t
N.V. Hendrikse G— Bank Goes
Londen en Moskou zijn het eens
Dagblad voor de Provincie Zeeland
EEN ANDERE UITSPRAAK.
Mschland eerbiedigt
onafhankelijkheid van Estland
en Letland.
Behandeling van 't rapport Oss
1 en Verpachtingen
ramma.
ir verwacht.
EERSTE BLAD.
Financieele politiek.
Buitenland.
Rouw over de dooden van
de „Thetis".
Belangrijkste Nieuws.
Geref. Kerk, Rotterdam-C.
3 K OBLIGATIE-LEENING
DONDERDAG 8 JUNI 1939
53e JAARGANG - No. 210
den is in 1037
10 stuks, of 1,0
11.587 stukj of
van het aan tal
in tegenstelling
het totaal aantal
tuks of 7,1 pet. is
iveder een belang-
m geconstateerd.
den toestand in
itaal aantal hoen-
l i n g waar te ne-
vee jaren is even-
,1 eenden toegeno-
;e van warmoe-
fruit onder glas
ï.A.
oezerijgtwassen in
loeg in 1938 ruim
:te klein fruit
1. toegenomen, het-
19'36 een vermeer-
.5 pot. Ook in 1938
uitbreiding worden
iet 143 H.A. of
:verkooping, Wille-
laaren.
oonhuis en Erf,
g, Huizen, Paap.
juwl. en Bouwter-
s, Landhuis enz., v.
lijboer
Juni 1939.
|875 en 415.5 M.
IV. 11.00 KRO. 2.00
15 Ber.) 9.00 Hoog-
115 Morgend. 10.45
■Gram. 12,30 KRlO
jram.) 2.00 Hand-
lano en Gram. 4.45
§5.00 Handenaibeid
)rgel. ca. 6.30 Ber.,
Irtiertje. 7.00 Ber.
I7.55 Gram. 8.00
-her. 8.15 De E'em-
tie „De Pro Deo-
Grana. 10.00 Ber.
.0.30 De Vedelaars.
11,00 De Vedelaars
.2.00 Schrift!.
[01,5 M. AVROUitz.
Ber. 10,00 Morgen-
0,30 Voor de vrouw,
lor de vrouw. 11,10
|l5 Ber. 12,20 Gram.
.ts-orkest. 1,15 En-
2,002,15 Orgel.
3,45 Ber. 4,00
ittenden. 4,30 Viool
jeugd, 5,30 AVB.0-
i,28 Ber. 6,30 Sport-
l-progr. 7,40 Dialoog
ld". 8,00 Ber. ANP.,
d. 8,25 Omroepor-
jr en solist, 9,10 Ko-
,40 Verv. conc. 10,20
ite. 11,00 Ber. ANP.
42,00 Orgel.
op neerslag geen
lose.
tet. Instituut te De
Lrakter van den ko-
gniAugustus, kan
dat de becijferingen
lijkheid van 3 op 4
jperatuur boven nor
den neerslag kan
Irden gegeven.
aiddag 3 uur: 769.
oor fietsers:
lin.
IWEERBERICHT.
van hedenmorgen
Jngen: weer: helder;
iperatuur 20; mini-
neerslag afgeloopen
van hedenavond tot
Ier 19 uur:
|and: koeler overdag)
Rif bewolkt,, zwakke
N. richtingen.
Uitgave: N. V. Uitgevers - Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux LangeVorststraat7 0, Goes
Postrekening 44455 Telefoon 11
bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
j. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Abonnementsprijs f2.50 per kwartaal
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en Vlissingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZU1DEMA
Advertenttön 30 cent per regel
Ingezonden mededeellngen 50 eent per regel
Kleine Advertentlén Dinsdags en Vrijdags
f 0.75 bij vooruitbetaling
Advertentlën onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
De „Nederlander" meent, ten
opzichte van de financieele politiek,
„een verheugend naar elkaar toe
groeien" te zien van twee standpunten,
die tot voor kort nog diametraal tegen
over elkaar stonden.
Tot voor kort kon men afgezien van
„extremisten" in heide richtingen
tweeërlei standpunt zeer duidelijk onder
scheiden.
