De spanning in de Danzig-kwestie
nadert haar hoogtepunt.
Indië's maritieme Defensie.
Nog vdör 2 September de beslissing?
GELD
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Onrust in Roomscïs kringen.
U.K. FIK. Mil. „ZEELAMDIA" - GOES
EERSTE BLAD.
Nerveuze stemming te Berlijn.
ZATERDAG 19 AUG. 1939
53e JAARGANG No. 272
Minister Steenberghe antwoordt op
het verslag van de Tweede Kamer
Ontstellend groot aantal aanvragers, dat aan geen enkelen eisch voldoet.
Belangrijkste Nieuws.
beschikbaar voor
den aankoop van
een AUTOMOBIEL
Zal Hongarije zich bij het
Duitsch-ltaliaansche poli
tiek- en militair Bond
genootschap aansluiten
Uitgave: N. V. Uitgevers-Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, Qoes
Postrekening 44458 Telefoon 11
Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
j. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Directeur - Hoofdredacteur: R. ZU1DEMA
Abonnementsprijs f2.S0 per kwartaal
Weekabonnementen voor Middelburg
Qoes en Vlissingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Advertentiën 30 cent per regel
Ingezonden mededeellngen 60 cent per roge!
Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags
f 0.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Er is big de Roomsche pers de begrij
pelijke neiging om by de nieuwe bondge-
nooten, de soc. democraten, zoo een en
ander over het hoofd te zien.
Op de nadrukkelijke bewering van de
roode pers, dat men de zekerheid heeft,
dat het nieuwe kabinet de
politiek zal inluiden die
de S. D. A. P. w e n s c h t, gaat men
liever niet in.
En evenmin schenkt men veel aan
dacht aan het feit, dat het optreden van
dit kabinet werd gevierd met het, met
opgeheven vuisten zingen
van het revolutielied, de
Internationale.
Men moet ook niet dadeljjk al te cri-
tisch zyn.
Maar toch, héélemaal gerust is b.v. de
„Maasbode" niet.
Na vermeld te hebben, dat aan het
einde van de roode feestvergadering te
Amsterdam, sterk werd aangedron
gen op een krachtig propagandistisch
optreden, vervolgt het blad:
„Reeds daags na de hier bedoelde ver
gadering bleek ons, dat en hoe de pro
pagandisten van S. D. A. P. en N. V. V.
dezen raad in practijk gingen brengen.
De wijze, waarop deze propaganda wordt
gevoërd, doet de waarschuwende vraag
stellen: wordt zoo de reactie, nu de ban
is gebroken?
Een katholiek werknemer, lid van zyn
katholieke organisatie, ontving bezoek
van een socialistisch propagandist, die
hem kwam overhalen om het lidmaat
schap van zijn katholieke vakvereeni-
ging op te zeggen en toe te treden tot
het N. V. V.
Toen de betrokkene den bezoeker zijn
verwondering te kennen gaf over zulk
een optreden, verwees de propagandist
hem naar het verslag van bovenbedoelde
vergadering. Een nummer van „Het
Volk", waarin dit verslag was opgeno
men en waarvan de bezoeker er een dik
pak bij zich had hetgeen er op wyst,
dat we hier met een breedopgezette actie
te doen hebben zou de bezwaren van
den katholiek-georganiseerden wel ont
zenuwen. De coalitie, zoo vertelde hij
verder, was nu immers dood. En meteen
was daarmede ook het nut van de katho
lieke organisatie volgens hem verdwe
nen! We moesten gaan samenwerken en
het geestelijk element niet zoo op den
voorgrond zetten.
De „Maasbod e" waarschuwt de
katholieke organisaties deze situatie
ernstig onder het oog te zien en niet te
verzuimen hun leden te wapenen tegen
dergelijke reacties op de socialistische
feeststemming.
Men begint in katholieke kringen blijk
baar te begrijpen dat het mes waarvan
de R.K. fractie gebruik maakte, naar
twee kanten gaat snijden.
Een goed teeken overigens, die onrust.
