Nationaal Kabinet op komst? N.V. Hendrikse C= Bank Goes Het vergaan van de Thetis. Dagblad voor de Provincie Zeeland Rustiger sfeer rond Danzig. WOENSDAG 5 JULI 1939 53e JAARGANG - No. 233 De financieele geschil punten in het Kabinet. T.FABERYDEJOMGE Buitenland. Collectieve stap van drie landen te Berlijn? De bultenlandsche leeningsdienst in Danzig. Verkiezingen in Finland Begon men te laat met reddingspogingen? Verklaringen van Kapitein ter zee Oram* Belangrijkste Nieuws. Compagnie Fran$aise des Fétroles 4K% OBLIGATIËN a 97H Bezoek van Minister Funk aan ons land. Binnenland. Uitgave: N. V. Uitgevers - Maatschappij „Luctor et Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw" Bureaux Lange Vorststraat 7 0, does Postrekening 44455 Telefoon XI jIJkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel J. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 26 Directeur - Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA Abonnementsprijs f2,59 per kwartaal Weekabonnementen voor Middelburg Goes en Vlissingen f 0.20 Losse nummers 5 cent Advertentiën 30 cent per regel Ingezonden mededeeüngen 60 cent per regel Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags 10.75 bij vooruitbetaling Advertentiën onder letter of motto 10 cent extra Bij contract belangrijke korting Uit Den Haag wordt gemeld, dat Dr Colijn streeft naar een Kabinets formatie op zoo breed mogelijke basis. Een bespreking met de voorzitters van de zes groote Kamerfracties, die hedenmiddag zal plaats hebben, wijst in deze richting. Dit bericht doet eenigszins vreemd aan. Dr Colijn heeft er toch herhaaldelijk op gewezen, dat de moeilijkheden in den boezem van het Kabinet, door ver breeding van de basis, zeker niet min der zouden worden. Het is niet onmogelijk dat de Kabi netsformateur de internationale span ning van dien aard acht, dat de vor ming van een „nationaal Kabinet" aan beveling verdient. Maar hoe zullen de interne moeilijk heden worden opgelost, als in het Ka binet ook zitting krijgen een of meer Soc. Democraten, die ten opzichte van de door Dr Colijn gewenschte finan- cieele politiek beslist afwijzend staan? Het heeft eenige verwondering gewekt, toen dezer dagen de R. K. „Maasbode" meedeelde, dat het bij de Kabinetscrisis tenslotte om een bedrag van slechts f 10 millioen ging. Onwillekeurig kwam de vraag op: Was het noodig het daarvoor en dan in dezen gespannen t ij d, tot een Kabinetscrisis' te laten komen? In verband hiermede verdient de aan dacht, wat de parlementaire redacteur van „De Standaard" schrijft: Minister de Wilde had eigenlijk minder bezwaren tegen bepaalde uitgaven dan wel tegen bet ontbreken van denoo dige bezuinigingen, die bet tegenwicht hadden behooren te vormen van nieuwe voor bet eerst opgebrachte of uit het normaal accres voortvloeiende uit gaven. Zien wij het goed, dan werd waarlijk niet alleen aan minister Hommei de eisoh tot bezuiniging gesteld. Onlangs hebben wij becijferd, dat het voor de begrooting voor 1939 ging om ongeveer f50 millioen te vinden en bet zou dwaas zijn een dergelijk bedrag op één departe ment te willen bezuinigen. Wanneer „De Maasbode" d'an ook weet te vertellen, dat het om slechts f 10 millioen gaat, moet het Had zich vergissen. Misschien gaat het om tien millioen bij' Sociale Zaken, maar dan moeten de andere departementen toch nog veertig millioen bezuinigen. Wiji zullen ongetwijfeld de plank niet ver misslaan, wanneer wij aannemen, dat Br 'Colijn aan alle ministers heeft ge vraagd de grootste zuinigheid te betrach ten. Dat daaraan bier en daar nog wel wat ontbrak, hebben wij bij de behande ling der verschillende begrootingen wel gehoord.