De spanning in de Danzig-kwestie nadert haar hoogtepunt. Indië's maritieme Defensie. Nog vdör 2 September de beslissing? GELD Dagblad voor de Provincie Zeeland Onrust in Roomscïs kringen. U.K. FIK. Mil. „ZEELAMDIA" - GOES EERSTE BLAD. Nerveuze stemming te Berlijn. ZATERDAG 19 AUG. 1939 53e JAARGANG No. 272 Minister Steenberghe antwoordt op het verslag van de Tweede Kamer Ontstellend groot aantal aanvragers, dat aan geen enkelen eisch voldoet. Belangrijkste Nieuws. beschikbaar voor den aankoop van een AUTOMOBIEL Zal Hongarije zich bij het Duitsch-ltaliaansche poli tiek- en militair Bond genootschap aansluiten Uitgave: N. V. Uitgevers-Maatschappij „Luctor et Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw" Bureaux Lange Vorststraat 7 0, Qoes Postrekening 44458 Telefoon 11 Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel j. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28 Directeur - Hoofdredacteur: R. ZU1DEMA Abonnementsprijs f2.S0 per kwartaal Weekabonnementen voor Middelburg Qoes en Vlissingen f 0.20 Losse nummers 5 cent Advertentiën 30 cent per regel Ingezonden mededeellngen 60 cent per roge! Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags f 0.75 bij vooruitbetaling Advertentiën onder letter of motto 10 cent extra Bij contract belangrijke korting Dit nummer bestaat uit 2 bladen. Er is big de Roomsche pers de begrij pelijke neiging om by de nieuwe bondge- nooten, de soc. democraten, zoo een en ander over het hoofd te zien. Op de nadrukkelijke bewering van de roode pers, dat men de zekerheid heeft, dat het nieuwe kabinet de politiek zal inluiden die de S. D. A. P. w e n s c h t, gaat men liever niet in. En evenmin schenkt men veel aan dacht aan het feit, dat het optreden van dit kabinet werd gevierd met het, met opgeheven vuisten zingen van het revolutielied, de Internationale. Men moet ook niet dadeljjk al te cri- tisch zyn. Maar toch, héélemaal gerust is b.v. de „Maasbode" niet. Na vermeld te hebben, dat aan het einde van de roode feestvergadering te Amsterdam, sterk werd aangedron gen op een krachtig propagandistisch optreden, vervolgt het blad: „Reeds daags na de hier bedoelde ver gadering bleek ons, dat en hoe de pro pagandisten van S. D. A. P. en N. V. V. dezen raad in practijk gingen brengen. De wijze, waarop deze propaganda wordt gevoërd, doet de waarschuwende vraag stellen: wordt zoo de reactie, nu de ban is gebroken? Een katholiek werknemer, lid van zyn katholieke organisatie, ontving bezoek van een socialistisch propagandist, die hem kwam overhalen om het lidmaat schap van zijn katholieke vakvereeni- ging op te zeggen en toe te treden tot het N. V. V. Toen de betrokkene den bezoeker zijn verwondering te kennen gaf over zulk een optreden, verwees de propagandist hem naar het verslag van bovenbedoelde vergadering. Een nummer van „Het Volk", waarin dit verslag was opgeno men en waarvan de bezoeker er een dik pak bij zich had hetgeen er op wyst, dat we hier met een breedopgezette actie te doen hebben zou de bezwaren van den katholiek-georganiseerden wel ont zenuwen. De coalitie, zoo vertelde hij verder, was nu immers dood. En meteen was daarmede ook het nut van de katho lieke organisatie volgens hem verdwe nen! We moesten gaan samenwerken en het geestelijk element niet zoo op den voorgrond zetten. De „Maasbod e" waarschuwt de katholieke organisaties deze situatie ernstig onder het oog te zien en niet te verzuimen hun leden te wapenen tegen dergelijke reacties op de socialistische feeststemming. Men begint in katholieke kringen blijk baar te begrijpen dat het mes waarvan