De nienwe opdracht aan Dr Coltjn. Polens standpunt inzake Danzig. Prins Bernhard in Drenthe. GELD N.V. Fin. ij. „Zeelandia" Boes Dagblad voor de Provincie Zeeland EERSTE BLAD. gramma. fERTENTIËN In welke richting zal nu worden gezooht? Ontstemming In de R. K.- en de S. D.-pers. Buitenland. Twaalfduizend vloot- reservisten in Engeland opgeroepen. Geweldige lasten voor de defensie in Engeland. Belangrijkste Nieuws. beschikbaar voor den aankoop van een Automobiel >r rustpoozen werd er deden zich geen voor. Zoo bereik- )ggarbergen met de einddoel van hun E. van Hoorn; 22, van Drongelen en N. Christina d. v. A. Verhage; 23, Gorne- n C. Zegers; Tanneke Hamer en A. S. Die- Janna d. v. C. M. er; 26, Dingenus Ja- en P. S. de Footer; V. J. Elve en J. Ze- tn z v. C. M. van, Ta- ijnsdijk; Jacobus z. v. Ridder. achel Alphonsina de eh.; 17, Edumondus ck, 69 j., echtg. van Dscar de Witte 64 j., udenaert. (T. C.) Juli 1939. 875 en 414,4 M. 8,00 10,20 VARA. 12.00 A, 7.30 VPRO, 9,00 11.00—12.00 VARA, 8,16 Bor. 10,00 Mor- teclam. 10,40 Orgel, Esmeralda. 12,00 l)o 15 Ber. 12,45 Gram. ementsorkest. 2,00 „Athene, de Griek- 15 Piano. 3,00 Diseo- m. 4,30 Piano. 5,00 5,30 Jack de Vries' 6,CO Orgel en zang. ïusérie „Memlinc en 7,00 VARA-Kalen- Reizen en trekken". Ber. 7,35 Causerie Svangelie". 8,00' Zang over Amerika. 9,00 Radiotooneel. 9,45 Declam. 10.30 Ber. ndw. 11,00 Hobo en uziek (gram.), 11,55 301,5 M. Algem. or do NCRV. dit. 8,15 Ber., gram. 10,30 Morgend. 11,00 met piano en gram. ntolia en gram. In de m woord tot U". 2,00 uur. 3,00 Kamermuz. im, 5,35 Gram. 6.30 tuinüefh. 7,00 Ber. ur. 7,457,55 Gram. herh. SOS-Ber. 8,15 -oikest. 9,30 Cause- rm. Francke (1663 ANP., act. halfuur, ram. Ca. 11,5012,00 insdag, Vrijdag worden opgeno- echts 75 cent bij betaling. WEERBERICHT. 1 van hedenmorgen iingen: weer; helder; temperatuur 14; mi- 12. g van hedenavond tot eer 19 uur; itijging van tempera- lag geleidelijk toene- ?oog weer, zwakke tot iuidel. richtingen. lenmiddag 3 u.: VRIJDAG 14 JULI 1939 53c JAARGANG No. 241 Uitgave: N. V. Uitgevers-Maatschappij Luctor et Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw" Bureaux Lange Vorststraat 7 0, Qoes Postrekening 44455 - Telefoon 11 bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel j J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28 Abonnementsprijs 12,60 p«r kwartaal Weekabonnementen voor Middelburg Goes en Vlissingen t 0.20 Losse nummers 5 cent Directeur - Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA Advertentiën 30 cent per regel Ingezonden mededeeüngen 68 cent per regeS Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags f 0.75 bij vooruitbetaling Advertentiën onder letter of motto 10 cent extra Bij contract belangrijke korting ■middag 3 u.: 765. r fietsers: 1. In politieke kringen heeft het weinig verwondering gewekt, dat Mr Kooien1 aan H. M. de Koningin ontheffing van zijn opdracht tot vorming van een Kabinet heeft verzocht. En 'ook de nieuwe opdracht aan Dr Co- lijn brengt weinig verrassing. Be vraag is nu in welke richting de heer Colij'n thans een oplossing zal zoe ken en of thans zijn pogen succes zal hebben. De puzzle is nu geworden, zegt de „N. R. Crt.": heeft Dr Colijn, ondanks de mislukking van zijn vorige poging en die van Mr Kooien, werkelijk nog eenige hoop op een compromis met zijn r.k. ambtge noot van sociale zaiken, of heeft hij hoop, een kabinet op andere wijze te kunnen samenstellen (waaronder begrepen: het tegenwoordige kabinet te reconstruee- ren)? Het „V a d e r 1 a n d" oordeelt, dat de positie van Dr Colijn door het falen van