^BATTERIJEN^
Kerknieuws
De kleine of Gasthuiskerk
te Goes.
De ontvangst van H.M. de
Koningin te Biussel.
Onderwijs.
Land- en Tuinbouw
NV. WILLEM VAN RIJN
Vlug starten, lange levensduur,
onder alle omstandigheden be
trouwbaar, een BOSCH product.
Wanneer U een werkelijk eco
nomische krachtbron voor de
electrische installatie van Uw
auto wenscht, vraagt dan een
Bosch batterij.
Verkrl|gbaar bij alle Bosch-Diensten,
automobielhandelaren en garage
houders In Nederland.
AMSTERDAM (C.) KEIZERSGRACHT 171 ^7/1
TELEFOON 31308 [4LUNENJ
VLISSINGEN.
Nog meer woningbouw.
Het bestuur van de R.-K. Bouwvereen.
St. Willibrordus" heeft B. en W. meege
deeld, dat het gaarne zou overgaan tot het
bouwen van 'n 130-tal woningen'waar
van 122 normale woningen en 8 woningen
voor groote geizinnen - benevens een kan
toortje met bergruimte, op een terrein, ge
legen beoosten de Marechaussee-kazerne
en verzoekt derhalve den benoodigden
grond te verkoopen en de gemeente borg
te stellen voor de richtige betaling van
rente en aflossing van de door de vereeni-
ging ten behoeve van dezen bouw aan te
gane geldlesning.
Be grond- en bouwkosten van deze wo
ningen worden in totaal geraamd op 462
duizend gulden. Het bestuur van het Alge
meen Burgerlijk Pensioenfonds te 's Gra-
venhage heeft zich bereid verklaard het
benoodigde kapitaal ter leen te verstrek
ken tegen een rente van 3.5 pot. 'sjaars.
De woningen zullen worden verhuurd
tegen f 4 per week.
B. en W. hebben zich de vraag gesteld,
of er na het gereedkomen dor woningen
van „Goed "Wonen" en „Gemeenschappe
lijk Belang" nog gebrek aan goedkoopere
arbeiderswoningen bestaat. "Waar het
hun gebleken is, dat nog 1000 personen,
die te Vlissingen werken, elders wonen,
beantwoorden zij die vraag bevestigend en
stellen voor de gevraagde medewerking te
verleenen.
Hun verzoek aan de „Schelde" om iets
van het risico te dragen, is niet ingewil-
ZUID-BEVELAND.
Wilhelminadorp. Maandagmorgen tij
dens het laden van een wagen vlas in
den Wilhelminapolder, is de bedrijfsboer
G. Verburg door het kantelen van een
valluik in den zolder van een hoogte van
ongeveer 3.5 Meter naar beneden ge
stort op den betonnen vloer van den daar
onder gelegen voedergang.
Zwaar gewond en met een gebroken
arm is het clachtoffer naar het Zieken
huis te Goes vervoerd.
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen te Gouderak en te Goedereede
P. v. d. Berg, cand. te Amersfoort.
Aangenomen naar Ameide-Tienhoven,
J. J. Poot te Bunschoten.
Geref. Kerken.
Beroepen te 2e Exloërmond, Br N. H.
Ridderbos, cand. te Kam/pen.
Oud Geref. Gemeenten.
Beroepen te Oostburg, G. v. d. Gruyter,
thans voorganger aldaar.
ii.
Die andere kerk was de Gasthuiskerk.
Zij werd voor den. dienst in orde gebracht
en er werden geen kosten gespaard. Toch
schijnt het alsof de kerk niet zooveel ge
bruikt werd als men verwacht had, want
reeds op 18 December 1644 drong burge
meester Mesouck er in do raadsvergade
ring op aan „oft men de predicanten niet
en behoorde aen te manen om op do aen-
staende Kersdach en de soo vervolgens
alle Sondagen ten minsten desi namid-
dachs by beurten aldaer dienst te doen".
Ook zou de magistraat met predikanten
en kerkeraad moeten spreken en „de sake
sien daertoa te brengen, dat de stadt
becomen mocht de gewenschte vruchten
van grooto oncosten tot het opmaken van
het voors. kercxsken albereyts gedragen".
Dé conferentie met predikanten en ker
keraad den volgenden dag gehouden, had
een gunstig resultaat: de predikanten na
men aan om op de beide Kerstdagen, op
alle andere hoogtijden en op Zondagna
middagen in de Kleine Kerk te predi
ken en nu blijkt tegelijk, dat aan het ge
ringe aantal predikanten het weinige ge
bruik van do Kleine Kerk te wijten was.
Hoewol men al in 1643 had aangedron
gen op het beroepen van een vierden pro-
BELGIë'S HOOFDSTAD IN
VLAGGENTOOI.
Uit Brussel ^ordt gemeld, dat van de
versiering van de stad in verband met het
bezoek van H. M. de Koningin Wilhel-
rnina zeer veel werk wordt gemaakt, niet
het minst van partiouliere zijde.
Een groot deel van Brussel is vol op in
feesttooi.
Op de Groote Markt, dit prachtige
plein, met zijn ongeschonden afsluiting
van gothielke gevels,, zullen heden van de
gildehuizen de wapendoeken der corpo
raties wapperen.
