Het votum der Tweede Kamer
Een Kamervotum tegen het
Kabinet-Colijn.
Alle COUPONS en LOSSINGEN
NI NENOSIKSE Co.'s BANC
Kabinet Colijn vraagt ontslag.
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Het zal waarschijnlijk zijn ontslag aanbieden.
EERSTE BLAD-
amma.
ziekte.
VRIJDAG 2 8 JULI 1939
53c JAARGANG - No. 253
„Een zwarte dag in onze Parlementaire geschiedenis1".
Thans een Roomsch-Rood Kabinet?
Enkele persstemmen:
Een zwarte dag.
Buitenland.
Verrassend besluit van
Vereenigde Staten.
Handels- en scheepvaartverdrag
met Japan opgezegd.
Belangrijkste Nieuws.
SOES.
Dr H. Colijn bij de Koningin.
waar de grond
blokken, waar
gen vorm had-
tiouden tot het
den grond, die
'.S.F. stond het
Een groot aan-
typhusge-
Nassau. De
rle Nassau zijn
rmeerderd. D'ins-
rige dochter Gor-
27-j. zoon Oor-
het ziekenhuis te
werd typhus ge-
Cornelia is er
ijf leden van het
typhus aangetast
genomen. Thuis
ieder en een 17-
Ui 1939.
en 414,4 M. 8,00
),20 VARA. 12,00
7,30 VPRO. 9,00
,00—12,00 VARA.
Ier. 10,00 Morgen-
00 Declam. 11,20
,30 AVRO-Amuse-
la. 1,00 Interview,
riool en zang. 2,15
en declam, 3,00
(opn.). 3,30 Nina
4,00 Gram. 5,00
.,30 VARA-orkest
3,28 Ber. 6,30
,00 VARA-Kalen-
sizen en trekken".
5er. 7,35 Causerie
iool. 8,30 Lezing
9,00 Reportage.
:oneel. 9,45 Gram.
Avondw. 11,00
(gram.). 11,55.
301,5 M. Algem.
de NCRV.
8,15 Ber., gram.
10 Morgend. 11,00
gram. 12,00 Ber.
ien woord voor
olia en gram. 2,30
;olia en gram. 4,00
Lek en gram. 5,15
mermuz. en gram.
X) Ber. 7,15 Liter.
,m. 8,00 Ber. ANP,
afmuz. van het 6 e
irloren land"- 9,30
NP., act. halfuur,
en soliste (opn.).
Gram. Ca. 11,50
'EERBERICHT.
van hedenmorgen
i: weer: licht be-
Z.O.; temperatuur
nacht 13; neerslag
ran hedenavond tot
19 uur:
ïalf bewolkt, droog
vind, aanvankelijk
W. richtingen en
i 's avonds 25 tot
in N.-Holland en
teldheid critiek ge-
van aardappel
en
sns te weinig neer-
imiddag 3 u.:
Uitgave: N. V. Uitgevers - Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, does
Postrekening 44455 Telefoon 11
bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
j, J, F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Directeur - Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA
Abonnementsprijs ?2.60 per kwartaal
Weekabonnementen voer Middelburg
Goes en Vlissingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Advertentiën 30 cent per regel
Ingezonden mcdedeclingen £2 cent per regel
Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags
f 0.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
iddag 3 u.: 765.
ir fietsers:
(Het „V a d e r 1 a n d" (Liib.) spreekt
van „een zwarte dag in onze parlemen
taire geschiedenis".
Op on-Nederlandsche wijze, naar Fran-
schen trant en met den Fransehen slag,
heeft de Tweede Kamer een Kabinet weg
gestuurd vóór het zijn daden had kunnen
toonen. Dank zij het samengaan van de
Roomsch-Katholieken met de groepen van
de rood-rose phalanx is een motie van
afkeuring tegen het nauwelijks aan het
werk getogen vijfde Kabinet-Colijn met
een tweederde meerderheid van stemmen
aangenomen, waarmee aan het kortston
dig leven van het nieuwe Kabinet een
eind is gekomen.
