Onze gemobiliseerd Hare Majesteit Koningin Wilhelmina spreekt, tot haar volk. Henderson met Engelands antwoord bij Hitier. Het wordt, met Hitiers brief, heden na de Engelsche Parlementszitting gepubliceerd. GELD Dagblad voor de Provincie Zeeland De lasten gezamenlijk en voor elkander dragen. Belangrijkste Nieuws. H.V. FIK. Mil. „ZEELANDIA" GOES DINSDAG 29 AUG. 1939 53c JAARGANG - No. 280 beschikbaar voor den aankoop van een AUTOMOBIEL Uitgave: N. V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw" Bureaux Lange Vorststraat 7 0, Qoes Postrekening 44455 Telefoon 11 Jijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel j, J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28 Directeur - Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA Abonnementsprij* f2.A0 per kwartaal Weekabonnementen voor Middelburg Qoes en Vlissingen f 0.20 Losse nummers 5 cent Advertentiën 30 cent per regei Ingezonden mededcelingen 60 cent per regel Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags f 0.75 bij vooruitbetaling Advertentiën onder letter of motto 10 cent extra Bij contract belangrijke korting H. M. de Koningin heeft gisteravond de volgende rede tot Haar volk gehou den: „Landgenooten, Op het ernstige uur waarop wij ons verplicht hebben gezien maatregelen te nemen om land- en zeemacht op voet van oorlog te brengen, is het mij een behoefte een woord tot U allen te richten. De toestand is ernstig. Niet in dien zin, dat alle hoop op een vreedzame oplossing tussehen de betrok ken mogendheden als vervlogen zal moe ten worden beschouwd. De besprekingen zijn nog niet afgebroken, en zoo lang er geen breuk is, is niet gebleken dat de vrede moet wijken voor den oorlog. Maar wel moet de toestand als ernstig worden beschouwd in dien zin, dat he laas ernstig rekening moet worden ge houden met de mogelijkheid dat een con flict zal uitbreken. Mocht deze afschuwelijke mogelijkheid werkelijkheid worden, niettegenstaande alle pogingen die zijn en worden gedaan om de wereld voor een ramp zonder we dergade te bewaren, dan zal Nederland in dat conflict naar alle zijden en met in spanning van alle krachten en middelen waarover ons land beschikt, een strikte onzijdigheid in acht nemen en handha ven. Ik bevestig dit in de onderstelling en het vertrouwen, dat geen der strij dende partijen Nederland in den oorlog zal willen betrekken. Onze zelfstandig- heidspolitiek, bij voortduring en met nauwgezetheid gevolgd, heeft niemand aanleiding kunnen geven, daartoe over te gaan. Neutraliteitshandhaving eischt de mo gelijkheid, aan den wil tot onzijdigheid de vereischte krachten te kunnen bijzet ten. Ten einde daartoe tijdig bereid te zijn, heeft de Regeering heden gemeend niet langer te mogen wachten met het nemen van den uitersten voorzorgsmaat regel. Zij heeft dien zoo buitengewoon in grijpenden maatregel zoo lang mogelijk uitgesteld, doch meent dat nu de tijd ge komen is hem te nemen, ten einde tijdig paraat te zijn. In alle duidelijkheid wensch ik hierbij te doen uitkomen, dat Nederland zich van geen enkele zijde be dreigd behoeft te gevoelen. Het geldt hier een voorzorgsmaatregel, waarvan de uitzonderlijke omvang door de nu een maal heerschende uitzonderlijke omstan digheden wordt gewettigd. Ook indien mocht blijken, wat wij allen vurig hopen, dat ons besluit overbodig zou zijn geworden, dan nog zal een ieder moeten erkennen, dat Nederland tegen over zichzelf zoowel als naar buiten een plicht heeft vervuld waarvan verzuim, gelet op de thans bestaande verhoudin gen, nalatigheid zou zijn