HET VIJFDE KABINET COLIJN
eerste blad.
N V. Fin. Mij. „Zeelandia" Goes
Het Britsch-Japansche accoord.
Dagblad voor de Provincie Zeeland
GELD
Getemperde vreugde
Belangrijkste Nieuws.
Buitenland.
DINSDAG 25 JULI 1939
53e JAARGANG - No. 250
Een program-Kabinet
Het nieuwe Kabinet voor de Kamer.
II. van Boeyen, minister van Binnen-
landsche Zaken.
beschikbaar voor
den aankoop van
een Automobiel
Uitgave: N. V. Uitgevers - Maatschappij
Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Voratstraat 70, Goei
Postrekening 44488 Telefoon 11
jijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
j J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA
Abonnementsprijs f2.60 per kwartaal
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en Vlissingen f 0.20
Losse nummers S cent
Adysrtent'ën 30 cent per regel
Ingezonden mededeelinger. 60 cent per regei
Kleine AdvsrtentSKn Dinsdags en Vrijdags
f0.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Dr Colijn, Minister-President.
Onze vreugde over het feit, dat Dr Co-
lijn geslaagd is in de hem verstrekte op
dracht een Kabinet te vormen, is niet
onvermengd.
Het stemt tot blijdschap, dat, zooals de
„Telegraaf" het uitdrukt, de kapitein op
de brug blijft. Dat in deze spannende tij
den Minister Colijn, een Christen-staats
man van groot formaat, de leiding van
het Kabinet behoudt. Dat we er op kun
nen rekenen, dat aan de groote vraag
stukken van dezen tijd, de landsverdedi
ging, de verbetering van het bedrijfsleven,
het temperen van de gevolgen der werk
loosheid en het behoud zooveel mogelijk
van het budgetair evenwicht, door ter
zake kundige ministers volle aandacht zal
worden geschonken.
Maar, zooals gezegd, de blijdschap is
niet onvermengd.
Wij denken aan de in 1937 door de
Antirevolutionaire partij onder leiding
van Dr Colijn gevoerde verkiezingscam
pagne.
Wij denken aan den verheugenden uit
slag van de verkiezingen, waarbij de A. R.
fractie in de Kamer op 17 man werd ge
bracht.
Wij denken aan de Troonrede, waarmee
in 1937 de zitting van de Staten-Gene-
raal werd geopend en waarin o.m. het
volgende werd uitgesproken:
„Te midden van de geestelijke verwar
ring in de wereld, waaraan ook ons volk
niet geheel ontkomt, is steeds dringender
de eisoh, dat in wetgeving en
bestuur vóór alles Gods
Wet tot opperste richt
snoer worde genomen.
In zijn algemeen karakter zal het Re
geringsbeleid het kenmerk dragen van
oen doelbewust streven naar beveiliging
en verdediging van de positief Christe
lijke grondslagen onzer samenleving. Al
dus zal een beleid worden gevoerd, dat
met vermijding van toespitsing van te
genstellingen —i ook door zijn innerlijke
redelijkheid instemming vordert.
Het karakter van dit beleid zal tot
uiting komen met name in werkdadige
zorg voor een gezonde ontplooiing van
het 'huwelijks- en gezinsleven, bescher
ming van de publieke eerbaarheid, ont
houding door de Overheid van aanmoedi
ging van alles wat tot ontheiliging van
den wekelijkschen rustdag aanleiding
goeft en krachtige handhaving van het
gezag
Veel belovende en tot dankbaarheid
stemmende uitspraken.
En nu: een Kabinet waarin naast twee
enti-revolutionaire en twee christelijk-
i> torische ministers, zeven liberalen
zitting hebben.
Een in meerderheid links Kabinet!
et is nog niet de tijd om over dit
'!?e Kabinet een oordeel te geven,
j. V dienen af te waohten de verklaring
6 inister Colijn misschien reeds
naag omtrent het optreden van dit
Kabinet zal afleggen.