Aan de memorie van antwoord aan de
Tweede Kamer nopens het wetsontwerp
tot wijziging van de Vestigingswet-klein
bedrijf ontleenen wij:
Het is den minister van economische
zaken bekend dat de kosten van de mees
te cursussen, welke dienen tot opleiding
voor de examens krachtens de Vesti
gingswet, bestreden moeten worden uit
de schoolgelden; het komt hem echter
niet gewenscht voor op dit oogenblik be
paalde voorstellen tot subsidieering van
dit onderwijs in te dienen.
Wel wil hy er, ter vermyding van mis
verstand, op wijzen, dat het hem niet
juist voorkomt, om op de wy'ze, als in
het voorloopig verslag geschied is, een
tegenstelling te maken tusschen land
bouw- en nijverheidsonderwys, dat voor
een zeer belangrijk gedeelte van over
heidswege wordt bekostigd, eenerzijds,
en middenstandsonderwys, dat geheel
door den middenstand zelf bekostigd
Wordt, anderzyds. Immers niet uit hèt
oog mag worden verloren, dat een groot
gedeelte van het van overheidswege ge
geven of gesubsidieerde handels- en nij
verheidsonderwijs aan den middenstand
ten goede komt.
Behalve voor de dertien bedrijfstakken
waarvoor thans maatregelen zijn geno
men, zyn nog tientallen verzoeken om
vestigingseischen ingediend. Over den
inhoud wordt thans met de aanvragende
en de betrokken organisaties overleg ge
pleegd.
De minister is het geheel eens met die
leden, die er op wijzen, dat deze toepas
sing een bewijs is van den noodtoestand
in het middenstandsbedrijfhij is er van
overtuigd dat de ervaring heeft geleerd,
hoezeer deze wet in een dringende be
hoefte heeft voorzien.
Dat bij sommige leden de indruk ge
wekt is, dat willekeurige beslissingen ten
aanzien van de toelating van nieuwe on
dernemingen tijdens den spertijd geens
zins zijn uitgesloten, betreurt de minis
ter; elk verwijt van willekeur, hoe be
dekt ook, moet hij' met stelligheid van de
hand wijzen.
In dit verband mag niet
onvermeld biy'ven dat het
aantal gevallen, waarbij
de aanvrager aan geen
enkelen redelijken eisch
yoldoet, onstellend groot
is.
Dat door de voorgestelde verlenging
van den maximum-duur de spertijd een
mtegreerend deel van de Vestigingswet
zal worden, is in zooverre juist, dat de
praktijk heeft bewezen, dat de spertijd-
regeling als noodmaatregel niet gemist
kan worden bij de invoering van deze
vet. Slechts eenmaal, bij een kleinen be
drijfstak, kon direct tot het instellen van
de vestigingseischen worden overgegaan
zonder een voorafgaanden spertyd.
De minister heeft met belangstelling
kennis genomen van de opmerkingen
dier leden, die meenen dat deze gelegen
heid had moeten worden aangegrepen om
enkele wyzigingen in de Vestigingswet
aan te brengen ten behoeve van de hou
ders van winkels in kleine
plaatsen, waar allerlei uiteenloo-
pende artikelen worden verkocht, zoo
mede ten behoeve van de seizoenbedry-
ven. Hij stelt zich voor, deze beide aan
gelegenheden, tezamen met het vraag
stuk van de bedrijfsregistratie, nader
onder de oogen te zien bij de reeds in uit
zicht gestelde voorstellen tot een meer
omvangrijke wyziging van de vestigings
wet.
Voorstellen tot 't verleenen van v r jj-
stelling van de vestigings
eischen aan zoons, die hun
vader in diens bedryf wil
len opvolgen, zyn van den mi
nister niet te verwachtenhet tweede lid
van artikel 10 der wet komt, naar zijn
meening, voldoende tegemoet aan de
moeilijkheden van de opvolging in mid
denstandszaken.
Minister Dijxhoorn voorstander van
versterking^. Aanbouw van slagkruisers
waarschijnlijk.
In zijn toespraak tot de bemanning
van Hr. Ms. „Tromp" heeft gisteren de
nieuwe minister van Defensie, de heer
A. Q. H. Dijxhoorn, een belangrijke me-
dedeeling gedaan. Immers Z. Exc. gaf te
verstaan, dat versterking van de mari
tieme defensie van Indië in het voorne
men der regeering ligt.
