„Koningin tmma"
De bemanning van de Thetis omgekomen.
Een bioscoop-theater
verbrand.
M.V. Hendrikse C= flank Boes
Dagblad voor de Provincie Zeeland
IS IN DE VAART
Negen-en-negentig menschen
vonden den dood.
EERSTE BLAD.
MAANDAG 5 JUNI 1939
53c JAARGANG No. 207
De Belastingontwerpen.
1
Baas in eigen huis.
70 dooden en 150 gewonden
Belangrijkste Nieuws.
4 OBLIGATIE-LEENING
voor Diaconessearbeid in Dordrecht,
Uitgave: N. V. Uitgevers - Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, Qaes
Postrekening 44455 Telefoon 11
.ijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Abonntmcntsprlja f3.00 per kwartaal
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en Vlissingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA
Advertentiën 30 cent per regel
Ingezonden mcdedeelingen 00 cent per regel
Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags
f 0.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
Geem behandeling van de
bolasJiny-ontworpeni voor hei Kamerreces
te verwachten.
Hoogst waarschijnlijk zal er van open-
here behandeling van de belasting-ont
werpen door de Tweede Kamer, eer dezo
met zomervacantie uiteen gaat, niets meer
komen. Ofschoon op den derden Dinsdag
van September 1938 de Millioenennota de
indiening van de ontwerpen aankondigde,
is de Regeering hiertoe pas overgegaan op
2 Mei j.l. Reeds drie weken later, op 23
Mei, vond het afdeelings-onderzoek plaats.
Dat was eigenlijk al buitengewoon vlug,
aangezien 't hier een gansche schare van
zeer belangrijke, diep ingrijpende wets
voorstellen betreft.
Vandaar dan ook, dat met het bijeen
brengen van bij' het afdeelingsonderzoek
op den voorgrond gekomen opmerkingen,
het werk van de commissie van voorberei
ding nog allerminst gereed is. Zij zal, ge
lijk gebruikelijk, zelf ook wel het noodige
aan nog in haar midden rijzende gedach
ten hebben te verwerken en voorts zal
naar alle waarschijnlijkheid bovendien
nog nader overleg met de Regeering ge-
wensoht blijken te zijn.
Alles te zamen genomen, zal dan ook
zeker wel niet veel eerder dan tegen het
eind van deze maand het voorloopig ver
slag over de belastingontwerpen het licht
kunnen zien. Er zit immers aan den ar
beid die voor zulk een verslag over ont
werpen als de onderhavige noodig is, zoo
veel last, dat het eer verbazingwekkend
zou wezen, indien het V. V. vóór, dan pas
na eind Juni gereed zou komen.
Daarop is het de beurt van de Regee
ring, die natuurlijk evenzeer een paar we
ken zal behoeven voor haar memorie van
antwoord; men kan er van op aan, dat zij
een lijvig en heel wat problemen aanroe
rend verslag te beantwoorden zal krijgen,
terwijl zij zich zeker van een materie als
deze niet met een Jantje van Leiden er af
zal kunnen noch willen maken.
Uit een en ander volgt derhalve, dat er
van openbare behandeling van de belas
ting-ontwerpen door de Tweede Kamer,
vóór deze met vacantie gaat, geen sprake
zal kunnen wezen. Tenzij men zou mee-
nen, dat het parlementaire debat over deze
wetsvoorstellen best in de hondsdagen kan
plaats vinden!
En zoo ligt het dus voor de hand, dal
de Kamer van honderd pas in het nieuwe
zittingsjaar aan de openbare behandeling
van de ontwerpen zal toekomen. Doet zij
dat in den loop van October, dan kan zeer
zeker ook de afdoening door ae Eerste
Kamer nog tijdig genoeg geschieden om
de ontwerpen met 1 Januari 1940 rechts
kracht te doen hebben.
Bij' deze aan de „Nieuw© Rottterdam-
sche Crt" ontleende beschouwingen is uit
gegaan van de gedachte, dat Minister Co-
lijn, die tijdelijk de plaats van den afge
treden Minister van Financiën inneemt,
de ingediende wetsontwerpen in hoofd
zaak ongewijzigd zal handhaven.
Ook wat dit betreft bevinden wij ons
echter nog „in den mist".
7ZX9
Het nieuwe motorschip
voor den DAGDIENST VLISSINGEN-HARWICH v.v. der MAATSCHAPPIJ „ZEELAND"
Steeds sterker woidt het streven naar
zooveel mogelijk herstel van de gemeen
telijke zelfstandigheid die als gevolg van
de crisis niet weinig in de knel is ge
raakt.
