Roemeensche Minister-President vermoord.
Rotterdamsche Lloyd.
De brug over de Zandkreek.
NI Wises F Bank Goes
Dagblad voor de Provincie Zeeland
De spoorwegen in 1940
EERSTE BLAD,
Belangrijkste Nieuws.
Agentschap
VRIJDAG 2 2 SEPT. 1939
53c JAARGANG - No. 301
Radio-rede van den Franschen premier
- Roosevelt bepleit opheffing wapen
embargo - De gevechten in Polen en
aan het Westelijk front.
Oaladier voor de Radio,
Roosevelt bepleit opheffing van
wapenembargo.
Het wetsontwerp inzake het toestaan
van tolheffing door de Tweede Kamer
goedgekeurd.
Telef. 2410.
De Strijd in Polen.
Uitgave: N. V. Uitgevers - Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, Qoes
Postrekening 44455 Telefoon 2438
bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
j. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Directeur - Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA
Abonnementsprijs f2.60 per kwrtas!
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en Vllssingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Advertentiën 30 cent per regeï
Ingezonden mededeeringen 65 cenï pe* rcgol
Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags
f 0.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
Gistermiddag om kwart voor twee is
de Roemeensche minister-president Ca-
linescu vermoord door een groep gar
disten.
Onmiddellijk na den moord is de mi
nisterraad onder voorzitterschap van
den koning bijeengekomen. De minister
raad heeft besloten de neutraliteitspoli
tiek strikt voort te zetten.
Uit alles blijkt, dat men met een wel
overwogen plan te doen heeft gehad. Ca-
linescu was in zijn auto op weg naar het
Koninklijk Paleis.
Drie auto's, een boerenkar en een
groep stratenmakers, die den weg her
stelden, deden aan het complot mede.
Terwijl een auto den wagen van den mi
nisterpresident aanreed, reed de boeren
kar vóór de auto van het slachtoffer,
om den chauffeur te beletten door te rij
den. De beide andere auto's reden links
en rechts naast de auto van den mi
nister-president en een aantal jongelie
den die hierin zaten, begonnen onmiddel
lijk met revolvers te schieten. De agent
van de Roemeensche politie, welke den
minister-president vergezelde, werd ge
dood en zijn chauffeur werd ernstig ge
wond. De minister-president zelf werd
door elf kogels doorboord.
De omstanders vluchtten verschrikt
weg; toen de politie kwam, kon zij ter
plaatse slechts één der moordenaars ar
resteeren.
Eenige oogenblikken later kwamen de
moordenaars per auto voor het radio
station van Boekarest; zij verwondden
den portier en wisten door te dringen
tot de studio. Zij riepen om, dat de mi
nister-president door een groep gardis
ten was gedood. Men had tien minuten
noodig om de misdadigers te overweldi
gen, waarna de omroeper mededeelde,
dat het programma, dat „door een be
treurenswaardig incident" werd onder
broken, werd voortgezet.
Onmiddellijk werden in het geheele
land strenge maatregelen genomen. De
telefoon te Boekarest werd gedurende 20
minuten geblokkeerd en iedere verbin
ding met het buitenland verbroken. De
politie en het leger namen alle noodige
maatregelen.
Op het oogenblik, dat d£ moord werd
gepleegd, ontploften op twee plaatsen in
de stad bommen, doch deze veroorzaak
ten niet de algemeene paniek, waarop
blijkbaar was gerekend. In Boekarest
bleef alles kalm.
In Boekarest zijn nog 200 personen
gearresteerd, die van medeplichtigheid
worden verdacht. In het geheele land
waren de laatste dagen reeds vele leden
van de IJzeren Garde gevangen geno
men, en in concentratiekampen onder
gebracht.
Twee der moordenaars hebben in een
huis, waarheen zij voor de politie waren
gevlucht, zelfmoord gepleegd.
De leider van het complot en zes van
zijn helpers werden spoedig gearres
teerd. De leider is een advocaat, Dumi-
trescu genaamd, de helpers zijn studen
ten in de medicijnen.
Naar hun zeggen behoorden zij tot de
oude „brigade van de ridders van den
dood" waarvan melding werd gemaakt
bij de terechtstelling van Codreanu, den
leider van de IJzeren Garde.
DE MOTIEVEN VOOR*
DEN MOORD.
