DE ZEEUW
tweede blad
en met zilveren randen.
Ontroerende huldiging van
H. M. de Koningin.
Uit de Provincie
De Poolsche Corridor.
Predikbeurten.
VAN
Gevaar voor onze
neutraliteit.
VLISSINGEN.
FEUILLETON
GOES.
ZUID-BEVELAND.
Schore. Woensdagavond vergaderde
de gemeenteraad. Afwezig met kennis
geving was de heer A. Bierens en zonder
kennisgeving de heer C. de Vrieze.
WALCHEREN.
Arnemuiden. Als volontair ter ge
meente-secretarie is tewerkgesteld de
heer S. Francke, woonachtig te Oostka-
pelle.
NOORD-BEVELAND.
VRIJDAG 1 SEPT. 1939, Nr 283.
Niettegenstaande H. M. de Koningin
Wilhelmina in Haar radiotoespraak van
Maandagavond met allen nadruk ge
zegd heeft, dat „Nederland zich van
geen enkele zyde bedreigd behoeft te
gevoelen", blyft een zich „nationaal" en
^koningsgezind" noemend blad maar
doorhameren op de gedachte, dat Enge
land en Frankrijk onze neutraliteit zou
den kunnen schenden, daarbij suggeree-
rend, dat deze mogendheden voorne
mens zouden zyn ons land binnen te val
len.
Om deze idee, welke de nationale eens
gezindheid om ons onverbiddelijk tegen
eiken aanvaller en indringer met inzet
van alle krachten te verzetten, in gevaar
dreigt te brengen, te propageeren, benut
„Het Nationale (sic!) Dagblad" het
feit, dat Engeland wel aan België, niet
echter aan Nederland nogmaals de uit
drukkelijke verzekering heeft gegeven,
dat het zijn grondgebied in elk geval zal
eerbiedigen.
Dinsdagmorgen reeds wezen we er op,
zegt de „Maasbod e", dat Nederland
hetwelk de eerbiediging van zijn terri
toir als een axioma beschouwt, een der
gelijke verzekering niet vraagt. Ont
vangt onze regeering ze van een mo
gendheid, dan accepteert zij ze als de
bekrachtiging' van een houding, waar
omtrent overigens geen twijfel mogelijk
is. Aan axiomas twijfelt men nooit.
Ten overvloede heeft intusschen de
diplomatieke medewerker van de „Ti
mes" het Engelsche standpunt in deze
zaak nogmaals uiteengezet, in de vol
gende bewoordingen:
De Britsche houding tegenover de
neutrale staten is niet twijfelachtig
De Britsche regeering heeft er zich ech
ter tot dusverre van onthouden een
soortgelijke verzekering (als aan de Bel
gische gewerd) aan de Nederlandsche
regeering te geven, wijl genoegzaam be
kend is, dat Den Haag nooit gewenscht
heeft zulke verzekeringen van vreemde
mogendheden te ontvangen. Nu echter
gefluisterd wordt, dat het Engelsche
stilzwijgen een zekere bijzondere betee-
kenis heeft, moet duidelijk verklaard
worden, dat de Engelsche regeering
vastbesloten is de neutraliteit van Ne
derland niet minder dan die van België
te eerbiedigen.
Inderdaad, Nederland behoeft zich
van geen enkele zijde bedreigd te voe
len."
Van ons volk worden zware offers ge-
eischt voor de handhaving van onze neu
traliteit.
Maar is het dan tevens niet noodza
kelijk, dat aan het landsgevaarlijk ge
schrijf en gestook van een z.g. nationaal
dagblad een einde wordt gemaakt?
Besmettelijke ziekten.
In de week van 20 tot en met 26 Aug.
kwamen in onze provincie 2 gevallen van
roodvonk voor, n.l. 1 te Baarland en 1
te Neuzen.
Hotel „Britannia" wordt Maandag geslo
ten, en binnenkort heropend.
Men deelt aan de M. C. mede, dat met
ingang van Maandag a.s. hotel „Britan
nia" te Vlissingen wordt gesloten. Er is
echter door „een combinatie" prinei-
pieele overeenstemming bereikt inzake
voortzetting van de exploitatie van het
hotel. In verband daarmee zal het bin
nenkort worden heropend.
