Koningin Wilhelmina en Koning Leopold
KRACHTIGE REDE VAN
CHAMBERLAIN.
NI HENDRIKSE Co.'s BANK
Dagblad voor de Provincie Zeeland
No. 2410.
WOENSDAG 30 AUG. 1939
53e JAARGANG - No. 281
bieden goede diensten in het huidige conflict aan Frankrijk,
Engeland, Duitschland, Italië en Polen aan.
De vastberadenheid van Engeland.
Het antwoord van Hitier aan Henderson
overhandigd.
Weinig oorlogsgeestdrift in Duitschland
en Italië.
Ttj-ilU
rP I-A u~i
T.FABERYDEIONGE
Wat gebeurt er in Duitschland?
Belangrijkste Nieuws.
GOES.
Ons telefoonnummer wordt met
ingang van 1 September a.s., des
namiddags vanaf 2 uur
Uitgave: N. V. Uitgevers-Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, Goes
Postrekening 44455 Telefoon 11
bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J, J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Directeur - Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA
Abonnementaprlja 12.00 per kwartaal
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en Vlissingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Advertentiën 30 cent per regcï
Ingezonden mededeelingen 60 cent per regel
Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags
f 0.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
Pierlot, de Belgische premier, heeft
gisternacht Bargeton, den Franschen
ambassadeur te Brussel, bij zich ontbo
den en hem medegedeeld, dat de Konin
gin der Nederlanden en de Koning der
Belgen zich met elkander hebben ver
staan om hun goede diensten aan te bie
den, teneinde een ontknooping te zoeken
voor de huidige crisis.
Dit aanbod is gericht aan de Fran-
sche, Engelsche, Duitsche, Italiaansche
en Poolsche regeeringen.
De Fransche regeering bereidt zending
van een gunstig antwoord voor. Te be-
voegder plaatse vernam het A. N. P.,
dat inderdaad een mededeeling van hoo-
ger bedoelde strekking is gedaan.
Frankrijk en Engeland stelden de Bel
gische regeering er van in kennis, dat
z\j het aanbod van goede diensten tot
oplossing van de crisis aanvaarden.
Havas meldt in dit verband nog, dat
men meent te weten, dat het Fransche
antwoord aanduidt, dat de Fransche re
geering diep gehecht blijft aan den vre
de en dat zij bereid is tot samenwerking
met haar geheelen goeden wil aan ieder
initiatief voor het op vreedzame wijze
tot oplossing brengen van de crisis.
DE INDRUK IN DUITSCHLAND.
BERLIJN. Van semi-offieieele zijde
wordt gemeld, dat het aanbod „van goe
de diensten" van Koningin Wilhelmina
en Koning Leopold, naar men van over
het algemeen goed ingelichte zijde ver
neemt, in Duitsche politieke kringen een
zeer sympathieke ontvangst heeft ge
vonden.
De pogingen der beide vorsten om den
vrede te bewaren in Europa en het besef
van verantwoording, dat deze poging
wekt, wordt algemeen met erkentelijk
heid beoordeeld.
De gedachtenwisseling welke van
Duitsche zijde met Engeland wordt on
derhouden bewijst, naar men hier ver
klaart, dat de Duitsche pogingen in de
zelfde richting gaan als het bovenver
melde streven en dat hier van Duitsche
zijde reeds een initiatief werd genomen,
welks resultaat thans van de beslissing
in Londen afhangt, welke beslissing
moet worden afgewacht.
Uit Den Haag wordt gemeld
Dit aanbod is ongeveer gelijktijdig ge
daan te Den Haag en Brussel in den
nacht van Maandag op Dinsdag.
De aandacht wordt er op gevestigd,
dat het aanbod in zooverre voorwaar
delijk was, dat beide souvereinen alleen
dan bereid zijn hun diensten te bewijzen,
indien de betreffende mogendheden zelf
zulks nuttig zouden achten.
In het Lagerhuis heeft Chamberlain
gistermiddag zijn met spanning ver
wachte rede gehouden.