geweest. Ik twijfel niet, of gij staat allen om Uw regeering geschaard, bereid om haar te schragen, eendrachtig en vastberaden. Ten volle vertrouw ik dat leger en vloot onder alle omstandigheden hun plicht zullen doen. Allen moeten wij nu het hoofd koel houden en zonder ons te laten verontrus ten opgewekt en nauwgezet doen wat onze plicht is. Niet alleen naar leger en vloot gaan thans mijn gedachten uit. Ik denk ook aan de velen in Rijksdienst die in deze dagen van spanning voor een zware taak worden gesteld. In het bijzonder gaan mij ter harte de tallooze gezinnen, die echtgenoot, vader of zoons moeten afstaan en ik geef mij ook rekenschap van de groote materieele moeilijkheden die dit voor zoo heel velen meebrengt. Maar evenzeer weet ik, dat de Neder- landsche vrouwen in volle berusting en Godsvertrouwen bereid zijn de offers die het vaderland van hen vraagt te bren gen. Allen tezamen moeten wij vooral in een tijd als deze blijk geven doordrongen te zijn van een geest van eendracht en liefde tot den naaste, waardoor alleen het ons mogelijk zal zijn de lasten die ons worden opgelegd gezamenlijk en voor el kander te dragen. Terwijl naar het schijnt de strijdkrach ten aan beide fronten blijkbaar gereed staan, den oorlog in te gaan, is, na een langdurig beraad van het Engelsche ka binet, het antwoord opgesteld op Hitler's boodschap en door ambassadeur Hen derson per vliegtuig gisteravond naar Berlijn overgebracht. De Duitsche hoofdstad zag vol span ning uit naar den inhoud van dit, naar Duitsche meening „over vrede en oorlog beslissende" document, dat in den avond aan Hitler is overhandigd. Henderson is gisteravond om 20 uur 30 op het vliegveld Tempelhof aangeko men. Hij begaf zich terstond naar de Britsche ambassade en om kwart over tien naar de rijkskanselarij, waar hij door Hitier werd ontvangen. Voordat Henderson de ambassade ver net, ontving hij bezoek van den Fran- schen ambassadeur. Bij het onderhoud in de rijkskanselarij waren minister Von Ribbentrop en de tolk Dr Schmidt aanwezig. Bij' zijn vertrek van het vliegveld Hes ton om even over 17 uur had Henderson m antwoord op de goede wenschen van de aanwezige journalisten geantwoord: "Dank u. Ik zal alle geluk noodig heb ben, dat ik krijgen kan!" Het wordt niet waarschijnlijk geacht, dat de tekst van de boodschap van Rijks kanselier Hitier en het antwoord van de Britsche regeering te Londen gepubli ceerd zullen worden, voordat vandaag minister-president Chamberlain en Lord Halifax in Lager- en Hoogerhuis zullen hebben gesproken. Het schijnt, dat men te Londen wenscht den Rijkskanselier alle gelegenheid te geven het Britsche antwoord te bestu- deeren, alvorens het zal worden gepubli ceerd. Chamberlain zal vanmiddag het woord voeren in het Lagerhuis om 14.45 uur Engelsche tijd. Ofschoon de toestand uiterst ernstig is, is de deur niet geheel gesloten voor de mogelijkheid van een vreedzame rege ling. Te Londen is men van meening, dat Hitier nog de keuze heeft tussehen oor log en vrede. De duur der parlementsbijeenkomst zal bepaald worden door den toestand. Alle noodige politieke maatregelen voor het geval een oorlog ophanden zijn mocht, zijn gereed en zouden in enkele uren ten uitvoer kunnen worden gelegd. Deze maatregelen voorzien in de instel ling van een oorlogskabinet van onge veer zeven leden met een uitgebreider lichaam, dat het departementale werk zal leiden. DE HOUDING VAN ENGELAND. NOG EENIGE KANS OP BEHOUD VAN DEN VREDE? In spanning en afwachting. Zoo schetst men het best de sfeer, die gisteravond in de Duitsche