Maar vooralsnog is onze blijdschap
er bet slagen van Dr Colijn niet onver
mengd.
DE ONTVANGST IN DE PERS.
„Naar wij vernemen, zegt het „V a
d e r 1 a n d bestaat het voornemen, dat
vanmiddag om één uur de minister-pre
sident, in tegenwoordigheid van het ge-
heele ministerie (ir de Vooys zal men
nog niet achter de regeeringstafel zien
verschijnen, aangezien hij eerst over een
paar weken in functie kan treden), ten
overstaan van de Tweede Kamer een re
geeringsverklaring zal afleggen
Vermoedelijk zal men dan ook meteen
kunnen constateeren, dat wij thans te
doen hebben niet zoozeer met een zaken
kabinet dan wel met een programkabi
net. Het begrip zakenkabinet is, goed be
schouwd, van toepassing op een combi
natie, welke politiek kleurloos is, maai
bovendien louter aangelegenheden van
neutralen aard wil behandelen en daar
tegenover zelfs een vrij neutraal stand
punt inneemt, hetgeen er vaak toe leidt,
dat de leden van zulk een kabinet ten
opzichte van pogingen van de zijde van
het Parlement, om in hun voorstellen
wijzigingen aan te brengen, zich bijzon
der meegaande toonen.
Dit nu doet zich niet voor met een
programkabinet. In één opzicht kan en
zal dat gemeenlijk met een zakenkabinet
overeenkomen, n.l., dat het ook politiek
kleurloos is samengesteld, maar... het
groote verschil is overigens hierin ge
legen, dat de leden van een program
kabinet op zich zelf en gezamenlijk wen
schen te staan of te vallen met die pun
ten, welke het ministerie principiëel op
zijn programma heeft en wenscht aan te
snijden. Ten opzichte van die punten ge
draagt zich dus een dergelijk ministerie
allerminst neutraal en zal het bepaald
aanleiding vinden heen te gaan (of H. M.
te adviseeren de Kamer te ontbinden) als
het daarop een nederlaag mocht lijden.
Welnu, wij gelooven niet ver van de
waarheid verwijderd te zijn, als wij de
verwachting uitspreken, dat de ministers,
die deel uitmaken van het nieuwe kabi-
net-Colijn, met hem als één man zullen
staan achter het programma van dit ka
binet op het gebied van de defensie, van
de werkloosheidsbestrijding en van het
te voeren budgetaire beleid."
De „Rotterdammer" geeft een
eerste indruk, die wij gaarne onderschrij
ven en 'die zich laat samenvatten in drie
woorden verheuging, spijt en be
zorgdheid.
„Hét verheugt 'ons, dat Dr Colijn ge
slaagd is. D'e wereldtcestand zoowel als
de nationale omstandigheden zijn zooda
nig, dat een spoedige oplosing -der crisis
meer dan geld waard is. Ook stemt het
tot blijdschap, dat Dr Colijn Kabinetslei
der blijft. Men behoeft waarlijk niet aan
persoonsvergoding te d'oien om te erken
nen, dat hij een nationale figuur is, wiens
leiding 'vertrouwen wekt bij een groot deel
der 'bevolking en evenzeer in het buiten
land. Zijn vaste wil, 'zijn kalm beraad en
■zijn rustig 'Godsvertrouwen oefenen wel-
dadigen invloed uit op de Nederlandsche
burgerij; 'zijn heengaan zou ongetwijfeld
terecht of ten onrechte een schok
geven aan het maatschappelijk leven Dat
een mensch onmisbaar zou zijn in de his
torie, zal een Christen nooit beweren; dat
ons volk 'op dit loogenblik Dr Colijn moei
lijk zou kunnen missen, is niet voor te
genspraak vatbaar.
Hieraan kunnen we nu toevoegen, dat
Dr Colijn er in geslaagd is zich te om
ringen met mannen, die bijna hoofd voor
hoofd in bekwaamheid en capaciteit uit
blinken op meer dan een terrein van het
maatschappelijk le en.
