eerste blad.
De Minister van Defensie be
zoekt ile Tromp.
Naar een snelle oplossing
van het Danzig-probleem?
GELD
Dagblad voor de Provincie Zeeland
De vrengie niet onvermengd.
Vliegkampschip liep te vroeg van stapel.
Engelsche beschouwing over vredesplannen.
NI FIN. Mil. „ZEELANDIA" - HOES
Polen liquideert grootgrondbezit.
VRIJDAG 18 AUG. 193 9
53c JAARGANG - No. 271
Ondank is 's werelds loon.
Verbetering der maritieme ver
sterking In Indlë ligt In het voor
nemen der Regeering.
„Een kwestie niet van
weken, doch van dagen".
Hitier zou binnenkort den Rijksdag bijeen roepen.
Buitenland.
Belangrijkste Nieuws.
beschikbaar voor
den aankoop van
een AUTOMOBIEL
Was Csaky bij Hitier?
Uitgave: N. V. Uitgevers - Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, does
Postrekening 444B5 Telefoon 11
bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
j, j. F A n O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Abonnementsprijs f2.00 per kwartaal
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en Vlissingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Directeur - Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA
Advertentlën 30 cent per regel
Ingezonden mededeellngen 60 cent per regel
Kleine Advertentlën Dinsdags en Vrijdags
f 0.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
In hun blijdschap over den val van Co-
ïyn en het optreden van Mr de Geer, die
het mogelijk maakte, dat zij niet de volle
consequentie van den „misgreep" der R.
K. fractie behoefden te dragen, kunnen
de Roomsche bladen er niet toe komen
critiek op de samenstelling van het hui
dige Kabinet uit te oefenen.
Maar onverdeeld is de vreugde toch
ook niet.
Z*j' beschouwen het al wordt dit
niet zoo openlijk gezegd als een kwaad
ding, dat de ministers Goseling en Rom-
me niet opnieuw zijn ingehuurd.
Dat blijkt wel uit wat ,b.v. „Het Huis
gezin" schrijft:
„Wat minister nu oud-minister
Romme betreft, stemt het tot voldoe
ning dat redelijke zekerheid bestaat voor
een voortzetting van de politiek van
werkloosheidsbestrijding in den geest,
dien hij tegenover een plotseling opko
mend (zooals nu reeds vaststaat, weinig
degelijk gefundeerd) reactionnair stre
ven met zooveel overtuiging heeft ver
dedigd
De katholieken zullen de besliste hou
ding van oud-minister Romme juist op
dit voor hen belangrijk punt der prac-
tische politiek niet vergeten
In gelijke waardeering houden zij de
figuur van dien anderen bewindsman:
Mr Goselinghun vertrouwen in zijn be
leid bleef ongeschokt, hun waardeering
voor zijn arbeid is onder de niets-ont-
ziende, maar voor de waarheid blinde
kritiek, geen oogenblik verzwakt.
Zij hebben te goed begrepen, dat die
kritiek op Mr Goselings hoofd (vooral
van de zijde der tegenwoordige as-ge-
nooten) zooal niet uitdrukkelijk op hen
als volksgroep gemunt, werd gedragen
door een onbegrijpelijk wantrouwen in
hun karakter als Nederlanders
Alta mente repostum diep in ons
gemoed blijft weggelegd, wat Goseling
en Romme in de beide laatste jaren heb
ben verricht, wat hen wedervoer, en ook
vooral, welk een eereschuld de katho
lieken tegenover deze beide politieke
voormannen in te lossen hebben!"
De katholieken zullen de oud-minis
ters Romme en Goseling niet vergeten.
Maar zij moeten het dan toch maar
aanzien, dat deze mannen buiten het Ka
binet bleven
En zij moeten zich troosten met de
hoop, dat de politiek van deze mannen
zal worden voortgezet.
De R. K. Staatspartij had zeker mo
gen verwachten, dat zij voor haar dapper
optreden tegen Coiyn in bond met de
S. D. A. P. bijzondere hulde zou ont
vangen.
De r. K. Kamerfractie heeft toch voor
een niet gering deel den weg voor de
roode ministers gebaand.
Maar ondank is 's werelds loon.
En zoo moet nu de R. K. partij erva
ren, dat er wel applaus is bij de roode
bondgenooten, maar dat ook de hoon
niet ontbreekt.
