Telefoon 28
Abonnemeritsprij* f2.60 per k-rvtaal
Weekabonnementen voor MidoMburg
Goes en VHssIngen 0.20
Losse nummers 5 cent
Directeur - Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA
Advertentiën 30 cent per regel
Ingezonden CC PST S?C!
Kleine Advertenllën Dinsdags en Yrbaags
f 0.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
Idag 3 u.: 757.
fietsers:
Wie gisteren naar Hitier heeft geluis
terd, zal een zekere nerveusheid hebben
ontdekt.
Het eerste gedeelte van de rede, dat
over Polen ging, werd in een zóó snel
tempo afgedraaid, dat men zich onwil
lekeurig afvroeg, of Hitier zijn desbe
treffende gedachten niet het liefst voor
zichzelf had gehoudennu hij toch moest
spreken, wilde hij het zoo snel mogelijk
doen.
Elk woord van waardeering of bewon
dering over den moed van den verslagen
tegenstander ontbrak. Dat is niet groot
voor een groot volk.
Ook in het tweede deel van de rede
was hy onzekerder dan we van Hitier
gewend z\jnhij bleef ver beneden het
oratorische hoogtepunt, waartoe hij zich
in het vuur van zijn rede zoo vaak weet
op te werken.
Dit alles is te verklaren. Een oorlog
tegen Engeland en Frankrijk is een strijd
op leven en dood en kan een nederlaag
beteekenen.
Hitier heeft geen werkelijk vredes
voorstel gedaan. Zijn geheele betoog
kwam neer op den wenseh een Europee-
sche conferentie te beleggen, welke zou
moeten bijeenkomen na de demobilisatie
in de op het oogenblik met elkaar oor
logvoerende landen.
Maar op twee hoofdpunten heeft hij
volkomen gefaald: betreffende Polen en
inzake Tsjecho-Slowakije. En deze twee
zijn voor Londen en Parijs juist de inzet
van den strijd.
De overweldiging van vreemde volken
en vreemde rassen, de zucht naar over-
heersching daar gaat het om.
Over deze gewelddadige voldongen fei
ten zou volgens Hitier niet meer te on
derhandelen vallen. Duitschland en Rus
land zullen de kaart van Europa wijzi
gen.
EEN OFFICIEELE BRITSCHE
VERKLARING.
In politieke kringen te Londen is men
van meening, dat de rede van Hitier
die volledig en ongecensureerd in de En-
gelsche dagbladen is afgedrukt, geen
basis vormt voor den vrede.
De rede wordt thans nauwkeurig be
studeerd door de leden van het oorlogs
kabinet.
In goed ingelichte kringen is men er
van overtuigd, dat de regeering, zoowel
als het parlement de voorstellen als ge
heel onaanvaardbaar beschouwen, daar
zij in geen enkel opzicht tegemoet komen
aan het doel, waarom Engeland en
Frankrijk zich in den oorlog hebben be
geven.
Hitler is in gebreke gebleven, om aan
de eischen van Engeland inzake de res
tauratie van de Poolsche en Tsjechische
onafhankelijkheid te voldoen. En natuur
lijk heeft Hitier het meest fundamen-
teele doel van Engeland van de hand ge
wezen, n.l. het beëindigen van het Hitle-
risme om de overheersching van geweld.
Een op gezag van de Engelsche regee
ring uitgegeven verklaring zegt
De redevoering van Hitler is in twee
deelen verdeeld. Het eerste deel, dat in
hoofdzaak een overzicht is van de afge-
loopen gebeurtenissen, vloeit over van
verdraaiingen van de waarheid, die ge
makkelijk herkend zullen worden door de
bevolking in dit land en inderdaad in de
geheele wereld".
„Bijvoorbeeld de bewering, dat huma
ne methoden van oorlogvoering zijn ge
bruikt in Polen, is weerlegd door ver
klaringen in het parlement en door het
rapport van den Amerikaanschen am
bassadeur in Warschau.
De wereld heeft reeds een eigen oor
deel gevormd over het z.g. verzoek van
de Tsjechen om ingelijfd te worden in
Duitschland, terwijl Hitler's verklaring,
dat hij zijn belofte nooit gebroken heeft,
alleen aantoont, dat woorden van hem
een beteekenis hebben, die totaal ver
schilt van die, welke gemeenlijk daaraan
gehecht wordt."