De S. D. A. P. kan tevreden zijn. Vol
gons Ir Albarda kan de R. K. Staatspartij
nu met opgeheven hoofde en zuiver gewe
ten voor het volk verschijnen, Vooraan
staande Katholieken als Mr Kooien, Mr
van Wijnbergen en vele anderen, die al-
ierminst door dik en dun de politiek der
R. K. partij aanhangen, zullen er wij
zijn er zeker van heel anders over den
ken. Evenmin zal in den kring der Vrij
zinnig Democraten de houding der groep-
Joekes algemeen instemming vinden. De
afstand tusschen Mr Oud, die de financi-
eele politiek van Dr 'Colijn in diens breede
basiskabinet con amore steunde en Mr
Joekes c.s., die thans weer in de richting
van rood-roomsoh opschoven, is wel zéér
gTOOt,
En verder:
De meerderheid der Kamer schijnt de
financiëele zorgen evenwel niet zoo hoog
te nemen.
De royale hand der katholieken is be
kend, de uitgavenpoiitiek der sociaal-de
mocraten berucht, maar hoe denken de
genen, die in 1937 bij de Kamerverkiezin
gen 'hun vertrouwen, gegeven hebben aan
den voorziohtigen financier Oud uit het
aanpassingskabinet 19331937, over de
wonderbaarlijke luchthartigheid, waarme
de de thans zittende vrijzinnig-democra
ten onder aanvoering van Mr Joekes over
de moeilijkheden van 's lands schatkist
denken? Hun zal zeker de schrik om het
hart slaan, nu ze constateeren, hoe ge
makkelijk deze groep in korten tijd weder
een geheel anderen kant is heen gezwenkt.
Lichtvaardige houding
Kamermeerderheid.
De „N. R. G r t." (Lib.) spreekt van
de lichtvaardige houding
van de Kamermeerderheid
met betrekking tot onze parlementaire in
stellingen, en ook in financieel opzicht.
„Het vonnis was blijkbaar reeds ge
veld, voordat de veroordeelde nog was
gehoord.
Dat een dergelijke luchthartigheid ten
troon zou kunnen worden verheven, door
dat een kabinet van roomsch-roode sig
natuur gesecondeerd door de vrijzinnig
democraten, aan het bewind zou komen,
is een vooruitzicht, dat tot groote bezorgd
heid stemt.
Wij zijn met de gebeurtenissen van gis
teren op het hellende vlak geraakt, zoowel
in politiek als in financieel-oeconomisch
opzicht. We zullen over den afloop van de
nieuwe crisis, welke zal ontstaan, geen
voorspellingen doen. Doch het Kamervo
tum van gisteren heeft onze landspolitiek
m een richting gestuurd, welke de toe-
htmst, zeer somber doet aanzien. De on-
vi ïjheid op geestelijk en maatschappelijk
terrein heeft den kop opgestoken. Nieuwe
jnnnenlandsche moeilijkheden zullen ons
tand, vreezen we, niet bespaard blijven."
Goede zede genegeerd.
Set „Alg. Hdbl." zegt o.m.:
„Tot nog toe was bet in onze parle
mentaire historie gebruikelijk, dat men
een kabinet niet naar zijn optreden
maar naar zijn daden beoordeelde. De
oppositie heeft echter niet geschroomd,
«5 g0e<^e zede te negeeren en haar onge-
i- K- Z°° wetnW beheerscht, dat zij een
"aninet heeft weggestemd, voordat het
trit s t in de gelegenheid is geweest
net uitwerken van een even sober als
zakelijk program.
ifen moet aannemen, dat do katholieke
actie er voor alles op bedacht was, bij
ezen nieuwen „run" naar een kabinets-
sis aan de spits te zijn. Daarom moest
y ervoor zorgen tevoren de mogelijkheid
n een sociaal-democratische motie af
16 snijden.