Politieke eschooldheid mo e elen van
hen -ontbreken: gegeven het feit. dat een
zakenkabinet thans de eenige o-loss'ng
bleek te zijn, 'kan de formateur met zijn
mannen voor den dag komen.
Echter, onze verheuging is niet abso
luut. Wij 'begroeten het Kabinet met ge
mengde "evoelens. Naast de vreugd
dringt zich spijt naar voren. De ernstige
'scheur in de coalitie doet ons pijn. Die
spijt krijgt echter een ernstiger karakter
a's we letten 'op de p'olitieke richting van
bijna alle nieuwe ministers.
D'e werkelijkheid is toch zoo, dat in dit
kabinet slechts twee anti-revolutionnairen
zitting 'hebben, dat het aantal Christelij'k-
Historische ministers ook op twee bepaald
bleef, want Mr de Visser komt, doch 'Dr
Slotemaker de Bruine kreeg zijn afscheid
en -dat, gelijk te verwachten was, geen en
kel 'Roomsch-Katholidk zich beschikbaar
stelde.
Waarschijnlijk zal Mr Patijn, die als
minister van Buitenlan-dsche Zaken aan
blijft, er bezwaar tegen maken bij de libe
ralen ingedeeld te worden, maar de nieu
we ministers zijn, met uitzondering dan
van Mr de Visser, allen van vrijzinnigen
huize. De heer Van Li'dth de Jeude is uit
gesproken liberaal; de andere heeren zijn
misschien niet in het partijverhand 'opge
nomen, maar zij zijn vergissen we ons
niet allen de liberale richting toege
daan.
Hieruit 'volgt onmiddellijk, dat we niet
zonder bezor-dheid aan de toekomstige
•nt. iM-eLng dor dingen den 1 en. Vast
staat re.da de R.K. pers laat ons daar
over niet in twijfel dat het kabinet op
folie oppositie en vee1! critie'k moet reke
nen.
Sociaal-democraten en Roomscb-Katho-
lieken, gesecondeerd door vrijzinnig-de
mocraten, zullen Dr Colijn en zijn man
nen niet sparen. Waarschijnlijk zullen zij
het in 'het negatieve meer met elkaar eens
zijn dan in het positieve, doc'h gemakke
lijk zal het nieuwe kabinet het niet 'heb
ben. Een reddingsplank heeft groote
waarde; een definitieve brug van solide
constructie blijft toch het ideaal."
De „M a a s b o d e" (R.K.) blijft deze
crisis fataal vinden en ongemotiveerd. Dr
Colijn redde zich weer eens langs de dak
goot, een manoeuvre -die men zich niet te
dikwijls moet veroorloven.
Ofschoon de Katholieke Slaatspartij en
met name de katholieke ministers bij
deze crisis wel heel erg het slachtoffer
zijn geworden 'van Oo'lijn's onberekenbare
spontaneïteit, tóch zal Dr Colijn o-ok nu
zeer zeker 'kunnen rekenen op objectieve
beoordeeling -door de katholieke fractie
van de daden van zijn kabinet a 1 z a 1
eerst moeten vaststaan, dat
men zich parlementair-con
stitutioneel bij bet optreden
van dit kabinet althans kan
neerleggen. Verder zal men het op
dit punt wel met geen mogelijkheid kun
nen brengen! Wij1 twijfelen er geen 'oogen-
blik aan, 'of 'jiuist op het constitutioneel-
parlementair toelaatbare zal deze Kabi
netsformatie met groote scherpte door de
Kamer worden onderzocht.
Er zitten dus geen katholieken in dit
kabinet-Colijn. Bit achten wij 'onder deze
omstandigheden gelukkig.
Naar het schijnt is Dr Colijn wel
teekenend er ook niet in kunnen sla
gen personen van vrijzinnig-democrati-
schen huize, een partij;, 'die hij de 'laatste
verkiezingen sterk aan de winnende hand
bleek, tot zijn ministerie te doen toetre
den. Hij heeft slechts een willig oor ge
vonden bij zijn naaste politieke geestver
wanten, met moeite bij' een enkelen Chris
tel ijk-historiscbe en verder vooral bij libe
ralen of liberaal getinten. Er zitten meer
liberalen in het Kabinet dan in de Ka
mer!