„Hitier beweert, dat de recente ge
beurtenissen aantoonen, dat de Poolsche
staat iederen nationalen, historischen,
cultureelen of moreelen grondslag
miste."
Dat was niet de opvatting van Hitier,
toen hij in zijn Rijksdagrede van 21 Mei
1935 zeide: „Wij erkennen den Poolschen
staat, als het tehuis van een groote, pa
triottische natie, met het begrip en de
hartelijke vriendschap van erkende na
tionalisten."
„De tweede helft van de rede van Hit-
Ier behelst wat Hitier beschrijft als „nog
een paar vredesvoorstellen".
In hun huidigen vorm zijn deze voor
stellen in vele opzichten vaag en duister.
Opgemerkt wordt echter, dat zij geen
voorstel behelzen betreffende een weer
goed maken van door Duitschland aan
andere volkeren aangedaan onrecht."
„Desalniettemin zullen zij, gelijk ver
klaard is door den premier en den mi
nister van buitenlandsche zaken, onder
worpen worden aan een nauwgezette be
studeering, in overleg met de regeerin
gen van de dominions en van de Fran-
sche republiek.
Het is echter noodzakelijk te herinne
ren aan twee dingen:
Ten eerste: Dat geen vredesvoorstel
len kans hebben aanvaardbaar gevonden
te worden, welke niet daadwerkelijk Eu
ropa bevrijden van de dreiging met
agressie.
En ten tweede: Dat de verzekeringen,
die door de Duitsche regeering in het
verleden zijn gegeven bij vele gelegenhe
den, waardeloos zijn geworden en dat
thans iets meer dan woorden noodig zal
zijn om het vertrouwen te vestigen, wat
de essentieele basis voor den vrede moet
zijn".
Het eerste Engelsche dagblad, dat
commentaar levert op de redevoering
van Hitler, is de „Evening Standaard"
met een nadrukkelijk hoofdartikel onder
het opschrift „Neen".
Het blad schrijft, dat de redevoering
niets nieuws heeft geboden en dat der
halve het antwoord van Engeland en
Frankrijk reeds bekend is.
„Het kan zijn, dat Hitier spoedig in
plaats van vrede voor te stellen, er naar
toe zal kruipen, maar toch is één ding
zeker: Wanneer hij zijn laatste vredes
aanbod heeft gedaan, heeft hij ook zijn
laatsten oorlog gevoerd.
De macht der democratie in Engeland
en Frankrijk, geholpen door hen, die de
vrijheid liefhebben over de geheele we
reld, heeft de beslissing uit zijn handen
genomen. Zij hebben besloten een einde
te maken aan Hitier. Hij heeft zijn eigen
grafrede uitgesproken."
DE MEENING TE PARIJS.
Welingelichte kringen te Parijs zijn
van meening, dat de redevoering van
Hitier beantwoordt aan hetgeen de op
de hoogte zijnde meening ervan ver
wachtte. Afgezien van de oude thema's
waarop Hitier naar zyn gewoonte terug
komt, onderscheidt de redevoering zich
door enkele bijzondere trekken.
In de eerste plaats door het cynisme,
waarmede hy niet gevreesd heeft Polen
te beleedigen, niet alleen in zy'n leiders,
maar zelfs ln zyn combattanten, en in de
tweede plaats zyn persooniyke hoog
moed.
Een sommatie aan de andere mogend
heden om de exploitatie van midden- en
Oost-Europa af te staan voor ieder bevel
en voor iederen wensch van Duitschland
als een Duitsch koloniaal gebied, ziedaar
de grondslag, waarop Hitier den vrede in
Europa wil grondvesten.
In vooraanstaande Fransche kringen
worden Hitler's voorstellen als geheel
onaanvaardbaar beschouwd en bestem
peld als slechts een poging om den vrede
te dicteeren, waarbij dan aan Duitsch
land en Rusland de vrije hand gelaten
zou worden in Oost- en Centraal Europa,
terwijl Hitier daarvoor in de plaats niets
aanbiedt, evenmin als voor de teruggave
van koloniën en de handelsvoordeelen.
HOE AMERIKA DE REDE OPNAM.
