Eenige ontspanning? GELD Dagblad voor de Provincie Zeeland President Roosevelt doet wederom een beroep op Hitier. Een laatste voorstel van Hitier? Nil. FID. Mil. „ZEELAHDIA" - GOES Daladier doet een beroep op het Fransche volk. amma. EERSTE BLAD. Belangrijkste Nieuws. ZATERDAG 26 AUG. 1939 53e JAARGANG - No. 278 „Op zoek naar vrede Hitier ontvangt ambassadeurs. Henderson vliegt naar Londen. De pogingen van Roosevelt. Radio-rede van Daladier. Sombere stemming te Berlijn. Nederland treft voorzorgsmaatregelen. beschikbaar voor den aankoop van een AUTOMOBIEL ran de familie R •moedelijk is het spoorboomen ge. "-trein overreden, >n gedood, ■ig dochtertje van bij het spelen op zware bestelauto ;eg de zware ach- d en was op slag U0. 1939. 75 en 414,4 M. !0 v.m. en 7.30 Ber. 10,00 Mor- arb. in de Con- Oin 12,16 Ber stische Jeugd uil Zang met piano over handschrift- 3,30 VARA-orkest. 4,50 Gram. 5,30 6,28 Ber. 6,30— A-Kalender. 7,05 radiojournaal. 7,30 en dorpen". 8,00 3er. ANP., VARA- in Nederland be- le-uitzending. 9,25 met piano. 10,00 Ber. ANP. 11,10 2,00 Gram. '1,5 M. KRO-Uitz, a. 8,15 Ber. 10,00 alfuur. 12,00 Ber. Gram. Ga 1,15 sten en solist. 2,00 2,30 Gram. 2,45 m. 4,30 'Haagsch Sportoverzl 5.30 'achtegaaltjes. 6,15 iek weekoverz. 6,45 Ber. 7,15 Causerie Act. aetherfl. 8,00 0!verp. met muzik. 8,45 Gevar. progr, 12,00 Gram. gustus 1939. >75 en 414,4 M. rPRO. 12.00 AVRO 00 AVRO. er. 9.05 Tuinbouw- .40 Causerie „Van Ber. 10.00 Toespr. dagen". 10.30 Ned. oespraak „Beekber- 12.00 Pilmrubriek. Omroeporkest. 1.00 Causerie „Huizen- Gram. 2,00 Boek- rk. en soliste. 3,15 ebonden en soliste. 4.35 Uit Milaan: rb. Muziekvereen. n gram. 5.30 Esme- iol's Swing Specials. 55 Sportn. ANP en alender. 7.05 Debat ik van meening, en solist. 8.00 Ber. meded. 8,20 Resid.- Declam. 10.00 Om- ram. 10.40 Uit Mi- 00 Ber. ANP. Hier- wilight Serenaders KRO. 301,5 M. SfCRV. 12.15 30 KRO. 0 Gew. muz. (gr.pl.) irkd. HiernaGew. Ber., hierna Radio- !ath. Middenstands- m. 1.00 Boekbespr. )0 Gram. 2,30 KRO- 5 Gram. 4.30 Cause- 5.05 Geref. Kerkd. zangvereen. „Looft ,45 Gram. 8.00 Ber. iram. 8.35 KRO-Me- RO-orkest en gram. ,40 Epiloog. 11.00— ng. WEERBERICHT. n hedenmorgen 7.20 Veer zwaar bewolkt, imperatuur 18. Mini" 1, neerslag afgeloopen lig van hedenavond ngeveer 19 uur. land: Helder tot licht roog warm weer, be is op onweer, zwakke Oostelijke richtingen. denmiddag 3 u.: Uitgave: N. V. Uitgevers - Maatschappij „Luctor et Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw" Bureaux Lange Vorststraat 7 0, Goes Postrekening 44455 Telefoon 11 bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel J. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28 Abonnementsprijs f 2.60 per kwartaal Weekabonnementen voor Middelburg Goes en Vlissingen f 0.20 Losse nummers 5 cent Directeur - Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA Advertentiën 30 cent per regel Ingezonden mededeelingen 60 cent per regel Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags f 0.75 bij vooruitbetaling Advertentiën onder letter of motto 10 cent extra Bij contract belangrijke korting Dit nummer bestaat uit 2 bladen. IS ermiddag 3 uur 763- voor fietsers: min. Onder dezen titel verscheen bij N, V. Uitg. Mij. „Eigen Volk" te Haarlem, een aantal redevoeringen van den Ehgelschen E'ersten Minister Neville Chamberlain. Leerzame lectuur 1 Chamberlain verklaart in een Voor woord, dat hij, sinds hij. in Mei 1937 tot het ambt van Eerste Minister werd geroe pen, met alle macht heeft beproefd, het schrikbeeld vein den oorlog, dat zoo lang den geest der Eiuropeesche volken heeft getergd, te verjagen. In de hoop het doel dat hem voor oogen heeft gestaan, duidelijk te maken, heeft hij toegestemd in de uitgave in boekvorm van de redevoeringen, door