Het Duitsche Nieuwsbureau bericht
uit Boekarast, ten aanzien van den
moord dat men in politieke kringen te
Boekarest veronderstelt dat Calinescu
de drager was van de Roemeensche neu
traliteit.
De Poolsche en Franseh-Britsche krin
gen waren de laatste dagen aldus het
Duitsche Nieuwsbureau ontstemd
over de strikte neutraliteit van Roeme
nie; dat de leden der Poolsche regee
ring interneerde en de naar Roemenië
gevluchte Poolsche troepen ontwapende
en de tweede helft van het Poolsche
goud in beslag nam.
Het D.N.B. verklaart tenslotte, dat
men den moord toeschrijft aan Poolsche
ringen en den Britschen geheimen
Dienst, die een samenwerking tusschen
Duitschland en Roemenië wilden verhin
deren.
Havas geeft een geheel andere lezing
van de motieven tot den moord:
Calinescu, die een energiek man was,
die met gevaar voor eigen leven de IJze
ren Garde in Roemenië heeft vernietigd
en de pogingen van Duitschland om de
hand te leggen op Roemenië, heeft ver
ijdeld, sterft op een oogenblik, waarop de
herhaalde intriges van zijn tegenstan
ders in den laatsten kroonraad zijn ge
ëindigd met de nederlaag van zijn tegen
standers. Reeds had de Duitschland wel
gezinde kliek, aldus Havas, een minister-
lijst opgesteld, doch de koning weigerde.
Men heeft thans ruim baan willen ma
ken: de gardisten, agenten van Duitsch
land, hebben Calinescu vermoord.
Naar vernomen wordt is generaal Ar-
geseau benoemd tot minister-president.
De zes moordenaars van Calinescu zijn
des avonds te 10 uur reeds volgens het
standrecht terechtgesteld.
NADRUK GELEGD OP DE NAUWE
VERBONDENHEID MET ENGELAND.
Daladier heeft gisteravond een radio
redevoering uitgesproken, waarin hij
o.m. het volgende heeft gezegd:
Sinds 20 dagen zijn wij in oorlog. Ik
zou mij iederen avond rechtstreeks tot
u willen richten om u te zeggen hoe de
militaire toestand is en om u de redenen
mee te deelen van mijn vertrouwen, want
ik houd niet op aan u te denken, gij strij
dende jongemannen, ongeruste, maar
stoïcijnsche Fransche vrouwen, wier ge
dachten slechts leven voor uw zoon, uw
man, uw verloofde.
Ik heb enkele dagen geleden een be
zoek gebracht aan ons front. Ik ben door
de stellingen gegaan van een onzer le
gers, dat verscheidene kilometers door
gedrongen is op Duitsch gebied. Ik heb
gezien door welk een rustigen moed en
welk een meesleepende kracht onze sol
daten bezield zijn.
Zij wéten waarvóór zij strijden; zij strij
den, omdat de oorlog ons werd opgelegd
door Duitschland, omdat sedert drie Jaar
zijn verslindende eerzucht geen enkelen
dag van veiligheid meer liet.
Zij willen een einde maken aan een
systeem van voortdurend alarm, dat ons
driemaal in een enkel Jaar drong onze
toevlucht te nemen tot een mobilisatie
van onze strijdkrachten, welke den boer
losrukte van zijn grond, het economische
leven verlamde en de gezinnen uit elkan
der scheurde.
Zij strijden, ómdat zij niet willen, dat
Frankrijk wordt verpletterd onder een
regime van terreur en mbreele verwor
ding, welke de Hitleriaansche overheer-
sching reeds over zoovele bedrogen en
gemartelde volkeren doet heerschen.
Deze terreur wierp zich op Oostenrijk,
op Tsjecho Slowakije, thans werpt zij
zich op Polen. Alle inspanning, die wij
hardnekkig volbrachten, tot aan het ein
de, om den vrede te redden kon slechts
uitloopen op een mislukking, omdat tot
de vernietiging van Polen van tevoren
in het geheim was besloten.
Die vernietiging werd voorbereid met
de wapenen en met geheime verdragen,
terwijl men veinsde te onderhandelen. Op
het gekozen uur, toen men zich verze
kerd had van zekere medeplichtigen,
deed men op Polen een onweer van vuur
en ijzer neerregenen.