een anderen formateur, thans uiteraard wel iets anders is dan toen hij de eerste opdracht kreeg. Of zijn positie sterker zal zijn, hangt af van de richting, waarin hij ditmaal zal werken. Kansen heeft hij altijd nog wel als 'hij zou trachten een ministerie te vormen vanpolitieke beteekenis, een kabinet op een niet al te smalle basis. Dat hem dit den vorigen keer niet is gelukt, zegt nog niet alles ten aanzien van pogingen;, welke hij thans in het werk gaat stellen. Zijn programpunten, welke hij destijds aan de zes fractievoorzitters heeft voor gelegd, zijn nog steeds bruikbaar. Deze punten schijnen het volgende te hebben ingehouden ongerepte handhaving van onze zelfstandigheids- en neutraliteitspo litiek; benadering van het begroot! ngs- evenwicht door bezuinigingen; krachtige versterkng van de maritieme defensie van Nederlandsch-lndië. Het tweede punt zal wel het struikelblok zijn geweest omdat dit verband houdt met de kern van de heele kabinetscrisis. Deze punten blijven, zooals gezegd bruikbaar, maar de bruikbaarheid zal in het eene geval grooter zijn dan in het andere. Het grootst moet zij wel zijn bij het zoeken naar medewerkers voor een zakenkabinet, of programkabinet, hoe men het noemen wil. Het struikelblok zou echter wel eens onoverkomelijk kunnen blijken1, als weer wordt gestreefd naar een kabinet met een politiek karakter. Het blad zou aan een kleurloos zaken- ministerie de voorkeur geven, waarbij dan echter een plaats ware in te ruimen voor den tegenwoordigen minister van defensie. De „Standaard" ziet allerlei onze kerheden. Eén er van is deze; Van zeer veel belang is, of als vaststaande mag wor den aangenomen, dat een opdracht tot vorming van een Kabinet aan een ander vooraanstaand Roomsch-Katholiek wij noemen mr Verschuur 'en dr D'eckers niet zou kunnen slagen, hetzij omdat men van die zijde geen formatie onder 'R.K. leiding wenscht, hetzij1 omdat men geen samenwerking begeert tusschen R.K. en öoc.-Dem., eventueel gesteund door Vrijz. Dem. en Chr. Histori'schen. Aangezien op dit oogenblik ook te de zen aanzien alle zekerheid ontbreekt, moeten wij de ontwikkeling der gebeurte nissen afwachten. Wij hopen, dat deze bevredigend zal zijn. Onbevredigend zou zij voor ons zijn, wanneer door Dr Colijn een Kabinet werd gevormd, dat slechts op zeer korten le vensduur kan rekenen. De „Maasbode" (R.K.) schijnt min of meer geprikkeld. Dat het een1 stichtend slot zou zijn, als r Colijn al of niet met een meer of min- er^f"6r^ Serec01lstrueerd kabinet zou aanblijven kunnen wij in de verste verte met 'beweren. ®et begint alles tezamen bedenkelijk ei te lijken op de onverkwikkelijke ge- ledenis van 1935, waarvan wij, ka- o ïeken, geen al te aangename herinne- nng hebben. Vadat Colijn, zooals ieder had kunnen crn1?1'811' ^evbmnd met zijn van de ivnn .meerderheid der volksvertegen- dra afwijkend standpunt, de op- kaf£ r ,moeten teruggeven, kwam een faam formateur aan bod. Ook hij aWe 111 een haast hopelooze taak. I En nu springt Dr Colijn weer als een i duiveltje uit het doosje. Wij herhalen, stichtend is het niet, en het accentueert de verantwoordelijkheid van hem, wie het dan ook zijn mag, die deze crisis veroorzaakte. Toen de crisis uitbrak hebben wij aan stonds als onze opinie gegeven: laten de Katholieken en Dr Colijn voorioopig scheiden; samenwerken gaat toch niet; het is voor beide partijen het beste. Als Colijn op het standpunt, bij het uitbreken van de crisis ingenomen, zou blijven staan, dan handhaven wij dit in zicht, 'ook wat betreft de nu ingetreden phase van de crisis, ten volle. Dan is trouwens scheiding het eenig mogelijke; de katholieken kunnen er eenvoudig niet aan denken, hun standpunt, dat daaren boven het standpunt der groote meerder heid is, voor dat wan Dr Colijn prijs te geven. Het (R.