Engeland en Frankrijk stellen ultimatum aan
Duitschland. - Zij aanvaarden den oorlog.
Engeland mobiliseert verder.
Italië voorloopig neutraal.
Tan bet Oorlogsfront.
Hl HENDRIKSE l Co.'s BANK
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Rede van Chamberlain.
EERSTE BLAD,
No. 2410.
ZATERDAG 2 SEPT. 1939
53e JAARGANG - No. 284
Belangrijkste Nieuws.
GOES.
Ons telefoonnummer
is thans
Beschrijving van den eersten
luchtraid op Warschau.
Uitgave: N. V. Uitgevers - Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, Goes
Postrekening 444M Telefoon 2438
zichtig ging het
dag meldden de
dat er een troep
n ijlings werden
labij gelegen grot
rkest. 10.30 Ber.
ilda. 11.15—12.00
301,5 M. KRO-Uitz.
)m 8,15 Ber. 10,00
alfuur. 12,00 Ber.
solist. 1,00 Gram,
■ork. 2,00 Voor de
Kinderuur. 4,00
Het urgentie-progr.
■ale". 4,20 Gram.
jodwendigheid van
overheidsbemoeiing
4,40 Gram. 4,45
mis van het Soefi-
.15 Filmpr. 5,30
ichtegaaltjea 6,20
6,45 Ber., grain,
serie „Be nerveuse
aetherfl. 8,00 Ber.
Overp. met muzik.
3evar. progr. 10,30
irio „Het ouvergan-
•ram.). 1100'12,00
pt. 1939.
75 en 4.14 M. 8.55
5.00 VARA. 6.30
VRO.
r. 9,05 Tuinbouw-
,45 Causerie „Van
er. 10,00 Viool en
en gram. 11,00
ibelmannenkwartet
Omroeporkest (ca.
m. 1,00 Omroepor-
Vat er in Indië ge-
)0 Boekbespr. 2,30
est en soliste. In
5,00 Reportage,
g Leven" en solis-
/ARA-orkest. 6,00
NP. Hierna Gram.
ieuze kunst in het
7,00 Ned. Herv.
IP., radiojournaal,
ie-orkest en solis-
25 AVRO-Amuse-
list. 9,55 Declam.
lentsorkest en de
Gram. met toel.
ia tot 12,00 Gram.
1,5 M. 8,30 NCRV.
ICRV. 7,45—11,50
Gram. 10,00 PI.
12,00 Causerie
de lucht". '12,20
da's Vereen." 1,00
i-orkest. 2,00 Vra-
3,00 KRO-Melod.
:,00 Ziekenlof. 4,55
ew. muz. (gram.).
Hierna: Gew.
Gram. 8,00 Ber.
Kon. Milit. Kapel,
■v. concert. 9,30
10,00 KRO-ork.
Epiloog. 11,00—
:d.
0
/EERBERICHT.
van hedenmorgen
weer: licht be-
I.W.temperatuur
acht 16; neerslag
van hedenavond
sveer 19 uur:
landplaatselijk
gedeeltelijk b®"
irm weer, zwakke
middag 3 u.:
Jijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
j, J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Abonnementsprijs f2.60 per kwartaal
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en Vlissingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA
Advertentiën 30 cent per regel
Ingezonden mededeelingen 60 cent per regel
Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags
10.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
ddag 3 u.: 700.
fietsers:
De ambassadeurs van Groot Brlttannië
en Frankrijk te Berlijn, Sir Neville Hen
derson en Coulondre, hebben gisteravond
bij de Duitsche regeering een demarche
van gelijke strekking ondernomen.
Beide diplomaten hadden opdracht van
hun regeering de Duitsche regeering er
van te verwittigen, dat, tenzij onmiddel-
dellljk iedere agressieve actie Jegens Po
len gestaakt werd, en de Duitsche troe
pen van Poolsch grondgebied werden te
rug getrokken, zoowel Londen als Parijs
zonder aarzeling hun verplichtingen zou
den nakomen.
Van de Britsche demarche heeft Cham
berlain gisteravond mededeeling gedaan
in het Lagerhuis.
