Chamberlain weer aan het woord.
Het eiland llrk met het vaste land verbonden.
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Belangrijkste Nieuws.
WOENSDAG 4 OCT. 1939
54e JAARGANG - No. 3
De actie aan het Westelijk front.
Het torpedeeren van neutrale schepen.
Rusland als „beschermer" der Baltische
landen.
Voorstellen
aan Londen overgebracht
Het torpedeeren van neutrale
schepen.
Prins Bernhard bezoekt vlieg-
tulgenfabrlek.
T. FABERY DE I0NGE
Het gat in den dijk van den
Noordoostpolder dichtgemaakt.
De stilstand aan 't Westelijk front.
Uitgave: N. V. Uitgevers - Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststrnnt 7 0, Goes
Postrekening 44455 Telefoon 2438
Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J, J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Directeur - Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA
Abonnementsprlja fJSC per
Weekabonnementen voor Miudciburg
Goes en Vlissingen f 0,20
Losse nummers 5 cent
Advertentie): 30 cent per 5'«ge5
Ingezonden niedodcelingei: 00 sent
Kleine Advertentie1)! Dhisdnga en Vrijasgs
f 0.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
ENGELAND WIJKT NIET VOOR
BEDREIGING.
In zijn wekelijksche verklaring in het
Lagerhuis zeide minister-president
Chamberlain o.a.
„In de afgeloopen week hebben zich
gebeurtenissen van groot belang op in
ternationaal terrein voorgedaan.
Er kwam een Duitsch-Russische over
eenkomst tot stand.
In sommige kringen heeft men ge
vraagd, dat Zijner Majesteits regeering
haar houding zou bepalen ten aanzien
van deze ontwikkeling, doch ik zie hier
in niets, wat dit land er toe zou kunnen
brengen, zijn houding, welke het recht
vaardig acht, te wijzigen.
De Russisch-Duitsche overeenkomst
heeft den toestand in Polen gewijzigd,
doch er volgt geenszins uit, dat de over
eenkomst zal leiden tot een uiteindelijk
voordeel van Duitschland en nog veel
minder dat zij de doelstellingen van de
Britsche regeering zou treffen.
Er is niets in de overeenkomst, dat
voor ons aanleiding zou kunnen zijn, om
iets anders te doen dan wat wij nu doen:
al onze hulpbronnen mobiliseeren en de
geheele macht van het Britsche imperi
um in het werk stellen voor een doeltref
fend voortzetten van de oorlog.
„Indien Polen al de directe aanleiding
was tot den oorlog, het was niet
de fundamenteele oor
zaak. Deze oorzaak was het overwel
digende gevoel in dit land en in Frank
rijk van het ondragelijke van den stand
van zaken, waarin de landen van Europa
het hoofd moesten bieden aan het alter
natief, hun vrijheid in de waagschaal te
stellen, of hun krachten op geregelde
tijden te mobiliseeren om deze vrijheid
te verdedigen.
De passage in de Duitsch-Russische
verklaring inzake het liquideeren van
den oorlog is duister, doch het schijnt
een soort voorstel tot den vrede te com
bineeren met een nauwelijks verholen
bedreiging voor de gevolgen, indien het
voorstel zou worden verworpen.
Ik kan niet voorspellen van welken
aard een dergelijk voorstel zal zijn, maar
ik kan wel nu reeds zeggen, dat geen be
dreiging ooit dit land of Frankrijk er toe
zou kunnen brengen het doel op te geven
waarvoor wij dezen strijd hebben aan
vaard.
De verantwoordelijkheid voor den oor
log blijft rusten op hen, die deze politiek
van achtereenvolgende aanvallen hebben
opgesteld en uitgevoerd.
Geen loutere verzekeringen van de hui
dige Duitsche regeering kunnen worden
aanvaard. Daarvoor heeft deze regeering
in het verleden te dikwijls bewézen, dat
haar beloften waardeloos zijn en gebro
ken worden, wanneer het haar past.
Indien derhalve voorstellen worden
gedaan, zullen wij deze zeer zeker bestu-
deeren en wij zullen ze toetsen in het
licht van wat ik zoo juist heb gezegd.
Niemand verlangt den oorlog voort te
zetten, langer dan noodzakelijk, doch de
overgroote meerderheid van de openbare
meening in dit land ook in Frankrijk
is vast besloten er voor te zorgen, dat
deze heerschappij van geweld een einde
zal nemen en dat het woord, dat de re
geeringen eens hebben gegeven, altijd zal
worden nagekomen.
