N.V. Hendrikse Bank Soes
Heeft Colijn zijn tijd gehad
De „zenuwenoorlog" om
Danzig.
De Kabinetscrisis.
Dagblad voor de Provincie Zeeland
<73
i/tutSu \SCit/ [yC
IN DE VAART
fin vo c 99
Buitenland.
Dr Colijn confereert met „oudere"
Katholieken.
Belangrijkste Nieuws.
Compagnie Frangaise des
Pétroles
f 12.000.000.— waarvan reeds
f6.000.000.— i3 geplaatst 20-jarige
4M% OBLIGATIËN a 97H
Binnenland.
De Koninklijke Familie.
MAANDAG 3 JULI 1939
53e JAARGANG - No. 231
Uitgave: N. V. Uitgevers-Maatschappij
Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, Goes
Postrekening 44455 Telefoon 11
jijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Directeur - HoofdredacteurR. ZUIDEMA
Abonnementsprijs f2.60 per kwartaal
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en Vlissingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
AdvertsntiSn 30 cent per regel
Ingezonden mededeeiingen 60 cent per regel
Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags
f0.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder Ietter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
„Golijto heeft zijn, tijd gehad", oordeelt
de „Middel b. G r t."
Hij (heeft veel voor ons volk gedaan
en is veel voor ons volk geweest,
„De voltooid tegenwoordige tijd is dit.
Maar: met die zeventig jaren zal het,
juin,kt. ons, en wij' weten ons daarbij
de tolk van zeer vele voortreffelijke Ne
derlanders, goede vaderlanders dan
ook maar meteen en voorgoed van den
voltooid tegenwoordigen in den verleden
tijd moeten overgaan."
Het is mogelijk dat de M i d d e 1 b.
Grt. hier als spreektrompet van „vele
voortreffelijke Nederlanders" fungeert,
imiaar daarnaast zijn er dan toch vele an
deren, die dit oordeel volstrekt niet on
derschrijven.
Ziehier een uitspraak vau den parle
mentairen redacteur van het liberale
„Handelsblad":
„Het feit, dat dr Golijn met de op
dracht tot vorming van een kabinet werd
belast, zal in breeds kringen
van het Nederlandscha
volk voldoening sphenken
Want de grijize staatsman is niet louter
een symbool, dat men slechts op herden
kingsdagen hulde brengt. Voor die groote
groepen van de Nederlandsehe bevolking,
die niet direct bijl de politiek betrokken
zijn, i s en b l ij f t bij' (dus niet verle
den tijd!) een centrale figuur
van groot formaat, waarom
heen zich juist in zware tijden de natio
nale krachten kunnen concentreeren.
D' a r b ij; k o imi t„ dat d r Go-
lijn in het buitenland een
vertrouwenwekkeinden naam
en f aam geniet. Omstandigheid,
welke voor Nederlands positie in een
troebele wereld van belang kan zijn."
„De Avondpost", e.veneens libe
raal gevoelt er ook niets voor om Dr Go-
lijn naar den verleden tijd over te bren
gen.
De opdracht aan Dr Golijn aldus dit
orgaan zal ongetwijfeld in b r e e -
den kring voldoening w e k-
k en.
Eb verder:
„Wij spraiken vanmiddag een Kamer
lid, die tot de politieke tegenstanders van
dr Golijn behoort en die ons zei: „Ik 'heb
veel bezwaren tegen zijn politiek, maar
ik hoop dat bijl in deze tijlden van inter
nationale spanninc persoonlijk aanblijft."
Zoo is bet. Hiji is nog imimier
de aangewezen figuur, èn
tegenover de meerderheid van bet eigen
volk èn tegenover bet buitenland.
Daarom hopen wij,, dat hij' in de forma
tie zal slagen.
Dit lijlkt ons op bet oogenblik echter
buiten kijf: een kabinet van breede allure,
van nationale samenstelling, is bel eerst-
aangewezene.
De tijden waarin wij leven en de geva
ren, die ons omringen, roepen er om. E n
drColijn is er de man voor."
Wij hebben in deze citaten enkele ge
deelten onderstreept.
Van de „vele voortreffelijke Nederlan
ders, goede vaderlanders", door de „Mid-
delb. Crt." ten tooneele gevoerd, willen
■wij geen kwaad zeggen.
Maar in bet licht van boven aange
haalde uitspraken, waarvan wij enkele ge
deelten onderstreepten, imaken zij den in
druk, niet geheel vrij te zijln van enghar
tigheid en kortzichtigheid.
GROOT AANTAL „TOERISTEN"
AANGEKOMEN. GERUCHTEN OVER
BEZOEK VAN HITLER.