Als een partij 'van 31 meer dan vier
ministers zou leveren, zou een rilling gaan
door niet-katholiek Nederland. Dat een
partij van vier de meerderheid van het
Kabinet levert schijnt normaal.
Het is opvallend, dat Dr Colijn in
christelijken kring erg weinig heeft ge
zocht of gevonden. Zelfs den eigenlijken
triomfator, minister D'e Wilde, vinden wij
niet terug.
Met deze ploeg steefkt Colijn thans in
zee.
'Zij vormt een stel ministers. Is het ook
een kabinet, een ministerie? Met een
lichte wijziging in een bekend woord van
Groen van Prinsterer zouden wij willen
zeggen: Wij zien wel meer dan één homo,
maar geen homogeen kabinet, al zullen
I
Dr J. J. G. van Dijk, minister van
Defensie.
Binnenland.
Het nieuwe kabinet beëedigd.
Regeeringsverklaring van minister Colijn
Boodschap van H. M. de Koningin tot
de jeugd.
Buitenland.
Het Engelsch-Japansche accoord.
Geen Britsche leening aan Berlijn.
Slechts particuliere besprekingen.
Iersche terroristen door „het buiten
land" gesteund.
i
de titularissen van de 'verschillende de
partementen wel op een bepaald pro
gramma zijn ingehuurd. Maar bij de uit
voering daarvan kan zich, bij. zooveel
principieel verschil van inzicht op funda-
menteele punten licht eenige moeilijkheid
voordoen."
De „Avondpost" (Lib.) verheugt
zich ten zeerste, dat dr Colijn als minis
ter-president aanblijft en dat hij er in is
geslaagd een kabinet van knappe man
nen bijeen te brengen.
„Het heeft geen zin, aldus het blad, de
politieke samenstelling van het ka
binet precies na te speuren. Het is geen
rechtsch, ook geen linksch kabinet; in
zekeren zin is het kleurloos; de forma
teur heeft mannen van verschillende
levensrichting, rechts en links, bijeen
gebracht, om een program af te wikke
len, dat stellig kort en krachtig zal zijn
ingesteld op wat deze moeilijke tijd
vraagt.
Wij voor ons zullen naar dat program,
d.w.z. naar zijn voorstellen, het kabinet
beoordeelen. Wij hopen, dat het zeer
krachtig zal voortarbeiden aan de ver
dere bestrijding der werkloosheid. Dit is
een vitaal en eminent volksbelang. Even
als de defensie, die voorop moet staan,
maar die niet de voorziening in andere
nooden mag verstikken. Een beleidvolle,
voorzichtige financiëele politiek zal noo-
dig zijn, en elke sprong in het duister
verdient, wat dit betreft, afkeuring.
Gemakkelijk zal het kabinet het niet
hebben. Een verbitterde oppositie staat
gereed om het te vuur en te zwaard te
bestrijden, en, zoo mogelijk, ten val te
brengen. Maar de natie ziet toe.
Ondanks alle meeningsverschillen zal in
ons volk het gevoel van fair play
overheerschen, en het zal scherp weten
te onderscheiden tusschen lands- en par
tijpolitiek. De roomsch-katholieken zou
den zich wel eens schromelijk kunnen
vergissen, indien zij meenden tegen het
nieuwe kabinet een guerilla te mogen
voeren.
Wij wenschen het nieuwe schip een
goede vaart, met in den top van den mast
niet een partijvlag, maar het rood-wit-
blauw met den oranje-wimpel."
„D e T ij d" (R. K.) wijst er op, dat het
wezen van Dr Colijn's nieuwe Kabinet
hierin bestaat, dat het geformeerd is bui
ten het parlement en de parlementaire
verhoudingen om, en dat het in zijn sa
menstelling geen rekening houdt met de
samenstelling onzer volksvertegenwoordi
ging, d.w.z. met de politieke overtuigingen
van ons volk.