HET OORLOGSGEBEUREN.
Chamberlain gaf vervolgens een over
zicht van 't oorlogsgebeuren. Na te heb
ben gesproken over den verderen voor
uitgang van de Franschen aan het Wes
telijk front, zeide hij, dat een groot
Britsch leger wordt overgebracht naar
Frankrijk en zijn plaats inneemt aan de
zijde van den Franschen bondgenoot. Wij
hebben redenen om trotsch te zijn over
de doeltreffendheid, waarmee deze be
weging wordt uitgevoerd. De Britsche
luchtmacht in Frankrijk maakt verken
ningsvluchten zoowel overdag als des
nachts en er zijn luchtgevechten gevoerd
tusschen onze toestellen en die van den
vijand. De vliegtuigen van de marine
hebben in de afgeloopen week hun strijd
tegen de onderzeeërs voortgezet en ver
dere patrouilles uitgevoerd. Van het hel
dere maanlicht werd gebruik gemaakt
om ook gedurende den nacht het zoeken
naar duikbooten voort te zetten. Een
aantal duikbooten werd gezien en aan
gevallen.
Het vertrouwen, dat spr. heeft geuit
inzake het toenemen van de maatregelen
tegen onderzeeërs, is gerechtvaardigd;
deze maatregelen hebben de onderzee-
sche bedreiging doen afnemen. Op dit
oogenblik varen honderden schepen over
de groote zeewegen, beschermd door on
ze convooien en door de onvermoeide ac
tie van onzen strijd tegen de duikbooten.
Tusschen 11 en 20 September is in to
taal 3.679.000 ton de havens van het
Britsche Koninkrijk binnen gekomen of
uitgevaren. Eén en driekwart procent
der totale tonnage is verloren gegaan
door de aanvallen van duikbooten of door
mijnen. In de convooien zgn geen sche
pen verloren gegaan.
Tusschen 20 en 24 September zijn drie
Britsche schepen tot zinken gebracht
door Duitsche onderzeeërs. Sedert dien
zijn gedurende een week géén Britsche
schepen meer tot zinken gebracht door
het optreden van vijandelijke onderzee-
ers. Er zijn evenwel bewijzen, dat zich
nog steeds onderzeeërs rond onze kust
bewegen. De Duitsche onderzeeërs zijn
thans gedwongen op te treden in vèraf
gelegen wateren.
Een andere en meer sinistere bedrei
ging is de Duitsche aankondiging, dat
ieder schip van de Britsche koopvaardij
zal worden beschouwd als een oorlogs
bodem. Indien dit eenige beteekenis heeft
dan beteekent het, dat een onbeperkte
duikbootoorlog zal worden gevoerd.
De onwettige aanvallen dienen alleen
om te bewijzen, dat het van het grootste
belang is de schepen te voorzien van de
geëigende afweermiddelen en hiermede
gaat men met den grootsten spoed voort.
Een verder bewijs voor den onbeperkten
duikbootoorlog vindt men in het aantal
neutrale schepen, dat door Duitschland
tot zinken is gebracht.
Betreffende de herhaalde onjuiste ver
klaringen van de Duitsche radio, zeide
Chamberlain, dat geen enkel Britsch
schip werd beschadigd en alle schepen,
hierbij ingesloten de „Ark Royal", nor
maal hun taak vervullen. De eenige ver
liezen bij' deze actie werden geleden door
de Duitsche luchtmacht zelf.
Hierna besprak Chamberlain het mi
nisterie voor de voorlichting. Hij zeide,
dat besloten is terug te keeren tot de
practijk van vóór den oorlog, waarbij de
pers in onmiddellijk contact stond met
de verschillende ministeries en niet door
middel van het ministerie van voorlich
ting.
Ten slotte kondigde Chamberlain aan,
dat Sir Walter Monckton is benoemd tot
controleur van de censuur, met het op
pertoezicht over de maatregelen voor de
centrale verspreiding van het nieuws aan
de pers.
In de rede van Chamber
lain was eenige heftig
heid te bespeuren in te
genstelling met de gewone
kalme wij' ze van spreken
van den minister-presi
dent.
De vredesvoorstellen van rijkskanselier
Hitier zijn, naar de Telegraaf verneemt,
via de Italiaansche ambassade in de
Britsche hoofdstad en de Britsche am
bassade te Rome aan Londen doorgege
ven.
