FOKSTER OVER DAMZIGS GRIEVEN.
Dagblad voor de Provincie Zeeland
IDVERTENTIES
EN AANBOD
„Geen nieuwe sensatie, maar een protest."
Binnenland.
Een verklaring van Minister
De Geer.
Uit de Provincie
Belangrijkste Nieuws.
GEL
H.V. FIK. Mil. „ZEELAHDIA" - GOES
r!
et altijd
ilmd zijn
stens 6 regels)
BENDIJKE.
en Abonnementen
enomen door
A. FONTEIJNE.
3vereen. „D'e Een
van Woensdag 9
e 1.09, Precose de
0.87, id. 2e soort
le soort 0.550.74,
f. Suikerpeer 0.30--
0.10, Appelval 0.10,
alles per 10 kg.
VRIJDAG 11 AUG. 1939
53c JAARGANG - No. 265
Prof.
Gerbrandy's positie In het
Kabinet.
MIDDELBURG.
beschikbaar voor
den aankoop van
een AUTOMOBIEL
GOES.
MELDING E.
ën en Abonnementen
ngenomen door
*MA VAN HOORN,
ait het huisgezin,
it gemist worden
nooit prikkelbaar
iedereen heeft U
or hoofdpijn, kies-
athiek, depressie
I geen tijd heb-
irom doet U ver»
neemt U na een
een WITTE
blijft dan fit en
erdwijnt radicaal,
hadelijken nemen
in, want ze zijn
eheel smakeloos.
9
hap voor Zeeland:
RS MULDER, GOES,
lefoon 415.
de rubriek
:s 0,75 contant,
aling, Onder letter of
ïmer ƒ0,85.
aers van DINSDAG,
en ZATERDAG.
Keswick 15; Zo-
ïesise ■d'Gldeniburg 2
5; D'amme-appeil 3—
sappel 1<2; Wasch-
>olappel 26; Zoete
dstone 24; Glapp's
os de Trevou 213;
André d'Esportes
34; N.H. Suike-
.elen 1—2; Z-omer-
deinansperen 14;
4; iRoode 'Suikerij
•7; Snijboonen 69;
ectboonen 79; To
rn. 214; Zilveruien
Spinazie 3; .Savo-ye
kool 2—2.20; Aard-
mkommers 11.50;
•oten 1-3; ©ospeen
Meloenen 819;
70—2.20; Fasprui-
0; kippeneieren 3.30
9 Aug. Aardappel-
heimers 2.022.2/.
.88, Gele Drielingen
id. 1.83—2.09, Gele
Blauwe id. 1-62-T
lonken 3.563.68,
3r 100 kg.
Uitgave: N. V. UitgeversMaatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, Goes
Postrekening 44455 Telefoon 11
jljkantoor Middelburg: Pa. Boekhandel
j, J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Abonnementsprijs f2,60 per kv, riaal
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en Vlissingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA
Advertentiën 30 cent per regeï
Ingebonden mededelingen <o rent per -egei
Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags
f 0.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder Ietter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
„Moge de dag niei ver af zijn, waarop wij samenkomen voor de viering der
hereeniging van Danzig mei het grooi-Duiische rijk"
Gisteravond heeft Forster, de natio-
naal-socialistische gouwleider te Danzig,
ter gelegenheid van een groote protest-
t betooging, zyn niet zonder spanning ver
beide rede gehouden.
Een uur voor de betooging heeft een
geweldige menigte, in hoofdzaak be
staande uit leden der nationaal-socialis-
tische partij in Danzig, soldaten en offi
cieren van de Heimwehr, het geheele
marktplein afgezet. Om acht uur kwam
Forster aan, begroet door spreekkoren
van de Hitlerjeugd en de S. A., die bij
de tribune hun plaatsen hadden ingeno
men. Zy riepen: „Wjj willen terug naar
bet Rijk!"
Toen het weer stil geworden was, be
gon Forster zyn redevoering, waarin hij
o.m. zeide:
In een ernstigen tijd zijn wij bijeen ge
komen om met kracht te protesteeren
tegen de sedert weken door Poolsche
sprekers en bladen tegenover Danzig ge
uite bedreigingen met oorlog.