Groote spanning heerschte in de zaal
toen Chamberlain om 6.05 opstond, om
het standpunt van zijn land in het
Duitsch-Poolsche conflict bekend te ma
ken.
Ik ben niet voornemens aldus ving
de premier aan hedenavond veel woor
den te gebruiken. Eerder dan voor een
rede, is thans de tijd gekomen voor da
den. (Toejuichingen.) Voor 18 maanden
heb ik gebeden, dat ik niet de verant
woordelijkheid zou moeten dragen En
geland te vragen de vreeselijke beslissing
inzake oorlog te nemen. Ik vrees, dat het
mij niet mogelijk zal zijn, die verant
woordelijkheid uit den weg te gaan.
Wij hebben geenerlei middel veron
achtzaamd, om het de Duitsche regee
ring kristalhelder duidelijk te maken,
dat, indien zjj bleef vasthouden aan het
wederom gebruik maken van geweld,
op dezelfde wijze, als zij in het verleden
heeft gedaan, wij vastbesloten waren ons
daartegen met geweld te verzetten.
Nu alle ter zake dienende documenten
gepubliceerd zijn zullen wij voor de recht
bank der historie staan in de wetenschap
dat de verantwoordelijkheid voor deze
vreeselijke ramp ligt op de schouders
van één man. (Luid gejuich.)
De Duitsche rijkskanselier heeft niet
geaarzeld de wereld in ellende te dom
pelen, om zijn eigen onzinnige ambities
te dienen.
Ik heb de geheele correspondentie met
de Duitsche regeering in een witboek
laten verzamelen.
Die documenten bewijzen volkomen
duidelijk, dat het ons doel geweest is te
trachten besprekingen over het Duitsch-
Poolsche geschil tot stand te brengen
rechtstreeks tusschen de beide landen
zelf en wel op voet van gelijkheid.
Deze regeling had Polen's onafhanke
lijkheid moeten bewaren en de eerbiedi
ging daarvan door een internationalen
waarborg moeten verzekeren.
Ik zou een passage uit onze mededee
ling van 30 Augustus willen aanhalen,
omdat zij' aantoont, hoe gemakkelijk ten
slotte een botsing vermeden had kunnen
worden, indien er aan de zijde der Duit
sche regeering ook maar de geringste
wensch bestaan had tot een vreedzame
regeling te komen. In dat document heb-
ben wij gezegd
„De regeering van zijne majesteit er
kent ten volle de noodzakelijkheid van
spoed bij het beginnen der onderhande
lingen en zij' deelt de bezorgdheid van
den rijkskanselier, voortvloeiende uit de
omstandigheid, dat twee gemobiliseerde
legers vlak tegenover elkander staan. Zij
zou er daarom met kracht bij beide par
tijen op willen aandringen zich te ver
plichten, dat tijdens de onderhandelin
gen geen agressieve militaire operaties
zullen plaats hebben. De regeering van
zijne majesteit is er van overtuigd, dat
zij een dergelijke belofte van de Poolsche
regeering kan verkrijgen, indien de Duit
sche regeering dergelijke garanties
geeft
Op het desbetreffende telegram heeft
de Poolsche regeering per omgaande ge
antwoord en wel op 31 Augustus.
De Poolsche regeering verklaarde, dat
z'j bereid was, op basis van reciprociteit
de garantie te geven, dat, indien onder
handelingen gevoerd mochten worden,
de Poolsche troepen niet de grens van
bet Duitsche rijk zouden schenden, mits
een gelijke garantie door de Duitschers
gegeven werd. Van de Duitsche regee
ring hebben wij nóóit een antwoord ont
vangen.
De Britsche ambassadeur heeft thans
Berlijn medegedeeld, dat, tenzij bevre
digende garanties worden gegeven, dat
elke agressieve actie gestaakt wordt en
de Duitsche troepen terug getrokken
worden, de Britsche regeering zónder
aarzeling haar verplichtingen zal nako
men.