Op het oogenblik, waarop de infante
risten en cavaleristen te Kutno streden
tegen de Duitsche gemotoriseerde divi
sies, of voor Lwow de vijandelijke voor
hoeden tot staan brachten, of in het om
singelde Warschau alle aanvallen braken
rukte het roode leger op zijn beurt,
krachtens een geheim pact, Polen bin
nen.
In werkelijkheid was reeds op 23 Aug.
een accoord gesloten tusschen Duitsch
land en de Sovjet-Unie betreffende de
verbrokkeling van Polen.
Hitler had beweerd, dat hij slechts
Danzig wilde en een volksstemming in
den corridor, benevens een autoweg.
HIJ strooide nog kwistig zijn verzeke
ringen rond, toen hij het kostbare con
tract In handen had, waarin Duitschland
en Rusland de nog levende prooi ver
deelden.
Welk éérlijk man, in wélk land ter we
reld het ook zjj, zou nog geloof künnen
slaan aan het woord van hen, die ver
klaren, thans voldaan of vredelievend te
zijn, terwijl hun handen bedekt zijn met
bloed?
HITLERS WOORDBREUK.
Op 17 Maart 1934 verklaarde Hitier,
dat de Duitsche regeering de geldigheid
van het verdrag van Locarno niet in
twijfel trok. Op 7 Maart 1936 verscheur
de hij dit verdrag door de remilitairisee-
ring van het Rijnland.
Op 21 Mei 1935 verklaarde hg in den
Rijksdag: „Duitschland heeft nóch het
voornemen, nóch den wil om tusschen-
beide te komen in de binnenlandsche
politiek van Oostenrijk". Op 13 Maart
1938 annexeerde hij Oostenrijk met ge
weld.
Op 26 September 1938 zeide hjj: „De
Sudeten-Duitschers zijn het laatste pro
bleem, dat zal moeten worden opgelost.
Ik heb Chamberlain de verzekering ge
geven, dat, wanneer dit probleem een
maal geregeld is, er geen territoriale
problemen meer zullen zijn".
En op 29 September 1938 bevestigde
hij ons herhaalde malen op de conferen
tie van München, dat hij er geenszins
aan dacht de Tsjechen te annexeeren,
dat hij ze tot geen prijs wilde hebben,
omdat hij de zuiverheid van het Duitsche
ras onaangetast wilde laten.
Maar op 13 Maart 1939 werd Praag
bezet, werden Bohemen en Moravïë over-
wèldigd en werd gehéél Tsjecho Slowa
kije tot slavernij gebracht.
Op 12 September 1938 zeide Hitier ook
nog: „Duitschland heeft besloten en be-
lóófd, de grenzen met Polen als onher-
roepelijk te beschouwen
En daarom, wanneer Hitier thans te
gen ons zegt, dat hij na Polen vernield
te hebben, niets meer vraagt; wanneer
hij verklaart, dat hij niets wil van Frank
rijk en dat hij zijn grenzen zal eerbiedi
gen, weten alle Franschen, dat hij niet
in gebreke zou blijven, wanneer hij dat
kon, om Frankrijk te vernietigen, zooals
hij Oostenrijk vernietigd heeft, zooals hij
Tsjecho Slowakije vernietigd heeft, zoo
als hij Polen tracht te vernietigen.
„Mein Kampf" waarschuwt ons. Staat
daarin niet geschreven, dat „Frankrijk
geïsoleerd en néérgeslagen" moet wor
den?
NUTTELOOZE ACTIE DER
DUITSCHE PROPAGANDA.
Hoe zou men de Franschen kunnen
doen gelooven dat zij oorlog voeren voor
Engeland
De Duitsche propaganda wil oneenig-
heid brengen tusschen Frankrijk en En
geland. Deze oorlog is geen oorlog van
Engeland, het is de oorlog van Hitier,
zoo zegt hij.
De Duitsche propaganda heeft het on
geluk, dat zij haar wijze van optreden
TEKORT f2.5 MILLIOEN LAGER
GERAAMD.
Het bedrijfsverlies van de Ned. Spoor
wegen, dat voor 1939 op f22 millioen
werd geraamd, zal naar verwacht wordt
in 1940 aanmerkelijk lager zijn. Blijkens
de begrooting van het Verkeersfonds is
voor het komende jaar gerekend op een
tekort van f 19.5 millioen, d.i. f 2.5 mil
lioen minder dan over 1939.
