Henderson bij Hitier.
GELD
Dagblad voor de Provincie Zeeland
DONDERDAG 24 AUG. 1939
53e JAARGANG - No. 276
Deze negeert de Engelsohe boodschap.
Het verdrag tusschen Rusland en
Duitschland tot stand gekomen.
De militaire maatregelen in Duitschland,
Frankrijk en Engeland.
Frankrijk roept meer soldaten
onder de wapenen.
Franschen aangeraden Duitschland
te verlaten.
De maatregelen die Engeland neemt
Belangrijkste Nieuws.
beschikbaar voor
den aankoop van
een AUTOMOBIEL
N.V. FIN. Mil. „ZEELAHDIA" - DOES
Uitgave: N. V. Uitgevers - Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, Goes
Postrekening 44455 Telefoon 11
jijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J, J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Directeur - HoofdredacteurR. ZUIDEMA
Abonnementsprijs f2.60 per kwartaal
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en Vlissingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Advertentlën 30 cent per regel
Ingezonden mededeellngen 60 cent per regel
Kleine Advertentlën Dinsdags en Vrijdags
f 0.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
„Op verlangen van de Britsche regee
ring heeft Hitier, naar van Duitsche zij
de wordt gemeld, gisteren op den Berg
hof den Britschen ambassadeur, Sir Ne
ville Henderson, ontvangen.
De ambassadeur overhandigde den
„Führer" een schrijven van den Brit
schen eersten minister, dat in gelijken
zin was gesteld als het communiqué om
trent de Engelsche kabinetszitting.
De „Führer" liet er bij den Britschen
ambassadeur geen twijfel over bestaan,
dat de door de Britsche regeering aan
gegane verplichtingen Duitschland geen
aanleiding kunnen geven, om af te zien
van de behartiging van zijn nationale vi
tale belangen".
De Britsche boodschap is dus door
Hitier voor kennisgeving aangenomen en
Henderson heeft helaas niets bereikt.
In politieke kringen te Berlijn blijft
men daarom den toestand nog zeer kri
tiek achten en ziet men voor Duitsch
land schier geen andere mogelijkheid
dan een agressieve actie tegen Polen.
Van welingelichte, niet-Britsche zijde
heeft de correspondent van Reuter ver
nomen, dat het bezoek van Henderson
aan Hitier slechts zeer kort heeft ge
duurd. Henderson had niets anders te
doen dan Hitier een mededeeling te over
handigen en er was geen aanleiding om
langer te blijven voor een bespreking.
Bij een vraag om inlichtingen op den
Berghof werd den correspondent mede
gedeeld, dat „er niets viel te zeggen".
VON RIBBENTROP TE MOSKOU.
VERDRAG GETEEKEND.
Gistermiddag heeft Minister von
Ribbentrop in Moskou in tegenwoordig
heid van den Duitschen ambassadeur in
de Russische hoofdstad, een onderhoud
van 3i/2 uur gehad in tegenwoordigheid
van Stalin met Molotow.
's Avonds om tien uur begaf hij zich
opnieuw naar het Kremlin.
Deze onderhandelingen
zijn gistermiddag met een
accoord over een niet-aan-
valspact tusschenDuitsch-
land en de Sovje t-U n i e ge
ëindigd en het accoord is
door von Ribbentrop en
Molotov onderteekend.
Von Ribbentrop deelde het tot stand
komen aan Hitier mede en meldde dat
hij vanmiddag om 1 uur per vliegtuig uit
Moskou zou vertrekken om zoo spoedig
mogelijk verslag uit te brengen.
De tekst van het accoord luidt:
1e. Beide partijen zijn verplicht zich
van iedere gewelddaad, iedere agressieve
handeling, en iederen aanval jegens el
kaar zoowel afzonderlijk als met een
derde mogendheid te onthouden.
2e. In geval een der verdragsluitende
partijen het voorwerp zou worden van
oorlogsdreiging van de zijde eener derde
mogendheid zal de andere partij deze
derde mogendheid in geenerlei vorm
steunen.
3e. De verdragsluitende regeeringen
zullen in de toekomst voortdurend voe
ling met elkaar houden om elkaar weder-
keerig in te lichten over vraagstukken,
welke hun gemeenschappelijke belangen
raken.