Het oud-Kamerlid Vliegen teekent
m „De Voorwaarts" de positie van de
R. K. Staatspartij als volgt:
„De r. k. Staatspartij' is geen sociaal-
politieke eenheid. Ze is in dit opzicht zoo
heterogeen als maar kan. En de werk
zaamheid, die thans van ieder kabinet
wordt verwacht, ligt op dat terrein. Al
leen op dat terrein liggen ook de wen-
schen, die in de S. D. A. P. en in de R.K.
arbeidersmassa leven. Op religieus ge
bied, waarop de R. K. wèl een eenheid
vormen, is in Nederland geen enkel
vraagstuk van eenige beteekenis aan de
orde. Ten minste geen waar de wetgever
wee te maken heeft, en nog minder een,
dat de massa interesseert. Waartegen
over de sociaal-politieke vraagstukken
van overwegenden en dringenden aard
zijn.
Samenwerking met de sociaal-demo
craten in den omvang als waarvan een
roomsch-rood-rose ministerie de uitdruk
king zou zijn, zou de roomsche conserva-
leven in opstand brengende religieuze
eenheid zou de politieke scheuring niet
kunnen beletten. De R. K. kapitalisten
zijn niet zoo gemakkelijk te lijmen als de
K' K. arbeiders.
De „Limburger Koerie r",
et r, K. blad met den grootsten lezers-
jung, heeft het ronduit gezegd: „De R.
P'Staatspartij' zou een zoodanige plot
tage koersverandering niet kunnen
verdragen".
Het arbeidersbelang vroeg dringend
om die samenwerking, maar het partij
belang verzette er zich tegen.
En dat verzet heeft het gewonnen.
De machtspositie der R. K. is in het
kabinet-De Geer tegenover die in het
4e kabinet Coljjn gehalveerd. Het
vierspan is een tweespan
geworden en het zijn de in R. K.
kring meest verheerlijkte ministers, Go
seling en Romme, die men heeft laten
vallen. Romme is verdwenen, Welter is
gebleven.
Inderdaad, de gevaren voor de R. K.
Staatspartij moeten wel heel groot zijn
geweest, om haar directe machtspositie
in die mate te doen prijs geven. Men
moet wel weinig vertrouwen hebben in
de hechtheid van het partijgebouw, om
zóó voor de consequentie van eigen op
treden terug te deinzen".
Wel zeer onaangenaam zoo scherpe
critiek van zoo bevriende zijde.
Maar niet onverdiende critiek.
EERSTE-KANIERVERKIEZING.
Het Centraal Stembureau "Eeeft giste
ren tot lid van de Eerste Kamer der
Staten-Generaal als opvolger van Jhr
Mr A. F. O. van Sasse van Ysselt be
noemd verklaard den heer J. C. A. M.
van de Mortel te Tilburg.
De Minister van Defensie, de heer A.
Q. H. Dijxhoorn, heeft heden een be
zoek gebracht aan Nieuwe Diep.
De Minister inspecteerde H. M. Tromp
en nam afscheid van den commandant
en de opvarenden van dezen flottielje
leider, welke a.s. Zaterdag naar Indië
vertrekt.
De Minister heeft de bemanning toe
gesproken en zeide o.a.:
Voor sommigen is het de eerste maal
dat gij naar Indië gaat.
Het is goed, dat gij u daarbij duidelijk
voor oogen stelt, dat daar in den loop
der eeuwen iets schoons is verricht, naar
het woord van J. P. Coen, den grondleg
ger van het overzeesche rijk.
Voor de komende geslachten de gele
genheid voor verdere ontwikkeling te
houden is mede uw taak.
Het zal u tot steun zijn te weten, dat
verbetering der maritieme versterking
in Indië in het voornemen der regeering
ligt.
'i
De oplossing van het probleem Dan
zig, aldus verklaart men in nationaal so
cialistische kringen in Berlijn, is niet
meer een kwestie van weken, doch van
dagen, indien men de situatie van het
oogenblik vergelijkt met de gebeurtenis
sen, die aan de bezetting van het Sude-
ten-land voorafgegaan zijn.
De diplomatieke bedrijvigheid gaat in
versneld tempo voort. Een aantal be
langrijke diplomatieke conferenties heeft
elkaar zeer snel opgevolgd en men
spreekt thans over de mogelijkheid van
een nieuwe ontmoeting tusschen Ciano
en Von Ribbentrop.
Voorts gelooft men, dat een bijeenroe
ping van den rijksdag te verwachten is.
Hitier zou dan voor den rijksdag een ver
klaring afleggen.
MILITAIRE BEDRIJVIGHEID TE
DANZIG NEEMT TOE.