Naar het Engelsch van
EMMA JANE: WORBOISE
92.) _0_
Ondertusschen betastte ik de nummers
met mijn vingers, en bemerkte, dat ik
geen onderscheid kon gevoelen tusschen
ne lijnen» van een 3 of een 5.
„Neen, dit is iets in de twintig onge-
veer; en buitendien tegenover ons -huis
staat geen lantaarn. Hoe volgen de num
mers elkander op?"
„Ik weet 'bet niet zeker, maar ik geloof
naar dezen kant", en hij. wees mij
noordwaarts.
Daar dit mijn berekening ook was,
vervolgden wij onzen weg, terwijl wij
ieder hekje, iedere stoep, en de ramen
van iedere voorkamer gadesloegen, tot-
at mr Porren eindelijk op een toon van
verlichting- uitriep „Nu zijn wij- er,
Vnvystie! Ik berken den voetsc'hrapper
e on26 is gebroken, weet gij' wel?" 'Ge
rustgesteld door de herkenning van den
gebroken voetschraipper, liet ik den klop-
op de deur vallen en begon te-
Ien® vrij luid aan te schellen, want wij
aren beiden zeer vermoeid en bet begon
e regenen. Spoedig werd de deur ge-
Door de algemeene mobilisatie moes- r
ten de laatste besprekingen worden uit
gesteld, in verband waarmee op 't oogen-
blik nog niet definitief vaststaat op wel
ken datum de heropening zal plaats vin
den. Het ligt echter in de bedoeling, dat
dit zoo spoedig mogelijk zal zijn.
De heer B. J. H. van Dijk Soerewijn,
directeur van het hotel, zal deze functie
niet langer vervullen. In verband met
zijn leeftijd en zijn gezondheidstoestand
zal hjj op wachtgeld komen.
Distributienarigheid.
Woensdagmorgen begon hier de uit
reiking van de distributie-kaarten. Het
gemeentebestuur had de stad tot dit doel
in drie groepen verdeeld. Hoewel aan 8
loketten werd geholpen, heeft men den
stroom liefhebbers niet naar behooren
kunnen helpen. Velen hebben urenlang
moeten wachten, stonden om negen uur
in de rij en kwamen pas tegen twaalf uur
thuis. Verschillende vrouwen zijn daarbij
onwel geworden en flauw gevallen.
De organisatoren zagen in, dat men zoo
niet verder kon gaan. De „ochtendploeg"
werd geheel geholpen (het was ver na
twaalf geworden voor men hiermee ge
reed was). Toen heeft men de verdere
uitreiking stop gezet.
Men zal nu probeeren de groepen,
waarin de bevolking wordt verdeeld, be
langrijk kleiner te maken, waardoor de
uitdeeling vlotter zou kunnen plaats
vinden.
Concert.
Gisteravond gaf Hosanna ter gelegen
heid van den verjaardag van H. M. de
Koningin een concert op de Groote
Markt. In verband met de donkere tijds
omstandigheden werden hoofdzakelijk
vaderlandsche liederen e.d. gespeeld. De
publieke belangstelling was groot.
De gemeenterekening 1938 werd voor-
loopig vastgesteld met voor den gewonen
dienst een ontvang van f 28.644,97, een
uitgaaf van f 28.065,21 en een batig slot
van f 579,76.
Aan 't einde der vergadering zijn door
den voorzitter enkele woorden van af
scheid gesproken tot den heengaanden
gemeenteraad, in het bijzonder tot die
leden, welke niet in den nieuwen raad
zullen terugkeeren. De heer Polderman
dankte voor de hartelijke woorden en
wenschte de gemeente en haar raad voor
de toekomst alle goeds toe.
Naar aanleiding van de geboorte
van Prinses Irene heeft de Oranjevereen.
een rijkspostspaarbankboekje met een
bedrag van f 5,uitgereikt aan de op
8 Augustus geboren Gilles, zoon van Jan
van Belzen Gzn.
Vondst uit den oorlog
19141918. Door de bemanning van het
motor-visschersvaartuig ARM 25, schip
per J. v. d. Ketterij, werd een stuk van
een mijn opgevischt, dateerend uit de
oorlogsjaren 19141918.