Is het antwoord op onze waarschu
wing ongunstig en ik acht het niet
waarschijnlijkdat het anders zal zijn
dan heeft de ambassadeur van Zijne Ma
jesteit de opdracht om zijn paspoort te
vragen, in dat geval zijn wij gereed.
De gedachten van velen onzer moeten
op dat oogenblik onvermijdelijk terug
gaan naar 1914. Zij moeten ook een ver
gelijking maken tusschen onze positie
thans en zooals zij toentertijd was.
Hoe staan wij er thans voor? aldus
Chamberlain. Zijn eigen vraag beant
woordend, zeide Chamberlain: Het ant
woord is, dat de drie deelen van onze
weermacht gereed zijn en dat de situatie
in elk opzicht veel gunstiger en gerust
stellender is dan in 1914.
Achter de strijdkrachten hebben wij
een uitgestrekte organisatie voor de ver
dediging tegen luchtaanvallen opge
bouwd. Wat de directe behoeften aan
manschappen betreft, zqn wij in de ge
lukkige positie, dat vloot, leger en lucht
macht bijna evenveel mannen hebben, als
zij op het oogenblik kunnen gebruiken.
Het voornaamste en meest bevredigende
is, dat het niet noodig is een algemeenen
oproep voor recruten uit te vaardigen,
zooals Kitchner 25 jaar geleden heeft
moeten doen.
Er zal een wetsvoorstel ingediend wor
den, dat zal neerkomen op invoering van
de militaire opleiding voor alle geschikte
mannen tusschen de 18 en 41 jaar, die
voor militairen dienst in aanmerking ko
men.
DANK AAN MUSSOLINI.
Ik zou nog een opmerking willen ma
ken, aldus besloot Chamberlain. Ik wil
mijn voldoening en die van de regeering
zijner majesteit er over uitspreken, dat
tijdens de laatste dagen van de crisis
Mussolini al het mogelijke heeft gedaan,
om een oplossing te verkrijgen. (Ge
juich.)
Het is thans onze plicht de tanden op
elkaar te zetten en dien strijd aan te bin
den, welke wij zoo oprecht getracht heb
ben te vermijden, vastbesloten om tot 't
einde vol te houden. Wij beginnen dien
strijd met een zuiver geweten. Wij zullen
den steun hebben van de Dominions en
het Britsche rijk en ook de moreele goed
keuring van een groot deel der wereld.
(Luide toejuichingen.)
Wij hebben geen oneenigheid met het
Duitsche volk (gejuich), behalve dan dat
het toestaat, dat het geregeerd wordt
door een nationaal-socialistische regee
ring. Zoolang die regeering bestaat, en
de methodes voortgezet worden, die zij
zoo hardnekkig in de afgeloopen twee
jaar gevolgd heeft, kan er geen vrede in
Europa zijn.
Wij hebben besloten er voor te zorgen,
dat aan die methodes een einde moet ko
men.
LONDEN ONTHULT WIJZE VAN
OVERHANDIGING DER 16 PUNTEN.
De correspondentie tusschen de Engel-
sche en de Duitsche regeeringen is gepu
bliceerd in den vorm van een witboek.
Daarin wordt o.a. gezegd, dat de Pool
sche regeering de Britsche regeering
machtigde om de Duitsche regeering er
van in kennis te stellen dat Polen ter
stond bereid was rechtstreeksche onder
handelingen met Duitschland aan te
gaan. Het Britsche antwoord werd Hit-
Ier om 22 uur 30 op 28 Augustus over
handigd en hij beloofde den volgenden
dag antwoord te geven. Het Duitsche,
schriftelijke antwoord werd om 19 uur
15 op 29 Aug. overhandigd.
Het antwoord eischte de komst naar
Berlijn van een Poolschen afgezant met
volledige volmachten in den loop van den
volgenden dag.