Chodacki opnieuw naar Warschau.
De Poolsche commissaris-generaal,
Chodacki, is na een kort bezoek aan Dan
zig weer naar Warschau vertrokken.
De militaire bedrijvigheid in het ge
bied der Vrije Stad neemt toe. Afdeelin-
gen artillerie en zware vrachtwagens rij
den onophoudelijk door de straten van
Danzig, 's Nachts hoort men schietoefe
ningen met zwaar geschut. Gedurende
den nacht komen weer groote hoeveel
heden wapenmaterieel aan, die door de
auto's vervoerd worden.
Havas meldt nader uit Danzig, dat
agenten van de Gestapo en S.S.-mannen
gisteravond een razzia hebben gehouden
in het grootste koffiehuis te Danzig, het
„Deutsche Haus". Deze maatregel staat
in verband met de geheime anti-Hitleri-
aansche propaganda, die op het oogen
blik in de Vrije Stad gevoerd wordt en
die een zekere opschudding onder de na
tionaal socialistische leiders veroorzaakt
heeft.
Voorts wordt gemeld, dat de tankver
sperringen en het luchtafweergeschut
sedert gisteren speciaal bewaakt worden
hetgeen onder de bevolking eenige ner
vositeit teweeg heeft gebracht.
VOLGENS DE POOLSCHE PERS ZOU
BERLIJN DE „SUDETEN-TACTIEK"
WILLEN TOEPASSEN.
De Poolsche pers vestigt de aandacht
op „symptomen", welke volgens de bla
den, „doen blijken, dat Duitschland ten
aanzien van Polen de Sudetentactiek zou
willen toepassen". De bladen verklaren
eenstemmig, dat deze tactiek geen enkele
kans van slagen zal hebben.
Volgens de „Kurjer Poranny" hopen
de Duitschers, dat de gang van zaken
zich als volgt zal ontwikkelen:
De internationale spanning zou tot het
uiterste worden opgevoerd. Europa, voor
een onmiddellijke oorlogsdreiging ge
plaatst, zou geïntimideerd worden en een
nieuw München aanvaarden; Duitsch
land zou dan een „definitieve vrede"
voorstellen tot den prijs van „onbetee-
kenende concessies".
Indien Europa hierop gunstig zou re-
ageeren, zou dit zijn moreele demoblisa-
tie beteekenen en zou een Duitsche vrede
kunnen worden gedicteerd.
De Duitschers, aldus het blad, verge
ten evenwel, dat de atmosfeer in Europa
sinds verleden jaar volkomen gewijzigd
is. De mogendheden zijn vastbesloten om
zich tegen iedere nieuwe Duitsche ver
overing te verzetten. De Duitschers ver
geten ook, dat zij te doen hebben met
Polen, dat zich niet zal laten intimidee-
ren en vastbesloten is te strijden, des
noods alléén.
NERVEUZE STEMMING TE BERLIJN
Een atmosfeer van gespannen afwachten
Met de berichten in de Duitsche pers
over Poolsche wreedheden, precies als
een jaar geleden over de z.g. Tsjechische
wreedheden, is volgens Reuter in Berlijn
een nerveuze stemming terug gekeerd.
Men meent, dat iets moet gebeuren en
wel spoedig en er is een atmosfeer van
gespannen afwachten. De Duitschers zijn
overtuigd, dat Hitier iets wil, doch men
weet niet wè.t.
In niet-officieele kringen is men van
meening, dat Hitier, wanneer de tijd
daar is, met dramatische snelheid zal
toeslaan, zoodat een beslissende stap zal
zijn gedaan, vóór de mogendheden van
het vredesfront tijd hebben tot handelen.
In officieele kringen wil men doen
voorkomen, dat de nervositeit niet alge
meen is onder het volk, doch vreemde
lingen, die hier eenigen tijd gewoond
hebben, hebben den indruk, dat de on
rust voortdurend toeneemt. De lezers
der dagbladen zien een herhaling van
de campagne van het vorig jaar.
GESTAPO-AGENT
GEARRESTEERD IN ZWEDEN.
Het blad „Social-democraten" meldt,
dat een agent der Gestapo is gearres
teerd, die zich uitgaf voor 'n uit Duitsch
land gevluchten communist en die onder
verscheidene namen werkte.
Voorts zijn aanklachten ingediend te
gen andere personen, o.m. een jong kan
toorbediende en verscheidene Zweedsche
nationaal-socialisten. Deze spionnen pro-
beeren inlichtingen te krijgen over aan
tallen arbeiders en productiecapaciteit
der fabrieken, over emigranten uit
Duitschland enz.