De opbrengst van de alhier gehou
den speldjesverkoop ten bate van het
T.B.C.-fonds „Draagt elkanders lasten"
afd. C. N. V., heeft opgebracht f 31,29.
(Belangeloos.)
Oostkapelle. Woensdag vergaderde de
gemeenteraad voltallig. De voorz. zegt
dat deze vergadering spoedig door een
andere gevolgd zal moeten worden, aan
gezien het de bedoeling is dat er een
gemeenschappelijke distributieregeling
tusschen de verschillende gemeenten tot
stand komt.-
De rekening 1938 werd goedgekeurd.
Op zijn verzoek werd aan den heer S.
J. Frelier eervol ontslag verleend als ge
meenteontvanger en ambtenaar belast
met het financieel beheer van den
Vleeschkeuringsdienst, wegens zijn be
noeming tot gemeenteontvanger te Bel-
lingwolde.
opend, en wij traden het nauwe donkere
gangetje binnen, dat volkomen geleek op
onze „vestibule" zooals de hospita van
N'o. 35 die steeds betitelde. Waren 'het
niet dezelfde deuren, allen in dezelfde
richting, dezelfde trap, hetzelfde versle
ten vloerkleed, alles volkomen gelijk? ten
minste zoo scheen 'het ons toe. Wij tra
den voortwaarts in de kalme zekerheid
van ons goed recht, mijn oom greep de
deurknop van de zitkamer om die te ope
nen, en ik maakte mij gereed om de trap
op te gaan, toen wij plotseling een groote,
breedgeschouderde vrouw tegenover ons
zagen staan. Zij was gekleed in een» vuur-
roode japon, die met tallooze strooken
was gegarneerd; met haar rechterhand
hield zij een brandende kaars vast, terwijl
zij 'plotseling haar 'hoofd boven de keu
kentrap, en ons toeschreeuwde 'met een
stem, die een stadsomroeper haar zou
benijd hebben: „Hei, hei, wat betee-
kent dat! Wie geeft je het recht, oude
heer, om zoo brutaal in een» vreemd huis
binnen te dringen?"
Mijn oom liet den deurknop los, even
alsof hij' zijn hand brandde, en ik 'bleef
bij' de leuning der trap stilstaan. De gang,
de deuren, de trap, tot zelfs de matten
en het vloerkleed toe, alles scheen mij
even welbekend te wezen', maar de vuur-
roode, toornig uitziende vrouw was ons
geheól 'vreemd; wij haden haar nooit te
voren gezien!
Eveneens werd eervol ontslag verleend
als kweekeling met akte aan de Openb.
school aan dhr J. van Kasteel.
Aan de orde was nu benoeming van
een tydelyken gemeenteontvanger. De
voorz. zet uiteen de motieven welke heb
ben geleid om sollicitanten op te roepen
voor tijdelijk ontvanger. Ingekomen wa
ren 6 sollicitaties.
Door B. en W. was de volgende aanbe
veling opgemaakt: 1. S. den Hollander,
alhier; 2. J. C. Beenhakker te Kloetinge.
Benoemd werd de heer S. den Hollan
der met alg. st.
Gezien de huidige tijdsomstandigheden
werd besloten om de werkverschaffing
stop te zetten. B. en W. werden echter
gemachtigd om wanneer dit noodig
mocht blijken, weer gelegenheid tot te
werkstelling te geven.
Kamperland. Ernstig ongeval.
Terwijl men bij den landbouwer Th. de K.
bezig was met het dorschen van graan,
raakte genoemde K. bij het verplaatsen
der machine door middel van een trac
tor, hiertusschen bekneld. In zorgwek-
kenden toestand werd de K. opgenomen
en naar een ziekenhuis te Goes vervoerd.
Het is een telkens herhaalde redenee
ring, dat het Vredesverdrag van Versail
les geen dwazer en onrechtvaardiger be
palingen bevatte dan die omtrent den
Poolschen corridor. Men heeft eenvoudig
het Duitsche gebied in tweeën geschei
den. Oost-Pruisen is vanuit Berlijn alleen
te bereiken via Poolsch gebied.
Inderdaad is deze situatie voor Pruisen
zeer onaangenaam.