De situatie te Danzig is tijdens bet
weekeind eer verscherpt dan 'verbeterd.
Nog steeds neemt bet aantal Duitscbe
„toeristen" toe. Het eigenaardige van
deze toeristen is, dat zij, zoodra zij goed
en wel in D'anzig, dat nu plotseling als
toeristenstad is ontdekt, zijn aangekomen,
oen band om den arm krijgen met de
■woorden: „Dantziger Heimwehr".
D'anzig schijnt voor het toerisme ook
zooveel bezienswaardigs te bieden, dat de
bezoekers over vertrek niet reppen I
In gezaghebbende Danzigsche kringen
geen men te kennen, dat „de Danzigsche
Politie versterkt is met ongeveer 3000
allen Danzigsche burgers. Voor een
Peel betreft het jonge lieden, die ver
scheidene jaren geleden dienst hadden
genomen in de S.S.-regimenten in
uitscbland en die thans in Danzig te
Het nieuwe motorschip
voor don DAGDIENST VLISSINGEN HARWICH v.*. dor MAATSCHAPPIJ „ZEELAND"
IS
ruggekeerd zijnde, zich georganiseerd
hebben tot een Heimwebr.
Anderen zijn Danzigers, die bun mili
tairen dienst in Duitschland hebben vol
bracht en die opgenomen zijn in de Dan
zigsche politie".
Al deze jongelieden zijn ondergebracht
in kazernes van de politie in Langfuhr,
in andere kazernes, die vroeger niet ge
bruikt werden en in nieuwe barakken.
Blijkbaar vermoedt men, dat deze
enorme, plotselinge politieversterking een
wat vreemden indruk zal maken.
Een officieuse rechtzetting verklaart
dan ook: „In verband met bezuinigings
maatregelen, waartoe de autoriteiten in
D'anzig bun toevlucht hebben moeten ne
men na de devaluatie van 1935, was de
politie v'oorloopig aanzienlijk verminderd.
Reeds toen gaf men zich er rekenschap
van, dat deze vermindering niet lang zou
kunnen worden gehandhaafd om dien
vrede en de veiligheid in Danzig te ver
zekeren.
•Op grond van de wet op den verplich
ten politiedienst van het najaar 1938,
waartegen noch Genève noch Warisehau
eenigerlei formeel bezwaar hebben ge
maakt, werden de Danzigers verplicht tot
politiedienst.
'Gezien de huidige spanning beeft de
regeering der vrije stad zich gedwongen
gezien, deze wet toe te passen in den
grootsten omvang. Vandaar de uitbrei
ding van de politietroepen in Danzig.
De berichten, die in de 'buitenlandsche
pers verspreid zijn over een zoogenaamde
militarisatie van Danzig hebben de nu
merieke sterkte van de politie in 'Danzig
overdreven."
Nieuwe wapenzendingen.
Nationaal-socialistische kringen mel
den „D'e vrije stad treft voorbereidin
gen 'om gereed te zijn voor alle eventuali
teiten en in het bijzonder 'om zich te 'kun
nen verdedigen tegen eventueele agressie
van den kant van Poten."
De officieele spreekbuis van de natio
naal socialistische partij in Danzig, de
„Danziger Vorposten" verklaart: „De te
rugkeer van Danzig naar het rijk is be
sloten. De Fiihrer zal den datum er voor
vaststellen."
De Poolsche bladen melden, dat de
Düitsche douanebeambten in Danzig den
eed van trouw hebben afgelegd aan de
nationaal-socialistische partij, en den
Führer. Voorts wordt gemeld, dat de S.A.
en de S.S. hotel Eden bezet hebben, dat
tegenover bet station in Danzig ligt.
De Poolsche dagbladen maken melding
van nieuwe wapenzendingen naar Dan
zig. Ditmaal zou het rupsbanden :en ge-
schutaffuiten betreffen, die uit 'Oost-
Pruisen over zee zijn aangevoerd naar de
werven van Schichau met oude schepen,
die z.g. derwaarts gezonden werden om
hersteld te worden en derhalve niet wer
den gecontroleerd door de douane.
Reuter verneemt, dat op
Duits c h gebied langs den cor
ridor het graan rijp of groen
wordt gemaaid en dat in aller-
ij'l prikkeldraadversperrin
gen worden 'opgericht.