Chamberlain begon met de verklaring,
dat sedert het Lagerhuis Donderdag j.l.
bijeen was geweest, er weinig verande
ring was ingetreden in de voornaamste
lijnen van den toestand. De catastrofe is
nog niet boven ons losgebarsten. I k kan
niet zeggen, dat het gevaar van den
rampspoed reeds op eenigerlei wijze is
teruggeweken.
Onder deze omstandigheden zou het
wellicht onnoodig kunnen lijken, het
Huis te vragen, opnieuw bijeen te komen
vóór den vastgestelden datum. In tijden
als deze echter zijn wij van meening, dat
het juist was, dat het Huis op de hoogte
werd gehouden, voor zoover dat mogelijk
is, van alle ontwikkelingen in den toe
stand, zooals zij hebben plaatsgegrepen.
Er is één ding dat ik op dit oogenblik
zou willen zeggen met betrekking tot de
pers: Ik acht het eens te meer noodza
kelijk er bij de pers op aan te dringen, de
uiterste beheerschtheid aan den dag te
leggen (toejuichingen), in een tijd, waar
in het volkomen mogelijk is dat enkele
gedachtelooze woorden in een dagblad,
dat misschien niet van bijzonder belang
is, het geheele streven zouden kunnen te
niet doen, dat door de regeering in het
werk wordt gesteld om een bevredigende
oplossing tot stand te brengen.
Natuurlijk bestaat er geen wijziging in
de politiek van de regeering.
Het zou mij aangenaam zijn, wanneer
ik het Huis op de hoogte kon brengen op
de meest volledige wijze van de inlich
tingen, uitgewisseld met Hitier. De leden
van het Lagerhuis zullen echter begrij
pen, dat in een toestand van zoo uiterste
delicaatheid, nu zoo ernstige problemen
op netelige wijze in evenwicht hangen,
het niet in het openbaar belang is om
deze vertrouwelijke mededeelingen te pu-
oliceeren of er in dit stadium in bijzon-
^heden commentaar op te leveren.
(Toejuichingen.)
Ik ben echter wel in staat, in volstrekt
algemeene bewoordingen eenige der
voornaamste punten aan te geven, waar
over zij handelen. Hitier aldus Cham
berlain heeft er naar gestreefd om de
Britsche regeering zijn wensch naar een
Engelsch-Duitsche overeenkomst van
volledigen en duurzamen aard duidelijk
te maken. Aan den anderen kant heeft
hij de Britsche regeering niet in twijfel
gelaten ten aanzien van zijn opvattingen
betreffende de urgentie van een regeling
der Duitsch-Poolsche kwesties.
De Britsche regeering heeft eveneens
herhaaldelijk den wensch tot uiting ge
bracht om een verwezenlijking tot stand
te zien komen van een dusdanige En-
gelsch-Duitsche overeenstemming en
zoodra de omstandigheden zulks veroor
loven, zou zij uiteraard de gelegenheid
toejuichen om met Duitschland verschei
dene problemen te bespreken, welker re
geling zou moeten plaatsvinden by iede
re permanente overeenkomst. (Toejui
chingen.)
Alles draait echter om de manier,
waarop de onmiddellijke geschillen tus-
schen Duitschland en Polen kunnen wor
den behandeld en van den aard der voor
stellen, die voor een regeling, welke ook,
zouden kunnen worden gedaan.
Wij hebben het duidelijk gemaakt, dat
onze verplichtingen jegens Polen in for-
meelen vorm gegoten zijn in de overeen
komst, die op 25 Augustus werd onder
teekend en die ten uitvoer zullen worden
gelegd.
De regeering heeft meer dan eens
openlijk verklaard, dat de Duitsch-Pool
sche geschillen op vreedzame wijze en
met vreedzame middelen behoorden te
kunnen worden opgelost. Intusschen is
een eerste eisch voor iedere nuttige be
spreking, dat de spanning, welke gescha
pen is door botsingen aan de grens en
door berichten over incidenten van beide
kanten, minder worden.