Wij zouden dit niet hebben gedaan, in
dien er slechts sprake was van enkele
op zich zelf staande gevallen of als de
Poolsche dreiging van geen beteekenis
was, maar daar de dreigementen gere
geld en dagelijks worden herhaald, daar
ook officieele Poolsche kringen er aan
deelnemen en ze zelfs inspireeren, zyn
wij genoopt duidelijk onze meening te
zeggen.
Men doet in Polen alles om den haat
tegen alles wat Duitsch is te doen toe
nemen en ik moet derhalve verklaren,
dat, als wij duidelijk onze meening zeg
gen, niet wij, Danzigers, onrust en op
winding veroorzaken, doch diegenen die
thans reeds maanden onophoudelijk op
de meest onverantwoordelijke wijze op
hitsen tot oorlog. Dat wij gelijk hebben,
wanneer wij eindelijk een dergelijke pro-
testbetooging houden, bewijzen uitlatin
gen van Poolsche bladen gedurende de
laatste maanden. Om in bijzonderheden
daarop in te gaan, is niet mogelijk.
Het antwoord, dat wij er op hebben
te geven, kan in weinig woorden worden
samengevat. Polen gelieve van het vol
gende kennis te nemen:
1. bedreigingen met oorlog, al zijn
deze nog zoo uitdagend, schrikken ons
geenszins af en zullen in Danzig geen
teekenen van angst te voorschijn roepen
2. wij, nationaal-socialisten, hebben er
voor gezorgd, dat de bevolking van Dan
zig in dezen tijd van zoo hevige span
ning haar zenuwen niet verliest, omdat
zij op grond van de tot nu toe opgedane
ondervinding het vertrouwen heeft in de
nationaal-socialistische leiding, dat deze
op een bepaald oogenblik het juiste doet
3. wij hebben de laatste weken in Dan
zig alles gedaan om iederen overval of
aanslag, van welken aard ook, op Dan
zig af te weren en op overeenkomstige
wijze te beantwoorden;
4. Polen moge er van doordrongen
zijn, dat Danzig niet alleen en verlaten
°P de wereld staat, doch dat het Groot-
Duitsche rijk, ons moederland, en onze
Führer Adolf Hitler te allen tijde beslo
ten zal zijn in geval van een aanval van
Poolsche zijde ons in het afslaan daarvan
bij te staan.
Dit kan zoo niet doorgaan.
Het moet ieder duidelijk zijn, welk een
misdaad het dictaat van Versailles be-
teekent ten opzichte van Danzig en de
grensregeling in het Oosten. Niet slechts
wij, Duitschers, zijn van deze meening,
ook vele leidende mannen in het buiten
land, speciaal in Engeland en Frankrijk,
nebben sedert 20 jaar herhaaldelijk ge-
Wezen op den onhoudbaren toestand in
net Oosten van Europa.
Forster las eenige dergelijke uitlatin
gen voor en ging voort: alle volken hou
den zich met Danzig bezig, doch wij,
Danzigers, hebben daartoe zeker wel in
de eerste plaats het recht.