Een oogmerk, dat haar door de ge-
Vnlle o^ tekst der eigen motie dan ook
j e ,lg gelukt. Bedenkt men echter,
R?omsch-Katholieke mr Kooien
een vorige phase der kabinetsformatie
op in de gelegenheid is geweest om
katholieke wenschen in vervulling te doen
gaan, dan blijft het oordeel over deze
motie, die kennelijk ten doel bad als een
politieke valbijl te werken, des te vernie
tigender."
Op de vraag wat ons nu te wachten
staat antwoordt dit orgaan:
„Natuurlijk, de roomsch-roode en roze
meerderheid, die zich tegen het kabinet
heeft gekeerd, behoort de volle
consequentie van baar optre
den te dragen.
Zij mag thans toonen, of zij tot het
vormen van een parlementair meerder
heidskabinet in staat blijkt te zijn. Er
zijn verschillende aanwijzingen, dat de
vorming van een dergelijk kabinet met
groote, zoo niet met onoverkomelijke
moeilijkheden gepaard zal gaan. Des te
grooter blijft de verantwoordelijkheid van
hen, die een regeering van even ervaren
als vertrouwenwekkende persoonlijkhe
den, onder leiding van een bij uitstek
krachtig en bezonnen staatsman, eenvou
dig hebben weggestemd.
Dr Colijn heeft waarlijk het uiterste
gedaan om het beheer van 's lands zaken
in de goede richting te sturen. Na deze
Pyrrhus-overwinning zijner belagers
treedt hij ongeschonden uit den strijd.
Reeds door zijn moed om dit alles te
trotseeren beeft hij zich ook ditmaal on
schatbare diensten verworven voor het
vaderland.
Verlossing uit een beklemming.
De „M a a s b o d e" (R. K.) juic'ht den
gang van zaken toe.
„We juichen het speciaal toe, dat de
katholieke fractie als de grootste der op
positioneels partijen haar taak geheel be
greep en het initiatief nam, dat op haar
weg lag. Wij betwijfelen geen oogenblik,
of ons katholieke volk zal deze daad on
zer fractie gevoelen als een verlossing uit
een omknelling en beklemming, die nau
welijks meer te dragen was, en die haar
oorsprong vond in bet te betreuren feit,
dat de leider van een der rechtsohe par
tijen, tevens de leider van de regeering in
de laatste jaren, onder economisch-libe-
ralen invloed, een financieel en sociaal
beleid voorstond, dat in den grond met
geen mogelijkheid de sympathie der ka
tholieken, zelfs nauwelijks van een deel
zijner eigen partij hebben kon".
Wat de formatie van een
nieuw Kabinet betreft, denkt
dit Roomsohe orgaan niet in de eerste
plaats aan een Roomsch-roode combina
tie.
Daarvoor schrikt het blijkbaar nog te
rug.
Het hoopt op een nationaal Ka
binet, waarin zoowaar ook een deel van
de tegenwoordige ministers, speciaal de
heer Van D ij k welkom zijn.
„Wanneer van de drie voornaamste
partijen, die de motie-Deckers aanvaard
den, een poging zou uitgaan tot het vor
men van een nationaal kabinet, dan zou
de A. R., de C. H. en de Lib. zich niet af
zijdig behoeven te houden.
Zouden bijv. Van Lidt de Jeude, Van
Boeyen en Dr Van Dijk in een dergelijk
kabinet niet evengoed op bun plaats zijn
als in het vijfde van Colijn? Het aanblij
ven van Dr Van Dijk aan Defensie zou
ons zelfs met het oog op de continuïteit
van beleid in de hand van een bekwaam,
doortastend, maar bovendien reëel en
voorzichtig man van groote beteekenis
lijken in verband met den tegenwoordigen
toestand".
Een bittere dag.
De „T e 1 e g r a a f" spreekt van
een bittere dag voor a 1-
len, die het goed met ons
land meenen.