-K.) „Dagblad van N.- Brab. en Zeeland" toont zich bui tengewoon verstoord en spreekt smalend van „een peleton van oude heeren, die wekenlang onder elkaar keuvelen over de vraag of het steenrijke Holland een paar honderd millioen zou durven leenen voor het bouwen van slagschepen en de bestrijding der werkloosheid". Het blad begrijpt niet waarom de op lossing niet in andere richting wordt ge zocht. Er is toch in de huidige Kamer een groote meerderheid voor een nationaal program, waarin de versterking van de weermacht met de bestrijding der werk loosheid, alsmede een gezond mone tair beleid (zie boven!) zouden voor op staan en waarbij een redelijke ver deeling van nieuwe lasten zou zijn ge garandeerd. „Het Volk" (S.D.) tapt uit ongeveer hetzelfde vaatje. Het acht dezen gang van zaken in hooge mate onjuist. „Het zou toch op zijn minst voor de hand hebben gelegen, dat een figuur, die wél in de nieuwe economische op vattingen der welvaartspolitiek gelooft, een kans had gekregen. Hoe de advie zen, die het staatshoofd heeft ontvangen, hebben geluid, is ons uiteraard onbekend, maar het is in hooge mate teleurstellend, dat zelfs de mogelijkheid om een moe diger sociale en economische politiek in te luiden, niet wordt beproefd." Tenslotte de „Rotterdammer": We kunnen ons thans niet in bespiege lingen verliezen, hoe de oplossing waar schijnlijk zal zijn. Maar dat D'r Colijn re delijke kansen van slagen heeft, staat o.i. vrij vast. Blijkbaar ziet hij na de mis lukking van Dr Kooien een uitweg. Het staat echter niet zóó, dat het kabinet on gewijzigd zal blijven. Zocht men het in die richting, dan zou de Koningin een voudig weigenen om het gevraagde ont slag te verleenen. De nieuwe opdracht wijst in een andere richting. Naar gemeld wordt, heeft Dr Colijn den oud-minister van waterstaat, Jhr Ir O. C. A. wan Lith de Jeude uitgenoo- digd om heden Vrijdag een onder houd met hem te hebben. Dit zou er op kunnen wijzen, dat Dr Colijn op dit oogenblik bij zijn formatie pogingen nog een. andere oplossing op het oog heeft dan de samenstelling van een kabinet op louter rechtschen grond slag. WAARTOE WARSCHAU BEREID EN NIET BEREID IS. De Poolsche pers wijst er nadrukkelijk op, dat de regeering nog steeds bereid is, de geschilpunten, die haar van de Duit- sohe regeering scheiden, de kwestie-Dan- zig en den corridor, langs den weg van onderoandelingen in een vreedzame sfeer te regelen. Politieke kringen in Warschau herin neren in dit verband aan de redevoering van Beck van 6 Mei j.l., waarin hij ver klaarde, dat, opdat het woord „vrede" een volle werkelijke waarde zou krijgen, twee voorwaarden vervuld moesten wor den, n.l. vreedzame bedoelingen en vreed zame metboden van actie. Ten aanzien van de corridor-kwestie is de Poolsche regeering bereid voorstellen te bestudeeren, die er toe strekken, het Duitsche verkeer door Pommeren naar Oost-Pruisen te vergemakkelijken, o.m. op het gebied der wegen. Maar het is natuurlijk volstrekt uitgesloten, dat deregeeringooiteenvraag in overweging zou kunnen nemen betreffende instel ling dwars door het Pool sche Wojwodeschap Pom meren van een exterritori ale Duitsche strook, die volgens berichten uit Duit sche bron bijna 20 kmbreed zou hebben moeten z ij n. Wat Danzig betreft, ver klaart men, dat deze kwe^ tie weinig ruimte laatvoor een compromis. Aan den eenen kant kan de Duitsche meerderheid