Eenige ontspanning?
GELD
Dagblad voor de Provincie Zeeland
President Roosevelt doet
wederom een beroep op Hitier.
Een laatste voorstel van
Hitier?
Nil. FID. Mil. „ZEELAHDIA" - GOES
Daladier doet een beroep op
het Fransche volk.
amma.
EERSTE BLAD.
Belangrijkste Nieuws.
ZATERDAG 26 AUG. 1939
53e JAARGANG - No. 278
„Op zoek naar vrede
Hitier ontvangt ambassadeurs.
Henderson vliegt naar Londen.
De pogingen van Roosevelt.
Radio-rede van Daladier.
Sombere stemming te Berlijn.
Nederland treft
voorzorgsmaatregelen.
beschikbaar voor
den aankoop van
een AUTOMOBIEL
ran de familie R
•moedelijk is het
spoorboomen ge.
"-trein overreden,
>n gedood,
■ig dochtertje van
bij het spelen op
zware bestelauto
;eg de zware ach-
d en was op slag
U0. 1939.
75 en 414,4 M.
!0 v.m. en 7.30
Ber. 10,00 Mor-
arb. in de Con-
Oin 12,16 Ber
stische Jeugd uil
Zang met piano
over handschrift-
3,30 VARA-orkest.
4,50 Gram. 5,30
6,28 Ber. 6,30—
A-Kalender. 7,05
radiojournaal. 7,30
en dorpen". 8,00
3er. ANP., VARA-
in Nederland be-
le-uitzending. 9,25
met piano. 10,00
Ber. ANP. 11,10
2,00 Gram.
'1,5 M. KRO-Uitz,
a. 8,15 Ber. 10,00
alfuur. 12,00 Ber.
Gram. Ga 1,15
sten en solist. 2,00
2,30 Gram. 2,45
m. 4,30 'Haagsch
Sportoverzl 5.30
'achtegaaltjes. 6,15
iek weekoverz. 6,45
Ber. 7,15 Causerie
Act. aetherfl. 8,00
0!verp. met muzik.
8,45 Gevar. progr,
12,00 Gram.
gustus 1939.
>75 en 414,4 M.
rPRO. 12.00 AVRO
00 AVRO.
er. 9.05 Tuinbouw-
.40 Causerie „Van
Ber. 10.00 Toespr.
dagen". 10.30 Ned.
oespraak „Beekber-
12.00 Pilmrubriek.
Omroeporkest. 1.00
Causerie „Huizen-
Gram. 2,00 Boek-
rk. en soliste. 3,15
ebonden en soliste.
4.35 Uit Milaan:
rb. Muziekvereen.
n gram. 5.30 Esme-
iol's Swing Specials.
55 Sportn. ANP en
alender. 7.05 Debat
ik van meening,
en solist. 8.00 Ber.
meded. 8,20 Resid.-
Declam. 10.00 Om-
ram. 10.40 Uit Mi-
00 Ber. ANP. Hier-
wilight Serenaders
KRO.
301,5 M.
SfCRV. 12.15
30 KRO.
0 Gew. muz. (gr.pl.)
irkd. HiernaGew.
Ber., hierna Radio-
!ath. Middenstands-
m. 1.00 Boekbespr.
)0 Gram. 2,30 KRO-
5 Gram. 4.30 Cause-
5.05 Geref. Kerkd.
zangvereen. „Looft
,45 Gram. 8.00 Ber.
iram. 8.35 KRO-Me-
RO-orkest en gram.
,40 Epiloog. 11.00—
ng.
WEERBERICHT.
n hedenmorgen 7.20
Veer zwaar bewolkt,
imperatuur 18. Mini"
1, neerslag afgeloopen
lig van hedenavond
ngeveer 19 uur.
land: Helder tot licht
roog warm weer, be
is op onweer, zwakke
Oostelijke richtingen.
denmiddag 3 u.:
Uitgave: N. V. Uitgevers - Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, Goes
Postrekening 44455 Telefoon 11
bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Abonnementsprijs f 2.60 per kwartaal
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en Vlissingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Directeur - Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA
Advertentiën 30 cent per regel
Ingezonden mededeelingen 60 cent per regel
Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags
f 0.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
IS
ermiddag 3 uur 763-
voor fietsers:
min.
Onder dezen titel verscheen bij N, V.
Uitg. Mij. „Eigen Volk" te Haarlem, een
aantal redevoeringen van den Ehgelschen
E'ersten Minister Neville Chamberlain.