4e. Geen der beide verdragsluitende
Partijen zal deelnemen aan eenige groe-
peering van mogendheden die direct of
indirect tegen de andere partij is gericht.
5e. In geval verschillen of conflicten
over vraagstukken zouden ontstaan, zul
len beide partijen deze geschillen of con
flicten langs den weg van vriendschap
pelijke gedachtenwisseling of arbitrage
regelen.
6e. Het onderhavige verdrag wordt ge
sloten voor den duur van 10 jaar met be
paling, dat, zoo niet één der beide par
tijen het 1 jaar voor afloop van dezen
termijn opzegt, de geldigheidsduur ge
acht wordt automatisch met 5 jaar te
zijn verlengd.
7e. Het verdrag zal binnen den kortst
mogelijken tijd geratificeerd worden.
Het verdrag treedt terstond na onder-
teekening in werking.
DE MILITAIRE MAATREGELEN
IN DUITSCHLAND.
Mobilisatie-afdeelingen
zijn de laatste 24 uur door
Keulen getrokken, waar zjj
de dienstplichtigen en
reservisten van alle lich
tingen onder de wapenen
riepen. Vele mannen wer
den van huis gehaald,
waar zij bleeke en schrei
ende vrouwen achterlie
ten.
Anderen werden uit bars gehaald en in
sommige gevallen zelfs uit openbare bad
inrichtingen.
Particuliere vrachtwagens, auto's, mo
torrijwielen, in het bijzonder motoren
met zijspan zijn gerequireerd, soms met
inbegrip van de bestuurders. Een aantal
der manschappen, die op deze wijze in
het leger opgenomen zijn, heeft, naar
verluidt, geen voorafgaande militaire
oefening gehad.
Van gisteren tot Zaterdagavond 8 uur
is het vliegen boven de Oostgrens van
Duitschland aan beide zijden van den
Corridor verboden.
Zondagmiddag zijn op het sportterrein
naast het Friedhof langs den weg Aken
Vaals kanonnen opgesteld. Uit ver
schillende steden aan de Westgrens gele
gen zijn vrachtauto's beladen met gecon
serveerde levensmiddelen, o.a. bevroren
vleesch, verder Duitschland ingevoerd.
Deze levensmiddelen waren door de be
treffende steden opgeslagen. Dit wijst er
op, dat eventueel deze steden gedeeltelijk
zullen worden ontruimd.
In Aken trokken Maandag troepen met
geschut door de stad en aan de grens
post bij .Vaals bevonden zich Maandagna
middag tal van militairen.
Op de postkantoren worden de dien
sten aan de loketten thans uitsluitend
door vrouwelijk personeel waargenomen.
Half Duitschland is, aldus de Msb., bij
wijze van spreken, momenteel ,op ma
noeuvre".
Een soort mobilisatie wordt meege
maakt, waarvan een groot deel van het
economische burgerlijke leven in niet ge
ringe mate te lijden heeft. Dit werkt
een ontevreden stemming
die in eigen kring niet on
der stoelen of banken ge
schoven wordt. Dit kan ook
moeilijk anders, als men weet, dat bijv.
zakenlieden, die reeds eenige maanden
„ergens op manoeuvre" zijn geweest, in
hun ondernemingen komen binnenstor
men met de mededeeling, dat die tijd
met eenige maanden is verlengd.
Eigen familie, eigen echtgenooten we
ten daarbij niet waar de mannen onder
dienst zijn. Eventueele correspondentie
moet naar een bepaalde stad worden ver
zonden. Daar wordt voor doorzending
gezorgd, net als in mobilisatie- of in
oorlogstijd.
Aan deze gedeeltelijke ontwrichting is
het, naast natuurlijk grondstoffengebrek
toe te schrijven, dat de meeste artikelen
niet dan met mondjesmaat en minder
door de fabrikanten aan de winkeliers
kunnen worden geleverd, wat onrust ver
oorzaakt.
Ook in den kring van vooraanstaande
nazi's, zoo vernam het blad in die krin
gen, weet men, dat Duitschland op den
verkeerden weg is en dat de toestand
van nu op een fiasco moet uitloopen.
In deze stemming worden met span
ning afgewacht de dingen die komen
zullen.
De Fransche minister-president deelt
mede: In verband met den internationa
len toestand, heeft de regeering besloten
de reeds genomen militaire maatregelen
te voltooien, door nog meer soldaten on
der de wapenen te roepen.