Welingelichte kringen
te Washington verklaren,
dat de Vereenigde Staten
geen vrede kunnen onder-
se h r ij v e n, zooals Hitier
dien voorstelt, aangezien de
regeering der Vereenigde Staten eerst
kort geleden verklaard heeft te weige
ren om de verovering en deeling van
Polen te erkennen, evenals zij weigerde
het lot van Tsjecho-Slowakije te erken
nen.
Dezelfde kringen verklaren, dat een
vrede, die beide staten onder Duitsch
vazalschap zou laten, niet den zegen
zou krijgen aan deze zijden van den Al-
lantischen Oceaan.
Eenige mooie woorden en gevoelens,
die oprecht lijken, ten spijt, toont een
nauwkeurige lezing van de rede geen en
kel punt, waarover Hitier zou willen on
derhandelen of tot een compromis ko
men in ruil voor de groote concessies,
die hij voor Duitschland eischt.
Senator Clyde Herring verklaarde in
een radiorede: „De redevoering heeft op
mij den indruk gemaakt van een beken
tenis van een ziel, die tenslotte begint,
haar eigen misdaden in te zien".
In een commentaar op Hitler's rede
schrijft de „Washington Star": „De vre
de wordt niet naderbij gebracht door de
ze bittere toespraak tot een marionetten
rijksdag".
Uit New York wordt gemeld: De oor
logseffecten zijn in Wall Street opgeloo-
pen na de redevoering van Hitler. Beth
lehem Steel sprong bij opening vier pun
ten omhoog en vele andere aandeelen
van staalfabrieken liepen eveneens op.
Te Washington hebben verschillende
bekende senatoren commentaar geleverd
op Hitler's redevoering. De republikein-
sche senator Nye zeide: „Hij heeft zoo
vaak gelogen". De democratische se
nator King verklaarde: „Ik geloof niet
in Hitler's oprechtheid". De democrati
sche senator Mc Carran verklaarde, dat
„onverschillig wat Hitier zeide, hy niet
geloofd kon worden".
UIT ROME.
De meenfng van representatieve nlet-
officieele waarnemers is, dat Hitler's
rede iedere kans op suoces van onder
handelingen heeft te niet gedaan..
Hitler's houding van waarschuwing
aan andere mogendheden om zich te ont
houden van tusschenkomst in Oost-Eu
ropa, terwyi Duitschland en Rusland de
minderhedenkaart opnieuw opmaken,
wekt in het bijzonder gebelgdheid.
Italië wenscht hartstochteiyk den vre
de en er is geen twijfel aan, dat het zich
niet geheel kan aansluiten by de leer
volgens welke Stalin en Hitier de Euro-
peesche kwestie onderling regelen.
Het is niet waarschijnlijk, dat zulke
vage voorstellen van Hitier door Italië
aan de geallieerden zullen worden over
gebracht.
FRANSCH LEGERBERICHT.
Het gisteravond gepubliceerde oor
logscommuniqué luidt als volgt:
Op talrijke deelen van het front acti
viteit der lichte elementen by het in
contact komen. Een aanval op een van
onze posten in de streek ten westen van
Wissembourg werd afgeslagen.
BRITSCH-TURKSCH PACT
GEPARAFEERD.
Uit welingelichte kringen wordt ver
nomen, dat Groot-Brittannië en Turkije
een pact van wederzijdschen bijstand
hebben geparafeerd. De onderteekening
van het pact wordt binnen korten tijd
verwacht.
HET AMERIKAANSCHE STOOMSCHIP
„IROQUOIS"
ZOU WORDEN GETORPEDEERD.
De bevelhebber van de Duitsche ma
rine heeft aan de Vereenigde Staten
medegedeeld, dat het Amerikaansche
stoomschip Iroquois, dat 'n aantal Ame
rikaansche onderdanen van Europa naar
de Vereenigde Staten vervoert, tot zin
ken zal worden gebracht, wanneer het
in de nabijheid van de Amerikaansche
kust zal zijn gekomen.
Het tot zinken brengen zal geschieden
onder omstandigheden, welke overeen
komen met den ondergang van het s.s.
„Athenia", voegde Rader er aan toe.