„Een aantal lieden, die op politiek
gebied weinig gepresteerd hebben, zet
den voet dwars aan een man, aan wien
het grootste gedeelte van ons land te
recht zijn volste vertrouwen had gege
ven. Ook wij hebben het betreurd, dat
in het jongste kabinet Colijn geen katho
lieken zitting hadden. Maar aan wien de
schuld? Zeker lag die niet bij' den kabi
netsformateur, die pogingen genoeg heeft
gedaan om ook katholieke staatslieden
voor zijn formatie te winnen. Hij' stuitte
daarbij1 op de huidige leiding der R.-K.
Staatspartij. Nog altijd zijn wij Vast
overtuigd, dat vele duizenden katholie
ken in ons land meer vertrouwen hebben
in het politieke beleid van dr Colijn, dan
in de huidige voormannen der eigen
partij."
„De logische consequentie van hetgeen
in de Tweede Kamer gebeurd is, zou zijn,
dat er nu een Roomsch-Rood bondgenoot
schap tot stand kwam. 'Hoewel het de
gerechte straf zou zijn, die de tegen
woordige leiders der R.K. Kamerfractie
hebben verdiend, hopen wij toch, dat dit
niet zal gebeuren. D'at zou een stap zijn,
die ons verder naar den afgrond voert.
De R.-K. Staatspartij is een trouwe copie
van het oude DUitsche Centrum, en
jammer genoeg -maakt zij' dezelfde fou
ten, die de groote Duitsche katholieke
partij ten slotte ten val hebben ge
bracht. Eveneens is onze sociaal-demo
cratie gemaakt naar het voorbeeld der
eens zoo machtige Duitsche Socialisti
sche Partij, maar welker leiders zich op
het oogenblik in concentratie-kampen
bevinden.
Wij weten, dat er in ons land velen
zijn, die de overfuiging huldigen, dat
wij eerst via een Rood-Roomsch blok
naar de catastrophe moeten worden ge
voerd, opdat als de staatszaken grondig
in de war zijn geloopen een nieuw en
beter systeem zou kunnen worden opge
bouwd. Hoezeer wij ook overtuigd zijn
van de gevaren, die in iederen vorm van
demagogie schuilen en hoezeer wij de on
bekwaamheid der tegenwoordige leiding
der Staatspartij ook afkeuren, niet via
een catastrophe mag er verbetering ko
men. Zij zou al te duur betaald zijn en
aan ons volk onnoodig lijden opleggen."
Vreugde in het roode kamp.
„Het Volk", orgaan van de S. D. A.
P." juicht, omdat nu de weg vrij is.
„De tijd is eindelijk rijp voor een doel
bewust welvaartsbeleid, waarvoor een ge
staag groeiend deel van ons volk is ge
wonnen. Nu is de kans gegeven de werk
loosheid aan te pakken. Het moet, het
kan!
Hoe zorgelijk de omstandigheden ook
mogen zijn, den 27sten Juli 1939 kan ir.
de geschiedenis worden opgeteëkend als
de dag, die vernieuwing bracht in de Ne-
derlandsche staatkunde.
De weg ligt open voor een politiek van
sociaal herstel en economisohen opbouw.
De 'hindernis, die de reactie nog te elfder
ure had opgeworpen, is Donderdagmiddag
met een forsoh gebaar terzijde geschoven"
„Wij- ontveinzen ons niet, dat zich nog
moeilijkheden kunnen voordoen; moeilijk
heden, die overwonnen moeten worden. In
den ernstigen tijd, dien wij' beleven, mag
en zal geen volksgroep zich onttrekken
aan het werk, waartoe het beloop van de
staatkundige ontwikkeling in ons land
'baar roept".
De S. D. A. P. is dus gaarne bereid tot
een te vormen combinatie toe te tredenl
Een zakenkabinet?