Wij verklaren daarom:
L Danzig is sedert zijn stichting, dat
13 ongeveer acht eeuwen lang, steeds een
^"Duitsche stad geweest
2 in Danzig heeft gedurende zijn ge-
neele geschiedenis tot 1919 Duitschland
slechts te beslissen gehad; de Danzigers
.ben zelfs in 1576 den Poolschen ko-
ning Stefan Batorij met geweld van wa-
Penen terug geslagen en tot capitulatie
gedwongen, toen hij probeerde de rech-
speciaal de zeerechten van de oude
uitsche Hanzestad, te beknotten. De
anzigers van heden vreezen de kanon
nen van Rydz-Smigly evenmin als hun
voorouders de kanonnen van den Pool
schen koning hebben gevreesd;
3. Danzig werd in 1919 ondanks veel
vuldige eensgezinde protesten van zijn
bevolking van het moederland afgeschei
den; het door den Amerikaanschen pre
sident Wilson in zijn veertien punten
aangekondigde zelfbeschikkingsrecht
der volken werd door deze willekeurige
handeling op de meest onverbiddelijke
wijze met voeten getreden
4. de sedert de afscheiding verloopen
jaren hebben het onweerlegbare bewijs
geleverd, dat Danzig en zyn bevolking
economische en cultureele schade van
allerlei aard hebben geleden; reeds het
feit alleen, dat aan de haven van Dan
zig, welke Polens eenige toegang naar
zee zou zijn, weshalve men Danzig van
het ryk had afgescheiden, rnet wreede
stelselmatigheid steeds meer de levens
rechten zyn ontnomen, zoodat de haven
van Danzig reeds thans tegenover Gdy
nia op de tweede plaats komt, bewijst,
dat Danzig van Polen slechts economisch
nadeel en geen voordeel heeft. De belee-
digingen, welke den Duitschers in Dan
zig de laatste twintig jaren door speci
ale Poolsche maatregelen zijn aange
daan, vormen een speciale bladzijde;
5. de voortdurende chicanes tegenover
de Danzigers op ieder gebied van het
openbare leven en de omstandigheid, dat
Danzig zonder dat de bevolking werd ge
raadpleegd van het Rijk werd afgeschei
den, is sedert twintig jaren voor alle
Danzigers aanleiding tot de leuze„W ij
willen naar het R ij k terug";
6. de bevolking van Danzig is het
thans volkomen duidelijk, en zij gelooft
rotsvast, dat 't uur der bevrijding komt.
D.w.z. dat Danzig weer tot het Duitsche
Rijk terugkeert;
7. de Danzigers zien in voorbeeldige
eensgezindheid en met buitengewone
liefde en vereering op naar hun leider
Adolf Hitler, van wien zij overtuigd zijn,
dat hij hun verlangen in het Rijk terug
te keeren, zal vervullen en daarmede
weer het zelfbeschikkingsrecht der Dan
zigers doet gelden, hetgeen men hun in
1919 heeft geweigerd.
In dit plechtige oogenblik geloof ik,
aldus Forster aan het slot zijner rede,
dat wij niets beters kunnen doen dan de
gelofte afleggen, dat wij elkander trouw
zullen blijven, wat ook moge gebeuren,
dat wij iederen aanval op dezen heiligen
Duitschen bodem met de ons ter be
schikking staande krachten vastbesloten
zullen afweren en ieder bevel van onzen
leider Adolf Hitler, dat hij ons geeft, tot
uitvoering brengen.
Moge de dag niet ver af
zijn, waarop wij hier sa
menkomen, niet Voor een
protestbetooging, doch
voor de viering van de
hereeniging van Danzig
met het Groot-Duitsche
R ij k".
TSJECHEN NAAR POLEN
ONTKOMEN.
Dertig Tsjechische onderdanen uit het
protectoraat van Bohemen en Moravië,
die per trein door den Corridor naar
Oost-Pruisen werden vervoerd, zijn uit
den trein ontsnapt en hebben den Pool
schen autoriteiten om bescherming ge
vraagd. Zij verklaarden, dat zij naar O.
Pruisen werden overgebracht om daar
gedwongen arbeid te verrichten.
De Poolsche autoriteiten hebben hen
in verzekerde bewaring gesteld.
CHINEESCHE TROEPEN VLAK BIJ
SJANGHAI.
Gebied ten Zuiden der stad in hun
handen.
Volgens een bericht uit Sjanghai, al
dus het Chineesche persbureau, worden
de twee districten Nanwei en Fenghsien,
onmiddellijk ten Zuiden van Sjanghai
geheel beheerscht door Chineesche ge
regelde en guerilla troepen. Ten N. O.
van de stad, aan de samenvloeiing van
Wangpoe en Jangtse, is een andere
guerilla-afdeeling verschenen, die de
Wangpoe reeds is overgestoken.
DUITSCHER GEDOOD BIJ DE
POOLSCHE GRENS.