hem over dit onderwerp gehouden. Bij lezing van deze redevoeringen krijgt men inderdaad een duidelijken indruk, zoowel van het optreden van Chamber lain bij zijn vredespogingen in het na jaar van 1938 als van zijn vastberaden houding van thans. Chamberlain is door het optreden van Hitier diep teleurgesteld. Door zijn gaan naar Munchen en de daar gevoerde besprekingen werd Jzijn eerste doel, den vrede van Europa te red den, bereikt en bij hoopte, dat met be trekking tot een ander doel: een alge- meene politiek van verzoening te bevor deren, de resultaten niet geheel onbe vredigend waren. „Toen ik terugkeerde na mijn tweede bezoek, vertelde ik bet Lagerhuis van een gesprek, dat ik met Herr Hitler had ge had. Ik zeide er van dat hij', met grooten ernst sprekend, had herhaald, wat hij reeds in Berchtesgaden had gezegd dat dit n.l. zijn laatste terri toriale ambitie in Europa was en dat bij niet wenschte in het Duitsche Rijk volken van andere rassen te betrekken. Herr Hitier bevestigde zelf dit verslag van ons gesprek in de rede, welke hij in het Sportpaleis in Berlijn hield. Hij zeide daar: „Dit is de laatste territoriale aanspraak die ik in Europa moet maken". Eb wat later zeide hij in de zelfde rede: „Ik heb Mr Chamberlain verzekerd, en ik herhaal het nu nadruk kelijk, dat Duitschland, alsdit probleem is opgelost, geen territoriale problemen in Europa meer heeft." En bij voegde er aan toe: „Ik zal geen belang meer stellen in den Tsjechischen Staat en ik kan hem garandeeren. Wij willen geen Tsjechen meer." „Eh in de Overeenkomst van Munchen zelf, 'die Herr 'Hitler's handteekening draagt, komt deze clausule voor: „Do eindbepaling der grenzen zal plaats heb ben door de internationale commissie" de eind bepaling. En tenslotte verklaar den wü in de verklaring die bij en ik sa men in Munchen teekenden, dat alle andere kwesties die onze twee landen zouden kunnen aangaan zouden worden behandeld met de methode der raadple ging. „Wel, met het "oog op deze herhaalde verzekeringen, mij vrijwillig gegeven, meende ik gerechtigd te zijn te kunnen hopen dat het, als eenmaal die Tsjechi sche kwestie geregeld zou zijn, zooals ze scheen geregeld te zijn in Munchen, mo gelijk zou zijn, die verzoeningspolitiek, welke ik beschreven heb, verder vooruit te brengen." Maar toen kwam de groote teleurstel ling. In strijd met alle afspraken en plech tige verzekeringen, werden Bohemen en Moravië bij het Duitsche Rijk ingelijfd. „Niet-Duitsche bewoners, waarin uiter aard de Tsjechen zijn begrepen, worden geplaatst onder een Duitschen protector, m het Duitsche protectoraat. Zij wor den ondergeschikt aan de politieke, mili taire en economische behoeften van het ■Rijk. Zij worden zelfbesturende staten ge noemd, maar het Rijk neemt hun buitan- landsche politiek, hun douanen, hun ac cijnzen, hun bank-reserves en de uitrus ting van de ontbonden Tsjechische strijd krachten over. En wat misschien hel meest onheilspellend is, wij hooren weer van de verschijning van de Gestapo, de geheime politie, en het gebruikelijke re laas van arrestaties op groote schaal van vooraanstaande personen, met de gevol gen, die wij zoo' goed kennen. „Elke man en vrouw in dit land die zich het lot der Joden en der politieke gevangenen in Oostenrijk herinnert, moet vervuld zijn van zorg en angstig voorge voel. Wie zou zijn hart niet in sympa thie voelen uitgaan naar het trotsche en üaPpere volk, welks vrijheid is geknot, welks onafhankelijkheid is verdwenen? Wat is er geworden van die verkla ring, dat er ,geen verdere territoriale ambitie" is? Wat is er geworden van die verzekering „Wij willen geen Tsjechen in het Rijk?" Wat voor aandacht is hier geschon ken aan dat beginsel van zelfbeschikking waarover 'Herr Hitier zoo hevig met