Leerzame lectuur 1
Chamberlain verklaart in een Voor
woord, dat hij, sinds hij. in Mei 1937 tot
het ambt van Eerste Minister werd geroe
pen, met alle macht heeft beproefd, het
schrikbeeld vein den oorlog, dat zoo lang
den geest der Eiuropeesche volken heeft
getergd, te verjagen.
In de hoop het doel dat hem voor
oogen heeft gestaan, duidelijk te maken,
heeft hij toegestemd in de uitgave in
boekvorm van de redevoeringen, door hem
over dit onderwerp gehouden.
Bij lezing van deze redevoeringen krijgt
men inderdaad een duidelijken indruk,
zoowel van het optreden van Chamber
lain bij zijn vredespogingen in het na
jaar van 1938 als van zijn vastberaden
houding van thans.
Chamberlain is door het optreden van
Hitier diep teleurgesteld.
Door zijn gaan naar Munchen en de
daar gevoerde besprekingen werd Jzijn
eerste doel, den vrede van Europa te red
den, bereikt en bij hoopte, dat met be
trekking tot een ander doel: een alge-
meene politiek van verzoening te bevor
deren, de resultaten niet geheel onbe
vredigend waren.
„Toen ik terugkeerde na mijn tweede
bezoek, vertelde ik bet Lagerhuis van een
gesprek, dat ik met Herr Hitler had ge
had. Ik zeide er van dat hij', met grooten
ernst sprekend, had herhaald, wat hij
reeds in Berchtesgaden had gezegd
dat dit n.l. zijn laatste terri
toriale ambitie in Europa
was en dat bij niet wenschte in het
Duitsche Rijk volken van andere rassen
te betrekken. Herr Hitier bevestigde zelf
dit verslag van ons gesprek in de rede,
welke hij in het Sportpaleis in Berlijn
hield. Hij zeide daar: „Dit is de laatste
territoriale aanspraak die ik in Europa
moet maken". Eb wat later zeide hij in
de zelfde rede: „Ik heb Mr Chamberlain
verzekerd, en ik herhaal het nu nadruk
kelijk, dat Duitschland, alsdit
probleem is opgelost, geen
territoriale problemen in
Europa meer heeft." En bij
voegde er aan toe: „Ik zal geen belang
meer stellen in den Tsjechischen Staat
en ik kan hem garandeeren. Wij willen
geen Tsjechen meer."
„Eh in de Overeenkomst van Munchen
zelf, 'die Herr 'Hitler's handteekening
draagt, komt deze clausule voor: „Do
eindbepaling der grenzen zal plaats heb
ben door de internationale commissie"
de eind bepaling. En tenslotte verklaar
den wü in de verklaring die bij en ik sa
men in Munchen teekenden, dat alle
andere kwesties die onze twee landen
zouden kunnen aangaan zouden worden
behandeld met de methode der raadple
ging.
„Wel, met het "oog op deze herhaalde
verzekeringen, mij vrijwillig gegeven,
meende ik gerechtigd te zijn te kunnen
hopen dat het, als eenmaal die Tsjechi
sche kwestie geregeld zou zijn, zooals ze
scheen geregeld te zijn in Munchen, mo
gelijk zou zijn, die verzoeningspolitiek,
welke ik beschreven heb, verder vooruit
te brengen."
Maar toen kwam de groote teleurstel
ling.
In strijd met alle afspraken en plech
tige verzekeringen, werden Bohemen en
Moravië bij het Duitsche Rijk ingelijfd.
„Niet-Duitsche bewoners, waarin uiter
aard de Tsjechen zijn begrepen, worden
geplaatst onder een Duitschen protector,
m het Duitsche protectoraat. Zij wor
den ondergeschikt aan de politieke, mili
taire en economische behoeften van het
■Rijk. Zij worden zelfbesturende staten ge
noemd, maar het Rijk neemt hun buitan-
landsche politiek, hun douanen, hun ac
cijnzen, hun bank-reserves en de uitrus
ting van de ontbonden Tsjechische strijd
krachten over. En wat misschien hel
meest onheilspellend is, wij hooren weer
van de verschijning van de Gestapo, de
geheime politie, en het gebruikelijke re
laas van arrestaties op groote schaal van
vooraanstaande personen, met de gevol
gen, die wij zoo' goed kennen.
„Elke man en vrouw in dit land die
zich het lot der Joden en der politieke
gevangenen in Oostenrijk herinnert, moet
vervuld zijn van zorg en angstig voorge
voel. Wie zou zijn hart niet in sympa
thie voelen uitgaan naar het trotsche en
üaPpere volk, welks vrijheid is geknot,
welks onafhankelijkheid is verdwenen?