De „Formidable", de nieuwste aanwinst
der Engelsche vloot, gleed te water, nog
vóór de doopplechtigheid was begonnen.
Bjj de te water lating van Groot-Brit-
tannië's nieuwste vliegkampschip, de
„Formidable", welke gisteren in tegen
woordigheid van minister Kingsley
Wood en zijn echtgenoote, die het schip
zou doopen, te Belfast heeft plaats ge
vonden, heeft zich een ernstig ongeluk
voorgedaan, dat aan één persoon het
leven heeft gekost, terwijl 20 anderen
gewond werden.
De heer en mevrouw Kingsley Wood
waren juist bij' het schip aangekomen,
toen men stukken van de houten stellage,
waarop het schip rustte, zag breken en
het gevaarte tot ieders schrik, 20 minu
ten vóór den vastgestelden tijd, begon
te glijden.
De arbeiders, die voor het schip aan
bet werk waren, zochten in allerijl een
goed heenkomen. Stukken hout en bou
ten vlogen overal in het rond en kwamen
ook in de toeschouwersruimte terecht.
De meesten slaagden er in, ongedeerd
uit de nabijheid van het schip te komen,
doch een 20-fal personen
werd door de rondvliegen
de stukken gewond, terwijl
een vrouw zoo ernstig ge-
kwetstwerd, dat zij' opweg
naar het ziekenhuis over
leed.
Toen de „Formidable" geheel onver
wacht begon te glijden maakten de sleep-
booten, die lagen te wachten, in allerijl
plaats voor het schip. Te midden van
tooneelen van opwinding hoorde men de
sirenes van het schip loeien.
Op de officieele tribune gaven de of
ficieele persoonlijkheden, die zich ter
stond realiseerden, wat er gebeurde, aan
mevrouw Kingsley Wood haastige aan
wijzingen, hoe zij de flesch champagne
op den boeg moest breken en zoo kon
het schip tóch nog gedoopt worden.
Het gevaarte kwam overigens goed in
het water en er was geen oogenblik ge
vaar, dat het zijwaarts zou omslaan.
Na het van stapel loopen van de „For
midable" hield minister Kingsley Wood
een toespraak, waarin hij zeide:
„Kracht en waakzaamheid moeten ons
wachtwoord zijn. Ik geloof niet, dat er
iemand in twijfel verkeert omtrent onze
kracht, of onze bedoelingen. Wij zoeken
geen twist met eenig land en wij geloo-
ven, dat onze goede trouw en eerlijke be
doelingen overal bekend zijn.
Dit volk verlangt, zooals de meerder
heid van ieder ander volk, den vrede,
doch er zijn dingen, die méér waard zijn
dan zelfs de vrede, die niet kunnen wor
den afgestaan. Wij hechten niet alleen
aan onze eigen vrijheid, maar ook aan
die van anderen. Wij zullen al onze plech
tig aangegane verplichtingen getrouwe
lijk nakomen en nooit capituleeren voor
het geweld der agressie. Wij kunnen in
volkomen vertrouwen op onze kracht
voorwaarts gaan".
„Engeland, aldus vervolgde de minis
ter, heeft zijn luchtmacht, zijn financi-
eele kracht, den moed en de vastberaden
heid van het volk, die nooit overwonnen
kunnen worden, doch wij denken nu aan
de voortreffelijke vloot, die de gedachte
aan Drake en Nelson nooit zal verliezen.
Onze vloot heeft ons volledig vertrou
wen.
Ik spreek vandaag tot u als optimist
en als iemand, die de hoop, namelijk de
hoop op den vrede, niet heeft opgegeven.
Oorlog is niet onvermijdelijk. Wij heb
ben de hoop op een betere toekomst voor
de menschheid niet opgegeven".
EEN NIEUWE ZET IN DEN
„ZENUWENOORLOG?"
Terwijl de Engelsche bladen vol staan
met berichten uit de verschillende hoofd
steden over z.g. „vredesplannen", ver
neemt Reuters diplomatieke redacteur,
dat in officieele kringen van eenige vre
desconferentie niets bekend is. Het ge
rucht over een plan voor een viermo-
gendhedenconferentie wordt hier slechts
beschouwd als een nieuwe zet in den z.g.