De eerste reactie te Berlijn op Cham
berlain's rede is, dat de kansen op een
spoedig einde van den oorlog het doel
van het Duitsche „vredesoffensief"
gering zijn geworden.
VERKLARINGEN VAN DE
OPPOSITIE.
Na de verklaring van minister-presi
dent Chamberlain zeide de leider van de
Labour-oppositie, Attlee, dat hg de ver
klaring van den minister-president, dat
Engeland en Frankrijk op hun standpunt
staan en een werkelijken vrede wenschen
dat zij de veiligheid van alle volken wil
len en niet alleen van 't eigen volk, toe
juichte.
Betreffende den oorlog ter zee zeide
Attlee, te hopen, dat spoedig voorstellen
tot het convoieeren van neutrale schepen i
zouden worden ingediend.
Ook de leider van de liberale opposi
tie ,Sinclair, zeide, dat allen den vrede
wenschen, doch men is niet bereid den
vrede te koopen met opoffering van vrij
heid of de moreele waarden van de be
schaving.
Vervolgens sprak Lloyd_ George, die
aanspoorde geen overhaast besluit te ne
men inzake de vredesvoorstellen,
Spr. was verder van meening, dat ook
de ontwapening ter sprake zal komen.
Hij drong er op aan een geheime zitting
van het Lagerhuis te beleggen, wanneer
de voorstellen zullen worden besproken.
Chamberlain antwoordde Lloyd George
dat hij de waarde van geheime zittingen
niet inzag en dat hij niet voldoende ver
trouwen had in de geheimhouding van
dergelijke zittingen.
In deze omstandigheden, zeide Cham
berlain, lijkt het mij onjuist om te zeg
gen, wat de regeering zou doen in om
standigheden, welke zich nog niet heb
ben voorgedaan.
De verklaring van Lloyd George lokte
critiek uit van vele andere leden van het
huis.
Grenfell van de Labouroppositie noem
de het een groote fout van Lloyd George
deze rede op dit tijdstip uit te spreken.
Ook de liberaal Morris Jones en de
conservatief Page Croft, critiseerden
Lloyd George. Deze had minstens kun
nen wachten tot de vredesvoorstellen ge
daan waren.
OPWINDING IN SCANDINAVISCHE
LANDEN.
De Noorsche minister van buitenland-
sche zaken, Koht, heeft tegenover een
vertegenwoordiger van 't dagblad „Ti-
dens Tegn" een verklaring afgelegd,
waarin hij zeide:
„Het torpedeeren van neutrale sche
pen, die tusschen neutrale havens varen,
vormt een inbreuk op het internationale
recht". Koht voegde hieraan toe, dat de
regeering wegen zocht om een oplossing
te vinden voor den toestand. Zij treedt
op in overleg met de andere Noordelijke
landen.
De toegang tot alle belangrijke Noor
sche havens wordt thans gecontroleerd
in verband met het spionnagegevaar.
De gezagvoerder van het Noorsche s.s.
„Takstaas", dat Vrijdag j.l. door een
Z. K. H. Prins Bernhard heeft heden
een bezoek gebracht aan de vliegtuigen-
fabriek „Aviolanda" te Papendrecht,
waar de Prins namens de Koningin,
vliegtuigen, die voor het Kon. Ned. In
dische leger worden vervaardigd, in
oogenschouw heeft genomen.
JUWELIER - HORLOSER
LANGE KERKSTRAAT 30 - GOES
Duitsche duikboot buiten Bergen tot zin
ken is gebracht, heeft heden verklaard,
dat de commandant van de duikboot ge
weigerd heeft de scheepspapieren in te
zien en zeide, dat hij bevel had om alle
schepen met ladingen voor Groot-Brit-
tannië in den grond te boren.
Het Deensche regeeringsorgaan „So
cial Demokraten" schrijft: „Terwijl geen
nieuws komt van het Westelijk front,
wordt schijnbaar wel oorlog gevoerd in
de wateren rond Zweden, Noorwegen en
Denemarken.
Ernstig is het in beslag nemen van de
Deensche exportschepen. We hadden
verwacht, dat de schepen doorzocht zou
den worden, doch spoedig weer vrijgege
ven. Dit is niet geschied.