mij argumenteerde in Berchtesgaden, toen hij vroeg om de afscheiding van Sudetenland van Tsjecho-Slovakije en de inlijving er van bij het Duitsche Rijk?" Chamberlain erkent, dat er, hoeveel bezwaar ook gemaakt kan worden, tegen de door de Duitsche regeering gevolgde methoden, voor de noodzakelijkheid van verandering in de bestaande situatie iets te zeggen was. Elr zijn na den grooten oorlog fouten gemaakt, die om herstel vragen. Maar wat Duitschland in Maart van dit jaar deed, is iets anders en doet vra gen: „Is dit het einde van een oud avon tuur, of het begin van een nieuw?" De gebeurtenissen van den laats ten tijd hebben het antwoord gegeven. Wat Chamberlain in vragenden vorm stelde: „Is dit, inderdaad, een stap in de richting van een poging de -wereld met ge weld tebeheersohe n", is in bevestigenden zin beantwoord. E!n Engeland is vastbesloten dergelijk pogen met alle macht te weerstaan. „On der zulk een overheersching zou het leven voor vrijheidlievende volken geen waarde meer hebben." Is er vanmorgen eenige ontspanning? Men zou geneigd zijn deze vraag beves tigend te beantwoorden, hoewel de toe stand nog ernstig en gespannen blijft. Gisteren is er weer contact geweest tusschen de diplomatieke vertegenwoor digers te Berlijn en Hitier. Naar het D. N. B. van bevoegde zijde hoort, heeft Hitler, in aanwezigheid van den minis ter van Binnenl. Zaken in den loop van den middag in de rijkskanselarij de ambassadeurs van Italië, Japan, Enge land en Frankrijk ontvangen. Van Engelsche zijde werd bericht, dat Sir Nevile Henderson op verzoek van Hitier naar de rijkskanselarij was ge gaan, aangezien Londen hem geen nieu we instructies gezonden had. Henderson vertrekt hedenochtend per vliegtuig naar Londen, om verslag uit te brengen Hij zal slechts korten tijd in Engeland blijven. Te Berlijn liepen geruchten, dat Duitschland tot een soort conferentie zou willen komen om het lot van Polen in den zin der Duitsche eischente regelen. Londen zal ech ter in geen enkel opzicht druk op War schau oefenen. Het komt er natuurlijk maar op aan, wat Hitier te zeggen had. Daar draait alles om. En dit is nog niet officieel be kend. „DE MAAT IS VOL!" De diplomatieke besprekingen, welke gisteren te Berlijn zijn gehouden, schij nen volgens Havas geen reden tot opti misme te geven. Naar verluidt, heeft Hitier aan de ambassadeurs medegedeeld, dat hij vast besloten is handelend op te treden om de Duitschers in Polen te beschermen. Verder zou hij verklaard hebben, dat de „maat vol was" en dat het geringste in cident het vat zou doen overioopen. Niettegenstaande dit dreigement, had men toch in de betrokken kringen den indruk, dat van Duitsche zijde pogingen in het werk werden gesteld, om een soort conferentie te beleggen, teneinde het lot van Polen te regelen in den zinder Duitsche eischen! HET ANTWOORD VAN POLEN. Hedenmorgen wordt uit Washington gemeld: President Roosevelt heeft wederom een beroep ge daan op Rijkskanselier H i t 1 e r. H\j verzond dit beroep, zoodra h y van den Pool- schen President der Re publiek Moscicky bericht had ontvangen dat deze z y n uitnoodiging aan vaardt. Roosevelt vraagt Hitier thans toe te stemmen in de w y z e van vreedzame rege ling welke is aanvaard door de Poolsche regee ring. Roosevelt verklaart: „De geheele wereld bidt dat ook Duitschland aanvaardt". De Amerikaansche President zond Hit- Ier den tekst van het antwoord van Mos cicky, waarin deze accoord gaat met rechtstreeksche onderhandelingen of met een verzoeningsprocedure en Roosevelt t vervolgt dan: „Ge hebt herhaaldelijk in het open baar verklaard, dat het door het Derde Rijk nagestreefde doel rechtvaardig en redelijk is. In zijn antwoord heeft Moscicky ver klaard, dat de Poolsche regeering ermee accoord ging om de