Voornamelijk hieraan is het te danken
dat de uitkeering uit de begrooting van
Waterstaat aan het Verkeersfonds f3.8
millioen lager kon worden bepaald dan
het in de begrooting 1939 opgenomen
bedrag. De uitkeering is thans vastge
steld op f 25.853.055.
Het eindcijfer van de totale uitgaven
op den gewonen dienst bedraagt nu
f 63.458.898, tegen f 65.982.697 in 1938.
De regeering verklaart, dat het moge
lijk zal zijn met de beschikbare gelden
den wegenbouw krachtig te blijven voort
zetten.
niet wjjzigt, wanneer zij buiten Duitsch
gebied komt.
Belachelijk is de hoop, de Franschen
te doen opstaan tegen hun vaderland.
Goebbels of zijn opvolger kan voor de
radio de stemmen doen hooren van vrou
wen, die beweren te spreken uit naam
van Fransche moeders. Deze bedienden
van zijn propaganda kunnen hun oproep
voorlezen, die niets anders is dan een
beleediging voor de smart der werkelijke
moeders. Een onteerde Franschman, ver
rader jegens zijn land, kan meewarig
spreken in de Duitsche studio's over het
lot van onze soldaten. Deze chantage op
de edelste gevoelens wekt slechts af
schuw en staalt slechts uw wil. Want de
Duitsche propaganda kan over alles lie
gen!
Maar er is één ding, waaromtrent het
u niet kan misleiden: uw liefde voor
Frankrijk.
Wij voeren oorlog, omdat wij niet wil
len, dat Frankrijk tot slavernij wordt
gedoemd. Voor Frankrijks heil zullen wij
alle krachten in het werk stellen.
Frankrijk heeft de wapens niet opge
nomen om steden in brand te steken, om
vrouwen en kinderen den dood in te ja
gen, om weerlooze mannen te martelen.
Het heeft de wapens opgenomen voor
een rechtvaardige, menschelijke zaak.
Daarom zal het de overwinning beha
len".
De gemeenschappelijke zitting van het
Huis van Afgevaardigden en den Senaat
die door Roosevelt bijeengeroepen was
om zijn aanbevelingen ten aanzien van
de neutraliteit te behandelen, is gister
middag begonnen. Het was een der
gewichtigste zittingen in de geschiedenis
der hoofdstad.
Roosevelt zeide, dat hij het Huis bij
eengeroepen had, opdat het zou kunnen
spreken en handelen „ten aanzien van
een amendement op een zekere wet, die
naai; mijn oordeel de historische buiten-
landsche politiek der Vereenigde Staten
zóó wijzigt, dat zij de vreedzame betrek-
In de Tweede Kamer kwam gisteren
aan de orde het wetsontwerp in zake toe
staan van het heffen van tol op een te
bouwen brug over de Zandkreek.
De heer 'De Marchant et d'An-
sembourg (N.S.B.) vraagt hoe het mo
gelijk is, dat thans nog nieuwe tollen
worden ingesteld. De regeering blijkt
duidelijk anti-auto te zijn.
De heer Krijger (C.H.) heeft het
bouwen van een brug over de Zandkreek
wenschelijk geacht. Spr. juicht daarom
medewerking van de Rijksregeering toe,
Doch wordt zij gegeven op de juiste wijze?
Niet genoeg acht spr. een bijdrage van
10 12 in het totaal der kosten. Spr
is van oordeel, dat men aan het heffen
van tol niet kan ontkomen, daar de ver
binding niet tot de provincie wordt ge
rekend; kan de termijn van 25 jaren niel
worden verkort, als de rijksbijdrage 25
30 bedraagt? Door het verstrekken
van een som a fonds perdu kan de ter
mijn tot 15 jaar worden teruggebracht
De heer Mes (R.K.) hoopt, dat het ont
werp zal worden aangenomen. Spr. is
echter een groot voorstander van het
brengen van waterovergangen in Zee
land op het Rijkswegenplan. Het niet-
heffen van tol zal tot gevolg hebben, dat
de brug niet zal worden gebouwd. Dit
laatste wil spr. vermijden.