Te 'Danzig is de toestand uiterlijk kalm,
doch de spanning blijkt uit de massa in
de kazernes samengepakte mannen en 'het
drillen van de nieuw aangekomenen, het
opstellen van luchtdoelgeschut op den
Bisschopheuvel, het koortsachtige bouwen
aan barakken en versterkingen en het in
het, geheim gedurende dien nacht aan
brengen van munitie. In Poolsche krin
gen beweert men evenwel, dat men alles
weet en met vertrouwen af kan wach
ten.
Twintig Duitsche vliegtuigen hebben
eenigen tijd boven de vrije stad gecirkeld,
hetgeen niet weinig bijdroeg tot de ner
vositeit der bevolking, die er zich wei
van bewust is, dat Poolsche kan'onnen op
haar gericht zijn en dat aan gene zijde
van de grenzen militaire toebereidselen
worden getroffen.
Met den trein is thans een aantal Duit
sche legerofficieren in burger in de vrije
stad aangekomen, om het commando over
'het vrijcorps op zich te nemen.
Duitsche kruiser ep bezoek.
Goed ingelichte kringen melden, dat de
Duitische regeering reeds thans de Pool
sche regeering heeft medegedeeld, dat de
pantserkruiser „Koeningsberg" een be
zoek van drie dagen aan Danzig zal bren
gen en wel van 25 tot 27 Augustus, dus
niet in Juli.
Te Warschau vraagt men zich af,
waarom deze mededeeling zoo vroeg werd
gedaan.
Hitler riaar Danzig?
In buitenlandsche politieke kringen te
Berlijn wordt druk gesproken over een
bericht, volgens hetwelk Hitier
het voornemen zou hebben,
een bezoek te brengen aan
Danzig pp of omstreeks 20
J u i i.
Het bericht is niet bevestigd. Van offi
cieele zijde weigert men het rechtuit te
gen te spreken; men zegt alleen, dat men
volstrekt geen reden heeft, om te 'ver
onderstellen, dat het waar iis en dat het
hoogst onwaarschijnlijk is, dat de Eührer
dergelijke plannen zoo lang van te voren
zou ontwerpen.
In bepaalde kringen te Berlijn, aldus
United Press, behoudt nog de indruk de
overhand', dat de kwestie-Danzig over drie
a vier weken in een acuut stadium kan
treden. Men vermoedt, dat de periode
tusschen 25 Juli en 5 Augustus kritiek
zal zijn.
Volgens Havas daarentegen schijnt er
reden te zijjn, om groote beteekenis toe
te kennen aan de betoogingen, die op 27
Augustus te Tannenberg gehouden zullen
worden. Naar reeds werd aangekondigd,
zal Hitier 'nul. op 'dien datum een rede
voering houden, ter herdenking van den
25sten verjaardag van den slag, die zich
in deze omgeving heeft afgespeeld.
In officieele kringen te
B e r 1 ijl n, aldus s o 'h r ij f t de
„Time s", verklaart men, dat
D' ui i t s c h 1 a n d te Danzig
geen putsch beoogt. Niet
temin houdt men vol, dat
D' anzig naar het Duitsohe
rijk zal terug keer en op
een wijze, die even onver
wacht als onschuldig is.
Zelfs de Volkenbond, zoo
betoogt men, zou daarte
gen geen bezwaar kunnen
maken.
Stelde Hitier zijn plannen uit?
De pogingen van Frankrijk en Engeland
om Berlijn te overtuigen dat men de han
den van Danzig moet houden, daar het
tegendeel oorlog zou beteekenen, hebben,
volgens Un. Press, als eerste resultaat ge
had, dat Hitier, althans voorloopig, zijln
plannen 'omtrent de „coup" te Danzig
heeft uitgesteld.
Vernomen wordt, dat Hitler van plan
geweest zou zijn, om Zaterdag j.l. een
„putsch" in Danzig te volvoeren.
De bladen leggen er nogmaals den na
druk op, dat de Britsche regeering en de
geheele openbare meening vastbesloten is,
tegen iedere nieuwe agressie verzet te
bieden.
De „Daily Telegraph" schrijft: „laat
er geen misverstand be
staan: een nazi-aanslag op
Danzig zou door Polen
worden beschouwd als een
bedreiging van zijn vei
ligheid en als agressie.
Een dergelijke aanslag
zou dus het Britsohe be
sluit van kracht doen wor
den. W ij zouden in een oor
log gewikkeld zijl n."
Naar van gezaghebbende zijd© ver
klaard wordt, hebben Engeland en
Frankrijk alle regelingen voltooid, om
Polen gewapenden bijstand te verleenen
voor het geval Warschau besluit, dat de
militaire 'voorbereidingen in Danzig een
bedreiging vormen voor de Poolsche on
afhankelijkheid.