„zenuwen-oorlog", waardoor men in de
Poolsche kringen wantrouwen wil zaai
en ten aanzien van de werkelijke Engel
sche bedoelingen en bovendien van „oor
logszuchtige democratieën" wil spreken,
die de „vredesplannen" verwerpen.
Men staat hier op het standpunt, dat
Binnenland.
De maritieme versterking van Indië.
D'e oorzaak van de IJsvogel-ramp.
De tentoonstelling van Zeeuwsche klee-
derdrachten,
Buitenland.
Militair verdrag tusschen Duitschland en
Slowakije.
E'ngelsch vliegkampschip liep te vroeg
van stapel.
Fransche luchtmanoeuvres boven Enge
land.
Mussolini confereert met Badoglio.
Hongaarsche Minister naar Rome.
op gemakkelijke betalingsvoor
waarden. Vraagt inlichtingen.
Beestenmarkt 8, Telefoon 249.
Stationsweg 33, Telefoon 497 (na 5 uur).
by een conferentie P o i e n als direct be
langhebbend land zou moeten deelnemen
terwijl ook de Sovjetunie niet
terzijde zou kunnen worden gelaten.
Men heeft te Londen de grootste waar
deering voor de bewonderenswaardige
kalmte en het geduld van de Poolsche
regeering tegenover de steeds toenemen
de provocaties.
Uit Berlijn wordt gemeld:
Csaky heeft gisteren een bezoek aan
Hitier gebracht op den Obersalzberg.
Te Salzburg voegt men hieraan toe,
dat Csaky zich om half vijf naar den
rykskanselier heeft begeven, met wien
hü de thee heeft gebruikt.
Men zegt, dat Csaky vergezeld wordt
door den Hongaarschen gezant te Ber
lin.
Uit München kwam eenzelfde bericht.
Er werd aan toegevoegd dat Csaky ook
een onderhoud heeft gehad met von Rib
bentrop en dat men in Duitsche politieke
kringen aan deze besprekingen groot ge
wicht hecht.
Nader wordt echter gemeld
De woordvoerder op den Berghof, het
verblijf van Hitier, heeft gisteravond be
toogd, dat Csaky geen bezoek heeft
gebracht aan Hitier.
Ook wordt in officieele kringen ont
kend, dat v. Ribbentrop Csaky heeft ont
vangen.
Deze ontkenning heeft te Berlijn in po
litieke kringen eenige sensatie gewekt.
IN HET BELANG DER DEFENSIE.
De Poolsche regeering heeft een ingrij
pend besluit genomen tot verdeeling van
het groot grondbezit ten bate van kleine
boeren.
Hierdoor zullen, naar men aanneemt,
in hoofdzaak Duitschers worden getrof
fen die in het Westelijk grondgebied uit
gestrekte landgoederen bezitten.
Officieel wordt medegedeeld, dat mor
gen in de Staatscourant een presidentieel
decreet zal verschijnen, waarbij de minis
ter van Landbouw wordt gemachtigd, in
overleg met den Minister van Binnen-
landsche Zaken, met het oog op de vei
ligheid van den staat en de verdediging
der grenzen, over te gaan tot verdeeling
en, onder bepaalde omstandigheden, tot
den gedwongen verkoop van landgoede
ren, die in het grensgebied liggen.
De minister van Landbouw zal bijvoor
beeld kunnen overgaan tot verdeeling
van bepaalde groote landgoederen, toe-
behoorende aan leden van de Duitsche
minderheid, en deze in kleine perceelen
kunnen toewezen aan boeren of kleine
landeigenaren.
In verband hiermede wordt er aan her
innerd, dat in sommige grensgebieden,
en speciaal in Opper-Silezië en Pomme-
ren, nog uitgestrekte landgoederen lig
gen, die eigendom zijn van de Duitsche
aristocratie. Men schat, dat 80 pet. van
het grootgrondbezit in Pommeren d.
w.z. bijna 22 pet. van het geheele gebied
zich in handen van Duitschers be
vindt, terwijl het percentage der Duit
sche minderheid aldaar slechts 9,8 pet.
(220.000 van de ruim 2.300.000) beloopt.
In Opper-Silezië bedraagt de Duitsche
minderheid slechts 9 pet. en bezitten
Duitschers 86 pet. van den grond.
DUITSCH MILITAIR VLIEGTUIG IN
ZWITSERLAND GELAND.
Een Duitsch militair vliegtuig is ge
land te Fraubrunnen nabij Bern, omdat
de benzinevoorraad was uitgeput. De be
stuurder moet verdwaald zijn geraakt.
Er wordt een onderzoek ingesteld.