hoofdstad hing, aldus Reuter. Men wachtte op de resultaten van Henderson's gewichtig be zoek aan Hitier en besefte, dat van dit antwoord het lot van Europa kan afhan gen. Men heeft het gevoel dat na dit avond lijk bezoek aan de rijkskanselarij de ver dere gebeurtenissen zich snel zullen ont wikkelen en spoedig een beslissing in een of anderen zin voor de deur zal staan. Het antwoord van Engeland is, naar United Press verneemt krachtig gesteld, doch laat de deur wijd open voor verdere vredesonderhandelingen. Te Londen is men van meening, aldus Reuter, dat Hitier thans nog kan kiezen tussehen het gehoor geven aan vreed zame raadgevingen of tussehen een ca tastrofe voor Europa, die niet te over zien valt. Intusschen verneemt de Un. Press in politieke kringen der Britsche hoofdstad, dat het antwoord van het Britsche kabi net aan Hitier hierop neerkomt, dat Engeland bij zijn houding volhardt. Naar verder verluidt, zou de Britsche regeering, ter bijlegging van het geschil tussehen Duitschland en Polen, „een wa penstilstand" van drie tot zes maanden hebben voorgesteld. In het antwoord zou bovendien nogmaals worden ver klaard, dat Engeland besloten is, Polen bij te staan. In politieke kringen neemt men aan, dat in het Britsche antwoord het vol gende vastgelegd zal worden. 1. Engeland zal zijn verplichtingen te genover Polen niet verzwakken. 2. Engeland gelooft nog steeds, dat er geen Europeesch probleem is, dat niet op vriendschappelijke wijze opgelost kan worden. 3. Er moet echter eerst een sfeer van vertrouwen gewekt worden. Daarom stelt Engeland 'n „wapenstilstand" voor. Gedurende dezen tijd moeten van beide zijden de troepen van de grenzen worden terug getrokken. Er moet een demobili satie worden doorgevoerd. Ook de pers- strijd moet worden gestaakt. 4. De vraagstukken, die men gaat be handelen, moeten te voren vastgesteld worden. 5. Iedere oplossing, die uit de onder handelingen voortvloeit, moet voor Po len aannemelijk zijn. De regeling moet door een internationale garantie worden bevestigd. Engeland is bereid hieraan deel te ne men. Wat de voorstellen inzake de Poolsch-Duitsche kwestie betreft, ver neemt United Press, dat de Britsche re geering ook nog de mogelijkheid van een uitwisseling van de bevolking aan de Poolsch-Duitsche grens onder oogen ge zien zou hebben. De Britsche nota zou voorts zóó zijn opgesteld, dat het Hit- Ier niet moeilijk zou vallen om, zonder aan prestige in te boeten, terug te komen op zijn weigering, rechtstreeks met Polen te onderhandelen. Men acht het mogelijk, dat Henderson vandaag per vliegtuig naar Londen zal terugkeeren, indien n.l. de Duitsche re geering hem tijdig van haar weder-ant- woord voldoende op de hoogte gesteld heeft. Volgens welingelichte Duitsche krin gen konden vanmorgen geen nieuwe me- dedeelingen van Duitsche zijde over het onderhoud tussehen Hitler en Henderson worden verwacht. Men doet uitkomen, dat het onderhoud bijna IV2 uur heeft geduurd en dat de inhoud door de be voegde Duitsche kringen moet worden bestudeerd. Het schijnt dat voor Duitsch land geen zeer belangrijke beslissingen worden genomen. Hitier heeft zijn belangrijkste mede werkers om zich heen verzameld. Deze conferentie zal geruimen tijd duren. INDRUK TE BERLIJN: NIET TEN VOLLE ONBEVREDIGEND In Duitsche kringen verluidt, dat het Britsche antwoord op Hitler's voorstel len, alhoewel zeker niet ten volle bevre digend, toch wellicht de mogelijkheid De Regeering heeft het noodig geoor deeld land- en zeemacht op voet van oor log te brengen. Een diep ingrijpende