Wij pogen handel te drijven met beide
partijen, wij hebben verklaard neutraal
te blijven, doch neutraliteit is gebaseerd
op gelijken handel met beide zijden en
niet op bevoordeeling van één."
Deze commentaar wordt beschouwd
als een waarschuwing aan Duitschland,
dat men beperking van den Deenschen
handel met Duitschland moet verwach
ten, wanneer Denemarken niet naar En
geland kan exporteeren.
Het Duitsche optreden tegen de neu
trale scheepvaart in de Oostzee wekt te
Stockholm groote opwinding.
Het dagblad „Aftonbladet" verneemt
uit Duitsche kringen, dat het de bedoe
ling van Duitschland is om alle neutrale
scheepvaart op de Oostzee stop te zet
ten, niet alleen de scheepvaart naar En-
Gisteren heeft het eiland Urk een
historisch oogenblik beleefd. De dijk, die
in de naaste toekomst den Noordoostpol
der van het IJsselmeer zal afscheiden, is
in Zuid-Noordelijke richting gereed ge
komen. De Zuidpunt van Friesland is
aan de Noordkust van het eiland Urk
vastgemaakt en daardoor heeft 't eiland
Urk, dat meer dan duizend jaar geïso
leerd heeft gelegen in de voormalige Zui
derzee, opgehouden een eiland te zijn.
Van 3 October 1939 af is dit groote vis-
schersdorp met het vasteland van Ne
derland verbonden, is het een schier
eiland geworden.
Men heeft van dit historische oogen
blik geen officieele plechtigheid willen
maken, waarschijnlijk niet, omdat de tij
den zich niet al te best leenen voor feest
betoon, maar ook niet, omdat, wat thans
geschied is, toch slechts als een onder
deel beschouwd moet worden van het
groote werk, 't omdijken van den Noord
oostpolder, en dit werk komt pas in den
loop van het volgende jaar gereed.
Toch is de dag niet onopgemerkt voor
bijgegaan.
Het was ongeveer half elf, toen de rijk
gepavoiseerde stoomboot Jhr. Alting
von Geusau van de IJselkade te Kampen
vertrok. Aan boord bevonden zich de di
rectie van de firma Zanen en Verstoep,
alsmede oud-minister v. Dijk en het
Tweede Kamerlid Krijger, de eerste oud
president-commissaris, en de laatste
president-commissaris, van genoemde
aannemersvennootschap.
Na een kort bezoek aan Urk, waar o.a.
burgemeester Keizer aan boord kwam,,
stevende men de Friesche kust tegemoet.
Op 4 km afstand van het punt van ver-'
trek lag een groot aantal zandzuigers,
sleepbooten, leembakken en twee groote
grijpkranen. Al deze booten hadden de
vlag in top en zij lagen geschaard rond
om een gat in den dijk, groot ongeveer
zeven meter.
Om 2 uur 20 begon het in de ingewan
den van de reusachtige machine te puf
fen en te blazen, en weldra kwamen de
eerste grijpers omlaag, die zich met hun
machtige kaken in het binnenste van de
leembakken ingroeven en die met één
hap drie kubieke meter keileem opslok
ten. Boven het gat sperden die kaken
zich open en met een zwaren plof vielen
de groote brokken in het laatste gat van
het dijklichaam neer; 37 keer hebben de
grijpers hun machtig werk dien middag
gedaan.
Tezamen hebben zij ongeveer 100 ku
bieke meter keileem in het gat gestort,
en toen waren aan dien kant de wateren
van het IJselmeer van die van den
Noord-Oostpolder gescheiden. Het histo
rische oogenblik was aangebroken. De
sirenes van tal van stoomvaartuigen, die
in de onmiddellijke nabijheid lagen, be
gonnen te loeien. Er werden handen ge
schud óp het thans gesloten dijklichaam
werd de Nederlandsche en de Urksche
vlag geplant.
Over de nog natte en glibberige leem
werd een loopplank gelegd en de eersten
die er over gingen waren de zwaar ge-
kaplaarsde burgemeesters van Urk en
Lemsterland. Bovenop het zoo juist ge
sloten dijkgat reikten zij elkaar de hand.
Urk was uit zijn isolement verlost. Dat
was precies om 14 uur 44.