Het antwoord van de Brltache regeering
werd den Duitaohen miniater van buiten-
landaohe zaken te middernaoht op 30
Aug. medegedeeld. Het antwoord van
von Rlbbentrop beatond uit het te voor-
achijn halen van een lang dooument, dat
hij snel in het Dultach voorlas. Dit was
klaarblijkelijk het uit zestien punten be
staande plan, dat de Duitsche regeering
sindsdien heeft gepubliceerd. Toen Hen
derson om den tekst van deze voorstellen
vroeg, gaf von Ribbentrop de verzeke
ring, dat het thana te laat was, aange
zien de Poolsche gevolmachtigde niet
vóór middernacht in Berlijn was aange
komen.
Koning George heeft een Order in
Council onderteekend, waarmede de mo
bilisatie van het leger en de luchtmacht
wordt voltooid.
Het departement van oorlog heeft de
algemeene mobilisatie afgekondigd. De
mobilisatie betreft officieren en reserve
officieren van het geregelde leger, offi
cieren van het vrijwilligersleger, officie
ren van de aanvullende reserve, alle of
ficieren, reservisten en manschappen van
het territoriale leger die ingelijfd zijn.
Manschappen van het territoriale leger
die zich nog niet naar hun corps be
geven hebben, moeten dit onverwijld
doen.
De Italiaansche ministerraad is om
drie uur gistermiddag samengekomen
onder voorzitterschap van den Duce. De
ministerraad, na te hebben kennis ge
nomen van den toestand, die in Europa
ontstaan is ten gevolge van het conflict
tusschen Duitschland en Polen, waarvan
de oorsprong moet worden gezocht in
het Verdrag van Versailles, na te heb
ben kennis genomen van de documenten,
welke door den minister van Buiten-
landsche Zake werden overgelegd, en
waaruit de activiteit blijkt, welke de
Duce heeft ontplooid om aan Europa
een vrede te verzekeren, die is geba
seerd op rechtvaardigheid, heeft zijn
volle goedkeuring gehecht aan de mili
taire maatregelen, die totnutoe zijn ge
nomen en die eenvoudig ten doel hebben
als voorzorgsmaatregel te dienen en die
voor dat doel ook voldoende zijn. De
ministerraad heeft zpn goedkeuring ge
hecht aan de maatregelen op economisch
en sociaal gebied, die noodig zijn, ge
zien de periode van ernstige ontwrich
ting, waarin het Europeesche leven is
getreden.
De Ministerraad verklaart en maakt
aan het volk bekend, dat Italië niet het
initiatief zal nemen tot eenige militaire
actie en richt tot het Italiaansche volk
de betuiging van voldoening over de
discipline en de kalmte, waarvan het
volk ook thans zooals steeds een voor
beeld heeft gegeven."
Uit dit communiqué blijkt dus de voor-
loopige neutraliteit van Italië.
Tevens wordt bekend gemaakt dat
Hitier een telegram van dankbetuiging
tot den Duce heeft gericht.
De tekst van dit telegram luidt als
volgt
„Duce, ik dank u zeer hartelijk voor de
diplomatieke en politieke hulp, welke gij
onlangs aan Duitschland en zpn goed
recht hebt geschonken. Ik ben overtuigd,
met de Duitsche militaire macht de taak
te kunnen vervullen, welke ons is opge
legd. Ik meen in de gegeven omstan
digheden de Italiaansche militaire hulp
niet noodig te hebben. Ik dank u, Duce,
ook voor alles, wat gij in de toekomst
zult doen voor de gemeenschappelijke
zaak van fascisme en nationaal-socia-
lisme."
EERSTE COMMUNIQUE VAN DEN
DUITSCHEN GENERALEN STAF.
Het opperbevel van de Duitsche weer
macht deelt mede: De Duitsche krijgs
verrichtingen vanuit Silezië, Pommeren
en Oost-Pruisen hebben aan alle fronten
reeds vandaag het gestelde doel bereikt.
De troepen, welke uit het zuiden over
het gebergte oprukten, hebben de lgn
NeumarkSucha bereikt. Ten Zuiden
van Moravisch Ostrawa is de Olsa bij
Teschen overschreden. Ten zuiden van
het Industriegebied rukken de Duitsche
troepen ter hoogte van Kattowitz op.
De troepen, welke uit Silezië zijn ver
trokken, zijn op marsch in de richting
van Tsjenstochau en noordelijk daarvan.