Wat is er geworden van die verkla
ring, dat er ,geen verdere territoriale
ambitie" is? Wat is er geworden van die
verzekering „Wij willen geen Tsjechen in
het Rijk?"
Wat voor aandacht is hier geschon
ken aan dat beginsel van zelfbeschikking
waarover 'Herr Hitier zoo hevig met mij
argumenteerde in Berchtesgaden, toen hij
vroeg om de afscheiding van Sudetenland
van Tsjecho-Slovakije en de inlijving er
van bij het Duitsche Rijk?"
Chamberlain erkent, dat er, hoeveel
bezwaar ook gemaakt kan worden, tegen
de door de Duitsche regeering gevolgde
methoden, voor de noodzakelijkheid
van verandering in de bestaande situatie
iets te zeggen was.
Elr zijn na den grooten oorlog fouten
gemaakt, die om herstel vragen.
Maar wat Duitschland in Maart van
dit jaar deed, is iets anders en doet vra
gen: „Is dit het einde van een oud avon
tuur, of het begin van een nieuw?"
De gebeurtenissen van den laats ten tijd
hebben het antwoord gegeven.
Wat Chamberlain in vragenden vorm
stelde: „Is dit, inderdaad, een
stap in de richting van een
poging de -wereld met ge
weld tebeheersohe n", is in
bevestigenden zin beantwoord.
E!n Engeland is vastbesloten dergelijk
pogen met alle macht te weerstaan. „On
der zulk een overheersching zou het leven
voor vrijheidlievende volken geen waarde
meer hebben."
Is er vanmorgen eenige ontspanning?
Men zou geneigd zijn deze vraag beves
tigend te beantwoorden, hoewel de toe
stand nog ernstig en gespannen blijft.
Gisteren is er weer contact geweest
tusschen de diplomatieke vertegenwoor
digers te Berlijn en Hitier. Naar het
D. N. B. van bevoegde zijde hoort, heeft
Hitler, in aanwezigheid van den minis
ter van Binnenl. Zaken in den loop
van den middag in de rijkskanselarij de
ambassadeurs van Italië, Japan, Enge
land en Frankrijk ontvangen.
Van Engelsche zijde werd bericht, dat
Sir Nevile Henderson op verzoek van
Hitier naar de rijkskanselarij was ge
gaan, aangezien Londen hem geen nieu
we instructies gezonden had. Henderson
vertrekt hedenochtend per vliegtuig
naar Londen, om verslag uit te brengen
Hij zal slechts korten tijd in Engeland
blijven.
Te Berlijn liepen geruchten, dat
Duitschland tot een soort conferentie
zou willen komen om het lot van Polen
in den zin der Duitsche
eischente regelen. Londen zal ech
ter in geen enkel opzicht druk op War
schau oefenen.
Het komt er natuurlijk maar op aan,
wat Hitier te zeggen had. Daar draait
alles om. En dit is nog niet officieel be
kend.
„DE MAAT IS VOL!"
De diplomatieke besprekingen, welke
gisteren te Berlijn zijn gehouden, schij
nen volgens Havas geen reden tot opti
misme te geven.
Naar verluidt, heeft Hitier aan de
ambassadeurs medegedeeld, dat hij vast
besloten is handelend op te treden om
de Duitschers in Polen te beschermen.
Verder zou hij verklaard hebben, dat de
„maat vol was" en dat het geringste in
cident het vat zou doen overioopen.
Niettegenstaande dit dreigement, had
men toch in de betrokken kringen den
indruk, dat van Duitsche zijde pogingen
in het werk werden gesteld, om een soort
conferentie te beleggen, teneinde het lot
van Polen te regelen in den zinder
Duitsche eischen!
HET ANTWOORD VAN POLEN.
Hedenmorgen wordt uit Washington
gemeld:
President Roosevelt heeft
wederom een beroep ge
daan op Rijkskanselier
H i t 1 e r.
H\j verzond dit beroep,
zoodra h y van den Pool-
schen President der Re
publiek Moscicky bericht
had ontvangen dat deze
z y n uitnoodiging aan
vaardt.
Roosevelt vraagt Hitier
thans toe te stemmen in de
w y z e van vreedzame rege
ling welke is aanvaard
door de Poolsche regee
ring.
Roosevelt verklaart:
„De geheele wereld bidt dat ook
Duitschland aanvaardt".
De Amerikaansche President zond Hit-
Ier den tekst van het antwoord van Mos
cicky, waarin deze accoord gaat met
rechtstreeksche onderhandelingen of met
een verzoeningsprocedure en Roosevelt t
vervolgt dan:
„Ge hebt herhaaldelijk in het open
baar verklaard, dat het door het Derde
Rijk nagestreefde doel rechtvaardig en
redelijk is.