Staande op de groote baggerkraan
hebben de beide burgemeesters daarna
ieder een toespraak gehouden. Zg spra
ken over het verleden, dat zijn goed,
maar ook zijn kwade kanten heeft ge
had; zij spraken over het heden, waarin,
dank zij het werk aan den Noordoostpol
der, veel goeds is tot stand gekomen, en
zij spraken over de toekomst, waarvan zij
dank zij den straks te bewonen polder 't
beste voor hun gemeenten, voor Neder
land en voor de Nederlandsche bevol
king hoopten en verwachten.
Binnenland.
Binnen een week geen suikerschaarschte
meer?
Nog geen richtprijzen voor landproduc-
ten van oogst 1940.
Urk met het vaste land verbonden.
Buitenland.
Rede van Chamberlain.
De voorstellen van Hitier naar Londen
gezonden
Stilstand aan het Westelijk front?
Het torpedeeren van neutrale schepen.
De actie van Rusland in het Oostzeege
bied.
geland maar ook die tusschen de neu
trale landen op het vasteland, waarbij
België in het bijzonder wordt genoemd.
In een hoofdartikel schrijft hetzelfde
blad:
„Regeeringsmaatregelen zijn noodig
om tonnage en levens te redden. Offi
cieele protesten zijn niet langer vol
doende."
EEN OVERZICHT NA EEN MAAND
OORLOG.
Het gisteravond uitgegeven Fransche
oorlogscommuniqué heeft den volgenden
inhoud
„Vijandelijke aanvallen werden afge
slagen ten Oosten van den Moezel en ten
Oosten van de Saar. Bedrijvigheid der
beide vijandelijke artillerieën in dezelfde
streken."
Havas seint: Het was gisteren éen
maand geleden dat de eerste Fransche
soldaten, die uit voorposten van de Ma-
ginot-linie te voorschijn kwamen,
Duitsch grondgebied betraden. Sinds dat
oogenblik, na een snellen vooruitgang
dwars door een terrein van valstrikken
van allerlei aard, mijnen, verwoestingen,
velden met betonnen palen tegen ge
vechtswagens, zijn de operaties in het
Duitsche door Fransche troepen bezette
gebied verricht over een al naar gelang
van de streek zeer veranderlijke diepte,
gaande van duizend meter tot 67 kilo.-
meter.
De algemeene progressie is na het ein
de van de eerste veertien dagen ver
traagd en heeft plaats gemaakt voor
plaatselijke operaties van korten duur,
gevolgd door perioden van kalmte.
Na het falen van zijn pogingen het
verloren terrein terug te winnen, bepaalt
het Duitsche opperbevel er zich toe, de
artillerie te laten schieten, teneinde een
opruiming van het terrein te verhinde
ren.
Officieel wordt te Parijs bekend ge
maakt, dat in de maand September 8
8 Fransche vliegtuigen zijn neergehaald
en 24 Duitsche.
De Temps is van meening, dat thans
een geheel andere toestand is ontstaan,
dan eenige weken geleden.
Na een veelbelovend begin, aldus dit
blad, hebben de Franschen hun actie
vertraagd, omdat deze aanvankelijke ac
tie zonder onmiddellijk doel was geraakt,
nadat de Poolsche legers zoo snel waren
ineengestort. Sindsdien hebben de Fran
schen zich tot een afwachtende houding
bepaald.
De Duitschers schijnen van hun kant
geen haast te hebben den Franschen ge
legenheid te bieden een algemeenen slag
te leveren. Een gedeelte van de in Polen
gebruikte troepen is reeds naar het Wes
ten overgebracht, deze troepen zijn bij de
reserves in het achterland gevoegd.
Doch er vallen geen groote transporten
op te merken naar het een of andere deel
van het front of naar de grenzen van
neutrale landen en evenmin vinden el
ders concentraties op groote schaal
plaats.
Bovendien zijn talrijke vliegtuigen uit
Polen naar hun bases in vredestijd te
ruggevlogen. In het algemeen, en afge
zien van de plaatselijke operaties, aldus
concludeert de Temps, kan men dus zeg
gen dat zich een stilstand voordoet in de
krijgsbedrijven.
Het grootste deel van de troepen wordt
in gereedheid gehouden achter de linies,
langs de spoorlijnen en zelfs in de garni
zoenen.
ENGELSCHE MEENINGEN.
De Manchester Guardian is van mee
ning, dat, indien de opmarsch der Fran
sche legers op de kaart onbeteekenend
kan schijnen, hg toch van aanzienlgk
belang is en geen gemakkelijke operatie
beteekent.