^ Wij berinneren er aan, hoe b.v. het vorig jaar bij de 'behandeling dor justitiebegrooting de heer van Dijken pro testeerde tegen de uitzetting der uitgaven met rond 1K millioen boven de begroo ting van 1938. Dit bedrag werd aange vraagd voor allerlei mooie dingen, die eohter met het oog op de budge-taire po sitie moeilijk konden worden verantwoord In December maakte de heer Van den Heuvel zioh ongerust over de stijging met 6 7 pot. van de uitgaven op de begroo ting van Economisch© Zaken. Trouwens, ook bij1 Sociale Zaken waren het niet alleen de directe uitgaven voor steun, welke een accres te zien gaven. Be zwaar moest ook worden gemaakt tegen de verhooging van verschillende artikelen voor personeelsuitgaven, zoo wel bij, het departement als bij; de daaron der resso-rteerende diensten, zooals de Ar beidsinspectie. Het zou dan ook, in het licht van deze klachten, begrijpelijk zijn, dat een einde werd gemaakt aan alle extra sa 1 a- risver hoogingen en dat boven dien streng werd gewaakt tegen het over schrijden der verschillende begrootings- Posten, een euvel, dat maar al te dikwijls voorkomt, gezien de vele suppletoire be grootingen. Een ander punt van belang betreft de verder© overheveling naar buitengewoon. Men zal zich ver moedelijk nog herinneren, hoe minister De Wilde op dit terrein een deel der Ka mer zoo ver mogelijk tegemoet kwam, zoo ver zelfs, dat mocht worden gevraagd, of men zoodoende niet de grenzen van een voorzichtig beleid overschreed. In ieder ge val moet men daar naar toe, dat de on derscheiding gewoonbuitengewoon weer scherp in het oog wordt gevat. En hoe staat het met Indië? De uitla ting van minister Wel ter in de Tweede Kamer doet vermoeden, dat ook met be trekking tot de d e f e n s i e b ij d r a g e van Nederland aan Indië in het thans demissionaire Kabinet ver schil van gevoelen bestaat. Zoo ziet men, dat. er inderdaad, zooals „De Volkskrant" concludeert, nog wel an dere geschilpunten (kunnen) zijn dan de uitgaven voor werkloosheidsbestrijding. Wiji begrijpen, dat de Roomsche bladen dit punt naar voren schuiven; maar billijk is bet niet. Zoo wekt het den schijn, dat bezwaar wordt gemaakt tegen een reëele verantwoorde werkloosheidsbestrijding, terwijl het toch voor de band ligt, dat be zwaar bestond tegen kostbare plannen, waarvan de nood-zakelijkheid niet kan worden aangetoond. Dat minister Romme, zo-oals „De Maas bode" mededeelt, tooh reeds met zij-n be grooting beneden het eindcijfer van 1939 was, is- in bet licht van het dalend werk loosheidscijfer, begrijpelijk. Dat is geen bezuiniging en kan dus onmogelijk dezen bewindsman als een verdienste worden aangerekend. JUWELIER - HORLOGER LANGE KERKSTRAAT 30 - GOES Poolsche ambassadeurs uit Londen en Parijs plegen overleg met Beek. Uit Warschau wordt gemeld, dat Rac- zyns-ki, -de Poolsche ambassadeur te Lon den, die gisteravond per vliegtuig te Warschau is aangekomen, 'direct vers-lag zal uitbrengen aan minister Beek. Het feit, dat -de Poolsche commissaris- generaal te Danzig nog geen nota aan den -Senaat-heeft overhandigd, -de aanwe zigheid van R-aczynski te Warschau en het overleg van den Britschen en den F-namschen ambassadeur resp. met Hali fax -en Bonnet, hebben aanleiding gege ven tot de meening, dat een gemeen- schappe-lijke stap der drie mogendheden zo-u worden overwogen. Naar Havas uit Warschau meldt, is ook No-el, de Fransohe ambassadeur te Warschau!, aldaar uit Parijs aangeko men. Geen Britsche pressie op Polen. Na de dagen van koortsachtige span ning op het einde der vorige week schijnt voorlo-opig een kalmer periode te ver wachten. De Duitsche pers heeft met haar ge bruikelijke uitbundigheid het buitenland aansprakelijk gesteld voor de paniek stemming der laatste dagen en verklaart thans, dat alles in Danzig in orde is, al wordt daaraan toegevoegd, dat Duitsch- land methodisch zijn doel zal verwezen lijken. F!r is, zoo zegt men, nog maar de kwestie, de vereischte formule te vinden. De Duitsche bladen zetten nu bun cam pagne weer voort tegen de z.g. omsinge- lingspolitiek van Engeland. Tégenover Frankrijk poogt de pers een gematigde houding aan den dag te leggen. Reuter