maatregel. Maar een maatregel die genomen werd omdat het belang van land en volk in de zeer buitengewone omstandigheden in welke wij leven, zulks gebiedend eischen. Wij zullen den last die hiermee op ons volk werd gelegd dan ook gewillig heb ben te dragen, en alles hebben te doen, wat mogelijk is om in deze zware tijden de Regeering bij' de uitoefening van haar taak te steunen. Dit neemt niet weg, dat inzonderheid zij, die onder de wapenen werden geroe pen, en vooral degenen onder hen, die de zorg voor een gezin hebben, mèt die gezinnen een zware last hebben te dra gen. Wij willen daarom onderschrijven de woorden gisteravond door H. M. de Ko ningin in haar radio-rede gesproken: „In het bijzonder gaan mij ter harte de tallooze gezinnen, die echtgenoot, va der of zoons moeten afstaan en ik geef mij ook rekenschap van de groote mate rieele moeilijkheden die dit voor zoo heel velen meebrengt. Maar evenzeer weet ik, dat de Neder- landsche vrouwen in volle berusting en Godsvertrouwen bereid zijn de offers, die het Vaderland van hen vraagt, te brengen. Allen tezamen moeten wij vooral in een tijd als deze blijk geven doordrongen te zijn van een geest van eendracht en liefde tot den naaste waardoor alleen het ons mogelijk zal zijn de lasten die ons worden opgelegd gezamenlijk en voor elkander te dragen". Wij kunnen van ons meeleven daad werkelijk blijk geven, door als werk gever het mogelijke te doen, dat de plaatsen van de gemobiliseerden open blijven, en dat de financieele schade voor hen zooveel mogelijk wordt beperkt. Wij kunnen als afnemers het mo gelijke doen om de zakenmenschen die op geroepen werden te helpen, door ze, ook al zijn ze niet in staat op de gewone wijze hun klanten te bedienen, tóch te blijven begunstigen, opdat zij niet wer keloos behoeven aan te zien, dat hun zaak zou verloopen. Wij kunnen, ieder in eigen kring, mee helpen, door de achtergeblevenen waar noodig met raad en daad bij' te staan. Mobilisatie is vooral als zij van eeni- gen langen duur is, voor een deel der be volking een diep ingrijpende zaak. Maar als er waarlijk een streven is om naar Gods gebod, de lasten die ons werden opgelegd, gezamenlijk te dragen, dan zal het mogelijk zijn voor velen den opgelegden last aanmerkelijk te verlich ten. open laat voor verdere onderhandelingen De lange duur der besprekingen recht vaardigt de hoop, dat het misschien tóch nog mogelijk zal zijn een uitweg uit de impasse te vinden. Frankrijk heeft zijn grens met Duitschland gesloten. Er zijn geen treinen uit Duitschland meer aangekomen aan de Gare de l'Est te Park's, terwijl ook aan de Gare du Nord het verkeer uit Duitschland is ge staakt. MOBILISATIE IN ZWITSERLAND De federale raad van Zwitserland heeft besloten, met ingang van heden alle mi litairen onder de wapenen te roepen tot het beschermen van de grenzen. In de laatste paar dagen was het aan tal extra treinen uit Zwitsersche grens stations, Bazel en Genéve, welke buiten- landsche toeristen in der haast naar hun landen, Frankrijk, Nederland en Enge land, terug brengen, zeer groot. In Ge néve trekt een voortdurende stroom bui- tenlandsche wagens, op terugreis, door de stad. DE STEMMING IN BERLIJN. Afgezien van vrachtauto's met solda ten, die van tijd tot tijd voorbij' rijden, en enkele militaire vliegmachines, die over Berlijn ronken, was er gisteren wei nig te zien van militaire bedrijvig heid in de Duitsche hoofdstad. De huis vrouwen beproefden het rantsoeneering- systeem. Aan alle winkels is bevel gege ven hun voorraden op te geven. Binnenland. Vandaag