grondslagen, welke zijn voorgesteld in myn boodschap door rechtstreeksche onderhandeling of door een verzoeningsprocedure, het geschil tusschen Polen en Duitschland te regelen Talrijke menschenlevens kunnen nog gered worden en men kan de hoop nog weer doen opleven, dat de natie's der mo- Na de onderteekening van het niet-aanvalsverdrag tusschen Rusland en Duitsch land te Moskou. Stalin en Von Ribbentrop drukken elkander de hand. VERBOD VAN UITVOER VOOR REEKS-ARTIKELEN. De Nederlandsche regeering gaat voort maatregelen te treffen met het oog op de internationale spanning. Zoo zijn uitvoerverboden uitgevaardigd voor een groot aantal artikelen, welke verboden terstond in werking zjjn getreden. In dien de voorraden dit veroorloven, kan dispensatie worden verleend door het Crisis Uitvoer Bureau. Voorts is afgekondigd een Koninklijk besluit (Staatsbl. 184) waarbij aan oor logsschepen van vreemde mogendheden verboden wordt binnen de territoriale wateren van het rijk in Europa te ko men. Ook dit besluit is onmiddellijk in werking getreden. De minister van Binnenlandsche Za ken, de heer H. v. B o e y e n, die Vrij dagmiddag van zijn vacantie in Den Haag is teruggekeerd, heeft bij zijn de partement ingesteld een regeeringscom- missariaat voor vrijwillige burgerlijke dienstverleening, welks taak is de werk zaamheden van de particuliere organisa ties, die zich vrijwillig beschikbaar stel len voor het verrichten van diensten in buitengewone omstandigheden, te coör- dineeren. Bij dit regeeringscommissa- riaat worden tevens ondergebracht de in spectie van de luchtbescherming en de inspectie van de vrijwillige burgerwach ten. Minister Van den Tempel heeft aan zijn departement een „contactcom missie voor de arbeidsmarkt" ingesteld, die beoogt bemiddelend op te treden, wanneer zich moeilijkheden voordoen met de bezetting van de ondernemingen met voldoende arbeidskrachten als ge volg van de oproeping van dienstplichti gen. De bedoeling is een centraal orgaan te hebben, dat voorziet in de overbren ging van arbeidskrachten van plaatsen waar deze aanwezig zijn naar plaatsen waar aan hen behoefte is. Ook zal deze commissie zich bezighouden met de trai ning van arbeidskrachten. derne wereld de grondslag kunnen leg gen voor vreedzamer en gelukkiger be trekkingen wanneer gjj en de Duitsche regèering zult toestemmen in de vreed zame regeling welke aanvaard is door de Poolsche regeering". Men zal zich herinneren, dat het op treden van President Roosevelt tijdens de Tsjecho-Slowaaksche crisis analoog was. Op zijn tweede stap volgde toen het antwoord van Hitier aan Benesj. Het Amerikaansche Staatsdeparte- ment heeft nog geen aanwijzing over de bedoeling van Hitier. President Roosevelt heeft uitdrukking gegeven aan de grootste dankbaarheid jegens Moscicky. HENDERSONS BOODSCHAP VAN BESLISSENDE BETEEKENIS. Het bericht, dat de En gelsche gezant te Berlijn voor een zeer kort bezoek naar Londen terugvliegt, wordt volgens het „Vad." te Londen algemeen opgevat als een aanwijzing, dat Hitier ter elfder ure nog voorstellen voor een vreed zame oplossing heeft ge daan. Tevens h e e.rscht hier al gemeen de opvatting, dat het nu van deze op het allerlaatste oogenblik ge dane voorstellen en van het antwoord van de En gelsche regeering zal af hangen of het o or log of vrede wordt. In politieke kringen te Londen heeft het bericht van de komst van den am bassadeur de hoop doen herleven, dat er iets in voorbereiding is om een eind te maken aan de impasse en aan het steeds sterker afglijden naar een catastrophe. Het besluit van den ambassadeur, om zoo spoedig te vertrekken toont duidelijk aan, dat hij voorstellen bij zich heeft of vragen, waarop Engeland een antwoord zal moeten geven Overigens is het veelbeteekenend, dat