Daar was in de eerste plaats de opvat
ting, dat het staatsbudget elk jaar een
sluitend beeld zou moeten vertoonen, dat
ook in crisistijd geen lasten op het nage
slacht zouden mogen worden afgewenteld,
dat het dus niet geoorloofd was te leenen
voor doeleinden, waarvan niet volstrekt
vaststond, dat zij „productief" waren, dat
zij zichzelve zouden „bedruipen".
Natuurlijk kou dit standpunt zich te
genover de macht der omstandigheden
niet volledig handhaven maar in beginsel
'werd bet toch steeds angstvallig vastge
houden en grimmig verdedigd.
En daar was in de tweede plaats de
opvatting, dat de nood der tijden kan
eischen een bewust loslaten van het slui
tend budget en het volgen van eon
uiteraard gelimiteerde leeningspolitiek.
Niet uit lichtzinnigheid en waarlijk
met al de bezwaren van zoo'n politiek
duidelijk voor oogen, maar omdat hot be
lang van een sluitend budget onderge
schikt werd geacht aan andere volksbe
langen.
De heide standpunten botsten veel en
hard. Wel ging men in de practijk nood
gedwongen een eind samen op den weg,
die van het sluitend budget afvoert, maar
de eerste groep ging met bloedend hart,
terwijl de tweede groep zich zonder gewe
tensbezwaren op weg begaf, omdat naar
haar oordeel het gaan van dien weg
plicht was.
Sinds eenigen tijd echter is er in de
gelederen van de eerste groepi, van de
aanhangers van het sluitend budget een
geduchte bres geschoten.
En dat is te danken aan het eerste op
treden van de slagkruisers.
Men weet, dat wij deze oorlogsschepen
noodzakelijk achten voor de verdediging
en het behoud van Indië. Men weet ook,
dat aanschaffing ervan zeer zware lasten
op land en volk zullen leggen. Zoo zwaar,
dat het sluitend budget daardoor weer
een heel eind verder weg zal zijn geraakt.
Bijna uit het gezicht.
En nu' is het merkwaardig èn verheu
gende, dat een aantal aanhangers van de
eerste groep, zooals wij die 'hierboven
schetsten, thans nu het om de aan
schaffing der slagkruisers gaat, hun
principieele standpunt verlaten en zich
op dit punt scharen onder de vlag van de
tegenpartij, die zij1 eerst te vuur en te
zwaard heeft bestreden.
Na dan enkele uitspraken van liberale
zijde te hebben geciteerd, vervolgt het
blad:
„Maar het belangrijke feit kan toch
worden geconstateerd, dat de „sluitend
budget-groep" in beginsel eigen
principieel standpunt heeft losgelaten.
En daarmede is het prin
cipieele verschil tusschen
de beide groepen gewor
den tot een vraag van doel
matigheid.
In beginsel is de overgroots meerder
heid van ons volk thans bereid den eisch
van een sluitende 'begrooting achter te
stellen bij andere groote Volksbelangen.
Dat is het succes, dat reeds thans op re
kening van de slagkruisers kan worden
geboekt."
„Het beginsel van de groep der voor
standers van een sluitend budget door dik
en dun wordt steeds meer losgelaten. En
het aftreden van Minister De Wilde heeft
deze ontwikkeling geaccentueerd."
Thans komer er mogelijkheden, die tot
voor kort onbereikbaar schenen. Wellicht
zullen er nog teleurstellingen komen voor
hen, die steeds weer een actieve conjunc-
tuurpolitiek bepleitten tegenover conser
vatieve, a-sociale opvattingen als die der
liberalen en een deel der anti-revolutio
nairen."
Bij de hierover gegeven beschouwingen
zouden verschillende aanteekeningen zijn
te maken.
Wij zullen ons echter thans beperken
en alleen een uitspraak van Mr de
Savornin Lobman, gedaan bij het jongste
bogrootingsdebat in de Eerste Kamer
hier laten volgen:
„De overgang van de koopkraohttheo-
rie naar het financieel beleid der Regee
ring, waarover ik in de laatste plaats nog
iets zou willen zeggen, ligt voor de hand,
want de jkoopkrachttheordtici bepleiten
natuurlijk een vlotte leeningspolitiek en
dus een bepaald m.i. weinig solied
financieel beleid.