Hervan getuigt ook wat wij lezen in het
Mei-nummer van „De Magistratuur",
Anti-revolutionair maandschrift voor Ge
meentepolitiek:
„Het toezicht van Ged. Staten op de
gemeentefinanciën, met name door hun
goedkeuringsrecht ten opzichte van de
gemeentebegerooting heeft in den loop
der jaren al heel wat aanleiding gegeven
tot klacht.
Een van de meest recente bezwaren
tegen dit goedkeuringsrecht betreft de
wijze, waarop het, althans gedurende de
laatste jaren, met betrekking tot vel© ge
meenten wordt toegepast. Wij bedoelen
bet toezenden van de ontwerp-gemeente-
begrooting aan het college van Ged. Sta
ten, vóórdat de begrooting nog door den
Raad is behandeld.
Uit practische overwegingen mag er
voor een dergelijke handelwijze in dozen
bijzonderen tijd wat te zeggen zijn, dit
neemt toch niet weg, dat deze practijk de
strekking heeft om de voogdij aan Ged.
staten over de gemeentebesturen zeer
aanmerkelijk uit te breiden.
En het mag daarom nog wel eens wor
den gezegd, dat het in het belang van
de gemeentelijke zelfstandigheid wensche-
njk moet worden geacht om hoe eer hoe
liever aan deze practijk een einde te
maken^ en weer terug te keeren tot do.
wettelijke gedragslijn, d.w.z. tot het pas
ter goedkeuring zenden van de gemeente-
begrooting aan Ged. Staten, nadat de
uaad de begrooting heeft vastgesteld."
Door de werf Cammell l.aird
werd Zaterdag officieel me
degedeeld, dat men de hoop
heeft opgegeven, 'het leven der
nog in de duikboot „T h e t i s"
aanwezige opvarenden te red
den.
Pogingen zullen in het werk worden
gesteld, de boot te bergen.
Naar de meening van de
maatschappij, zijn de man
nen aan boord omgekomen
door chloorgas, waarvan een
groote hoeveelheid aan boord
was en dat door den schee
ven stand van het vaartuig
he eft kunnen ontsnappen.
Te half vijf Zaterdagmiddag 'heeft het
ministerie van marine een verklaring ge
publiceerd, welke als Volgt luidt:
„Het ministerie van marine betreurt
te moeten meedeelen, dat de hoop om het
leven van nog iemand der opvarenden
van de „Thetis" te redden, niet langer
gerechtvaardigd is. Het reddingswerk
j wordt evenwel voortgezet.
De admiraliteit heeft medegedeeld, dat
j zic'h in de gezonken duikboot ook zeven
I civiele ambtenaren van het departement
'van marine bevinden. Bij de vroegere op
sommingen waren deze menschen niet
medegeteld.
Uit Edenburg wordt gemeld, dat de fir
ma 'Brown Brothers heeft medegedeeld,
dat ook een van haar employé's aan
boord van de „Thetis" was, zoodat 103
personen aan boord waren.
Er zijn dus 99 menschen om-ekomen.
Het reddingswerk duurt voort. Het
kan echter nog eenigen tijd duren, al
vorens het schip aan de oppervlakte is
gebracht, aldus wordt medegedeeld in
een verklaring die de admiraliteit heeft
uitgegeven. Tevens wordt daarin gemeld,
dat een volledig onderzoek Zoo spoedig
mogelijk zal worden ingesteld.
De koning 'heeft een telegram gezon
den aan den eersten lord der admirali
teit, waarin hij verzoekt zijn sympathie
te betuigen aan de verwanten der om
gekomenen.
Hit'ler heeft den koning van Engeland
mede namens het Duitsche volk telegra
fisch zijn deelneming betuigd met de
ramp van de Thetis.
'Ook de Fransche minister van marine
heeft den Franschen marine-attac'hé te
L'onden telegrafisch verzocht, uiting te
geven aan de deelneming der Fran'sche
marine met de ramp van de.Thetis.
Alle schepen der vloot, die naar de
p'aats van dar. ondergang der Thetis
waren ge -aan. zullen andaag naar hun
'bases teru^ke^ren. De birgingswerkzaam-
heden zullen door de Ganmoll Laird-
werf verzorgd worden.
De duiker, die het eerste contact tot
stand 'had gebracht met den onderzeeër,
heeft de volgende 'verklaring af0elegd aan
de pers:
„Toen ik der bodem 'bereikte, die met
kiezel bedekt was, vond ik den onder
zeeër en 'begon 'op den wand te kloppen.
Ik kreeg onmiddellijk antwoord. Maar de
slagen schenen te worden gegeven door
mannen, die spoedig uitgeput raakten.
Ik werd door de zee voortdurend van de
duikboot afgedreven ep toen mijn kame
raden en ik weer naar beneden gingen,
konden we geen enkele verbinding tot
stand brengen.