In zijn antwoord heeft Moscicky ver
klaard, dat de Poolsche regeering ermee
accoord ging om de grondslagen, welke
zijn voorgesteld in myn boodschap door
rechtstreeksche onderhandeling of door
een verzoeningsprocedure, het geschil
tusschen Polen en Duitschland te regelen
Talrijke menschenlevens kunnen nog
gered worden en men kan de hoop nog
weer doen opleven, dat de natie's der mo-
Na de onderteekening van het niet-aanvalsverdrag tusschen Rusland en Duitsch
land te Moskou. Stalin en Von Ribbentrop drukken elkander de hand.
VERBOD VAN UITVOER VOOR
REEKS-ARTIKELEN.
De Nederlandsche regeering gaat
voort maatregelen te treffen met het oog
op de internationale spanning. Zoo zijn
uitvoerverboden uitgevaardigd voor een
groot aantal artikelen, welke verboden
terstond in werking zjjn getreden. In
dien de voorraden dit veroorloven, kan
dispensatie worden verleend door het
Crisis Uitvoer Bureau.
Voorts is afgekondigd een Koninklijk
besluit (Staatsbl. 184) waarbij aan oor
logsschepen van vreemde mogendheden
verboden wordt binnen de territoriale
wateren van het rijk in Europa te ko
men. Ook dit besluit is onmiddellijk in
werking getreden.
De minister van Binnenlandsche Za
ken, de heer H. v. B o e y e n, die Vrij
dagmiddag van zijn vacantie in Den
Haag is teruggekeerd, heeft bij zijn de
partement ingesteld een regeeringscom-
missariaat voor vrijwillige burgerlijke
dienstverleening, welks taak is de werk
zaamheden van de particuliere organisa
ties, die zich vrijwillig beschikbaar stel
len voor het verrichten van diensten in
buitengewone omstandigheden, te coör-
dineeren. Bij dit regeeringscommissa-
riaat worden tevens ondergebracht de in
spectie van de luchtbescherming en de
inspectie van de vrijwillige burgerwach
ten.
Minister Van den Tempel heeft
aan zijn departement een „contactcom
missie voor de arbeidsmarkt" ingesteld,
die beoogt bemiddelend op te treden,
wanneer zich moeilijkheden voordoen
met de bezetting van de ondernemingen
met voldoende arbeidskrachten als ge
volg van de oproeping van dienstplichti
gen. De bedoeling is een centraal orgaan
te hebben, dat voorziet in de overbren
ging van arbeidskrachten van plaatsen
waar deze aanwezig zijn naar plaatsen
waar aan hen behoefte is. Ook zal deze
commissie zich bezighouden met de trai
ning van arbeidskrachten.
derne wereld de grondslag kunnen leg
gen voor vreedzamer en gelukkiger be
trekkingen wanneer gjj en de Duitsche
regèering zult toestemmen in de vreed
zame regeling welke aanvaard is door de
Poolsche regeering".
Men zal zich herinneren, dat het op
treden van President Roosevelt tijdens
de Tsjecho-Slowaaksche crisis analoog
was.
Op zijn tweede stap volgde toen het
antwoord van Hitier aan Benesj.
Het Amerikaansche Staatsdeparte-
ment heeft nog geen aanwijzing over de
bedoeling van Hitier.
President Roosevelt heeft uitdrukking
gegeven aan de grootste dankbaarheid
jegens Moscicky.
HENDERSONS BOODSCHAP VAN
BESLISSENDE BETEEKENIS.
Het bericht, dat de En
gelsche gezant te Berlijn
voor een zeer kort bezoek
naar Londen terugvliegt,
wordt volgens het „Vad." te
Londen algemeen opgevat
als een aanwijzing, dat
Hitier ter elfder ure nog
voorstellen voor een vreed
zame oplossing heeft ge
daan.
Tevens h e e.rscht hier al
gemeen de opvatting, dat
het nu van deze op het
allerlaatste oogenblik ge
dane voorstellen en van
het antwoord van de En
gelsche regeering zal af
hangen of het o or log of
vrede wordt.
In politieke kringen te Londen heeft
het bericht van de komst van den am
bassadeur de hoop doen herleven, dat er
iets in voorbereiding is om een eind te
maken aan de impasse en aan het steeds
sterker afglijden naar een catastrophe.