de R.K. fractie gebruik maakte, naar twee kanten gaat snijden. Een goed teeken overigens, die onrust. Aan de memorie van antwoord aan de Tweede Kamer nopens het wetsontwerp tot wijziging van de Vestigingswet-klein bedrijf ontleenen wij: Het is den minister van economische zaken bekend dat de kosten van de mees te cursussen, welke dienen tot opleiding voor de examens krachtens de Vesti gingswet, bestreden moeten worden uit de schoolgelden; het komt hem echter niet gewenscht voor op dit oogenblik be paalde voorstellen tot subsidieering van dit onderwijs in te dienen. Wel wil hy er, ter vermyding van mis verstand, op wijzen, dat het hem niet juist voorkomt, om op de wy'ze, als in het voorloopig verslag geschied is, een tegenstelling te maken tusschen land bouw- en nijverheidsonderwys, dat voor een zeer belangrijk gedeelte van over heidswege wordt bekostigd, eenerzijds, en middenstandsonderwys, dat geheel door den middenstand zelf bekostigd Wordt, anderzyds. Immers niet uit hèt oog mag worden verloren, dat een groot gedeelte van het van overheidswege ge geven of gesubsidieerde handels- en nij verheidsonderwijs aan den middenstand ten goede komt. Behalve voor de dertien bedrijfstakken waarvoor thans maatregelen zijn geno men, zyn nog tientallen verzoeken om vestigingseischen ingediend. Over den inhoud wordt thans met de aanvragende en de betrokken organisaties overleg ge pleegd. De minister is het geheel eens met die leden, die er op wijzen, dat deze toepas sing een bewijs is van den noodtoestand in het middenstandsbedrijfhij is er van overtuigd dat de ervaring heeft geleerd, hoezeer deze wet in een dringende be hoefte heeft voorzien. Dat bij sommige leden de indruk ge wekt is, dat willekeurige beslissingen ten aanzien van de toelating van nieuwe on dernemingen tijdens den spertijd geens zins zijn uitgesloten, betreurt de minis ter; elk verwijt van willekeur, hoe be dekt ook, moet hij' met stelligheid van de hand wijzen. In dit verband mag niet onvermeld biy'ven dat het aantal gevallen, waarbij de aanvrager aan geen enkelen redelijken eisch yoldoet, onstellend groot is. Dat door de voorgestelde verlenging van den maximum-duur de spertijd een mtegreerend deel van de Vestigingswet zal worden, is in zooverre juist, dat de praktijk heeft bewezen, dat de spertijd- regeling als noodmaatregel niet gemist kan worden bij de invoering van deze vet. Slechts eenmaal, bij een kleinen be drijfstak, kon direct tot het instellen van de vestigingseischen worden overgegaan zonder een voorafgaanden spertyd. De minister heeft met belangstelling kennis genomen van de opmerkingen dier leden, die meenen dat deze gelegen heid had moeten worden aangegrepen om enkele wyzigingen in de Vestigingswet aan te brengen ten behoeve van de hou ders van winkels in kleine plaatsen, waar allerlei uiteenloo- pende artikelen worden verkocht, zoo mede ten behoeve van de seizoenbedry- ven. Hij stelt zich voor, deze beide aan gelegenheden, tezamen met het vraag stuk van de bedrijfsregistratie, nader onder de oogen te zien bij de reeds in uit zicht gestelde voorstellen tot een meer omvangrijke wyziging van de vestigings wet. Voorstellen tot 't verleenen van v r jj- stelling van de vestigings eischen aan zoons, die hun vader in diens bedryf wil len opvolgen, zyn van den mi nister niet te verwachtenhet tweede lid van artikel 10 der wet komt, naar zijn meening, voldoende tegemoet aan de moeilijkheden van de opvolging in mid denstandszaken. Minister Dijxhoorn voorstander van versterking^. Aanbouw van slagkruisers waarschijnlijk. In zijn toespraak