mobilisatiedag. Radio-rede van H. M. de Koningin. Opperbevelhëbber van land- en zeemacht benoemd. Maatregelen tegen het hamsteren. Beperking telefoonverkeer. Er zijn voldoende voorraden benzii e, olie, steenkolen, enz. Generale Synode der Geref. Kerken bij een. Buitenland. Henderson oveihandigde aan Hitier het E'ngelsche antwoord. De vermoedelijke inhoud van dit antwoord. Vandaag spreekt Chamberlain. Bemiddelingspogingen van Mussolini? Ook Zwitserland mobiliseert. Frankrijk sluit de grens met Duitschland. op gemakkelijke betalingsvoor waarden. Vraagt inlichtingen. Beestenmarkt 8, Telefoon 249. StationswegN33, Telefoon 497 (na 5 uur). „De Duitsche eischen in het Oosten terugkeer van den corridor en Danzig moeten ingewilligd worden. Zonder een oplossing van het probleem van het Oos ten zal de wereld nooit rust krijgen." Als een draad loopen deze zinnen door alle commentaren van de Duitsche nieuwsbladen. LONDEN EN PARIJS ZULLEN BELGIë'S NEUTRALITEIT EERBIEDIGEN. Koning Leopold heeft gisteren au diëntie verleend aan den Britschen en aan den Franschen ambassadeur, die te genover den Koning de houding van En geland en van Frankrijk tegenover Bel gië hebben uiteengezet ingeval een con flict in Europa niet vermeden zou kun nen worden. De ambassadeurs hebben plechtig ver klaard, dat indien België in het veronder stelde geval zijn neutraliteit handhaaft, de Britsche en de Fransche regeering vastbesloten zijn, overeenkomstig hun traditioneele politiek, deze te eerbiedigen. Deze verklaring stelt voorop dat de neutraliteit van België ook door alle an dere mogendheden geëerbiedigd zal wor den. Frankrijk en Engeland zullen na tuurlijk trouw blijven aan de door hen aangegane garantieverplichtingen. Havas meldt uit Brussel dat in de commentaren op den stap, welken de Duitsche ambassadeur te Brussel bij Ko ning Leopold heeft gedaan, teneinde te verklaren dat Duitschland de neutrali teit van België zal eerbiedigen, verschei dene bladen herinneren aan de verkla ring, welke von Bülow Saleske op 2 Aug. 1914, aan het blad „Le Soir" aflegde en waarin hij eveneens zeide dat de neutra liteit van België geëerbiedigd zou wor den, doch dat deze nochtans onmiddel lijk daarop werd geschonden. Ongeveer 14 of 15 klassen reservisten zijn in België weer opgeroepen. De stra ten van Brussel zijn vol militairen. De stad is echter kalmer dan in September van het vorige jaar. HITLER'S BRIEFWISSELING MET DALADIER. De publicatie van de briefwisse ling tussehen Daladier en Hitier door de Duitsche propaganda wordt te Parijs beschouwd als een politiek gebaar, dat bedoeld is, om de Duitsche opvatting voor de openbare meening te verdedigen. Wat de Fransche openbare meening betreft, deze was ingelicht over de ont wikkeling van de Duitsche politiek van de laatste maanden en zij weet de argu menten van den rijkskanselier naar waarde te schatten. Tegenover de bewering, dat in Polen een groote Duitsche minderheid woont, staat het feit, dat ook in Duitschland een Poolsche minderheid woont. Bovendien zijn 700.000 Duitschers Poolsch gewor den en niet twee millioen, zooals Hitier heeft gezegd. Overigens is het rassenbe- ginsel vernield op den dag, dat de Duit sche troepen Praag binnenrukten. Hitier heeft thans Danzig en den cor ridor opgeëischt en dus heeft hij zijn eischen van 28 April uitgebreid. Indien die van thans zouden worden ingewilligd, zou Polen toch van de zee afgesneden zijn, waardoor het overgeleverd zou zijn aan de pressie van zijn buren.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1939 | | pagina 1