In den Corridor naderen de troepen de
Brahe en is de Netze bj Nakel bereikt.
De troepen, welke uit Oost-Pruisen op
rukken, zjn ver op Poolsch gebied in
strjjd gewikkeld.
De Duitsche luchtmacht heeft in her
haalde krachtige aanvallen de militaire
objecten op verscheidene Poolsche vlieg
velden bestookt. Deze militaire objecten
zjn vernield.
Bovendien hebben verscheidene esca
drilles gevechtsvliegtuigen het oprukken
van het leger gesteund. De Duitsche
luchtmacht heeft hiermede de heer-
schappij in de lucht boven Polen behaald,
hoewel sterke afdeelingen in Midden- en
West-Duitschland teruggehouden wor
den.
Afdeelingen van de Duitsche zeemacht
hebben een stelling ingenomen voor de
Danzigerbocht en beveiligen de Oostzee.
Het schoolschip „Schleswig Holsten"
dat in het Neufahrwasser bj Danzig ligt,
heeft de door Polen bezette Westerplatte
onder vuur genomen. De oorlogshaven
van Gdynia werd door de luchtmacht ge
bombardeerd.
DE POOLSCHE LEZING.
Bij het aanbreken van den dag van
den eersten September 1939 hebben de
legerstrijdkrachten van het Duitsche rijk
onverwacht de vijandelijkheden tegen
Polen geopend, zonder eenige oorlogsver
klaring. De Poolsche grens werd op ver
scheidene plaatsen overschreden, zoowel
van Oost-Pruisen uit als van het Duit
sche rijk uit. De Duitsche troepen over
vielen het Poolsche garnizoen der Wes
terplatte te Danzig, dat dezen aanval af
weerde. De Duitsche luchtmacht onder
nam verscheidene luchtaanvallen op
Krakau en de steden van Opper-Sile-
zië, als Czenstochowa, Tczew, Puck en
Grodno en bombardeerde deze plaatsen.
De verraderlijke aanval werd ontke
tend, eenige uren nadat de ambassadeur
van Polen in Berlijn de rijksregeering in
kennis had gesteld van de welwillende
houding der Poolsche regeering tegen
over de pogingen der regeering van En
geland, om den vrede te bewaren.
De agressie, welke in ruwheid onge
ëvenaard is, zal den vastberaden wil ont
moeten van het geheele verdedigingsstel
sel der geheele Poolsche natie, die haar
vrijheid, haar rechten en haar eer tot het
einde toe zal verdedigen.
Tot dusver zijn de volgende aanvallen
gesignaleerd:
1. Een aanval op Myszyniec met een
luchtbombardement op de steden Mys
zyniec, Grajewo, Chorzele en het gebied
ten Noorden van Warschau.
2. In Opper-Silezië een aanval tusschen
Neumitteiwalde en Richthal, ten Zuiden
van Ostrof.
3. Een luchtaanval op Posnan, heden
morgen om 7 uur.
4. Een aanval in de richting van Lesz-
no, in Posen.
5. Inneming van het grensstation Zbes-
zyn door de Duitsche troepen.
6. Een aanval met deelneming van ge
vechtswapens in den sector van Krasz-
ta-Przepice.
7. Een aanval door een bataljon infan
terie met tanks op Lubliniec, Tarnows-
kie en Gory.
8. Aan het front van Gleiwitz en Rati-
bor een aanval met tanks.
9. Een luchtbombardement op Krakau.
10. Een luchtbombardement op Kat
towitz.
11. Een bombardement op het station
Tunek, nabij Krakau, zonder succes.
12. Een aanval met tanks op Zako
pane, van Slowakije uit.
13. Tusschen 5 en 6 uur overschreden
Duitsche troepen de Poolsche grens bj
den loop van den Weichsel.
14. Een luchtbombardement op Tczew
met een lichten aanval op de brug over
den Weichsel.
15. Een aanval op de Westerplatte
van Danzig, welke door het garnizoen
werd afgeslagen.
16. Een aanval op Poolsch Pommeren.
17. Een aanval met tanks op 't plaats
je Smilof in Posen.