Dr Colijn, die menigmaal onze overge
leverde vrije instellingen met woorden ge
huldigd heeft, tast met deze daad het par
lementaire stelsel zelf aan. Tenzij 'hij van
meening zou zijn, dat de huidige samen
stelling der volksvertegenwoordiging niet
meer de politieke overtuigingen van het
volk weerspiegelt, en dat de enkele ver
schijning van zijn liberaal-getint elftal
in die overtuigingen een groote verschui
ving zal teweeg brengen. D'an zal hij de
Kamer naar huis kunnen zenden en nieu
we verkiezingen houden. Wij; voor ons zijn
er echter zeker van, dat de verschuiving
dan in een andere richting zal gaan dan
de zijne.
D'e volksvertegenwoordiging van haar
kant kan in het optreden van dit Kabinet
niet anders zien dan een aantasting van
haar rechten en haar bestaan zelf
Wij zien dan ook nu een groote crisis,
een groote proeve en beslissing aanbreken
in het Parlement, en de consequenties
daarvan zijn nog niet te bezien. Uit vrees
voor bepaalde consekwenties de beslissing
uit den weg te gaan, ia echter een handel
wijze, die een tijd lang voorzichtig kan
zijn, maar die op den duur de levens
kracht uitput.
op g makkelijke betalingsvoor
waarden. Vraagt inlichting n.
Mr J. A. N. Patijn, minister van Buiten-
landsche Zaken.
Op vragen betreffende den huidigen
toestand in Tientsin en de besprekin
gen in Tokio heeft minister-president
Chamberlain in het Lagerhuis deze ver
klaring afgelegd:
Sinds 15 Juli ztfn preliminaire bespre
kingen in Tokio gevoerd tusschen den
Britschen ambassadeur en den Japan-
schen minister van buitenlandsche za
ken.
Ten einde den weg te effenen voor be
sprekingen over Tientsin, kwam de Brit
sche regeering tot overeenstemming met
de Japansche regeering ten aanzien van
de volgende formule:
„De Britsche regeering erkent ten
volle den huidigen toestand in China,
waar vijandelijkheden op groote schaal
aan den gang zijn. Zij neemt er nota
van, dat zoolang die staat van zaken
voortduurt, de Japansche strijdkrach
ten in China bijzondere belangen hebben
ten aanzien van het behoud der eigen
veiligheid en der handhaving van de
openbare orde in het onder haar controle
staande gebied, en dat zij al die oorzaken
of daden moeten onderdrukken of uit
den weg ruimen, welke hen zullen belem
meren of hun vijand ten goede zullen ko
men.
De Britsche regeering heeft niet het
voornemen eenigerlei daden of maatre
gelen te begunstigen, welke nadeelig
z mden kunnen zijn voor het bereiken
van bovengenoemde doeleinden door de
T".irn:jche troepen en zij zal gebruik ma-
en v ,n deze ge'egenheid m haar poli
tiek in dit opzicht te bevestigen door het
aan de Britsche autoriteiten en de Brit-
he onderdanen in China duidelijk te
maken, dat zij zich moeten onthouden
van dergelijke daden en maatregelen."
Op de hem vervolgens gestelde vraag
of hij de verzekering wilde geven, dat er
geen overeenkomst gesloten zou worden,
bij deze komende onderhandelingen, ten
aanzien van wat ook, dat er op zou zijn
berekend om nadeel toe te brengen aan
de Chineesche valuta of aan de rechten
van Groot-Brittannië om credieten te
verleenen aan de Chineesche regeering,
voor welk doel dit ook zij, antwoordde
Chamberlain in bevestigenden
zin, daaraan toevoegende, dat de be
sprekingen beperkt blij-
ven tot plaatselijke pro
blemen te Tientsin.
Op de vraag van Arthur Henderson,