meldt uit Londen: Een mede- deeling in een der Londenscbe bladen, volgens welke thans pressie wordt uitge oefend op de Po-olscbe regeering, om met Dhitscbland in onderhandelingen te tre den, wordt in officieele E-ngelsche krin gen categorisch tegengesproken. Verklaard wordt, aldus de diplomatieke medewerker van Reuter, dat er volkomen en absoluut vertrouwen heerscht tusschen Polen, Frankrijk en Groot-Brittannië. WAT POLEN ALS EEN VIJANDIGE DAAD ZAL BESCHOUWEN. „Iedere poging, het statuut van Danzigi te schenden". Ofschoon de Poolsche regeering tot dusver nog geen nota aan Berlijn gezon- denbeeft, noch aan Danzig, is bet toch zeker, dat iedere poging, het statuut van Danzig te schenden, door Polen be schouwd zal worden als een vijandige daad en dat in overeenstemming hier mede zal worden gereageerd. Volgens -de „Kurjers Polski" zal Cho- dacki inlichtingen inwinnen omtrent de beteekenis van de versterkingswerken in de vrije stad en er op wijzen, dat zij met alle statuten in strijd zijn. De leenlngsnv waarop dei betalingen zijn gestaakt. De bank van Danzig heeft een verorde ning gepubliceerd, waarin wordt medege deeld, dat tot nader order de betaling op den dienst der buitenlansche leeningen wordt stop gezet. Het betreft met name de leening van de stad Danzig van 1925 op het tabaksmono- polie, de leening van 1927 der haven-com missie, de tramleening van 1927, de lee ning van het lucifersmonopolie van 1928 en de pondsterlingleening voor de haven en tramwegen. Deze maatregel schijnt te zijn genomen om de Bank van Dan-zig in staat te stellen in de tengevolge van de jongste militaire maatregelen toegenomen financieele be hoeften der Vrije Stad te voorzien. Er worden volgens Reuter pogingen gedaan om te voorkomen, dat het toeris tenverkeer en -de transito-handel te lijden zullen hebben van de nieuwe monetaire maatregelen. -Ook wordt gezegd, dat de Poolsche boy cot van uit Danzig afkomstige goederen een sl-echte uitwerking beeft gehad op de financieele positie van Da-nzig. Verder is het een hek-end feit, dat de handel in hout, haring en zaden na de invoering der anti- Joo-dsche wetten voor een belangrijk deel uit Danzig is- verdwenen, daar deze- be drijven geheel in J-oodsche handen waren. De nieuwe wetten kunnen worden uit gelegd als te- zijn een nieuw wapen, dat veeleer tegen Polen is gericht dan dat 'het wordt ingegeven -door financieele noodzaak. MONGOOLSCHE TROEPEN OMSINGELD? Japansche perschef vervangen. Van -de Mongoolsch-Mandsjoekwosche gren-s wordt ge-meld, dat de Japansche troepen er in geslaagd zijn, Maandag avond hiji de Khalarivier ongeveer 4000 Mongo-O'lsche soldaten te omsingelen. Ne gen Mo-ngoolsche vliegtuigen werden neer geschoten. Havas meldt, dat kolonel Kawahara, de leider van den persdienst van het Kwan- toengleger, reeds verleden week door ko lonel Ka-tob vervangen is. Het is Kawa hara geweest, die de sensationeele berich ten over de groote overwinningen van de Japansche luchtmacht in den strijd met de Mongool-sche vliegtuigen seinde. Nabiji Nomo-nhan worden 4000 man Mongoolsche troepen samengetrokken. Dé Japansche- troepen maken zioh ge reed een tegenaanval te doen. DE OPENING VAN HET ALBERTKANAAL IS UITGESTELD TOT HET VOLGEND JAAR De officieele opening van het Albert- kanaal is met instemming van den koning uitgesteld tot het volgend jaar. De minis ter van Openbare Werken is van oordeel, dat het verkeer niet hervat kan worden, voordat algeheele veiligheid is bereikt. Een bijzondere commissie, bestaande uit ingenieurs, hooge ambtenaren en hoogleeraren, is heiast alle werken na te gaan en alle maatregelen te nemen, welke de veiligheid en de sterkte van de dijken kunnen waarborgen. De minister is voor nemens ook een beroep te doen op Neder- landsohe deskundigen, ten einde ook hun oordeel te vernemen. MUSSOLINI TEVREDEN OVER DEN OOGST. In een bijeenkomst van -de graancorpo- ratie heeft Mussolini