Ik blijf, als ik over het financieel beleid
der Regeering handel, Mijnheer de Voor
zitter, liever 9 mannen en 14 mannen uit
den weg en houd mij aan de leiding van
den man aan het roer, waaraan ik mij
met te meer gerustheid toevertrouw, waar
hij in de Tweede Kamer van den heer
De Geer, die ook met dat bijltje heeft ge
hakt, en die geen redelijk mensch als een
verstokt conservatief zal kunnen brand
merken, volledigen steun heeft ontvan
gen. Dat de -.Minister van Financiën te
pessimistisch zou zijln, werd door hem
op de meest positieve manier bestreden.
Eerder,„was in zijn oog deze bewinsman
nog niet zwaartillend genoeg, want de
eenige critiek, die hij zich veroorloofde,
was, dat de z.i. noodzakelijke bezuiniging
te veel naar de toekomst werd verscho
ven. De anti-revolutionaire leider de beer
Schouten, dat mag ook wel eens worden
gezegd, stond op hetzelfde standpunt; bei
de afgevaardigden trokken, wat dit cardl-
nale punt betreft, volkomen één lij'n.
Het lijkt ons wel, Mijnheer de Voorzit
ter, alsof wie het groote belang van een
sluitend budget naar voren brengt, daar-
dooT alleen blijk geeft van een kruide
niersmentaliteit, een enge visie, gebrek
aan modern economisch inzicht, alsof
1 hij wellicht een goed „boekhouder", maar
een slecht „Staatsman" is, enz. enz.
Mijnheer de Voorzitter! Ik ben finan
cier noch econoom, maar zóóveel begrijip
ik toch we! van de zaalk, dat er omstan
digheden van economischen, politieken en
zelfs zedelijken aard kunnen zijln, die
dwingen het ideaal van een sluitend bud
get wat op den achtergrond te plaatsen.
Ook zie ik zeer wel in, dat dit geval zich
in het tegenwoordig tijdsgewricht voor
doet. Ik erken derhalve, dat een sluitend
budget niet de hoogste wijlsheid is, ge
lijk ook nimmer door de Regeering is be
weerd, maar ik zeg het mr Oud in zijln
installatierede als burgemeester van Rot
terdam na, dat men deze uitspraak niet
zóó moet uitleggen, alsof die zou betee-
kenen, dat een sluitend budget eigenlijk
heelemaal geen wijsheid is en het finan
cieel huishouden er niet zoo erg op aan
komt, of wel, wat precies op hetzelfde
neerkomt, alsof het voldoende zou zijln
een beleefde buiging voor bet sluitend
budget te maken, zooals de heer de Zeeuw
deed."
De Zuid-Afrikaansche gezant, dr H D. van Broekhuizen, in gezelschap van zijn
dochter, die Dinsdag te Den Haag in het huwelijk trad, bij aankomst aan bet
kerkgebouw.
ENGELSCH VERTEGENWOORDIGER
NAAR MOSKOU.
In een verklaring over de onderhan
delingen met de Sovjet-Unie, die minis
ter-president Chamberlain gisteren in
het Lagerhuis heeft afgelegd, deelde de
premier mede, diot een vertegenwoordi
ger naar Moskou zal gaan.
Biji de laatste gedachtewisselingen met
de Sovjet-reegeering was gebleken, dat
er algeheels overeenstem
ming heerscht ten aan
zien van de voornaamste
doeleinden, die moeten
wlorden nagestreefd.
De Britsohe regeering, aldus Cham
berlain, heeft naar ik meen, de Sovjet-
regeering tevreden kunnen stellen; d e
Britsche regeering is be
reid een accoord 'te slui
ten op den grondslag van
volledige wederkeerig-
h ei d.
Wij hebben duidelijk te kennen gege
ven, dat wij, evenals de Fransche regee
ring Rusland volledigen militairen steun
zullen geven in geval van een daad van
agressie tegen de Sovjet-Unie, waardoor
dat land in vijandelijkheden zou worden
verwikkeld met Europeesche mogendhe
den.
Het is niet de bedoeling da)t de mili
taire steun, dien de drie mogendheden
zich bereid zullen verklaren te verleenen
beperkt wordt tot gevallen van een daad
werkelijfcen aanval op bet eigen grond
gebied. Voor andere gevallen die zich
kunnen voordoen en waarbij een van de
drie mogendheden haar veiligheid indi
rect bedreigd zou achten, hoopt de pre
mier, dat het thans mogelijk zal zijn een
formule voor te stellen, die voor de dlrie
regeeringen aanvaardbaar is.