Zaterdag heeft oud-minister Eden te
Ehling het woord gevoerd.
Hij zeide, dat de toekomst er somber
uitzag, doch dat hij een oorlog niet on
vermijdelijk achtte.
Hij is ervan overtuigd, dat wanneer de
vastberadenheid van Groot-Brittannië op
het vasteland van Europa wordt ingezien,
er geen oorlog zal komen.
Gemold wordt, dat Dr Colijn Zaterdag
bezoeken heeft afgelegd bij staatsraad Mr
Dr Kooien, oud-minister van Arbeid enz.
im het eerste Kabinet-Colijin, en bij Mr
F. J. Verschuur, voorzitter der R. K.
Staatspartij.
In Haagscihe politieke kringen rekende
men, aldus het „A1 g. H a n d e 1 s b 1.",
reeds eenigen tijid met de mogelijkheid,
dat dr Golijn in een eventueel te vormen
crisis- of zaken-kabinet zou trachten, R.-
Katholieken op te nemen, die tot een con
servatiever vleugel in die partijl behooren
dan het viertal R.K. ministers, waarmede
hij de laatste twee jaar heeft samenge
werkt. Toch achtte men het eveneens zeer
goed mogelijk,, dat de formateur zal trach
ten een enkele van die vier genoemde mi
nisters als trait-d'union tusschen de nieu
we economische school en zijn eigen op
vattingen, in het kabinet op te nemen.
Zoo oordeelde men het niet uitgesloten,
dat bijvoorbeeld oud-minister Romme in
aanmerking zou komen voor een ander
departement, dan hetgeen hij in, het
reohtsche coalitie-kabinet heeft beheerd.
Men denkt hierbij) aan het departement
van Binnenlandsche Zaken.
Overigens wijzen onze zegslieden erop,
dat het nauwelijks te verwachten is, dat
het stadium der oriënteerende besprekin
gen met betrekking tot deze kabinets-for-
matie reeds afgeloopen is.
Namens het bestuur van den Nationa-
len Bond Landbouw en Maatschappij
hebben de voorzitter, de heer E. Z. Olden-
bannink, en de secretaris, de beer Jac.
Terhaar, Zaterdag 'n telegram gericht aan
dr H. Colijn, waarin zijl eerbiedig doch
dringend verzoeken bij een eventueele sa
menstelling van een kabinet rekening te
houden met de geaardheid van den
landbouw en de beteekenis van dezen
tak van volksbestaan door opneming van
een ter zake deskundig minister aan, het
hoofd van een afzonderlijk in
te stellen departement van
Landbouw.
D'e onderteekenaars van bet telegram
spreken de hoop nit, dat het hun vergund
zal zijn dit verzoek schriftelijk toe te
'lichten.
Poolsche nota?
Het gerucht doet de ronde, dat een
I krachtige nota zal worden gezonden door
de Poolsche regeering aan den senaat
van D'anzig, waarin opheldering zal wor
den gevraagd.
In de Poolsche pers wordt medege
deeld, dat de huiseigenaren te Warschau
onmiddellijk moeten beginnen met het
houwen van, schuilkelders, welke over
twee maanden gereed moeten zijn.
De Danziger Vorposten meldt, dat een
Düitsch militair vliegtuig verdwaald is
op Poolsch gebied en een landing heeft
gemaakt hij' Wolsztun. De beide inzitten
den zijn gearresteerd.
PARIJS OPTIMISTISCH.
In Parijsche diplomatieke en regee-
ringskringen viel Zaterdag een groot op
timisme te constateeren met betrekking
tot de afsluiting van een driemogendhe-
denpact te Moskou. Men verwacht, dat
het pact binnen korten tijd tot stand zal
komen.
WEER BOMAANSLAGEN IN
ENGELAND.
Gisterochtend vroeg zijn in Engeland
zeven bomontploffngen voorgekomen.
Iersche terroristen hebben, naar men ge
looft, deze aanslagen gepleegd. D'e bom
men zijn ontploft in de bagagedepots op
de stations te Leicester, Birmingham,
Derby Stafford, Nottingham, Coventry en
Leamington. Twee spoorwegemployé's
werden gewond. Elen groote hoeveelheid
goederen werd beschadigd. D'e ontploffin
gen hebben kleine branden veroorzaakt,
die spoedig konden worden gebluscht. In
alle gevallen zijn de ontploffingen ver
oorzaakt door tijdbommen, die in koffers
waren afgegeven.
CHAMBERLAIN BRENGT EEN BOOD
SCHAP DES KONINGS OVER.