Reuter meldt uit Warschau: In een
officieel comuniqué wordt medegedeeld,
dat zich Woensdagavond aan de Poolsch
-Duitsche grens in Silezië een incident
heeft voorgedaan, waarbij een Duitscher
werd gedood.
Volgens de Poolsche lezing zijn drie
gewapende Duitschers de grens overge
stoken. De Poolsche grenswacht heeft
hen aangevallen toen zij zich op Poolsch
gebied bevonden en na hen te hebben
aangeroepen. Een schermutesling ont
stond, waarin een der Duitschers werd
gedood. Toen de Poolsche grenswacht
versterking kreeg, vluchtten de beide
anderen. Na de schermutseling werden
ter plaatse 12 revolvers en 1000 patro
nen gevonden.
BESTELLING VAN 100 MILLIOEN
VOOR DE AMERIKAANSCHE
LUCHTMACHT.
Overeenkomstig het programma tot
versterking van de luchtmacht zijn meer
dan 1000 vliegtuigen en vliegtuigmoto
ren besteld. De kosten hiervan bedragen
86 millioen.
Dit is de grootste bestelling van de
Amerikaansche luchtmacht in vredestijd.
Bovendien zijn nog andere benoodigd-
heden besteld voor een bedrag van 15'
millioen.
HET VOORZITTERSCHAP VAN DE
SOC. DEM. EN CHR. HIST.
TWEEDE KAMERFRACTIES.
Naar aanleiding van het feit, dat de
voorzitter van de S. D. Tweede Kamer
fractie, Ir Albarda, minister is geworden
en dus als voorzitter van de S. D. Ka
merfractie zal aftreden, vernam de „N.
R. Crt", dat de fractie niet speciaal bij
een zal komen ter verkiezing van een
nieuwen voorzitter, maar daarmee zal
wachten tot in September de zitting van
de Staten-Generaal wordt geopend. Tot
zoolang zal de heer W. Drees, die twee
de voorzitter van de fractie is, als waar
nemend voorzitter fungeeren.
Ook bij de C. H. Tweede Kamerfractie
valt het voorzitterschap open, daar jhr
De Geer als Kamerlid moet bedanken.
Deze fractie heeft geen waarnemenden
voorzitter. Ook deze fractie zal vermoe
delijk niet vóór September bijeenkomen.
DE BENOEMING VAN PROF. MR
P. S. GERBRANDY TOT MINISTER.
Naar aanleiding van de benoeming
van Prof. Mr P. S. Gerbrandy tot minis
ter van Justitie, ontstaan eenige belang
rijke vacatures. Prof. Gerbrandy was
voorzitter van den Radioraad en de ver
schillende andere colleges op dit gebied,
die er in ons land bestaan, als de radio-
omroepcontrole commissie, de commissie
voor het Indië-programma, de commissie
voor het algemeen programma, en den
raad van beheer voor de Nozema.
Omtrent een opvolging van Prof. Ger-
brandij in deze colleges is uiteraard nog
niets bekend.
Voorts was Prof. Gerbrandij voorzit
ter van de Nederlandsche bakkerij stich
ting.
DE PRODUCTIE VAN
ELECTRICITEIT IN ONS LAND.
Blijkens door het Centraal Bureau
voor de Statistiek verzamelde gegevens
bedroeg de productie van electriciteit
door de openbare centrales in de maand
Juli 190 millioen kwh; t.o.z. van Juli
1938 (170 millioen) beteekent dit een
toeneming van 11.8 pet. In de maanden
Mei en Juni bedroeg de toeneming 14 pet
SPOORWEGONTVANGSTEN.
De totale ontvangsten der Nederland
sche Spoorwegen bedroegen over de
maand Juni f 9.111.083, tegenover in de
zelfde maand van 't vorig jaar f 85.203.77
De totale ontvangsten van 1 Jan. tot
en met einde Juni bedragen f 50.913.309
tegenover f 46.568,862 in 1938.
DE BOTERHEFFING.