Maar men moet niet vergeten, dat, in
historisch licht bezien, deze situatie niet
zoo dwaas is.
Op een kaart van 1773 ziet men in 't wes
ten Berlijn als middelpunt van 't keur
vorstendom Brandenburg; in het Oosten
Pruisen. Daartusschen reikt Polen tot aan
de Oostzee en Danzig is een Poolsche
haven.
Dat Poolsche stuk tusschen Branden
burg en Pruisen heette Pommorze, een
Poolsche naam, die beteekent kuststreek,
land aam de zee. De bevolking was er
Poolsch.
Pruisen en Brandenburg hadden oor
spronkelijk niets met elkaar te maken.
Brandenburg behoorde tot het Duitsche
Rijk, Pruisen niet. Het was een leen van
Polen, en stond onder het gezag van de
„Duitsche orde", een geestelijke ridder-
fB DuïTschers tZTPolen,
fm Wit-Russen iü Kasjoeberf
H= Litauers, Letten
Oekraïner»
truiini Slowaken
orde totdat de grootmeester in 1525 tot het
Protestantisme overging. Hij werd toen
hertog van Pruisen, maar bleef een
leenman van den Poolschen koning. Dat
werd bij het tractaat van Krakau nog
eens uitdrukkelijk vastgesteld.
In de 17e eeuw stierf het hertogelijk
geslacht van Pruisen uit, en volgde de
keurvorst van Brandenburg als zoodanig
op. De keurvorst regeerde dus nu over
een gebied i n Duitschland (Branden
burg) en over een gebied buiten
Duitschland (Pruisen). Het laatste tracht
te hij los te maken van Polen en met
Brandenburg te verbinden. Dan moest
Pommerze er aan gelooven.
In de 18e eeuw was Polen op één na de
grootste staat van Europa. Maar innerlijk
verzwakt. Een onmachtig koningschap,
een verdeelde adel, een onmondige stede
lijke bevolking, een achterlijk platteland,
het was alles even droevig. Nooit kon de
staat worden hervormd en het gezag wor
den hersteld, zoolang het liberum veto
bestond, het recht van ieder lid van den
landdag om door zijn stem een besluit
ongeldig te maken.
Eerst bij volstrekte eenparigheid van
stemmen was een besluit van den land
dag geldig.
Toen in 1760 de koning van Polen en de
nationale partij dat liberum veto wilden
opheffen, greep Rusland in, omdat het
geen sterk Polen wilde. Katharina II
deelde in Polen de lakens uit. Dit be
haagde noch Brandenburg—Pruisen, noch
Oostenrijk. Toen kwam Frederik II, de
nationale held van de Pruisen uit het
tweede en derde Rijk, met een plan, om
Polen te verdeelen.
Maria Theresia van Oostenrijk voelde er
weinig voor, omdat Polen haar nooit iets
had gedaan. Rusland niet, omdat het lie
ver gehéél Polen in zijn macht had. Maar
Frederik II speelde Rusland en Oosten
rijk zóó handig tegen elkaar uit, dat ze
tenslotte beide zijn plan aanvaardden.
In 1773 werd Polen gedwongen aan elk
van de drie buren een stuk af te staan.
Pommerze kwam aan Frederik II en
Pruisen en Brandenburg grensden aan
elkaar. Danzig bleef nog een Poolsch
eilandje in het Pruisisch gebied.
In 1791 probeerden de Polen opnieuw
hun staat te hervormen. De koning van
Pruisen lokte die pogingen uit en moedig
de ze aan, om den Russischen invloed te
breken. Maar Rusland gedoogde dat niet.
De Russen vielen Polen binnen, en de
Pruisen gooiden het met den Rus op een
akkoordje. Pruisen en Rusland namen
weer ieder een stuk van Polen. Nu kwam
ook Danzig in 1792 bij Pruisen. De stad
„Wij komen thuis," stotterde mijn oom
ten 'hoogste verschrikt en tegelijk achter
uittredende, omdat de vertoornde dame
telkens naderbij kwam en1 hem rijkelijk
met kaarsvet besproeide.