tot de bemanning van Hr. Ms. „Tromp" heeft gisteren de nieuwe minister van Defensie, de heer A. Q. H. Dijxhoorn, een belangrijke me- dedeeling gedaan. Immers Z. Exc. gaf te verstaan, dat versterking van de mari tieme defensie van Indië in het voorne men der regeering ligt. Men zal deze mededeeling wel niet an ders kunnen uitleggen, zegt het A 1 g. Hdbl., dan in den zin, dat het besluit van den nieuwen minister van Defensie vaststaat, dat uitbreiding aan de vloot in Indië moet worden gegeven. Van dit standpunt heeft de minister vandaag, aan den vooravond van het vertrek van Hr. Ms. „Tromp" in het openbaar willen doen blijken. Langs welke wegen de vlootuitbrei- ding zal geschieden, moet evenwel op dit oogenblik zijn we wel ingelicht nog niet vast staan. Er is, zooals bekend, een kleine commissie aan het werk, om de vraag te bestudeeren in welke richting de vlootuitbreiding gezocht moet wor den, of al dan niet overgegaan zal moe ten worden tot den bouw van slagkrui sers. Deze commissie is nog niet met haar rapport gereed, maar men zal zich niet behoeven te verwonderen, indien zij straks als haar eindconclusie te kennen zal geven, dat onverwijld met den bouw van slagkruisers behoort te worden overgegaan. Opnieuw en met grooten nadruk heeft men in de kringen der Duitsche regee ring herhaald, dat het Derde Ryk onder geen omstandigheden ter conferentieta fel gaat, of een compromis inzake Dan zig aanvaardt. In welingelichte kringen, alf,us Un. Press gaf men gisteravond als zijn mee ning te kennen, dat op dit oogenblik het conflict meJ groote snelheid zich in de richting van een climax beweegt, een climax, die naar alle waarschijnlijkheid zeer nabij is. Ook van Poolsche zijde te Berlijn werd deze meening gedeeld. Daar verzekerde men ons, dat men te Warschau ervan overtuigd is, dat de climax nog zal ko men vóór den partijdag tie Neuerenberg op 2 September a.s. Welingelichte nationaal-socialistische kringen spreken de verwachting uit, dat het Derde Rijk thans met kracht aan stuurt op de verwezenlijking van „het definitieve plan", van welk plan Hitier Ciano bij diens bezoek op de hoogte heeft gesteld. Wat dit plan in wer- kelykheid omvat, is slechts aan den „Führer" bekend en een zeer kleinen kring van zijn getrouwen. Vooraanstaande nationaal-socialisten geven openlijk toe, dat de Duitsche cam pagne thans een stadium heeft bereikt, waarin zij niet meer terug kan keeren, zelfs niet voor den krachtigen tegen stand van Polen en de Westelijke mo gendheden. Polen is echter niet be reid een duimbreed toe te geven in zijn vastbeslo tenheid, te vechten, indien dit noodzakelijk zou zijn, om een territoriale wede r- iniy'ving van Danzig of den Corridor te voorko men. „Gedurende maanden," zoo zeide men tegenover U. P. van Poolsche zijde, „zijn onze voorzorgsmaatregelen bepaald door de maatregelen, welke Duitschland heeft genomen. Onze grenzen zijn goed versterkt en w y zijn niet bereid, een duim breed terug te gaan. Wjj zyn er vast van overtuigd dat Engeland en Frankrp ons zullen b jjstaa n". Tegelijkertijd brandt de Duitsche pers met vernieuwde woede los tegen Polen. De spanning in de afgeloopen vier-en- twintig uur is dan ook nog vergroot. De Duitsche bladen uiten zich opnieuw in felle bewoordingen tegen wat zij noe men „de steeds krassere vormen aanne mende Poolsche terreur tegen het „Deutschtum" in Polen, waardoor reeds ruim 76.000 Duitschers gedwongen wer den over de grens te vluchten." Polen moest wel bedenken, zoo leest men, dat het groot-Duitsche rijk een der gelijke behandeling niet kan dulden. De schuld van Engeland