verklaard, dat de graanoogst dit jaar bevredigend is en on geveer het cijfer van verleden jaar, n.l. 80 millioen quintaal, benadert. De Duce wees er -even-wel op, dat voor de dekking van de behoeften der bevolking 85 milli oen quintaal noodig is. De corporatie -besloot vervolgens een standaardtype voor het meel vast te stel len, waardoor de kwaliteit van het brood nog verbeterd kan worden. Ook heeft zij de- prijzen van mais en rij-st vastgesteld en bepaald, hoeveel mais er in de voor raadschuren moet worden opgeslagen. FASCISTISCHE PARTIJ GEHALVEERD Zaterdag en Maandag zijn in Finland verkiezingen voor den Rijksdag gehouden. Blijkens den niet-officieelen uitslag heb ben de regeeringspartijen (sociaal-demo craten, agrariërs en liberalen) winst ge boekt, evenals' de conservatieve partij. Het aantal zetels van de fascistisch ge tinte vaderlandsche volksbeweging, de I. K. L. (de beginletters van den Finschen naam), de opvolgster van de verboden Lappo-beweging, werd gehalveerd. De sociaal-democraten kwamen van 83 op 85 zetels, de agrariërs van 35 op 56, de liberalen van 7 op 8. De conservatieven gingen van 20 tot 23 zetels vooruit, -de Zweedsohe volkspartij daalde van 21 op 17 zetels, de vaderland sche volksbeweging zag haar zeteltal van 14 tot 7 inkrimpen. Het échec der vaderlandsche volksbe weging is daarom te merkwaardiger, om dat zij- den wind in zeker opzicht me© had. In November van verleden jaar was zij door -de regee-ring verboden, welk verbod door den rijksdag was goedgekeurd. Niet temin verklaarde de rechtbank te Hel- sin-ski, door welke bet verbod moest wor den bekrachtigd, -dit voor onwettig. Gisteren is het gerechtelijk onderzoek inzake -den -ondergang van de „Thetis" voortgezet met het kruisverhoor van ka pitein-ter-zee Oram, -die verklaarde, 'dat de laatste proefvaart van een onderzee boot voor de overdracht niet noodzakelij kerwijs als een gevaarlijke onderneming behoeft te worden beschouwd. Hiji zeide verder, dat er niet abnormaal .veel menschen aan boord waren, omdat het hij zulk een proefvaart noodzakelijk is een groot-er aantal opvarend-en aan boord te hebben, -daru alleen -de beman ning. Hij: .verklaarde dat -de admiraliteit om 4.40 des middags een signaal had moeten krijgen dat de -onderzeeboot weer boven gekomen was. Toen -omT 4.45 uur, dus vijf minuten -over tijld, dit signaal nog niet ontvangen was, hadden onmiddellijk maatregelen genomen moeten worden. „He-t is altijd een zaak voor onmiddellijke attentie, als een onderzeeboot niet het signaal geeft, dat zij weer boven geko-men is," aldus -deze getuige. In-dien imien -de sleepbooten -om b.v. half z-es 's middags gelast had om uit te varen, zouden zij' -om acht uur 's avonds al boven -de Thetis zijin aangekomen. Indien men onmiddellijk een vliegtuig had uitgezon den, zou het -tot negen uur 's avonds nog v-oldo-ende licht 'hebben -gehad om het S.OiS.-te-ek-en van de onderzeeboot, de signaalroepboei, waar te nemen. Voorts verklaarde Oraml, -dat in ver band m-et het getij- de tijd voor het prac- tisch mogelijke reddingswerk te kort was. Hem werd toen de vraag gesteld: Is de red'dingsmogelijkheid verminderd door het uitstel bij -het waarschuwen van -de sleepboot? „Dat zou ik niet -durven beweren," was het antwoord. De volgende vraag was: Noemt u het niet te laat, -dat pas om 6.45 u. 