der vrije stad zich vrijelijk ontwikkelen van nationaal, cultureel en ideologisch stand punt bezien, zij bezit haar regeering en haar partijbestuur. Aan den anderen kant kan Polen de kwestieADanzig slechts be schouwen door zich te stellen op het ge bied „der Poolsche rechten en handels belangen". Het kan niet toestaan, dat deze in welk opzicht ook beperkt worden. Overigens echter zou men de mogelijk heid onder de oogen kunnen zien van een compromis op juridisch plan voor een re geling van de positie van Danzig als vrije stad. De Poolsche regeering heeft Duitsch land op 26 Maart reeds aangeboden ge zamenlijk het bestaan te waarborgen van de rechten der vrije stad. Op dit aanbod is geen antwoord ontvangen. Ook hier zal Polen nooit toestaan, dat het gebied van Danzig geplaatst zou worden buiten de Poolsche douanezone en nog minder dat een „Anschluss" van Danzig bij Duitschland verwezenlijkt zou kunnen worden. De „Danziger Vorposten", het officieele orgaan der nationaal socialistische partij in Danzig, stelt zich op het standpunt, dat Polen de verklaring van Hitler over het „Duitsche karakter van Danzig" niet begTepen heeft. Zeker zijn onderhandelingen mogelijk, dooh ziji zouden slechts zin hebben, als van den kant van Polen het voornemen bestaat, de houding te laten varen, welke hierin bestaat, dat men zich vastklampt aan de kunstmatige constructie van Ver sailles, waarvan in twintig jaren de bouw valligheid wel is bewezen. De Danziger autoriteiten hebben een reeks maatregelen genomen om den in vloed der geestelijkheid op de inwoners van Danzig te beperken. De senaat der vrije stad heeft besloten de godsdienstles sen op de D'an'zigsohe scholen op te heffen Deze lessen zullen vervangen worden door lessen in de nationaal-socialistische leer. Religieuze boeken mogen nog slechts in enkele boekwinkels, die daartoe een speci ale vergunning hebben, verkocht worden. In het Lagerhuis 'heeft Chamberlain medegedeeld, dait 12000 bij: de reserve ge plaatste gepensionneerde vlootofficieren en -manschappen tegen 31 Juli zijn opge roepen om deel te nemen aan de vloot- en luchtoefeningen, die in Augustus en Sep tember gehouden zullen worden. Verwacht wordt, dat de oefeningen on geveer zullen duren tot de derde week in September en dat de reservisten weer naar huis zullen kunnen gaan, wanneer aan het einde van deze maand de sche pen weer in de reserve zullen zijn opge nomen. Bij de indiening van de begrooting in derde lezing heeft Sir John Simon ge sproken over de financieele positie van Engeland en gezegd voor dit financieele jaar ongeveer 1320 millioen pond sterling aan uitgaven te hebben geraamd. Daar van zullen 942 millioen worden verkregen uit ontvangsten en 380 millioen door het opnemen van leeningen. De totale opgaven voor de verdediging die reeds waren opgegeven tot een bedrag van 580 millioen, zullen mogelijk worden verhoogd tot 630 millioen, doch zullen in wezen 730 millioen beloopen. Slechts een deel van de financieele be hoeften van dit jaar zal in de vlottende schuld kunnen worden opgenomen. Daarom zal het te gel e- genertij'd noodzak el ijk z ij n den beleggers, grooten en kleinen, te vragen op zoo Als onderdeel van zijn tweedaagsch bezoek aan Drenthe heeft Prins Bern hard gistermiddag 'het dorp De Wijk be zocht, waar op het fokveedag-terreln Voorwijk van den commissaris der Ko ningin in Drenthe, Mr Dr R. H. baron de Vos van Steenwij'k, een collectie van het beste Zuid-West Drentsche zwartbonte fokvee stond opgesteld. De Prins heeft het bijeengebrachte vee met veel belangstelling bekeken. Z. K. H. werd daarbij