Aan het „H b 1 d" wordt nog gemeld:
„Voor het geval een eventueele opdracht
aan een katholiek tot vorming van een
parlementair meerderheidskabinet niet
mocht slagen, hetgeen altijd nog mogelijk
blijft, omdat de katholieken, anders dau
de soo. dem., ook nu nog niet erg gesteld
blijken tot een roomsch-roode samenwer
king, dan houdt men subsidiair in parle
mentaire kringen reeds rekening met de
mogelijkheid van een opdracht tot
vorming van een zaken
kabinet aan Jhr De Geer
of aan Mr Oud. Doch dan is hot
evenzeer mogelijk, dat bij gebleken on
macht van de huidige Kamermeerderheid
Dr Colijn wéér aan bod ist
Het ministerie van buiten-
landsc'he zaken te Washing
ton heeft medegedeeld, dat de
re geering der Vereenigde
Staten besloten heeft, 'het
ha n dels- en scheepvaartver-
drag met Japan van 1911 op
te 'zeggen.
Dit besluit heeft groote verrassing ge
wekt. Het 'doel van de opzegging is, „de
Amerikaansdhe belangen beter te ontwik
kelen".
De opzegging zal over zes maanden
van kracht worden, waardoor het con
gres in staat zal zijn, in de komende zit
ting de kwestie van een embargo op Ja
pan bestemde grondstoffen te bespreken.
Reuter meldt nog, dat de
Vereenigde Staten Japans
grootste leveranciers zijn
van de voor oorlogs-opera-
ties noo/di'ge grondstoffen,
in hoofdzaak katoen, ij iz e r,
staal en petroleum.
Voorstanders van het em
bargo gelooven, dat de toe
passing er van voor Japan
tengevolge zal heb'ben, dat
het in zijn 'bewegingsvrij-
heid in China wordt belem
merd en wellicht zelfs ge-
Bij de gistermiddag besloten gedachten-wisseling over de regeerings-
verklaring van het nieuwe kabinet-Colijn, heeft mr dr L. N. Deckers, voor
zitter van de R.-K. fractie, zich niet bevredigd verklaard door de nadere
uiteenzettingen van den minister-president. Hij diende aan het einde van
zijn repliek de volgende motie in:
De Kamer, overwegende, dat de kabinetsformatie niet geleid heeft
tot het optreden van een kabinet, dat de noodige waarborgen biedt
voor een deugdelijke behartiging van het landsbelang in gemeen over
leg met de Staten-Generaal, keurt het optreden van dit Kabinet af, en
gaat over tot de orde van den dag.
De heeren Albarda (S.D.), Van Houten (Chr. Dem.), Joekes (V.D.)
en De Visser (Comm.) kwamen vervolgens verklaren, dat hun fracties voor
de motie zouden stemmen.
Minister Colijn antwoordde, dat nu uit de verklaringen van eenige fractie
leiders vast staat, dat de meerderheid van de Kamer samenwerking met dit
Kabinet niet wenscht, hij van verdere gedachtenwisseling over eenige punten,
die hij had willen bespreken, zou afzien.
De motie werd aangenomen met 55 tegen 27 stemmen (vóór: R.K., S.D.,
V.D., Chr. Dem. en Comm.).
Direct na afloop der vergadering hebben de leden van het Kabinet in
het Tweede-Kamergebouw vergaderd. Blijkbaar is besloten, dat heden het
Kabinet H. M. de Koningin zijn ontslag zal aanbieden.
NAAR DE TELEGR. VERNEEMT. HEEFT HET KABINET
INDERDAAD BESLOTEN AAN H. M. DE KONINGIN HET ONT
SLAG DER MINISTERS AAN TE BIEDEN, VERWACHT WERD
DAT DE MINISTER-PRESIDENT ZICH HIERTOE HEDENOCH
TEND NAAR H. M. DE KONINGIN ZOU BEGEVEN.
Aangezien een parlementaire meerderheid het aftreden van het Kabinet
veroorzaakte, ligt het voor de hand, dat thans aan een vertegenwoordiger
van de grootste fractie van deze meerderheid, n.l. de Katholieken, opdracht
wordt verleend tot vorming van een parlementair Kabinet, dat zou steunen
op deze meerderheid.