ZEVEN DUITSCHE VLIEGTUIGEN
NEERGESCHOTEN.
PANTSERTREIN BUITGEMAAKT.
De radio bevestigde, dat de aanvallen
van Duitsche vliegtuigen op Warschau
door de luchtverdediging en een esca-
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Binnenland.
Staat van oorlog in Nederland afgekon
digd,
Luchtdienst op Indië gestaakt.
Tweede Kamer komt Maandag bijeen.
Engeland eerbiedigt onze onzijdigheid.
Buitenland.
Rede van Chamberlain. E:en ultimatum
van Ronden en Parijs aan Hitler. En
geland en Frankrijk tot den oorlog be
reid.
Italië blijft voorloopig neutraal.
Poolsche en Duitsche berichten over de
bombardementen van gisteren.
drille jachtvliegtuigen werden afgesla
gen en deelde voorts mede, dat lucht
doelgeschut een Duitschen bommenwer
per bij Otwock, op 30 km van Warschau
heeft omlaag geschoten.
Overigens hoort men te Warschau op
nieuw gedreun van kanonnen.
De straten in de hoofdstad bieden een
normalen aanblik, behalve wanneer het
luchtalarm is.
Van welingelichte zijde wordt verno
men, dat zeven Duitsche vliegtuigen door
de Polen omlaag geschoten zijn.
Verder is een Duitsche pantsertrein
door de Polen buitgemaakt.
Communiqué No. 1 van den Pool
schen geralen staf luidt:
In totaal zijn gisteren zestien Duit
sche vliegtuigen omlaag geschoten, de
Polen verloren twee vliegtuigen.
De gevechten in de grenszone duren
momenteel nog voort. Het hevigst zijn
de gevechten in Silezië.
Eenige tanks werden buiten gevecht
gesteld. Op verschillende plaatsen wer
den krijgsgevangen gemaakt.
In Danzig werden drie Duitsche aan
vallen tegen de Westerplatte afgesla
gen.
Gemeld wordt, dat gisteravond om 6
uur zes Duitsche vliegtuigen de steden
Jedlitz, Moderowka en Iwonicz in het
district Krosno hebben gebombardeerd,
terwijl 20 minuten later 15 Duitsche
vliegtuigen deze aanvallen hebben her
haald. De toestellen wierpen brandbom
men uit. Een machine werd neergescho
ten en drie Duitsche onderofficieren die
uit het brandende toestel konden wor
den gered zijn gevangen genomen.
Ook in andere plaatsen zijn Duitsche
toestellen neergeschoten.
Boven Warschau werden 55 bommen
uitgeworpen.
De eeriste ernstige luöhtraid op War
schau, aldus Un. Press, werd gistermor
gen torn 8.45 uur aangekondigd door het
geloei der sirenes, die op alle punten in
de Poolsche 'hoofdstad zijn aangebracht.
Uit mijn raam, dat zich op de eerste
verdieping van een hotel bevindt en dat
uitziet over het Pilsoedski-plein, waaraan
het ministerie van buitenlandsche zaken
en de gebouwen van den generalen staf
gelegen zijn, kan ik zien, hoe een boeren
gezin den wagen waarin het gezeten is,
haastig verlaat en zich naar een dicht
bijgelegen gebouw spoedt, om bescher
ming te stoeken.
Do sirenen oversteinimen intussdhen alle
andere geluiden in d'e stad. Fietsers trap
pen sneller aan, om nog in tijds een goede
schuilplaats voor zich en hun rijwielen
te vinden. Vele menschen blijken hun gas
maskers bij zich te hebben.
Om één minuut over negen weerklinken
uit de 'buitenwijken der stad hevige ex
plosies,, waarschijnlijk afkomstig van de
luchtdoeiartillerie, doch enkele wellicht
afkomstig van de vijandelijke bommen. De
ontploffingen vinden bijna zonder 'ophou
den plaats-
Het gedreun van zware b'ombarde-
menfcs vliegtuigen wordt hoorbaar, doch
alles' blijft thans rustig in de stad.