's middags de Brazen, die op 55 imijl afstand was, werd gewaarschuwd, in plaats van -da-t onmiddellijk alarm werd gemaakt voor alle schepen in de buurt? Hierop antwoordde 'Oïam: Ik was in de onderzeeboot,, dus daar 'kan ik niet over o-ordeelen. Hierop izeide een van de advocaten van de civiele partij: „Ik zou de stelling wil len verdedigen, dat de ware oorzaak van -de ramp 'het uitstel is bij het zenden van red-dingsimateriaal.Ik zo-u ook de stel ling willen verdedigen -dat er te veel men schen aan boord waren." Oramj: Ik heb al gezegd, dat zooiets slechts een veronderstelling kan zij'ni. Ik heb -gisteren al gezegd, dat ik geloofde, dat er nog genoeg lucht was tot d-rie uur 's middags." Een andere ad-vocaat sprak to-en o-ver de mogelijkheid, de -gecomprimeerde lucht, die in de onderzeeboot aanwezig was, te gebruiken. Het antwoord van ka- pitein-ler-zee -Oram was, -dat dan door den verhoogden luchtdruk in het schip de atmosferische toestand slechter inplaats van beter geworden zou zijn, -en dat daar om geen gecomlP'riimreerde lucht gebruikt kon worden. Op een andere vraag 'aangaande de vier personen, die -dood uit de reddingskamer werden -gehaald, verklaarde kapitein Oram, dat hij inderdaad van meening was, -dat de ontsnapping met Davis-ap- paraten slechts met twee personen tege lijk behoorde te geschieden. Binnenland. H. M. -de Koningin bezoekt de „Oranje". Vergadering Staten van Zeeland. Verkie zing Gedeputeerden. De Kabinetscrisis. Bezoek van Dr Funk aan ons land. Buitenland. Eeni-ge ontspanning om Danzig. Verkiezingen in Finland. UITGIFTE VAN 112.000.000.— waarvan reeds f 6.000.000.is geplaatst 20-jarige in stukken van f 1000. Inschrijvingen worden gaarne aangenomen door WAT JAPANSCHE MAGNATEN AAN BELASTING BETALEN. Baron Takakimi Mits-oei staat aan het hoofd van de lijst der Japansche belas tingbetalers. Hij1 betaalt aan inkomsten belasting dit jaar een bedrag van 2.874.3-70 yen, d.i. ongeveer 600 maal zooveel als minister-president baron Hi- rano-ema, die aangeslagen is voor 4890 yen tegenover verleden jaar 5170 yen. Hiko-yata Iwasaki moet 2.282.076 yen be talen en komt hiermede op de tweede plaats. Baron Koyota Iiyasaki betaalt 1.874.037 yen, terwijl zes andere leden van de families Iwasaki en Mitsoei onge veer 1.800.000 yen betalen. HET ENGELSCHE KONINGSPAAR NAAR BELGIë. Het Engelsche koningspaar heeft de uitnoodiging van den Belgischen koning voor een bezoek aan Brussel officieel aanvaard. In October a.s. vindt het be zoek plaats. DOOR DE MINISTERS COLIJN EN STEENBERGHE ONTVANGEN. Dr Funk, de Duitsche minister van Eco nomische Zaken en president van de Duitsche Rijksbank, is met zijn eebtge- noote uit Berlijn vertrokken voor een be zoek aan ons land, ter beantwoording van het bezoek van minister Steenberghe aan Dnitsohland. Dr Funk is vanochtend met den nacht trein uit Berlijn te 's-Gravenhage aange komen. Hij was vergezeld van zijn echtgeno-ote en eenige hoofdambtenaren van zijn de partement. Bij' den uitgang van het station was een haag gevormd door leerlingen van -de Duitsche scholen te 's-Uravenhage. In den loop van den ochtend heeft Dtr Funk een bezoek gebracht aan -de minis ters Colijn en Steenberghe. Ter eere van dit bezoek hebben de Duit sche gezant en gravin von Zeokburgers- rodaheden aan het Duitsche gezantschap een lunch gegeven. Behalve den Duitschen Minister en Me>- vrouw Funk behoorden o.a. tot de gasten Minister-President Dr Colijn en de Minis ters Steenberghe, "Welter en Van Buuren. PRINSES JULIANA TE ZEIST. Prinses Juliana heeft gisteren met Prinses Beatrix in een auto een bezoek gebracht aan haar vroegere -gouvernante, freule van dor Poll te Zeist. DE PRINS OP HOUTRUST. Bezoek aam „Het Leger". Prins Bernhard heeft gistermiddag een bezoek gebracht aan de tentoonstelling „Het Leger" op Houtrust. De Prins, ver gezeld van zijn adjudant, kapitein De Roo van Alderwerelt, en zijn secretaris-, Jhr G. Dedel, was gekleed in -de uniform van kapitein der grenadiers. Hoewel -er geen ruchtbaarheid aan het bezoek was gege ven waren tegen tweeën toch veel toe^ schouwers aanwezig toen Prins Bernhard in een open auto van het landhuis „Rui- genhoek" op Hou-trust aankwam. Dé Prins werd onder geleide van het bestuur van „Het Leger" direct naar de tentoonstellingshal geleid, waar Z, K. H. langdurig de verschillende stands in oo-genschouw nam en alle standhouders aan zich liet voorstellen,

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1939 | | pagina 1