De Britsche regeering aldus ver
volgde Chamberlain zou willen hopen,
dat, wanneer een billijke regeling der ge
schillen bereikt kon worden door vrije
onderhandelingen, dit op zijn beurt zou
mogen leiden tot een meer omvattende
overeenkomst welke zou kunnen aan
groeien tot blijvend profijt van Europa
en de wereld.
Op dit oogenblik is de positie aldus,
dat wij het antwoord van Hitier op deze
mededeeling afwachten.
Geen verzwakking.
De hulde die Chamberlain vervolgens
aan de kalmte van het Britsche volk
bracht, werd door het Lagerhuis met ge
juich begroet. Het schijnt, zoo zeide hij,
dat er twee redenen zijn voor deze hou
ding: ten eerste voedt niemand van ons
eenigerlei twijfel over de vraag, waar
onze plicht ligt. Er bestaat geen verschil
van meening onder ons en er is geen ver
zwakking in onze vastberadenheid.
Ten tweede: ons vertrouwen, dat wij
gereed staan voor iedere gebeurlijkheid.
De luchtverdediging van Groot-Brit-
tannië is in een staat van onmiddellijke
gereedheid gebracht. De basis der lucht-
afweerdefensie is tot ontplooiing ge
bracht en bemand. Geregelde eskaders
van de luchtafweer zijn op oorlogssterk
te gebracht door toevoeging van de noo-
dige reservisten. Strijders, algemeene
verkenners en hulptroepen zijn opgeroe
pen en staan gereed en de ballonversper
ring is ter plaatse aangebracht.
Waarnemerskorpsen staan op hun
posten en in feite is het geheele waar
schuwingssysteem dag en nacht in ge
reedheid om oogenblikkelijk in werking
te treden. De kustverdediging is gereed
en bemand.
Onze geheele oorlogsvloot staat ge
reed om op het eerste sein haar oorlogs
regelingen te treffen.
Plannen zijn gereed voor de evacuatie
van schoolkinderen, moeders en zuige
lingen, in verwachting zijnde moeders en
blinden uit bepaalde dicht bevolkte ge
bieden.
De plaatselijke autoriteiten zyn ge
waarschuwd ten aanzien van het dooven
der openbare verlichting. De regelingen
zyn voltooid voor het oproepen op zeer
korten termijn van het geheele personeel
der luchtafweerdiensten en officieren
zijn 24 uur per dag op de sleutelpunten
beschikbaar. Ook de ziekenhuizen zijn
voorbereid voor het opnemen van gewon
den.
Chamberlain voegde aan deze mede
deelingen toe, dat een voortdurende be
waking ten uitvoer wordt gelegd over
het geheele terrein der defensie-voorbe
reidingen en dat voorbereidende maatre
gelen genomen zijn om te verzekeren, dat
verdere voorzorgsmaatregelen, wanneer
dat noodig mocht zijn, zoo snel mogelijk
in werking zouden kunnen treden.
Men zegt soms, dat het Britsche volk
maar langzaam tot een besluit komt,
maar dat het, wanneer het een besluit
heeft genomen, daar niet gemakkelijk
van afstapt (toejuichingen).
De vraag: oorlog of vrede, is nog niet
beslist. We willen nog hopen op en wer
ken voor den vrede. Wij willen geen titel
of jota laten vallen van onze vastbera
denheid om vast te houden aan het richt
snoer, dat wij voor ons zelve hebben
vastgesteld.
Luide toejuichingen weerklonken van
alle banken in 't Lagerhuis, toen Cham
berlain na deze laatste woorden van zijn
redevoering weer ging zitten.
De geheele rede van Chamberlain
duurde slechts zestien minuten.
Greenwood en Sinclair aan
het woord.
Nadat de toejuichingen voor Cham
berlain verklonken waren, nam Green
wood namens de arbeidersparty het
woord. Hij zei o.a.:
In de meest naddrukkelijke bewoor
dingen wil ik zeggen dat voor zoover ons
betreft de aggressie een einde moet ne
men (toejuichingen).
Vervolgens sprak de liberale leider
Sinclair.