Men zal deze mededeeling wel niet an
ders kunnen uitleggen, zegt het A 1 g.
Hdbl., dan in den zin, dat het besluit
van den nieuwen minister van Defensie
vaststaat, dat uitbreiding aan de vloot
in Indië moet worden gegeven. Van dit
standpunt heeft de minister vandaag,
aan den vooravond van het vertrek van
Hr. Ms. „Tromp" in het openbaar willen
doen blijken.
Langs welke wegen de vlootuitbrei-
ding zal geschieden, moet evenwel op dit
oogenblik zijn we wel ingelicht nog
niet vast staan. Er is, zooals bekend, een
kleine commissie aan het werk, om de
vraag te bestudeeren in welke richting
de vlootuitbreiding gezocht moet wor
den, of al dan niet overgegaan zal moe
ten worden tot den bouw van slagkrui
sers. Deze commissie is nog niet met
haar rapport gereed, maar men zal zich
niet behoeven te verwonderen, indien zij
straks als haar eindconclusie te kennen
zal geven, dat onverwijld met den bouw
van slagkruisers behoort te worden
overgegaan.
Opnieuw en met grooten nadruk heeft
men in de kringen der Duitsche regee
ring herhaald, dat het Derde Ryk onder
geen omstandigheden ter conferentieta
fel gaat, of een compromis inzake Dan
zig aanvaardt.
In welingelichte kringen, alf,us Un.
Press gaf men gisteravond als zijn mee
ning te kennen, dat op dit oogenblik het
conflict meJ groote snelheid zich in de
richting van een climax beweegt, een
climax, die naar alle waarschijnlijkheid
zeer nabij is.
Ook van Poolsche zijde te Berlijn werd
deze meening gedeeld. Daar verzekerde
men ons, dat men te Warschau ervan
overtuigd is, dat de climax nog zal ko
men vóór den partijdag tie Neuerenberg
op 2 September a.s.
Welingelichte nationaal-socialistische
kringen spreken de verwachting uit, dat
het Derde Rijk thans met kracht aan
stuurt op de verwezenlijking van „het
definitieve plan", van welk plan Hitier
Ciano bij diens bezoek op de hoogte heeft
gesteld. Wat dit plan in wer-
kelykheid omvat, is slechts
aan den „Führer" bekend
en een zeer kleinen kring
van zijn getrouwen.
Vooraanstaande nationaal-socialisten
geven openlijk toe, dat de Duitsche cam
pagne thans een stadium heeft bereikt,
waarin zij niet meer terug kan keeren,
zelfs niet voor den krachtigen tegen
stand van Polen en de Westelijke mo
gendheden.
Polen is echter niet be
reid een duimbreed toe te
geven in zijn vastbeslo
tenheid, te vechten, indien
dit noodzakelijk zou zijn,
om een territoriale wede r-
iniy'ving van Danzig of
den Corridor te voorko
men.
„Gedurende maanden," zoo zeide men
tegenover U. P. van Poolsche zijde, „zijn
onze voorzorgsmaatregelen bepaald door
de maatregelen, welke Duitschland heeft
genomen. Onze grenzen zijn
goed versterkt en w y zijn
niet bereid, een duim
breed terug te gaan. Wjj
zyn er vast van overtuigd
dat Engeland en Frankrp
ons zullen b jjstaa n".
Tegelijkertijd brandt de Duitsche pers
met vernieuwde woede los tegen Polen.
De spanning in de afgeloopen vier-en-
twintig uur is dan ook nog vergroot.
De Duitsche bladen uiten zich opnieuw
in felle bewoordingen tegen wat zij noe
men „de steeds krassere vormen aanne
mende Poolsche terreur tegen het
„Deutschtum" in Polen, waardoor reeds
ruim 76.000 Duitschers gedwongen wer
den over de grens te vluchten."
Polen moest wel bedenken, zoo leest
men, dat het groot-Duitsche rijk een der
gelijke behandeling niet kan dulden.
De schuld van Engeland aan dezen ge
vaarlijken geestestoestand der Polen is
reusachtig groot en de verantwoording
voor alles, wat daaruit voortvloeit, zal
niet slechts het opgehitste Polen treffen,
doch eveneens den ophitser aan de
Theems.