„Thuis komen, wat verbeeldt gij u
wel?" roep de eigenaresse der roode
strooken. „Gij zijt dronken, met al je vrij
postigheid; hier 'Sally, kom gauw 'hiel
en roep de politie!"
„Is dit niet No. 35?" vroeg ik zoo be
leefd mogelijk, hopende daardoor de woe
dende vrouw tot bedaren te brengen.
„Neen, dat is het niet, eni dat weet je
zelf heel goed," was het ruwe antwoord.
„Maar 'hier is t'och een gebroken voet-
schrapper", 'hernam mijn oom, wien het
nog moeilijk viel te twijfelen aan dit alles
beslissende feit.
„Wat gaat het u aan, of mijn voet-
sc'hrap'per gebroken is?" schreeuwde de
vrouw, die naar het mij toescheen, steeds
boozer werd. „Maak dat je weg komt,
voort! mijn huis uit, zeg ik!"
En de huisdeur openstootende, duwde
zij ons letterlijk de stoep af.
„Wat zullen wij» nu doen»?" zeide mijn
'oom half schreiende, „ik heb nog nooit
iemand ontmoet, die zoo onvriendelijk en
zoo ongemanierd was. Ik geloof waar
lijk dat zij ons voor dieven aanzag."
„Ik geloof dat zij1 niet gansch nuchter
was. Tob daar nu maar niet over, oom,
wij' zullen trachten volkomen zeker te we
zen van onze zaak, wanneer wij opnieuw
ergens binnentreden."
Al wederom een gebroken voetsehrap-
per! Doch wij waren nu voorzichtiger ge
worden en steunden niet meer op zulk
een lossen grond. Het scheen tot de bij
zonderheden van Eldonstraat te behoo
ren, dat de meeste schrappers gebroken
waren zoowel als de meeste stoe
pen scheuren en barsten hadden. Wij
zagen alles met veel oplettendheid na en
bemerkten dat wij ons; alweer vergisten;
doch ik kon 'het nummer juist even on
derscheiden, 'het was No. '31 en No. 35
was dus blijkbaar dicht bij:
„Ja, nu zijn wij waarlijk thuis", zeide
mr Perren met een zucht van verlichting,
„en de voetschrapiper is gebroken, en hier
op het hekje naast de stoep zit de kal,
die soms in de kamer bij ons komt. 0'
hoe blijde ben ik dat wij er nu zijn!"
Eindelijk waren wij' dus terechtgeko
men, en den volgenden dag kocht ik
eenige potten goedkoope geraniums, zette
die op een smaakvol bloementafeltje dat
ik van Elmwood 'had meegebracht en
plaatste dit voor 'het venster, zoodat wij
voortaan nooit meer in dergelijke vergis
singen konden vervallen.
Het is bijna niet de moeite waard ge
weest dit kleine voorval mede te deelen,
doch ik verhaal het om aan te duiden
in welke omgeving wij woonden, en 'hoe
groote verandering er in ons leven was
protesteerde; zij wilde bij Polen
blijven.
In 1795 volgde het slotbedrijf.
De Polen verzetten zich, maar het was
te laat. Pruisen, Rusland en Oostenrijk
kregen ieder nog een deel en Polen was
van de kaart verdwenen.
Alles met alles was het een roof, be
gaan aan een zwakken staat. Als iemand
beschikte over het sarcasme van Hitier,
hoe zou hij dit optreden van Duitschland
kunnen geeselen.
In den Franschen tijd verloor Pruisen
een deel van den buit.
Pommerze bleef onder Duitsch bewind.
Maar de bevolking bleef Poolsch.
Om het Duitsche element in dit gebied
te versterken, werd in 1886 bij de wet een
Ansiedelungskommission benoemd, die
Duitschers in dit gebied vestigde en daar
toe land opkocht.
Toch was in 1918 nog 81 pet. van de
bevolking van de corridor Poolsch en in
1914 heeft de Duitsche regeering het be
vel tot mobilisatie overal in de Poolsche
taal aangeplakt.
De huidige toestand is ongeveer gelijk
aan de situatie van vóór 1773.
Met een belangrijke uitzondering, n 1.
Danzig, dat een zelfstandige vrijstad is.
Nadat H. M. de Koningin gistermor
gen de Ministers en tal van civiele en mi
litaire autoriteiten had ontvangen, heeft
zy zich per auto naar Soestdijk begeven.