Verslagenheid is onbeschrijfelijk.
D© indruk, die deze ramp heeft ver
oorzaakt, was onbeschrijfelijk. Wie deze
dagen heeft doorgebracht temidden van
de menschen, die in Birkenhead nutteloos
wachtten, in martelende spanning om
trent het lot van 'hen, die hun lief wa
ren, draagt een onuitwisc'hbare herinne
ring mee aan de diepe verslagenheid van
die menschen, meldt Un. Press.
Voordat de verklaring van de admira
liteit werd bekend gemaakt, zeide men
reeds op werf: „Al lang voor midder
nacht hadden wij alle hoop opgegeven,
voor allen. Aan boord bevindt zich een
buitengewoon groot aantal batterijen, en
'onder den hoek, waaronder de „Thetis"
lag, moesten die groote 'hoeveelheden
chloorgas afgeven."
Temidden van deze diepe neerslachtig
heid werken de duikers -met bovenmen-
schefijke inspanning verder. Meer kabels
moeten onder de „Thetis" worden ge
bracht, om het schip aan de oppervlakte
te halen, ook al heeft men nu geen hoop
meer, dat iemand daardoor gered wordt.
De „Thetis" is gekanteld door de zware
zeeën en door een ongewoon sterke stroo
ming. Deze strooming belemmert ook het
duikerswerk, zoodat men slechts nu en
dan, als de stroom afneemt, omlaag kan
gaan.
D'e zee is hier als het ware bezaaid
met vaartuigen. Ten westen liggen negen
kleine vaartuigen; een duikboot en vijf
torpedojagers liggen oostelijk van het
wrak.
Wat er precies is gebeurd aan boord
van het gezonken schip is nog altijd niet
bekend. De vier overlevenden worden
Uit Mexico wordt gemeld, dat te Za-
catepec in den staat Morelos bij een film
voorstelling in een bioscoop-theater,
brand is uitgebroken, met het noodlottig
gevolg, dat tal van personen werden ge
dood of gewond.
Nader wordt gemeld, dat het bioscoop
theater reeds 7 minuten na het uitbreken
van den brand geheel in vlammen stond.
Fr zouden toen de brand uitbrak on
geveer 800 bezoekers in het gebouw zijn
geweest.
Onder het publiek ontstond een paniek.
Verschrikkelijke tooneelen speelden zich
af.
Er zouden niet minder dan 70 dooden
en 150 gewonden zijn.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Binnenland.
Weer nieuwe spellingsvoorschriften.
Geen 'behandeling van de 'belastingont
werpen vóór het a.s. Kamer-recès?
Buitenland.
De ramp met de Thetis, 99 slachtoffers.
Redevoeringen van Daladier en Hitier.
Polen en de eischen van Danzig,
in stukken van flOOO, f500.
en flOO.— ad 100 "L. Inschrijvingen
worden gaarne aangenomen door
angstvallig in afzondering gehouden en
dit draagt er niet toe bij, de rust te doen
weerkeeren.
Wat zich op de werf afspeelde op het
oogenblik van het bekend worden van het
laatste en verpletterende communiqué,
laat zich nauwelijks beschrijven. Het ru
moer verstomde, een doodsche stilte viel,
toen de onheilvolle woorden klonken. Hier
en daar begaven een enkele vrouw of moe
der de krachten. Vrienden stonden haar
bij. In stilte, ©en diepe stilte, weenden de
anderen. Geen hoop meer
Scherpe crit'iek.
En dan, als tot allen de volle zwaarte
van dit alles is doorgedrongen, wordt het
rumoer herboren, Critiek is er nu, critiek
in overvloed, critiek in scherpe woorden.
Niets is er gedaan, al dien langen tijd,
zegt men. Slechts half ingelicht en ge
schokt door dez© smart na de martelende
onzekerheid, is men gereed tot schimpen,
en een stem zegt plotseling: „De mannen
zijn opgeofferd voor het schip".
Onder d© wachtenden is de vader van
een der machinisten. William Allen heet
hij' en hij vertelt wat er vroeger is gebeurd
„De „Thetis" 'leek een ongeluksschip
Bij de eerste snelheidsproeven deed zij het
niet. Den tweeden keer weigerde ze te dui
ken door een mankement aan de machi
nerie. De apparatuur, waarmee ze moest
rijzen, was defect en als ze toen was ge
doken, was ze nooit meer boven gekomen.
Maar al was de duikboot nu in orde, dan
was het nog dwaasheid te duiken op een
plaats, waar iedereen weet, dat een massa
wrakken op den bodem liggen. Die wrak
ken zijn nog uit den oorlog en staan op
alle kaarten.