Gisteravond heeft het permanent co
mité voor de Fransche defensie, onder
voorzitterschap van Daladler, vergaderd
ten einde de problemen der huidige situ
atie in oogenschouw te nemen.
Naar United Press meldt, is men in
den loop van Woensdagmiddag begonnen
met de bezetting van strategisoh belang
rijke punten achter de Maginot-linie.
Men neemt aan, dat deze troepenbe
wegingen den geheelen nacht zullen
voortduren. Op stations en in treinen
ziet men vele nieuw opgeroepen reser
visten, die zich naar hun regimenten be
geven.
Parijs is zeer kalm, maar ook zeer ern
stig. Van eenige opwinding is niets te
bespeuren.
Gisteren is aangekondigd, dat opnieuw
reservisten zullen worden opgeroepen en
dat thans niet meer individueele oproe
pingen zullen worden gedaan, maar dat
door middel van het aanplakken van of-
ficieele affiches de oproepingen zullen
geschieden.
Men is thans vrjjwel aangeland op het
punt, waarop men in de donkere dagen
van September van verleden jaar is ge
weest. Allerwegen zijn waarschuwingen
gegeven om zich niet te laten verontrus
ten door allerlei oncontroleerbare ge
ruchten.
De publieke opinie heeft op het oogen-
blik nog allerminst de hoop opgegeven
op 'n vreedzame oplossing van de crisis,
doch met de mogelijkheid van een con
flict wordt evenzeer rekening gehouden
als in September van het vorig jaar.
De in Duitschland wonende Franschen
hebben zich tot de Fransche ambassade
te Berlijn gericht met de vraag, of het
geraden was langer in Duitschland te
blijven.
De ambassade hieft hierop dengenen,
die niet tengevolge van dringende ver
plichtingen genoodzaakt zijn in het land
te blijven, aangeraden Duitschland te
verlaten.
HEDEN
BELANGRIJKE REDEVOERINGEN.
De Britsche minister van buitenland-
sche zaken, Lord Halifax, zal vanavond
om half tien (Engelsche tijd) een radio
redevoering van 10 minuten uitspreken.
Men neemt aan, dat de radio-toe
spraak naar de Vereenigde Staten en an
dere landen zal worden uitgezonden.
Verwacht wordt, dat Chamberlain van
daag in het Lagerhuis gedurende onge
veer een uur het woord zal voeren. Na
hem zullen de leiders der oppositiepartij
en aan het woord komen.
De Koning is vanochtend te Londen
aangekomen. De geheime raad zal bijeen
komen en Chamberlain zou vanochtend
een onderhoud hebben met den Koning.
Het ministerie van handel heeft gis
teravond bekend gemaakt, dat, om voor
raden in het land te houden, regelingen
getroffen worden voor een onmiddellijk
verbieden van den uitvoer naar vreemde
landen van verschillende producten.
Later op den avond heeft het ministe
rie van Handel den uitvoer van oor-
logsmaterieel verboden.
Ook aan de veiligheid van de burger
bevolking wordt alle aandacht besteed.
Alle fabrieks- en alarmsirenes kunnen
direct in werking gesteld worden. Bij de
telefoontoestellen, die gebruikt worden
om het sein voor het in werking stellen
der sirenes te geven, staan dag en nacht
wachtposten.
Te Londen heeft de politie aangezegd,
dat de lichten in groote gebouwen zoo
noodig onmiddellijk uitgedraaid moeten
worden.
Te Birmingham is den inwoners den
raad gegeven de schuilplaatsen in te
richten, gasmaskers na te zien en alle
voorzorgsmaatregelen te nemen.
In Gibraltar is sedert Dinsdag een
groote activiteit in het garnizoen merk
baar. De soldaten mogen de kazernes niet
meer verlaten en alle posten van het ver
dedigingssysteem, zooals de zware batte
rijen en de luchtdoelartillerie op de rot
sen zijn bemand, terwijl de Noordelijke
toegang tot de haven is versperd.
Binnenkort wordt een aantal oorlogs
schepen verwacht.
De minister-president van Canada heeft
verklaard, dat het parlement onmiddel
lijk bijeengeroepen zal worden, wanneer
het duidelijk zal worden, dat de vredes
pogingen waarschijnlijk zullen mislukken.