Te Baarn en Soest bestond voor dit
bezoek overgroote belangstelling.
De geheele Rijksstraatweg in zijn volle
breedte en zeker over twee kilometer
lengte, werd in beslag genomen door de
juichende en wuivende menigte toen de
auto van H. M. verscheen. Toen de auto
voor het bordes van het paleis arriveerde,
zag men Prins Bernhard, een aster in het
knoopsgat, de hooge trap, waarvan de
looper aflag, afdalen, naar den wagen
gaan en H. M. de Koningin omhelzen.
Men zag de kleine prinses Beatrix, een
kleine witte stip op het hooge bordes,
zoo leek ze uit de verte. Maar men zag
toch ook de bloemen in haar hand, die zij
aan de Koningin gaf. En de Koningin
hurkte naast haar en nam haar hand
en zwaaide met de hand van Beatrix
naar het publiek, terwijl aan de ovatie
geen einde scheen te komen.
Daar was ook Prinses Juliana. En heel
deze felicitatie van H. M. de Koningin
door het Prinselijk Gezin speelde zich in
de openbaarheid af voor het paleis op
het hooge bordes.
Plotseling werd het Wilhelmus inge
zet. Het werd door duizenden en duizen
den overgenomen. Heel in de verte, links
en rechts van den weg, hoorde men de
claxons der auto's, die moesten wachten
omdat de Rijksweg geheel vol was. Ter
wijl het publiek het Wilhelmus zong ging
de standaard van de Koningin op het pa
leis langzaam omhoog.
Aan de ovaties scheen geen einde te
komen. De Koningin, de Prinses, de
Prins en Prinses Beatrix wuifden naar
het publiek, maar het bleef voor het hek
staan in dichte drommen en de politie
was machteloos om het te verdrijven.
ZONDAG 3 SEPTEMBER 1939.
Op Zuid- en Noord-Beveland.
Ned. Herv. Kerk.
Baarland, vm. en nm. ds Dagevos.
Biezelinge, vm. en nm. ds v. Steenbergen.
Borsselen, 10 en 3 u. ds Bunjes.
Colijnsplaat, vm. en nm. ds Kluiver.
Driewegen, vm. ds v. Burgeler.
Ellewoutsdijk, vm. ds v. Willenswaard.
Geersdijk, vm. ds Louwerse, nm. leesd.
's-Gravenpolder, 10.30 u. ds Homburg, 3 u.
ds Zandee.
's-Heerenhoek, nm. ds Wagner.
's-H. Abtskerke, 9.30 en 2 u. O. T. ds Drost.
gekomen, vergeleken bij wat het vroeger
was. Die ontzettende eentonigheid van
Eldonstraat, viel mijn 'oom zwaar om te
verdragen. Hij klaagde echter niet hij
trachtte zelfs de zaken van hun lichtzijde
te beschouwen, doch ik bespeurde maar
al te goed, hoezeer onze omgeving hem
dikwijls mismoedig maakte.
Evenwel waren' er toch eenige verzach
tende omstandigheden, die trouwens altijd
te vinden zijn, wanneer men slechts de
lichtpuntjes wil opmerken. Niet alleen
onze kamers, maar het gansehe huis was
volmaakt zindelijk en' net onderhouden;
en dit was waarlijk een zeer groote aan
beveling toen wij een goedkoope woning
zochten; onze hospita, ofschoon niet zeer
goed gehumeurd, was strikt eerlijk, en ik
geloof niet, dat zij ons ooit heeft bena
deeld, zelfs \niet voor de waarde van een
stuiver. D'it was ook een groot voorrecht
in onze omstandigheden. Maar o! hoe
vreemd was het mij; om zuinig te wezen
op zulke kleinigheden em dagelijksc'he uit
gaven, als brood, boter en vleesch! Ik zal
nooit vergeten, welke gevoelens' mij be
zielden, toen ik voor de eerste keer zelf
uitging om een lamsbout te koopen voor
ons middagmaal, -noch mijn bezorgdheid,
toen ik ontdekte hoeveel het kleine lams-
boutje kostte.
(Wordt vervolgd.)