Men geeft te Berlijn toe, dat de toe
stand ernstig is. Men voegt eraan toe,
dat iedere poging van Polen, of de Wes
telijke mogendheden om Hitier er toe te
bewegen een compromis inzake Danzig
te aanvaarden, dat zal loopen over de
eerstvolgende drie of vijf jaar, onherroe
pelijk mislukken zal.
Ofschoon Hitier tot dus
verre nog geen tijdlimiet
gesteld heeft voor de re
geling, zegt men, dat hij
besloten is de geheele
Duitse h-P oolsche oneenig-
heid zonder uitstel op te
lossen.
Het Italiaansche blad „Popoio di Ro
ma" verklaart, dat de atmosfeer „steeds
ondragelijker" wordt. Het blad betreurt,
dat Polen, sterk door de garantie der om
singelaars, alle zelfbebeerscbing heeft
verloren". Het blad vergelijkt „deze dwaze
Poolsche houding" met bet onwrikbare
Duitsche standpunt. „Voortaan, aldus
de „Popoio di Roma", is geen wa
penstilstand, geen conferen
tie meer m o g e 1 ij k. Er is slechts
sprake van een Duitse'h recht
op Danzig en den Poolscben
corridor."
D'e „Dobry Wieczor", bet orgaan der
Poolsche regeeringspartij, schrijft naar
aanleiding van de Italiaansche pers-arti
kelen over Danzig „De fascistische arti
kelen, die de Duitsche propaganda die
nen, hebben in Polen groote ontstemming
gewekt. Men beklaagt het Italiaansche
volk om de rol, die men het laat spelen.
Italië verlangt geenszins in een oorlog te
gaan. Het wordt door geen Siegfried-linie
beschermd, 'het kan de Fransch-Britsche
luchtvloot niet overwinnen en een neder
laag zou het verlies van zijn imperium
beteekenen. De Italianen weten, dat zij
niet voor een oorlog gereed zijn, zij wen
den zich tot ons met de woorden „Sta
Danzig af, sta Pommeren af, sta Opper-
Silezië af, geeft dat alles, want anders
zullen de woedende Duitschers een oor
log beginnen en wij zullen gedwongen
worden mede te vechten."
Uit Berlijn heeft men te Warschau ver
nomen, dat de 'Gestapo de lokalen van de
vereeniging van Polen in Duitschland go-
sloten heeft en verzegeld, evenals de lo
kalen van de Slavische 'bank.
Verder wordt uit Berlijn gemeld, dat in
het gebouw van de Poolsche minderheid
in Duitschland huiszoekingen zijn gehou
den, evenals in het gebouw van de ver
eeniging der Poolsche studenten. 'Het is
nog niet hekend, of arrestaties verricht
zijn.
Voorts wordt gemeld, dat een Pool
sche grenswacht is gearresteerd door
Tsjechische autoriteiten bij Moravisch
Ostrau. Beweerd wordt, dat een Tsjechi
sche vrouw, die op behoorlijke wijze ge
machtigd was tot werkzaamheden te vel
de nabij de grens op PooLsch gebied, met
een schot licht gewond was door een
Poolsc'hen grenswacht, die hij zijn ach
tervolging op Tsjechisch gebied kwam,
waar hij werd gearresteerd.
Dte Duitsche pers maakt met grooten
opmaak melding van de Poolsche uit
spattingen tegen de in Polen woonach
tige Duitschers en stelt de Engelsche re
geering daarvoor aansprakelijk, „die Po
len tot zijn tegenwoordige houding heeft
opgehitst".
POLEN EISCHT VOLLEDIG HERSTEL
DER POOLSCHE DOUANERECHTEN
IN DANZIG.
De Poolsche commissaris, Chodacki,
heeft gisteren zijn tweede onderhoud met
den president van den senaat, Greiser,
gehad over de Poolsche douane-inspec
teurs.
Chodacki heeft tijdens zijn
onderhoud met Greiser, het
volledig herstel der Poolsche
douanerechten in Danzig ge-
ei s c h t.
Uit Berlijn wordt medegedeeld, dat de
Britsche ambassadeur aldaar een onder
houd heeft gehad met den onderstaats
secretaris, van Weizsaecker.