Het laatste woord is thans aan Hitier,
aldus Sinclair, en naar mijn weten is er
niets, dat de regeering in dit stadium
zou hebben kunnen doen en ongedaan
heeft gelaten om het voor Hitier mo
gelijk te maken om het woord van on
derhandelingen en vrede uit te spreken.
Het Lagerhuis werd verdaagd tot
Dinsdag a.s., doch Chamberlain sprak de
verwachting uit, dat het huis voordien
wel weer by een zou komen.
Hitier beeft gisteravond te kwart over
zeven den Britschen ambassadeur ont
vangen. Hij heeft Henderson het ant
woord van de Duitsche regeering over
handigd op de mededeeling van de Brit
sche regeering, welke Hitier Maandag
avond is voorgelegd. Het bezoek van
den ambassadeur vond plaats in tegen
woordigheid van Von Ribbentrop en Dr
Schmidt, tolk.
Halifax en Chamberlain hebben het
antwoord van Hitier bestudeerd. Hier
over is op het oogenblik nog geen mede
deeling te doen.
L.
De Duitsche gezant te Den Haag, graaf
Julius von Zech von Burgersrode, bij
het verlaten van het departement van
Algemeene Zaken, waar hij een onder
houd had met minister Kleffens.
Het Britsche kabinet kwam vanmor
gen bijeen.
Het bezoek van den Britschen ambas
sadeur aan Hitier heeft 25 minuten ge
duurd. Van Duitsche zijde is het ant
woord op de mededeeling van de Brit
sche regeering nog mondeling aange
vuld.
Tien minuten na Henderson's vertrek
ontving Hitler in tegenwoordigheid van
minister Von Ribbentrop, Attolico, den
Italiaanschen ambassadeur. Het onder
houd duurde 15 minuten.
Er heerschte gistermiddag groote be
drijvigheid, toen het antwoord van Hit-
Ier aan de Britsche regeering werd voor
bereid.
Het verluidt, dat de redevoering van
Chamberlain in het Lagerhuis zorgvul
dig overwogen is, alvorens de laatste
hand werd gelegd aan het antwoord.
De rede van Chamberlain is te Berlijn
kalm ontvangen. Men is niet van mee
ning, dat zij eenig nieuw punt behelst.
Op twee punten is Duitschland het ge-
reedelijk eens met den Britschen pre
mier n.l. discretie en urgentie. Nog han
gen de zaken in evenwicht en hebben zij
niets verloren van hun acute karakter
zoo zeide een politiek commentaar-gever
gisteravond tot den correspondent van
Reuter. Sprekende over Chamberlain's
opmerkingen over de Engelsch-Duitsche
overeenstemming, zeide deze zegsman:
„Dat hangt af van de re
geling der Poolsche kwes-
t i e".
De politieke woordvoerder heeft te
genover Reuter verklaard:
„De deur blijft open voor onderhande
lingen. Duitschland zal naar alle rede
lijke voorstellen luisteren, maar vasthou
den aan de eischen van Hitier betreffen
de terugkeer van Danzig en den Corri
dor. Behalve dit, willen wij tot een ac-
coord komen met Polen, dat een toegang
naar zee moet hebben.
JUWELIER - HORLOGER
LANGE KERKSTRAAT 30 - GOES
De algemeene indruk is wel, dat Hitier
aan het draaien is. Het is nu niet meer
de man van het bliksemsnel optreden.
Hy slaat niet toe. „Het lyden der Duit-
schers" in Polen, dat geen 24 uur meer
kon duren, duurt nog steeds voort. Hit-
Ier is aan het dralen en rekken, vermoe
delijk daartoe door de omstandigheden
genoodzaakt.
In Duitsche politieke kringen is men,
volgens het „Alg. Handelsblad", de mee
ning toegedaan, dat Hitier voor een
uiterst moeilijke beslissing staat en dat
hij in een situatie verkeert, die zeker
even lastig is als die der Britsche regee
ring.
Van de groote voldoening in Duitsch
land over het pact met de Bolsjewiki is
niet veel meer overgebleven sinds bleek, j
dat Londen en Parys daarin geen aan-
Binnenland.