Er 'bl ij. ven een of twee
moeilijkhed en, waarvan
de voornaamste betrek
king heeft' op de positie
der staten, die geen ga
rantie wensohen te aan
vaarden, omdat d it de
strikte neutraliteit die
zij wenschen te handha
ven in gevaar zou bren
gen.
Om de onderhandelingen 'te 'bespoedi
gen hebben wij besloten een vertegen
woordiger van het Foreign Office naar
Moskou te zenden om den Britschen am
bassadeur in elk opzicht op de hoogte
te stellen van de opvattingen der Brit
sohe regeering. Ik hoop dalt het op deze
wijze mogelijk zal zijn de besprekingen,
die nog gevoerd moeten worden om de
volledige overeenstemming te bereiken
en vervolgens tot een accoord te komen,
spoedig te voltooien.
De diplomatieke medewerker van Reu
ter verneemt, dat William Strang, hot
hoofd van de afdeeling MiddenrEuropa
van het Foreign Office naar Moskou zal
gaan.
Hij zal waarschijnlijk Vrijdag per
vliegtuig uit Londen vertrekken en dus
Zaterdag of Zondag te Moskou zijn.
Er is, naar men gelooft,
een redelijke kans, dat in
den loop der volgende
week volledige overeen
stemming wordt bereikt.
Na de onderteekening der niet-aanval-
verdragen tusschen D'uitschland en Est
land en Duitschland en Letland heeft Hit-
Ier in tegenwoordigheid van den rijks
minister van buitenlandsche zaken, von
Ribbentrop, den Letlandschen minister
Munters en den Estlandschen minister
Selter in 'de nieuwe rijkskanselarij ont
vangen voor een langdurige bespreking.
Vervolgens is tusschen von RibbentTop,
Sélter en Munters een openhartige ge-
dachtenwisseling gehouden, waarbij alge
meen de wensch tot uiting kwam de
DuitscbLetlandsche en de Duitsch-E'st-
landsche betrekkingen op vriendschappe
lijke wijze te verdiepen.
Van Duitscbe zijde werd er de nadruk
op gelegd dat de rijksregeering in de
handhaving van de politieke onafhanke
lijkheid van Letland en Estland een be-
GEBREK AAN MEDEWERKING VAN
DEN MINISTER VAN JUSTITIE
INZAKE OSS.
Kamercommissie zou aanleiding vinden
voor nader onderzoek.
Naar het „AI g e m. H a n d e 1 a b 1."
verneemt, zou het Tapport van de com
missie over de zaak-Osa, dat weldra zal
verschijnen, een overzicht geven van het
geen tot nog toe aan die commissie ge
bleken ia op grond o.m. van de officieele
stukken van het Ambtenarengerecht, vafi
den Centralen Raad van Beroep en oolk
van de getuigenverklaring van den ge-
penaionneerdeu overste A. P. H. Boel-
laard, te zijner tijd divisie-commandant
bij het wapen der Kon. Marechaussee te
Maastricht.
Door gebrek aan medewerking van den
minister van Justitie zou de commissio
over de feiten zelve niet voldoende kun
nen oordeelen. De commissie zou als con
clusie uitspreken dat, uit betgeen reeds
gebleken is, er aanleiding is voor een na
der onderzoek.
NaaT het blad verder vernam, zal n i 61
in bet rapport worden vermeld, dat aan
deze commissie enquête-bevoegdheid zou
moeten worden verleend.
Een uitspraak hierover moet immers
van de Tweede Kamer in haar geheel uit
gaan.
langrijlk element ziet voor de verzekering
van den vrede in Oost-Europa en dat zij
daarom bereid is deze politieke onafhan
kelijkheid steeds te respecteeren.
In denzelfden geest wezen de Letland-
echo en de Estlandsche ministers er op,
dat hun regeeringen vast
besloten zijn voor de hand
having der politieke on
afhankelijkheid van hun
landen zelfstandig zorg te
dragen en vast te houden
aan een politiek van strikte
neutraliteit.
EEN HERDENKINGSDIENST.
Engeland heeft gisteren de slachtof
fers van. de „Thetis" herdacht.
Aan boord van den mijnenveger „Hebe"
werden de'vaders, moeders, eebtgenooten
en andere nagelaten betreütkingen van
de 99 slachtoffers naar de plek, waar
het vaartuig is gezonken, gebracht, ter-
wij). anderen, die zich niet sterk genoeg
achtten, dezen dienst aan boord mee te
maken, een der vele herdenkingsdiensten
aan den wal bijwoonden.