Het bedrag van de heffing en steun-
uitkeering op boter is, behoudens tus-
schentijdsche wijziging, voor de week
van 1017 Augustus vastgesteld op 55
cent per kg.
Geen overleg met zijn partij.
„De Standaard" schrijft over het
optreden van Prof. Mr P. S. Gerbrandy
als minister van Justitie in het kabinet-
De Geer:
„Naar wij met zekerheid weten, heeft
prof. Gerbrandy, alvorens zijn besluit te
nemen, geen contact gezocht met een van
de daarvoor in aanmerking komende
mannen uit onze partij. Hij heeft zich
dus, zonder met een van hen verbinding
te zoeken of overleg te plegen, beschik
baar gesteld voor de portefeuille van
Justitie. Van de motieven, welke hem
daartoe hebben bewogen en waardoor hij
mede de verantwoordelijkheid draagt
voor een experiment, dat vele risico's
met zich brengt, is ons tot heden niets
bekend geworden."
ALLEEN PERSOONLIJKE
MEDEWERKING GEVRAAGD.
DEN HAAG. Op een vraag aan den
formateur van het nieuwe Kabinet in
hoever partij-instanties aan de vorming
hadden deelgenomen, heeft de formateur
geantwoord
„Ik heb mij tot geen enkele party-in
stantie gewend, maar heb hen op wier
medewerking ik prijs stelde, persoonlijk
aangezocht.
Werd mij gevraagd, of het geoorloofd
was te voren partij-instanties te hooren,
dan was steevast mijn bescheid: Gij kunt
hooren wien gij wilt, uw vriend, uw tan
te, uw familie, de voorzitter van uw par-
tijraad, maar ik sta daar buiten.
Ik heb dan ook niet aangedrongen bij
de aangezochten zich vooraf met de par
ty-instanties in verbinding te stellen.
Ik heb het integendeel gewaardeerd,
wanneer men dit niet deed.
Het is my meermalen gebleken dat een
persoonlyk oordeel juister was dan dat
van een later geraadpleegde partij-in
stantie.
De kracht van het nieuwe Kabinet wil
ik niet zoeken in de vooraf verzekerde
medewerking van de Kamerfracties,
maar in de goede argumenten waarin het
te voeren beleid voor de Kamer aanne
melijk zal worden gemaakt.
Vreemdelingenbezoek.
Met de booten BreskensVlissingen
zijn gisteren 3700 passagiers en 183
auto's overgezet tegen verleden jaar resp,
3400 en 198.
De M. V. S.
In verband met de vervoermogelijkheid
gaat de Middelburgsche Vacantieschool
in het vervolg in plaats van Dinsdag en
Vrijdag, Dinsdag en Donderdag met de
kinderen naar duin en strand en zoo was
ook gisteren een tochtgemaakt.
Deze heeft ditmaal een bijzonder ka
rakter gekregen, omdat in den loop van
den middag de burgemeester en mevr. v.
Walré de Bordes, in gezelschap van den
voorzitter der M.V.S., den heer P. Ph.
Paul, een bezoek aan het terrein van de
uitstapjes kwam brengen. Met groote
belangstelling is alles in oogenschouw
genomen, waarbij wij o.a. denken aan
de zandfiguren, die de meisjes en jon
gens hadden gemaakt, w.o. een keurige
afbeelding van een wieg, natuurlijk de
wieg van Prinses Irene.
In de Roode Kruistent lieten de bur
gemeester en zijn echtgenoote zich een
kopje thee goed smaken.
Dat het bestuur, de helpers en help
sters en ook de kinderen dit bezoek op
hoogen prijs stelden, behoeft geen be
toog, vooral ook door de vriendelijke wijze,
waarop de gasten zich met allen onder
hielden.
De drukte van gisteren.
Het was gisteren weder een echte
drukke Augustus-Donderdag voor onze
stad. Ook nu waren het niet alleen de
Engelsche en Belgische gasten, die ons
met een bezoek vereerden, maar door
een extratrein en vele bussen en auto's
waren ook honderden landgenooten van
boven den Moerdijk naar Middelburg
vervoerd, terwijl het niet te schatten is
hoevelo in hotels, pensions en in kam
pen op ons eiland vertoevende badgasten
naar de hoofdstad kwamen.