Het besluit van den ambassadeur, om zoo
spoedig te vertrekken toont duidelijk
aan, dat hij voorstellen bij zich heeft of
vragen, waarop Engeland een antwoord
zal moeten geven
Overigens is het veelbeteekenend, dat
Hitier niet alleen den vertegenwoordiger
van Groot-Brittannië- heeft ontvangen,
maar ook de ambassadeurs van Frank
rijk, Italië en Japan.
De eerste gedachte, welke dit feit op
werpt is de mogelijkheid van een confe
rentie der mogendheden.
Degenen die op de hoogte zjjn van de
Binnenland.
Verbod van vreemde oorlogsschepen bin
nen onze territoriale wateren.
Een aantal uitvoerverboden afgekondigd
Wordt de Dollard afgesloten?
Buitenland.
Henderson opnieuw bij Hitler. Hij vliegt
vandaag naar Londen.
Een voorstel van Hitier
De Tannenberg-herdenking afgelast.
De stemming te Berlijn en Parijs.
Duitsche schepen blijven thuis.
De actie van Roosevelt.
op gemakkelijke betalingsvoor
waarden. Vraagt Inlichtingen.
Beestenmarkt 8, Telefoon 249.
Stationsweg 33, Telefoon 497 (na 3 uur).
methoden van Hitier, hebben algemeen
den indruk, dat de Duitsche Rijkskanse
lier er de voorkeur aan zou geven een
eigen origineel plan voor te stellen, bo
ven het aannemen van het voorstel van
Roosevelt.
TANNENBERG-HERDENKING
AFGELAST.
Het Duitsche nieuwsbureau meldt uit
Berlijn: „Officieel wordt medegedeeld:
Met het oog op den gespannen toestand
is de voor Zondag a.s. vastgestelde Tan-
nenberg-plechtigheid afgezegd".
Zooals bekend, lag het in Hitler's voor
nemen, bij de herdenking van den slag
bij' Tannenberg een rede te houden.
De Fransche minister-president Dala
dier heeft gisteravond een radio-rede uit
gesproken, waarin hij 't volgende zeide:
„Ik heb my hedenavond eenige oogen-
blikken tot u willen richten omdat het
in de moeilijke uren die wy beleven noo-
dig is, dat het hoofd van de regeering
der Republiek in voortdurend contact
blijft met het Fransche volk.
Gij kent mij voldoende om te weten,
dat ik om een oorlog te bezweren alles
zou doen wat menschelijkerwijze moge
lijk gedaan kan worden. Ik zal niet op
houden een beroep te doen op de rede
van alle volkeren.
Maar waarom riskeert de kwestie
Danzig heden bij voorbeeld een Europee
sehen oorlog te ontketenen Dat komt in
de eerste plaats omdat zij, opgediend on
der bedreiging met geweld en reeds be
geleid door uitgebreider eischen, de
kwestie stelt van de vrijheid en het le
ven van Polen. Met de vryheid
en het leven van Polen,
dat wil zeggen met het le
ven en de vrjjheid van 33
millioenmenschelijke we
zens is het lot der andere
volkeren van Europa zelf
op het spel gezet.
Er is niemand onder u, die niet be
grijpt dat wanneer door een gebrek aan
helder inzicht of door lafheid wij het een
na het ander al deze volken zouden la
ten omkomen, dat dan, na ons woord te
hebben verloochend, ons ideaal verraden,
onze levensbelangen te hebben miskend,
wij zonder eer, zonder vrienden, zonder
steun zouden staan, wanneer weldra deze
onderneming tot overheersching van Eu
ropa zich plotseling tegen ons vaderland
zou keeren.
Laten wij eraan toevoegen, dat deze
onvermijdelijke stormloop tegen Frank
rijk dan zou beschikken over nog aan-
zienlijker hulpbronnen en nog uitgebrei
der middelen dan die, welke heden het
land zouden kunnen bedreigen.
Om een vredesfront te vormen tegen
alle pogingen tot agressie hebben wij
met andere landen verplichtingen aange
gaan, met alle landen, die een gelijke ver
plichting als wij wilden aanvaarden in
denzelfden geest van menschelijke soli
dariteit.
Met dit doel hebben wij o.m. met Rus
land, in overeenstemming met Engeland,
politieke en militaire besprekingen aan
geknoopt. Wij hebben alles in het werk
gesteld om ze tot een succes te maken en
wy dachten, dat zy tot een gelukkig ein
de zouden komen, toen Rusland, plotse
ling zyn politiek en zijn leer omverwer
pende, met Duitschland een pact onder-
teekende, dat het in staat stelde zich te
onttrekken aan de verplichtingen die de