In scheepvaartkringen wordt verno
men dat de reeders te Newcastle een aan
tal afvaarten naar Duitsche- en Oostzee
havens hebben geannuleerd. Het betreft
hier voorzorgsmaatregelen, gelijk aan die,
welke in September j.l. zijn genomen.
In den ouderdom van 78 jaar is he
dennacht overleden de heer J. A. Ver-
tregt, president-commissaris van de N.
V. Uitgevers-Mij'. „Luctor et Emergo",
ter exploitatie van „De Zeeuw", presi
dent-commissaris van de Zeeuwsche Hy
potheekbank, voorzitter van het bestuur
der Ambachtsschool, voorzitter van het
bestuur van het Militair Tehuis, oud-lid
van den Gemeenteraad van Middelburg,
Ridder in de Orde van Oranje-Nassau.
De heer Vertregt was te Middelburg
een zeer geziene figuur. Jarenlang heeft
hij deel uitgemaakt van den Gemeente
raad. Eerst van September 1911 tot 1913
en daarna van 1915 tot 1931 toen hij
zich niet meer beschikbaar stelde. Meer
malen fungeerde de heer Vertregt als
tijdelijk wethouder.
Aan zijn bezonken adviezen ook als
voorzitter van de Commissie van Finan
ciën werd in den Gemeenteraad steeds
groote aandacht geschonken.
De overledene laat in de colleges waar
in hij zitting had, een ledige plaats ach
ter, die niet gemakkelijk wordt vervuld.
Dit geldt in 't bijzonder van de N. V.
die ons blad uitgeeft, welks belangen
door hem met liefde en groote nauwge
zetheid werden behartigd.
Voor zijn betrekkingen en ook voor
ons blad beteekent het heengaan van den
heer Vertregt een ernstig verlies. Maar
voor hem was door Gods genade, het
sterven winst.
Groote Engelsche vlootafdeelingen heb
ben naar de Telegr. meldt, reeds het Ska-
gerak algeheel geblokkeerd, doordat zij
een linie gevormd hebben van de Noor-
sche kust tot in de nabijheid van de D'een-
sche Westkust, waardoor de Oostzee af
gesloten is.
Ook in Zuid-Afrika worden maatrege
len genomen. Wachtposten zijn op onop
vallende wijze geplaatst bij sleutelplaat
sen, zooals electrische centrales en reser
voirs, zulks in overeenstemming met de
regelingen, die tot stand gekomen zijn
tijdens de crisis van verleden jaar.
Het departement van defensie houdt
den E'uropeeschen toestand nauwkeurig
in het oog. Tot dusverre doet niets het
denkbeeld postvatten, dat er troepen zou
den worden gemobiliseerd. Zoo noodig
zou dit in enkele uren geschieden.
De premies voor de oorlogsrisico-ver
zekeringen buiten de z.g. „cargopool" van
de Engelsche regeering, zijn aanzienlijk
verhoogd. In vele gevallen zijn de tarieven
verdubbeld of verdrievoudigd.
D'e nieuwe premies toonen een groote
verhooging in het bijzonder voor reizen
naar de Middellandsche Zee, en naar en
van de Zwarte Zee en de Zee van Mar
mora.
KALMTE IN POLEN.
Er is nog steeds niets van een angst
psychose onder het Poolsche volk waar
te nemen. Alle levensmiddelen zijn rijke
lijk voorhanden, tegen het inslaan van
voorraden behoeft niet te worden opge
treden en de broodprijs te Warschau is
met 5 pet. verlaagd.
In alle deelen van het uitgestrekte rijk
wordt de rust op voorbeeldige wijze ge
handhaafd. Het volk is overtuigd van de
kracht van het leger.
Volgens het Duitsche nieuwsbureau zou
gistermiddag een Duitsch verkeersvlieg
tuig, de D- A.B.H.E., op weg van Danzig
naar Berlijn, op 20 kilometer van de kust
op 1500 meter hoogte boven de Oostzee
vliegend door Poolsche kustbatterijen en
een Poolsch oorlogsschip zijn beschoten.
Dte bemanning van het toestel bestond
uit drie man, terwijl voorts zeventien pas
sagiers aan boord waren. Voorts zou
Binnenland.