aan dezen ge vaarlijken geestestoestand der Polen is reusachtig groot en de verantwoording voor alles, wat daaruit voortvloeit, zal niet slechts het opgehitste Polen treffen, doch eveneens den ophitser aan de Theems. Men geeft te Berlijn toe, dat de toe stand ernstig is. Men voegt eraan toe, dat iedere poging van Polen, of de Wes telijke mogendheden om Hitier er toe te bewegen een compromis inzake Danzig te aanvaarden, dat zal loopen over de eerstvolgende drie of vijf jaar, onherroe pelijk mislukken zal. Ofschoon Hitier tot dus verre nog geen tijdlimiet gesteld heeft voor de re geling, zegt men, dat hij besloten is de geheele Duitse h-P oolsche oneenig- heid zonder uitstel op te lossen. Het Italiaansche blad „Popoio di Ro ma" verklaart, dat de atmosfeer „steeds ondragelijker" wordt. Het blad betreurt, dat Polen, sterk door de garantie der om singelaars, alle zelfbebeerscbing heeft verloren". Het blad vergelijkt „deze dwaze Poolsche houding" met bet onwrikbare Duitsche standpunt. „Voortaan, aldus de „Popoio di Roma", is geen wa penstilstand, geen conferen tie meer m o g e 1 ij k. Er is slechts sprake van een Duitse'h recht op Danzig en den Poolscben corridor." D'e „Dobry Wieczor", bet orgaan der Poolsche regeeringspartij, schrijft naar aanleiding van de Italiaansche pers-arti kelen over Danzig „De fascistische arti kelen, die de Duitsche propaganda die nen, hebben in Polen groote ontstemming gewekt. Men beklaagt het Italiaansche volk om de rol, die men het laat spelen. Italië verlangt geenszins in een oorlog te gaan. Het wordt door geen Siegfried-linie beschermd, 'het kan de Fransch-Britsche luchtvloot niet overwinnen en een neder laag zou het verlies van zijn imperium beteekenen. De Italianen weten, dat zij niet voor een oorlog gereed zijn, zij wen den zich tot ons met de woorden „Sta Danzig af, sta Pommeren af, sta Opper- Silezië af, geeft dat alles, want anders zullen de woedende Duitschers een oor log beginnen en wij zullen gedwongen worden mede te vechten." Uit Berlijn heeft men te Warschau ver nomen, dat de 'Gestapo de lokalen van de vereeniging van Polen in Duitschland go- sloten heeft en verzegeld, evenals de lo kalen van de Slavische 'bank. Verder wordt uit Berlijn gemeld, dat in het gebouw van de Poolsche minderheid in Duitschland huiszoekingen zijn gehou den, evenals in het gebouw van de ver eeniging der Poolsche studenten. 'Het is nog niet hekend, of arrestaties verricht zijn. Voorts wordt gemeld, dat een Pool sche grenswacht is gearresteerd door Tsjechische autoriteiten bij Moravisch Ostrau. Beweerd wordt, dat een Tsjechi sche vrouw, die op behoorlijke wijze ge machtigd was tot werkzaamheden te vel de nabij de grens op PooLsch gebied, met een schot licht gewond was door een Poolsc'hen grenswacht, die hij zijn ach tervolging op Tsjechisch gebied kwam, waar hij werd gearresteerd. Dte Duitsche pers maakt met grooten opmaak melding van de Poolsche uit spattingen tegen de in Polen woonach tige Duitschers en stelt de Engelsche re geering daarvoor aansprakelijk, „die Po len tot zijn tegenwoordige houding heeft opgehitst". POLEN EISCHT VOLLEDIG HERSTEL DER POOLSCHE DOUANERECHTEN IN DANZIG. De Poolsche commissaris, Chodacki, heeft gisteren zijn tweede onderhoud met den president van den senaat, Greiser, gehad over de Poolsche douane-inspec teurs. Chodacki heeft tijdens zijn onderhoud met Greiser, het volledig herstel der Poolsche douanerechten in Danzig ge- ei s c h t. Uit Berlijn wordt medegedeeld, dat de Britsche ambassadeur aldaar een onder houd heeft gehad met den onderstaats secretaris, van