Hitier niet alleen den vertegenwoordiger van Groot-Brittannië- heeft ontvangen, maar ook de ambassadeurs van Frank rijk, Italië en Japan. De eerste gedachte, welke dit feit op werpt is de mogelijkheid van een confe rentie der mogendheden. Degenen die op de hoogte zjjn van de Binnenland. Verbod van vreemde oorlogsschepen bin nen onze territoriale wateren. Een aantal uitvoerverboden afgekondigd Wordt de Dollard afgesloten? Buitenland. Henderson opnieuw bij Hitler. Hij vliegt vandaag naar Londen. Een voorstel van Hitier De Tannenberg-herdenking afgelast. De stemming te Berlijn en Parijs. Duitsche schepen blijven thuis. De actie van Roosevelt. op gemakkelijke betalingsvoor waarden. Vraagt Inlichtingen. Beestenmarkt 8, Telefoon 249. Stationsweg 33, Telefoon 497 (na 3 uur). methoden van Hitier, hebben algemeen den indruk, dat de Duitsche Rijkskanse lier er de voorkeur aan zou geven een eigen origineel plan voor te stellen, bo ven het aannemen van het voorstel van Roosevelt. TANNENBERG-HERDENKING AFGELAST. Het Duitsche nieuwsbureau meldt uit Berlijn: „Officieel wordt medegedeeld: Met het oog op den gespannen toestand is de voor Zondag a.s. vastgestelde Tan- nenberg-plechtigheid afgezegd". Zooals bekend, lag het in Hitler's voor nemen, bij de herdenking van den slag bij' Tannenberg een rede te houden. De Fransche minister-president Dala dier heeft gisteravond een radio-rede uit gesproken, waarin hij 't volgende zeide: „Ik heb my hedenavond eenige oogen- blikken tot u willen richten omdat het in de moeilijke uren die wy beleven noo- dig is, dat het hoofd van de regeering der Republiek in voortdurend contact blijft met het Fransche volk. Gij kent mij voldoende om te weten, dat ik om een oorlog te bezweren alles zou doen wat menschelijkerwijze moge lijk gedaan kan worden. Ik zal niet op houden een beroep te doen op de rede van alle volkeren. Maar waarom riskeert de kwestie Danzig heden bij voorbeeld een Europee sehen oorlog te ontketenen Dat komt in de eerste plaats omdat zij, opgediend on der bedreiging met geweld en reeds be geleid door uitgebreider eischen, de kwestie stelt van de vrijheid en het le ven van Polen. Met de vryheid en het leven van Polen, dat wil zeggen met het le ven en de vrjjheid van 33 millioenmenschelijke we zens is het lot der andere volkeren van Europa zelf op het spel gezet. Er is niemand onder u, die niet be grijpt dat wanneer door een gebrek aan helder inzicht of door lafheid wij het een na het ander al deze volken zouden la ten omkomen, dat dan, na ons woord te hebben verloochend, ons ideaal verraden, onze levensbelangen te hebben miskend, wij zonder eer, zonder vrienden, zonder steun zouden staan, wanneer weldra deze onderneming tot overheersching van Eu ropa zich plotseling tegen ons vaderland zou keeren. Laten wij eraan toevoegen, dat deze onvermijdelijke stormloop tegen Frank rijk dan zou beschikken over nog aan- zienlijker hulpbronnen en nog uitgebrei der middelen dan die, welke heden het land zouden kunnen bedreigen. Om een vredesfront te vormen tegen alle pogingen tot agressie hebben wij met andere landen verplichtingen aange gaan, met alle landen, die een gelijke ver plichting als wij wilden aanvaarden in denzelfden geest van menschelijke soli dariteit. Met dit doel hebben wij o.m. met Rus land, in overeenstemming met Engeland, politieke en militaire besprekingen aan geknoopt. Wij hebben alles in het werk gesteld om ze tot een succes te maken en wy dachten, dat zy tot een gelukkig ein de zouden komen, toen Rusland, plotse ling zyn politiek en zijn leer omverwer pende, met Duitschland een pact onder- teekende, dat het in staat stelde zich te onttrekken aan de verplichtingen die de

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1939 | | pagina 1