Boven de plaats', waar het wrak ligt,
werd een herdenkingsdienst gehouden,
welke bestond uit bat zingen van een
kerkelijk gezang, het lossen van saluut
schoten, bet blazen van de „laatste post"
en het zingen van heli volkslied.
Aan boord van de oorlogsschepen in
de omgeving Werden eveneens herden
kingsdiensten gehouden.
Gedurende den dienst werden talrijke
kransen over boord geworpen.
Op vele openbare gebouwen was de
vlag halfstok gebescben.
STDKER ARNOLD VERTELT.
Een van de vier overlevenden van de
„Thetis", de stoker Arnold, is uit het
hospitaal te Portsmouth in zijn woning
in Parkside-roald te Birkenhead terug
gekeerd en heeft een relaas gegeven van
zijin ontsnapping.
Binnenland.
De verhouding tusschen België en Ne
derland.
Lichte verbetering in het bedrijfsleven.
Groote brand te Nieuwkuik.
Buitenland.
Spoedig een Engelsch-Russisch accoord?
Dé dooden van de Thetis herdacht.
Niet-aanvalsverdrag tusschen Duitsch
land en Estland en 'Letland.
UITGIFTE EENER
In stukken van flOOO.—f 500.—
en 1100.— ad 100 Inschrijvingen
worden gaarne aangenomen door
Arnold, die 21 jaar oud is, was nog
zeer onder don indruk van de catastrofe
en herhaaldelijk barstte bij in tranen
ui't.
Wij doken, aldus vertelde de stoker,
te ongeveer half twee des middags.
Er gebeurde niéts tot ongeveer drie
uur. Op dat tijdstip schoot de neus van
(dien onderzeeër plotseling omlaag, en
ontstond een luchtstroom van voren, van
den torpedo-lanceer-buis af. Op dat mo
ment was ik werkzaam in de pompkamer
waar ik een onderzoek instelde naar een
klein lek en waar ik pogingen in het
werk stelde, de schotten waterdicht te
maken. Ik ging zoo in mijn werk op, dat
ik geen s'toot voelde en ik realiseerde mij
geen ooigenblik, dat wij met den bodem
in aanraking waren geweest.
Nog hevig ontdaan van de doorgeste-
.ne emoties verhaalde Arnold verder, dat
uit de controlekamer menschen schreeuw
den, dat we moetsten opstijgen. Mannen,
die in het voorschip bij den torpedobuis
waren, kwamen ijlings naar de logies-
ruimte. Wij slaagden er in de deur naar
de 'tweede kamer te sluiten. De boot hing
reeds in het water onder een zeer scher
pen hoek, den scherpsten hoek, dien ik
ooit in een onderzeeboot heb meege
maakt. Er drong geen water door in de
derde kamer, maar wij' wisten toen, d!at
wij op den bodem zaten. Er was geen
paniek, ze waren allemaal rustig en er
werd nog nieW gedacht aan een ramp.
Iedereen bad1 vertrouwen en wij' voelden
ons zeker, daJt wij er binnen een paar
uur in zouden slagen, naar boven te ko
men.
Wij maakten grappen. Iedere zeeman
kreeg gelegenheid izijn meening uit te
spreken, hoe naar boven te komen en alle!s
werd overwogen.
Eerste luitenant Chapman begaf zich
naar de voorste uitlaaJtkamer in de hoop,
in de ondergeloopen afdeeling te kunnen
doordringen en de pump-installatie daar
in werking te kunnen stellen. Hij slaagde
daarin echter helaas niet. De druk was te
groot voor zijn kracht. Anderen begaven
zich eveneens derwaarts om hulp te bie
den, doch het lukte niet en er werd beslo
ten, deze poging te laten varen.
Toen werd bet 'besluit genomen, dat wij
zouden trachten het schip 'te verlaten. Wij
begaven ons naar boven naar het achter
schip. Toen we daar waren werd 'besloten,
dat kapitein Oram en luitenant Woods
bun best zouden doen, om uit de duikboot
J
Een vijftigtal Fransche zee-officieren bracht Dinsdag een bezoek aan de Kool
hoven vliegtuigfabrieken te Rotterdam. Het gezelschap tijdens den rondgang.
#i
i