Weizsaecker. REUTER OVER DE STEMMING IN DUITSCHLAND. Uit Berlijn meldt Reuter: Er is hier geen verandering en zeker geen verbete ring in den internationalen toestand waar te nemen. De heftigheid van de pers campagne tegen de „Poolsche wreed heden" en de zoogenaamde Britsche aan moediging daarvan blijft toenemen. De gelijkenis met de crisis van het vorige jaar wordt met den dag treffender. Duit sche politieke kringen verklaren ver baasd en verontwaardigd te zijn over de hulde, die van Engelsche zijde aan het geduld van de Poolsche regeering is ge bracht. De berichten, volgens welke Polen de grens hermetisch gesloten zou hebben, blijken overdreven te zijn. De grens is slechts gesloten voor het kleine grens verkeer: personen met geldige paspoorten ondervinden geenerlei moeilijkheden. DE INDRUK TE PARIJS. Havas meldt uit Parijs: Fransche di plomatieke en politieke kringen volgen met de grootste aandacht de ontwikke ling van den internationalen toestand, die volgens de inlichtingen in Parijs ont vangen, in de volgende dagen ernstig schijnt te zullen blijven. Men wijst op het snelle bezoek van Csaky aan Rome, op de militaire maat regelen in Duitschland, de troepenconcen traties aan de grens van Oost-Pruisen en i de Duitsche perscampagne tegen Polen. Binnenland, Lichting 1940 komt normaal onder de wapenen. Memorie van Antwoord over de wijziging 'der -vestigingswet. Buitenland. Spanning in de Danzig-kwestie nadert hoogtepunt. Sluit Hongarije zich bij Duitschland en Italië aan? Naar een mislukking der Ehgelsch- Japansche besprekingen? op gemakkelijke betalingsvoor waarden. Vraagt inlichtingen. Beestenmarkt 8, Telefoon 249. Stationsweg 33, Telefoon 497 (na 5 uur). Ter herdenking van het 100-jarig be staan der Nederlandsche Spoorwegen worden van 1 September tot en met 31 October a.s. bijzondere postzegels uitgegeven. Verder op het feit, dat Mussolini zich met de legerchefs onderhield. De Fransche en de Engelsche re geering nemen deze feiten met de grootste gemoedsrust waar. Frankrijk en Groot-Brit tan je zijn besloten zich te ver- ze tt en tegen elke poging tot een gewelddaad in welken vorm ook. Beide landen blijven kalm en vastbesloten aan hun verplichtingen vasthouden. Het kan niemand ontgaan zijn, dat de Hongaarsche minister van buitenland- sche zaken, Csaky, den laatsten tijd drukke gesprekken met de asgenooten, maar vooral met zyn Duitschen collega Van Ribbentrop gevoerd heeft. Het ge rucht gaat zelfs, dat hij door Hitier zelf in een langdurige audiëntie is ontvangen. Zonder zich aan veronderstellingen te wagen kan men zeggen, dat pogingen worden aangewend om Hongarije aan de zijde van de as te krijgen. Het liefst zou den Berlijn en Rome naturlijk zien, dat zij de Hongaren bij een eventueel gewa pend conflict als hun strijdmakkers kon den begroeten, maar overigens schijnt het, dat zij zich met een zeer welwillen de neutraliteit tenslotte tevreden zouden stellen. Duitschland oefent een geweldige pres sie op Hongarije uit. Zou Boedapest er in toestemmen doortochtgebied voor de Duitsche troepen te zijn, dan zou niet alleen het gevaarlijk broeiend Tsjechië iets meer vermeden kunnen worden, maar zou ook sterke druk op Roemenië, om dit land eveneens tot „neutraliteit" te bewegen, gezet kunnen worden. Csaky te Rome. De Hongaarsche minister van buiten- landsche zaken, Csasky, is gistermiddag te half vijf te Rome aangekomen. Des avonds werd hij door Ciano ontvangen. De Romeinsehe correspondent van de Times meldt, dat in welingelichte krin-

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1939 | | pagina 1