Vooral op het midden van den middag
was het op de Markt een zeldzaam voor-
komende drukte. De Burg gelijkt op zulk
een dag een straat in een drukke bad
plaats, en het wordt dan toch ieder jaar
weer duidelijker, dat Middelburg voor
een belangrijk deel een seizoenplaats is
en dat nimmer genoeg kan worden ge
daan om het vreemdelingenbezoek aan
te moedigen en het de vreemdelingen
zoo makkelijk mogelijk te maken. Het
aantal parkeerende autobussen was legio
en dat van personenauto's niet minder.
Begroeiing en rekening Godshuizen.
B. en W. stellen voor de begrooting
1940 van het Bestuur der Godshuizen
sluitende met een geraamd nadeelig sal
do van f 36.335,18, zijnde f 5934,42 lager
dan voor 1939 was geraamd, goed te
keuren.
Tevens stellen zij voor goedkeuring te
verleenen aan de rekening dier instel
ling over 1938 en de daarbij behoorende
suppletoirs begrooting. Hieruit blijkt, dat
'l
Binnenland.
Een verklaring van Minister de Geer.
De fa. Mendelssohn Go. vraagt sur
seance van betaling,
Lijk van een vrouw gevonden.
Buitenland.
Een rede van Forster over de kwestie-
Danzig.
op gemakkelijke betalingsvoor
waarden. Vraagt inlichtingen.
Beestenmarkt 8, Telefoon 249.
Stationsweg 33, Telefoon 497 (na 5 uur).
De heer J. C. A. M. van de Mortel te
Tilburg, die jhr mr A. F. 0'. Sasse van
Ysselt zal opvolgen als lid van de Eerste
Kamer.
het nadeelig saldo groot is f48.387,24 of
f 150,44 meer dan geraamd was. Nog stel
len B. en W. voor genoemd bedrag van
f49.387,24 beschikbaar te stellen en ten
laste te brengen van den desbetreffen-
den post der gemeente-begrooting 1939.
Eervol ontslag.
B. en W. stellen den Raad voor dr
H. Blikslager, overeenkomstig zijn ver
zoek eervol ontslag te verleenen als
leeraar in de scheikunde aan het gym
nasium wegens zijn benoeming tot direc
teur van de R.H.B.S. te Ter Apel, en
zulks gerekend te zijn ingegaan op
1 Augustus 1939.
Gemeentebegrooting 1939.
Van Ged. Staten is de op 14 December
1938 vastgestelde gemeentebegrooting 1939
terugontvangen met opmerkingen en ver
zoek de begrooting in den door hen aan
gegeven zin te wijzigen. In algemeenen
zin kunnen B. en W. met de voorgestelde
veranderingen instemmen, doch op en
kele punten meenen zij minder ver met
verlaging van posten te kunnen gaan,
terwijl in een enkel geval zelfs verhoo-
gen van den post zal moeten plaats
vinden.
Buurtfeest Veersche weg.
Zaterdagmiddag houdt de buurtcommis-
sie Veerscheweg en omgeving een feesl
voor de kinderen, op een weide aan het
begin van den weg, terwijl des avonds
het feest voor oudere jongens en meisjes
wordt voortgezet en als de duisternis is
ingevallen, een vreugdevuur wordt ont
stoken.
Jongetje verdronken.
Gistermiddag omstreeks vijf uur is in
de haven ter hoogte van de weegbrug,
vlak bij de ouderlijke woning), de 10-
jarige Anton Kesselaar, bij het hengelen
te water geraakt en verdronken. Door
een jonger broertje gewaarschuwd, heb
ben een schipper en eenige anderen ge
tracht het kind uit het water te halen.
Toegepaste kunstmatige ademhaling
mocht niet meer baten.
Diefstal aan 't Sas.
Toen Woensdagmiddag de heer G., na
het nemen van een bad, in zijn kleed
hokje terugkeerde, miste hij zijn porte-