Gisteravond, vanmorgen en morgen een
buitengewone ministerraad.
Rijksambtenaren niet naar het buiten
land.
Buitenland.
Hitier houdt voet bij stuk. Allerwegen
militaire toebereidselen. Duitsch-Rus-
sisch verdrag onderteekend.
Vermaan tot vrede van de Oslo-staten.
Polen met mobilisatie begonnen
op gemakkelijke betalingsvoor
waarden. Vraagt inlichtingen.
Beestenmarkt 8, Telefoon 249.
Stationsweg 33, Telefoon 497 (na 5 uur).
door Poolsche luchtafweerbatterijen nog
een ander Duitsch vliegtuig, de BA-
P.U.P. onder vuur zijn genomen.
Het Poolsche nieuwsagentschap ver
klaarde gemachtigd te zijn de berichten
van het Duitsche nieuwsbureau omtrent
de schoten op Duitsche verkeersvliegtui
gen tegen te spreken. Er heeft geen enkel
dergelijk incident plaats gevonden.
De Duitsche kruiser „Koningsberg"
wordt op 25 Augustus te Danzig ver
wacht. Het schip zal tot 28 Augustus
•blijven. Er is niets buitengewoons in dit
hezoek, aangezien de „Koningsberg" se
dert eenige jaren steeds enkele dagen per
jaar naar Danzig gaat. Overeenkomstig
de bestaande verplichtingen is de Pool
sche regeering op de hoogte gesteld.
Het bericht, dat de Britsche ambassa
deur te Berlijn een Britsche verklaring
over de te voeren politiek, aan Hitier
heeft overhandigd, heeft een onmiddel
lijk gevoel van opluchting gewekt.
De Polen hebben nooit twijfel gevoeld
omtrent Engelands woord en dit bericht
heeft ontzaglijk de overtuiging versterkt,
dat hun machtige helpers hecht achter
hen zuilen staan.
Intusschen, onder de schaduw van den
oorlog, verrichten de Polen rustig hun
werkzaamheden. Er is geen sprake van
een paniek en de meeste vermakelijk-
beidsgelegenhed'en en café's zijn vol. Het
volk heeft volledig vertrouwen in de vol
doendheid der luchtafweer, waaraan de
Poolsche regeering in de afgeloopen
maanden haar uiterste aandacht gewijd
heeft.
Wat de Sowjets betreft is gebleken,
zoo meent men, dat Polen goed heeft
gedaan door steeds een gereserveerde
houding aan te nemen tegenover de be
richten inzake het Fransch-Russisch
overleg te Moskou. De Poolsche diploma
tie heeft de West-Europeesche mogend
heden er steeds op attent gemaakt, dat
de Sowjets niet in staat zijn een rol te
spelen in Europa en dat zij dit ook niet
zullen doen. De Russische belangen liggen
niet in Europa maar in het Verre Oosten.
Men mag niet uit het oog ver
liezen, dat Sowjet-Rusland
zooveel mogelijk zijn eigen
krachten wil sparen ten einde
op een geschikt oogenblik, als
de Westersche mogendheden
zijn uitgeput, de wereldrevolu
tie te verwezenlijken.
POOLSCH
KOERIER VASTGEHOUDEN.
In Poolsche diplomatieke kringen wordt
verklaard, dat een Poolsche diplomatieke
koerier is aangehouden bij Rawice, terwijl
hij de grens naar Polen passeerde. Hij
is teruggeleid naar Breslau met het di
plomatieke valies. Men voegt hieraan toe,
dat de koerier gisteravond nog werd
vastgehouden.
HOUDING VAN ITALIË.
Het Duitsche communiqué betreffende
het onderhoud van den Engelschen am
bassadeur met Hitier heeft in Rome de
grootste voldoening gewekt. Men kent nu
over en weer elkanders standpunt, zoo
dat thans niemand meer beweren kan
te handelen in onzekerheid omtrent het
standpunt van den ander, om op die wijze
de verantwoordelijkheid van zich te kun
nen afschuiven.
Met grooten aandrang herhalen de Ita-
liaansche couranten opnieuw, dat Polen
ten spoedigste met Duitschland tot een
vergelijk moet zien te geraken.
Het communiqué der Engelsche regee
ring wordt in dit verband zeer funest
genoemd.
Het schijnt, zoo schrijven de bladen te