D© duikerklok, die men in Amerika ge
bruikt is blijkbaar beter dan het Davis-
apparaat. Maar er moesten 99 menschen
verdrinken om dat te bewijzen".
Uit de vele critiek, komen de volgende
vragen naar voren:
lo. Waarom maakte de duikboot een
oefentocht zonder escorte van andere
vaartuigen, vooral daar er vooraf reeds
twee kleine ongevallen waren voorgeko
men?
2o. Waarom waren er 102 menschen
aan boord, o.w. twee proviandmeesters,
terwijl normaal de bemanning uit 53 kop
pen bestaat?
De nieuwe burgemeester vanMiddelburg, mr dr J. van Walrè de Bordes, is Vrijdag plechtig
geïnstalleerd. De nieuwe burgervader en zijn echtgenoote bij aankomst aan het oude stadhuis.
3o. Waarom was hel niet mogelijk een
gat in den romp te snijden, hoewel het
achterschip Vrijdag twaa.f uur lang bo
ven water heeft uitgestoken?
4o. Waarom was geen duikklok beschik
baar, zcoals gebruikt werd bij' de Ameri-
kaansche duikboot „Squalus"?
De Londensche avondbladen voegen
daaraan nog ©enige min of meer bedekte
beschuldigingen toe. Er wordt beweerd,
dat het voor de redding benoodigde mate
riaal niet snel genoeg ter plaatse was en
dat o.a. de snijapparaten pas Vrijdag
avond om 9 uur arriveerden. Er wordt
zelfs beweerd, dat de autoriteiten hebben
getracht zoowel -de duikboot als de levens
der inzittenden te redden.
I In antwoord op bovenstaande critiek ia
van d© zijd© der admiraliteit reeds geant
woord, dat al het mogelijke is gedaan, om
de opvarenden Van de „Thetis" te redden.
Duikbooten worden bij proeftochten nooit
door bergingsschepen vergezeld. Algemeen
werd het Davistoestel als ©en voldoende
besoherming beschouwd, zoodat aanschaf
fing van andere toestellen niet noodig ge
acht werd. Sommige deskundigen geven
toe, dat er te veel menschen in de „The
tis" w'aren, anderen zeggen, dat daardoor
het risico niet werd vergroot. De duikboot
stak niet ver genoeg 'boven water, om er
een gat in te maken, waardoor menschen
konden ontsnappen. De duikboot lag ver
der zoo ongunstig, dat men toch geen
duikklok had kunnen gebruiken.
Er wordt verder op gewezen, dat de cri
tiek dikwijls zeer ondeskundig is. Zoo is
de vraag gesteld, waarom juist Oram, die
den rang van kapitein heeft, de duikboot
verliet. Dat is juist een daad van buiten
gewonen heldenmoed geweest. Kapitein
Oram heeft zich vrijwillig gemeld om als
levende 'boei te fungeeren, immers toen hij
de „Thetis" verliet, wisten de opvarenden
nog in het geheel niet, of zich reeds sche
pen in de nabijheid bevonden.
Dit is de grootste ramp, welke in de
historie der duikbooten zal geboekstaafd
worden. Tot nog toe was de ondergang
Van den Franschen onderzeeër „Promo-
thée", welke in 1932 verging en waarbij
62 menschen het leven verloren, de groot
ste.
Eén der geredden' vertelt1.
De heer Shaw, de employé van de
scheepswerf Cammell Laird and Gy, die
de „Thetis" 'heeft kunnen verlaten, heeft
afin een vertegenwoordiger van de „Daily
Express" medegedeeld, dat, toer hij den
onderzeeër verliet, de lucht daar reeds
zeer slecht was.
Sommigen lagen reeds uitgestrekt op
den bodem. Schijnbaar waren zij den dood
nabij. Anderen liepen in het donker op en
neer om een uitweg te zoeken. Weer an
deren zouden in de handen van hun ka
meraden gestorven zijn.
Mededeelinpen in het Lagerhuis.
Morgen zal minister Geoffrey Shakes
peare in het Lagerhuis enkele mededee-
lingen doen over de ramp, zoowel als
over het aanstaande onderzoek. Met het
oog op zekere constructiegeheimen, zal
het getuigenverhoor geheel of gedeelte
lijk achter gesloten deuren moeten plaats
vinden, maar de conclusies van het on
derzoek zullen in ieder geval openbaar
worden gemaakt en in het parlement
kunnen worden behandeld.
Volgens de eerste mededeelingen der
overlevenden is de ramp te wijten ge
weest niet aan een botsing met een ob*
stakel onder water, maar aan het open
staan van een luik in het voorschip.
Zooals reeds gemeld, meende men, dat
de bemanning zou zijn om het leven