voornamelijk van voorlich ting gediend door den heer Nijsingh, die als fokker zijn bedrijf uitoefende in De Wijk. Verscheidene bekende stieren werden afzonderlijk voorgebracht en ook werden eenige collecties afstammelingen van de beroemdste vaders bezichtigd. In totaal waren er een negentig uitgezochte dieren aanwezig. Do belangstelling voor het hooge be zoek was zeer groot; niet alleen uit De Wijk, maar ook uit het nabij gelegen Meppel waren drommen toeschouwers bij den ingang van het terrein en op de daarheen voerende wegen aanwezig, die den Prins zoowel bij aankomst als bij zijn vertrek hartelijk toejuichten. Na het bezichtigen van het rundvee werd de tocht voortgezet naar Frederiks- oord, waar Prins Bernhard de tuinbouw school bezocht. Daar bood een der leer lingen den Prins eenige foto's van de school aan. Te ruim half zeven arriveerde Prins Bernhard in de Drentsche hoofdstad. Reeds geruimen tijd te voren waren de straten gevuld met Assenaren, die den Prins bij zijn eerste, zij het onofficieele bezoek wilden verwelkomen. In een snel tempo werd, voorafgegaan door de mo torpolitie, een korte rondrit door de rijk met vlaggen getooide stad gemaakt, en overal steeg, bij het passeeren van de aut'o, hartelijk gejuich op. Na het diner verscheen Prins Bernhard om half tien op het balkon van de ambts woning om de hulde van vele Asser ver- eenigingen in ontvangst te nemen. Aan het défilé namen 1600 personen deel. De Prins was zichtbaar verrast door dit massale en 'spontane huldebetoon. ruim mogelijke schaal bij te dragen aan de nieuwe defensieleening. Spreker heeft het vertrouwen, dat aan dezen oproep gehoor zal worden gegeven. Het huis heeft vervolgens met 206 tegen 141 stemmen een motie der labourpartij verworpen, waarin werd voorgesteld, het wetsontwerp niet aan te nemen. Vervol gens werd het wetsontwerp' in derde le zing aangenomen1 en doorgezonden naar het Hoogerhuis. Simon zette uiteen, dat de begrooting voor dit jaar 1400 millioen zal beloopen en dat meer dan 900 millioen uit de be lastingen zal moeten wordén verkregen. Wijst mij een ander land ter wereld met onze bevolking, zei spr., dat, wanneer het voor dezen enormen last gelaatst is 900 millioen ban vinden uit dagelijlksohe be lastingen. ENGELANDS STERKE LUCHTMACHT. Weldra 1000 vliegfulgen per maand. Dat Engeland zich in den tegenwoor digen „strijd der zenuwen" en ondanks den slechten gang der onderhandelingen te Moskou zoo vol zelfvertrouwen toont en toonen kan, is voor een niet gering deel te danken aan den geweldigen groei van Engeland's luchtmacht, meldt de Un. Press. De maandelijksche productie van oor logsvliegtuigen bedraagt op het oogen blik rond 800. Dit aantal stijgt echter nog voortdurend en waarschijnlijk zal het in September 1000 bedragen. Maar ook dan is de grens niet bereikt. Overal in den lande worden nieuwe fa brieken ingericht en oude uitgebreid. In Australië en Canada wordt een produc tie op groote schaal voorbereid. In de Vereenigde Staten worden vliegtuigen aangekocht. In het begin van dit jaar bedroeg de maandelijksche aanwas van de Britsche luchtvloot nog slechts 400, wel een be wijs van de snelheid, waarmede de pro ductie de laatste maanden is uitgebreid. Engeland zal in het komende voorjaar een eerste linie-sterkte hebben van 2370 toestellen in de eskaders van de Metro politan AF met bovendien een reserve van 30 percent in de gevechtsklasse en een ongenoemde toeneming in de reser ves voor de bommenwerpers. Er zal een minimum van 500 eerste linie-toestellen zijn bij de RAF, gestationneerd in de verschillende deelen van