Zondagmiddag is te Londen voor den
Engelschen Koning en de Koningin een
défilé gehouden van vertegenwoordigers
van den Britschen National en D'ienst.
In een rede, die de minister-president
Zondagavond over den Nationalen D'ienst
heeft gehouden, las hij' de boodschap van
den Koning voor.
„Het is een groot genoegen, aldus Z.M.,
zoowel voor mij als voor de Koningin,
het défilé gade te slaan van de vrijwilli
gers van den Nationalen Dienst. Het is
voor ons een zeer indrukwekkende de
monstratie van den geest van dienen,
welke thans overal in het land bestaat.
Ik wensch, ook mijn erkentelijkheid te
Binnenland,
De Kabinetscrisis. Dr Golijn houdt be
sprekingen.
Mr Goseling weer in de Kamer?
Buitenland.
De spanning om Danzig.
Radio-rede van Chamberlain.
Weer bomaanslagen in Engeland.
De besprekingen te Moseou.
Blokkade te Tientsin verscherpt.
UITGIFTE VAN
In stukken van f 1000.—.
Inschrijvingen worden gaarne aangenomen
door
uiten voor de vrouwen, die veel van hun
huiselijk leven opofferen om hun echt-
genooten in staat te stellen hun avon
den door te brengen in den Nationalen
D'ienst.
Gij weet, dat al onze maatrege'en
niet ten doel hebben een oorlog uit te
lokken, doch om den vrede te bewaren.
Nog hopen wij dat de landen mogen
leeren tezamen in broederschap en har
monie te leven. Wij' zijn evenwel vast
besloten niets ongedaan te laten om de
veiligheid van het land te bewaren."
Na deze boodschap van den Koning
zeide Chamberlain nog dat wij op het
oogenblik in een moeilijken en gevaarlij
ken tijd leven. Engeland is een vreed
zaam land en verlangt met niemand te
twisten. Niemand moet zich evenwel
vergissen en veronderstellen, dat wij niet
in staat zijn onze geheele kracht in de
schaal te werpen, wanneer dit noodig
zou blijken om een aanval, hetzij' op ons
zelf, hetzij op hen, welker onafhankelijk
heid wij beloofd hebben te verdedigen, af
te weren.
VERSCHERPING BLOKKADE VAN
TIENTSIN.
Weer een Engelschman ontkleed.
Gisteren is te Tientsin de door de
Japanners aangekondigde verscherpte
blokkade ingesteld. Zij werd gekenmerkt
door een nieuw incident. Een Engelsche
onderdaan, John Anderson, werd bijna
geheel ontkleed, waarna men hem met
zijn paspoort in het gezicht sloeg. Het
toezicht bij de versperringen is aanzien
lijk verscherpt.
De Japanners hebben, gesteund door
zeven oorlogsschepen, geprobeerd bij
Wentsjou troepen te ontschepen. Deze
poging werd door Chineesche troepen
verijdeld, evenals later gedane pogingen.
D'e Chineesche troepen deden tegenaan
vallen op het eiland Joehoean, dat tegen
over Wentsjou is gelegen. D'e gevechten
duren voort.
Twaalf Japansche oorlogsbodems zijn
voor Wentsjou voor anker gegaan. Zater
dag hebben zij de kust gebombardeerd.
TEGEN VERSPILLING VAN BROOD
IN ITALIë.
De Italiaansche nationale federatie van
restauranthouders heeft bevolen, dat
geen brood meer mag worden opgediend
in sneden of broodjes' beneden de 50
gram, zulks teneinde verspilling te ver
mijden of zelfs op te heffen. In een cir
culaire wordt verduidelijkt, dat de maat
regel ten doel heeft afval te voorkomen
en niet het verbruik te beperken.
H. M. de Koningin woonde Zondag
ochtend in de Wilhelmina-kerk te 's Gra-
venhage de godsdienstoefening bij, onder
gehoor van ds P. J. Molenaar.
Zondagochtend heeft het Prinselijk
paar in de Ned. Herv. Kerk te Baarn de
godsdienstoefening bijgewoond onder ge
hoor van ds E. H. Blaauwendraad.
MR A. ZIMMERMAN OVERLEDEN.
Te Velp is Zondag op zijn buitenver
blijf aan den Boulevard, waar hij juist
Zaterdag was teruggekeerd, plotseling op
70-jarigen leeftijd overleden mr A. Zim
merman, oud-burgemeester van Dor
drecht en Rotterdam.
Van 1922 tot 1926 was de heer Zim
merman werkzaam als commissaris-ge
neraal van de financieele reconstructie
van Oostenrijk.