REUTER OVER DE STEMMING IN
DUITSCHLAND.
Uit Berlijn meldt Reuter: Er is hier
geen verandering en zeker geen verbete
ring in den internationalen toestand waar
te nemen. De heftigheid van de pers
campagne tegen de „Poolsche wreed
heden" en de zoogenaamde Britsche aan
moediging daarvan blijft toenemen. De
gelijkenis met de crisis van het vorige
jaar wordt met den dag treffender. Duit
sche politieke kringen verklaren ver
baasd en verontwaardigd te zijn over de
hulde, die van Engelsche zijde aan het
geduld van de Poolsche regeering is ge
bracht.
De berichten, volgens welke Polen de
grens hermetisch gesloten zou hebben,
blijken overdreven te zijn. De grens is
slechts gesloten voor het kleine grens
verkeer: personen met geldige paspoorten
ondervinden geenerlei moeilijkheden.
DE INDRUK TE PARIJS.
Havas meldt uit Parijs: Fransche di
plomatieke en politieke kringen volgen
met de grootste aandacht de ontwikke
ling van den internationalen toestand,
die volgens de inlichtingen in Parijs ont
vangen, in de volgende dagen ernstig
schijnt te zullen blijven.
Men wijst op het snelle bezoek van
Csaky aan Rome, op de militaire maat
regelen in Duitschland, de troepenconcen
traties aan de grens van Oost-Pruisen en i
de Duitsche perscampagne tegen Polen.
Binnenland,
Lichting 1940 komt normaal onder de
wapenen.
Memorie van Antwoord over de wijziging
'der -vestigingswet.
Buitenland.
Spanning in de Danzig-kwestie nadert
hoogtepunt.
Sluit Hongarije zich bij Duitschland en
Italië aan?
Naar een mislukking der Ehgelsch-
Japansche besprekingen?
op gemakkelijke betalingsvoor
waarden. Vraagt inlichtingen.
Beestenmarkt 8, Telefoon 249.
Stationsweg 33, Telefoon 497 (na 5 uur).
Ter herdenking van het 100-jarig be
staan der Nederlandsche Spoorwegen
worden van 1 September tot en met
31 October a.s. bijzondere postzegels
uitgegeven.
Verder op het feit, dat Mussolini zich met
de legerchefs onderhield.
De Fransche en de Engelsche
re geering nemen deze feiten
met de grootste gemoedsrust
waar. Frankrijk en Groot-Brit
tan je zijn besloten zich te ver-
ze tt en tegen elke poging tot
een gewelddaad in welken
vorm ook. Beide landen blijven
kalm en vastbesloten aan hun
verplichtingen vasthouden.
Het kan niemand ontgaan zijn, dat de
Hongaarsche minister van buitenland-
sche zaken, Csaky, den laatsten tijd
drukke gesprekken met de asgenooten,
maar vooral met zyn Duitschen collega
Van Ribbentrop gevoerd heeft. Het ge
rucht gaat zelfs, dat hij door Hitier zelf
in een langdurige audiëntie is ontvangen.
Zonder zich aan veronderstellingen te
wagen kan men zeggen, dat pogingen
worden aangewend om Hongarije aan de
zijde van de as te krijgen. Het liefst zou
den Berlijn en Rome naturlijk zien, dat
zij de Hongaren bij een eventueel gewa
pend conflict als hun strijdmakkers kon
den begroeten, maar overigens schijnt
het, dat zij zich met een zeer welwillen
de neutraliteit tenslotte tevreden zouden
stellen.
Duitschland oefent een geweldige pres
sie op Hongarije uit. Zou Boedapest er
in toestemmen doortochtgebied voor de
Duitsche troepen te zijn, dan zou niet
alleen het gevaarlijk broeiend Tsjechië
iets meer vermeden kunnen worden,
maar zou ook sterke druk op Roemenië,
om dit land eveneens tot „neutraliteit"
te bewegen, gezet kunnen worden.
Csaky te Rome.
De Hongaarsche minister van buiten-
landsche zaken, Csasky, is gistermiddag
te half vijf te Rome aangekomen. Des
avonds werd hij door Ciano ontvangen.
De Romeinsehe correspondent van de
Times meldt, dat in welingelichte krin-