Dit zou dan moeten bestaan uit vertegenwoordigers van de R.K. Staats
partij, de S.D.A.P. en den Vrijz. Democratischen Bond. Het is immers al
hoogst onwaarschijnlijk, dat ook de Communisten tot medewerking zouden
worden uitgenoodigd.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Binnenland.
R.K. motie van afkeuring tegen het
nieuwe kabinet aangenomen. De mi
nisters vragen ontslag.
Buitenland.
Amerika zegt handels- en scheepvaart
verdrag met Japan op.
Engelsche parlement 4 Aug. op reces.
De atmosfeer om Danzig verbeterd?
Regens belemmeren de Japansche oor
logsverrichtingen.
Weer een onderhoud te Moskou.
welke per 1 Aug. 1939 vervallen
worden aangenomen door
DEN HAAG. Hedenmorgen te kwart
over negen heeft Dr H. Colijn, Minister
van Algemeene Zaken, zich naar Hare
Majesteit de Koningin ten paleize Noord
einde begeven.
DEN HAAG. De regeeringspers dienst
meldt
De 'heeren Ministers 'hebben, bij' schrij
ven van den 'voorzitter van den Raad van
Ministers van 27 Ju'li '1989 aan iH. M. de
Koningin ontheffing uit hun ambt ver
zocht.
H. M. heeft dit verzoek in overweging
genomen en den 'heeren Ministers ver
zocht zich inmiddels met de behandeling
en afdoening zoo mogelijk, van de loo-
pende zaken te blijven belasten.
noodzaakt zal worden, zich
terug te trekken.
De tegenstanders beschou
wen het als een stap naar
den oorlog, dat wraakmaat-
regelen van Japan gevolgd
zullen worden door wraak-
maatregelen van de Ver
eenigde 'Staten en wellicht
door een c 'o n f 1 i c t.
Men wijst te Washington in het bijzon
der op het feit, dat, aangezien het ver
drag in zijn geheel is opgezegd, het ge-
haar der Amerikaansche regeering vooral
een politiek karakter draagt.
In niet-officieeïe kringen te Washing
ton is men van oordeel, dat de opzegging
van het verdrag ten doel heeft, het mo
reel «van China na het Japansch-Britsche
beginsel-accoord te stuiten. Het is, naar
men aanneemt, een voorspel van een actie
van economischen en commercieelen
aard, met het doel, de pogingen van Ja
pan te bestrijden om met militair geweld
de nieuwe orde in Oost-Azië op te leggen.
Uit betrouwbare bronnen wordt verno
men, dat er teekenen zijn, die er op wiji-
zen, dat de Engelsc'he regeering de wen-
achelij'kheid in overweging neemt, om het
Anglo-Japansche handelsverdrag op- te
zeggen.
'Het doel hiervan Zou zijn, om een poli
tiek, die parallel loopt aan die der Ver
eenigde Staten, te voeren.
'Het opzeggen 'van het Engeisch-Ja-
pansch verdrag moet met een termijn van
één jaar geschieden.
Het onverwachte bericht, dat de Ver
eenigde Staten het handelsverdrag met
Japan van 1911 hebben opgezegd, 'heeft
een koersdaling op de aandeelenmarkt te
Tokio tengevolge gehad.
De Japansche bladen wijzen erop, dat
de handelsbalans tusschen Japan en de
Vereenigde Staten beslist gunstig is voor
de Vereenigde Staten. Zij verklaren, dat
politieke motieven en geen economische
achter de opzegging van het 'handelsver
drag staan en dringen er hij de regeering
op aan, dienovereenkomstig op te treden.
Het Japansche volk is ten zeerste ver
baasd over de Amerikaansche maatrege
len, daar het niet op de hoogte was van
de lange reeks van Amerikaansche pro
testen betreffende China. Vandaar geloof
de men, dat de betrekkingen tusschen
beide landen in alle opzichten in orde
waren.