Het Witte Huis heeft verder medege
deeld dat schepen van de Amerikaan
sche kustwacht en verscheidene oorlogs
schepen van de marine de „Iroquois"
zouden tegemoet varen en het schip
naar een Amerikaansche haven zullen
vergezellen. Dit was zuiver als een voor
zorgsmaatregel bedoeld. Aan den gezag
voerder van de „Iroquois" is opdracht
gegeven om een nauwkeurig onderzoek
in te stellen naar een mogelijke helsche
machine aan boord.
Het verhaal van de Iroquis heeft te
Washington niet weinig opwinding ver-
I
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Binnenland.
Dr H. 'Colijn lid der Eerste Kamer.
De verhooging der kostwinnersvergoe
ding.
De Bataafsche Petroleum Mij!, laat twee
militaire tehuizen bouwen.
Fusie tussc'hen Rotterdamsdhe 'en Am-
sterdamsche B-ank gaat niet do-or.
Buitenland.
De indruk van Hitiers re'de. Scherpe
reactie in Engeland en Frankrijk.
Een 'Duitsch offensief -op komst?
'Geheimzinnige waarschuwing inzake de
„Iroquois".
In de groote vergaderzaal van het departement van Bdnnemlandsche Zaken is Donderdagmiddag het Al-gemeen Steun
comité 1939 geïnstalleerd door ,H. K. H. Prinses Juliana, eere-presidente van h-et comité. Rechts naast de Prinses de
voorzitter van het comité, staatsraad Mr J. B. Kan,
oorzaakt, hoewel de algemeene opvatting
in regeeringskringen is, dat het bericht
een ongebruikelijke propagandamanoeu-
vre beteekent, doordat het uitgaat van
de gedachte, dat het Amerikaansche pu
bliek geloof heeft gehecht aan de Duit
sche bewering, dat Churchill de „Athe
nia" heeft tot zinken doen brengen. Dit
is, aldus zegt men met nadruk, niet het
geval.
In een verklaring betreffende de mede-
deeling der Duitsche marine aan de Ver
eenigde .Staten ten aanzien van het s.s.
„Iroquois" zegt de Britsche admiraliteit:
„Het is verwonderlijk, dat een
officier van de vroegere Duit
sche vloot als admiraal Raeder
zijn uniform vernedert door
zich te leenen tot zulk een laag
heid".
Verwijzende naar de suggestie, vervat
in de woorden „een herhaling van de
omstandigheden, die het verlies van de
„Athenia" kenmerkten", zegt de admira
liteit: „De „Athenia" werd natuurlijk tot
zinken gebracht door een Duitsche
duikboot, hetgeen duidelijk werd gezien
door verantwoordelijke overlevenden, ter
wijl geen Britsche duikboot zich binnen
een afstand van verscheidene honderden
mijlen bevond.
„Wij zullen het geval behandelen met
de verachting, die het verdient. Wij heb
ben het te druk met den oorlog."
Intusschen zijn nadere bijzonderheden
omtrent de mededeeling van admiraal
Raeder aan den Amerikaanschen marine
attaché bekend geworden. Raeder ver
klaarde het bericht uit bronnen in het
„neutrale Ierland" vernomen te
hebben.
BRITSCH SCHIP GETORPEDEERD.
Het Britsche s.s. „Glen Farg", metende
876 ton, is tot zinken gebracht door een
Duitsche duikboot. -Alle opvarenden zijn
opgepikt en veilig aan land gebracht met
uitzondering van één man, die is over
leden aan de bekomen verwondingen.
PRINSES JULIANA EN HET
ROODE KRUIS.
H. K. H. Prinses Juliana heeft gister
morgen de wekelijksche vergadering van
het hoofdbestuur van het Nederland-
sche Roode Kruis bijgewoond.
In zijn gistermiddag ten stadhuize te
's Gravenhage gehouden openbare zit
ting heeft het centraal stembureau in
de plaats van Z.Exc. prof. mr Gerbran-
dy, die zijn benoeming tot lid van de
Eerste Kamer (vacature-de Vlugt) niet
heeft aangenomen, dr H. Colijn, oud-mi
nister-president, tot lid van die Kamer
benoemd verklaard.
Gelijk reeds vroeger is medegedeeld,
zal dr Colijn de benoeming aanvaarden.
MET TERUGWERKENDE KRACHT
VAN 1 SEPTEMBER.
Overeenkomstig het reeds aangekon
digde voornemen daartoe is thans een
Staatsblad verschenen met een konink
lijk besluit van 29 September 1939, tot