De beperkte treinenloop.
Onze onzydigheid door Engeland ge
waarborgd.
Koninklyke onderscheidingen.
De Jaarbeurs gaat door.
Buitenland.
Rede van Chamberlain. Antwoord van
Hitier.
Wat gebeurt er in Duitschland?
Italië niet oorlogszuchtig.
Vredespogingen van H. M. Koningin
Wilhelmina en Koning Leopold.
leiding hebben gezien de belofte aan
Warschau in te trekken.
Daarentegen heeft men te Berlijn ge
zien, dat de toenadering tot Moskou het
Derde Rijk een groote dosis sympathie
heeft gekost in Boedapest, Madrid, Ro
me, Tokio en ookvan niet weinige
groepen der Duitsche bevolking, niet in
de laatste plaats der N. S. D. A. P.!
In Duitschland is niet de minste geest
drift voor een oorlog te bemerken. Men
zal Hitler in zulk een gevaarlijk avon
tuur volgen, maar zonder overtuiging.
En men weet, dat de neiging van het
Italiaansche volk om aan dit avontuur
mee te doen nog oneindig veel geringer
is.
Een gevolg hiervan is, dat de kansen
op een compromis, m.a.w. op een voor-
loopige schikking tussehen Berlijn en
Warschau, waarbij beide partijen iets
toegeven, blijkbaar grooter worden.
Van bevoegde Duitsche zijde verklaart
men, dat „een contact tussehen Berlijn
en Warschau mogelijk blijft, zoodra er
eenig uitzicht is, dat het resultaten kan
opleveren". Verder kan men niet gaan
en op dit oogenblik bestaat zulk een con
tact nog niet.
De Duitsche bladen zetten hun be
richtgeving over wat zij noemen „de ver
volging der Duitschers in Polen" groot
opgemaakt voort.
De Berliner Börsenztg. keert zich te
gen de Fransche bladen, die beweerd
hebben, dat de berichtgeving van de
Duitsche bladen onjuist was.
Van Poolsche zijde wordt intusschen
'n uitvoerig comuniqué bekend gemaakt,
waarin allerlei Duitsche beschuldigingen
worden weerlegd.
De Berlijnsche correspondent van de
United Press ziet de situatie aldus: Het
psychologisch oogenblik voor het stellen
van een ultimatum is voorbij. Men houdt
aan deze meening vast, hoewel het aan
den anderen kant volkomen duidelijk is,
dat Duischland zyn militair apparaat
verder uitrust voor 'n eventueele oogen-
blikkelyke actie.
Na het bekend worden van de rede
voering van Chamberlain, zoo gaat de
correspondent verder, werd in Berlijn
sche politieke kringen een voorzichtig
optimisme geuit.
ONRUST ONDER DE BEVOLKING.
Wij lezen in de „Telegraaf":
De vreemdste geruchten omtrent onze
Oostelijke buren doen op Nederlandsch
gebied de ronde en vinden gretig ge
hoor. Er zou in verschillende plaatsen in
Duitschland revolutie uitgebroken zijn.
De soldaten zouden geweigerd hebben
te vertrekken en er zou geschoten zijn
door militairen op vrouwen en kinderen.
Om ons hieromtrent op de hoogte te
stellen, zyn wy dieper het land ingetre
den
Zooals verwacht kon worden, zijn de
meeste geruchten, die aan de grens de
ronde deden en inmiddels door geheel
Nederland verbreid zijn, zeer sterk over
dreven. Maar wat wij nu weer bemerkten
is, de geringe lust, dien men heeft om
aan den oproep van de militaire overheid
gehoor te geven, een stemming, die be
angstigend is voor de leiders.
Men wordt geroepen en men is ge
gaan, doch zonder eenigen zweem van
enthousiasme. Integendeel, wat wij tot
voor enkele weken nog voor onmogelijk
gehouden hadden, zien wij thans. Een
detachement militairen met het vaandel
voorop passeert. Tot voor kort zou