De Minister van Waterstaat,
de heer A1 b a r d a, verklaart, dat dit
ontwerp niet die strekking heeft, die
de heer De Marchant et d'Ansembourg
er aan geeft. Op bruggen, die behooren
tot het rijkswegenplan zullen geen tol
len worden geheven.
De provincie Zeeland bouwt deze brug
en vraagt toestemming tot heffing van
bruggeld om de kosten te bestrijden. Dit
is geen plan, dat de autohouders schaadt,
integendeel. Spr. is niet bereid het ont
werp in te trekken.
Spr. is ook geen voorstander van tol
heffingen. Doch hier is de keuze:
een brug met tol of geen brug.
Wanneer het mogelijk is den termijn van
tolheffing te beperken, dan zal spr. daar
aan gaarne medewerken.
Het ontwerp wordt z.h.8. aangenomen
met de N.S.B. tegen.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Binnenland.
De regeering koopt suiker en copra in
Ned.-Indië.
De brug over de Zandkreek door de
Tweede Kamer goedgekeurd.
De Tweede Kamer over de electriciteits-
wet.
De moeilijkheden voor de M\j. Zeeland.
Buitenland.
Roemenië's premier vermoord.
Radio-rede van Daladier.
Roosevelt wil het wapen-embargo op
heffen.
Polen biedt nog hier en daar verzet.
Weinig nieuws van het Westelijk front.
kingen der Vereenigde Staten met de
vreemde naties benadeelt".
Roosevelt zeide verder, dat Amerika
steeds zijn uiterste best gedaan heeft om
den oorlog af te wenden. Wanneer het
tot een oorlog is gekomen, moet de re
geering alles doen wat in haar vermogen
Egt om de Vereenigde Staten buiten den
oorlog te houden. Naar de oprechte mee
ning van den president zou zjj in dit
streven slagen.
De stap, dien ik aanbeveel, is dit land
opnieuw te plaatsen op den hechten
grondslag van de reëele en traditioneele
neutraliteit. Ik geloof, dat, voor zoover
dat mogelijk is, Amerikaansche schepen
er van terug gehouden moeten worden
om oorlogszones binnen te varen".
De voorstellen der regeering „zijn er
beter op berekend dan welke andere mid
delen ook om ons uit den oorlog te hou
den.
Ik vraag het Congres thans opnieuw
ter wille van den vrede en in het belang
eener ware Amerikaansche neutraliteit
en veiligheid over te gaan tot wijziging
van dat deel der Neutraiiteitswet, dat
geheel onvereenigbaar is met de oude
voorschriften van het volkenrecht, n.l.
de embargo-voorzieningen. Ik vraag dat,
omdat deze voorzieningen naar mijn mee
ning allergevaarlijkst voor de Ameri
kaansche neutraliteit, de Amerikaansche
vrijheid en bovenal voor den Amerikaan-
schen vrede zijn.
Laat ons erkennen, dat een oorlogvoe
rende staat vaak evenveel behoefte heeft
aan tarwe, reuzel en katoen, als aan af
weergeschut en dieptebommen tegen de
duikbooten; laat hen, die den bestaanden
embargotoestand wenschen te behouden,
geheel consequent blijven. Ik zoek een
grootere consequentheid door afschaf
fing van de embargomaatregelen en te
rugkeer tot het internationale recht.
In een persconferentie heeft de minis
ter van buitenlandsche zaken, Huil, ver
klaard, dat het opheffen van het em
bargo op wapenen na het uitbreken van
den oorlog geen „niet-neutrale" daad zou
zjjn.
Hull is van meening, dat het opheffen
van het wapenembargo de Vereenigde
Staten terug zou voeren tot een neutrale
positie, terwjjl zij door de neutraiiteits
wet in een niet-neutrale positie waren
geplaatst.
HIER EN DAAR NOG HELD
HAFTIG VERZET.
De strijd aan de fronten is thans ge
ëindigd doch op vele plaatsen wordt nog
een guerilla gevoerd, meldt United
Press. De Duitsche tanks en motor
artillerie trachten aan dit Poolsche ver
zet een eind te maken.
Naar Havas meldt, blijft de Poolsche
hoofdstad, welke geheel door loopgraven
is omringd en van de overige gedeelten
des lands is afgesneden, hardnekkig
verzet bieden aan den Duitschen druk.
Zij wordt verdedigd door eenige divisies
geregelde troepen, versterkt door een