het Empire. Een belangrijke kwestie is natuurlijk de productie in oorlogstijd. Men gelooft, dat de Britsche regeering actieve voor- Dit nummer bestaat uit 2 bladen. Binnenland. Beschouwingen over de kabinetscrisis. Rijtijdenbesluit 13 Aug. a.s. in werking. Buitenland. De gToei van de Engelsche luchtvloot. Engelsche vloot-reservi-sten onder de wa penen geroepen. Groote uitgaven voor defensie in Enge land. Het Poolsche standpunt inzake Danzig. op gemakkelijke betalingsvoor waarden. Vraagt inlichtingen. bereidselen treft, om in staat te zijn, in oorlogstijd 35.000 a 40.000 toestellen per jaar te fabriceeren. Terecht of ten onrechte heerscht in sommige Britsche kringen de meening dat, althans ten deele, de machines van de Duitsche luchtmacht niet op het zelf de niveau staan als die van de RAF. Wanneer de Britsche productie in Sep tember een maandelijksch totaal van 1000 bereikt zal hebben, zal zij naar ver wachting de Duitsche productie met die van 't vroegere Tsjecho-Slowakije even aren. En dan is een productie hooger dan die van de Duitschers, naar men ge looft, zeker te bereiken. TOCH RUSSISCH-DUITSCHE HANDELSBESPREKINGEN. Reuter verneemt, dat nog steeds offi cieuze besprekingen in Moscou gaande zijn over de uitbreiding van den Rus- sisch-Duitschen handel. Wanneer de Duitsche delegatie, bestaande uit voor aanstaande industriëelen en zakenlieden, haar rapport heeft voltooid, zal deze zaak vermoedelijk officieel tusschen bei de regeeringen in behandeling worden genomen. Intusschen weigert men in of ficieele kringen te Moscou eenige inlich ting te geven. De Berlijnsche correspondent van de „Figaro" bericht, dat de Duitsche regee ring voornemens zou zijn Rusland een crediet van 75 millioen pond (ongeveer 670 millioen gulden) aan te bieden over een periode van twee jaar. HEEFT ITALIë TRIëST AAN DUITSCHLAND VERPACHT? Een speciale verslaggever in Zwitser land van het Fransche blad „Excelsior" schrijft, dat te Zürich berichten binnen kwamen, volgens welke Italië de haven van Triest voor den tijd van tien jaar aan Duitschland zou hebben verpacht. Duitschland zou toestemming hebben ge kregen, te Triëst nieuwe silo's en groote dokken te bouwen, en het zou voor nemens zijn er een luchtvaartbasis aan te leggen. Ook zouden er scheepsbouw- werken worden opgericht. Zeker is, dat de Duitschers op het oogenblik in de ha ven van Triëst groote werken uitvoeren. Sedert de inlijving van Oostenrijk werd de geheele uitvoer van dit land over Hamburg geleid en heeft Triëst 1.200.000 ton van zijn vervoer verloren. ACTIEVE BRITSCHE PROPAGANDA IN DUITSCHLAND? Het Duitsche Nieuwsbureau meldt uit Berlijn: De laatste weken wordt Duitschland overstroomd met een vloed van schijnbaar par ticuliere brieven, die per post uit Engeland komen. Al deze brieven worden geschreven om te trachten het Duitsche volk tegen zijn leiding op te zetten. Eerst onlangs werd weer een groot aantal brieven ontvangen van „Stephen King-Hall", die zooals het D.N.B. zegt „op domme manier" tracht den „Lie- ben deutschen Leser" te bereiken, om zoo in het Duitsche volk een defaitisti sche stemming te verwekken. Bizonder goed ingelichte en ingewijde kringen hebben vastgesteld, dat de heer „Stephen King-Hall" in het geheel niet de particulier is voor wien hij zich uit geeft, maar dat hij daarentegen in dienst staat van de onlangs opgerichte propa- ganda-afdeeling van het Foreign Office en dat de Britsche minister van Buitenlandsche zaken, Lord Halifax persoonlijk, niet alleen dezen brief kent, maar

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1939 | | pagina 1