Afzonderlijk vermelding verdient de
versiering van de Noordstatie, waarvan
bijzonder veel werk is gemaakt.
Daar de eerste aanblik van de stad
voor Koningin Wilhelmina een zeer fees
telijke moet zijn, heeft mien het station
Brussel Noord, waar de koninklijke trein
heden zal binnenkomen, iru 'n waren tuin
van bloemen en planten herschapen. Jje
storende reclameborden langs de wanden
worden aan het oog onttrokken door wijd
neerhangende draperieën in grijze en
karmijnroode tinten.
De koninklijke trein zal stil houden op
het middelste perron; daartoe zijn spe
ciale stootblokken vervaardigd, welke
oranje geschilderd zijn. Naar den uitgang
toe is één lange eerepoort opgericht: de
vorsten zullen voortschrijden onder een
dak van vlaggen in Nederlandsche en
Belgische kleuren, terwijl er als het
ware tuinperken zijln aangelegd met le
vende bloemen, m|et gras en lage, in bloei
staande struiken, waardoor men aller
minst den indruk beeft op een station te
zijn.
In de hall van de Noordstatie sieren
bloeiende rhododendrons de wanden te
midden van hooge palmen. Het fiere Ne
derlandsche wapen is hier en daar op op
vallende wijlze aangebracht.
Reoht tegenover den stationsingang
ontvangt Brussel onze Koningin met een
einorme eerepoort, waarop in oranje let
ters het ééne, veelzeggende woord: wel
kom. Bijeengebundeld glanzen ook hier
de Belgische en Nederlandsche vlaggen in
de zon.
'Veldpredikers. Biji Kon.
besluit van 17 Mei zijn benoemd tot reser
ve-veldpredikers voor den tijd van oorlog
bij het leger te velde, de predikanten B.
A. Bos te Assen, dr A. de Bondt te 's Gra-
venhage; A. J. Boss te Nijmiegen, W. M.
Ie Gointre te Bergen op Zoom; J. C. Brus-
saard te Bloemendaal; N. J. A. van E'xel
te Beekbergen; A. B. C. Hofland te O'ost-
kapelle (Z.); J. W. de Jager te Zutphen;
J. F. van Hulsteyn te Slikkerveer; J. M.
Kroes te Dalfsen; G. Laarman te Hilver
sum; G. Luchtigheid te Zeist; J. van
Herksen te E'rmelo; J. Oussoren te Olde-
broek en P. Veonhuizen te Den Helder.
Geslaagd voor bet examen make
laar-taxateur dhr M. Boogaard te N.- en
St. Joosland.
Premiekeuring voor merries te Goes.
Gisteren had te Goes een drukbezochte
keuring van merries plaats, welke keu
ring uitging van de Z.L.M. en de Prov.
regelingscommissie voor de paardenfoik-
kerij in Zeeland.
75 merries werden voor de jury geleid.
De uitslag was als volgt: 2-jarige mer
ries, geboren 1937: 1. Eva van Bieze-
linge, van P. Scheelede Putter, Bieze-
linge; 2. Corrie van Eindewege, van wed.
D. Wisse, Ka.pelle; 3. Juliana van wed.
J. Mie ras, Kloetinge; 4. Gerda van P.
Nieuwenhuize, Kattendijke; 5. Nellie van
wed. J. Mieras; 6. Ka van Jac. Boon
man Pz., 'Ovezande; 7. Ajola van A. v.
Strien, Wolf.dijk; 8. Vera van J. Lens
hoek van Kloetinge; 9. Nellie van M. No-
teboom, Kloetinge; 10 Gertine van Lewe-
dorp, van M. Vermue, LewedorP'; 11. Ma-
dik'ant, was Let aantal nog steeds bij' drie
gebleven. De predikanten verzochten ook
nu weer dat een vierde benoemd zou wor
den, zij voerden aan, „dat andersints de
dienst, alsoo deselve1) out ende swack
werden, beswaerlijck by haer soude con-
nen werden uuytgevoert". Hoewel eerst
in 1650 de laak van de predikanten ver
licht zou worden door de beroeping van
een vierden leeraar, bleef toch de tweede
predikatie in bet Gasthuiskerkje gehand
haafd en het gebouw in gebruik. Zelfs
kwam er in Februari 1646 een verzoek
binnen „dat bet Gasthuiskerkje mocht
gebruikt worden tot oen publieke plaats,
waar Zondags na de 2e predikatie ieder
zou mogen komen om met den predikant
over diens gehouden preek te discussiee
ren, hetgeen tot nu toe gedaan werd ten
huize van de weduwe van Jacob Pz.
Grijnssen ende nu, mits den grooten toe
loop, als ooc d' ongelegentheyt van deselve
huysinge niet bequamelijck aldaer meer
conde vallen".
Van het gebouw werd dus nu goed ge
bruikt, de onkosten waren niet voor niets
gemaakt. Tien jaren later zou er zelfs om
de veertien dagen een predikatie in de
Fransche taal gehouden worden des Zon
dagsmorgens om elf uren, waarop de na-
midöagsdienst om half twee zou aanvan
gen. (Hiertoe had de magistraat besloten
„uyt goede ende Ghriotelyke insighten
dame van L. Boonman, Ovezande; 12. Ju
liana van A. Wagenaar, Kloetinge; 13.
Mina van Brunswijk, van gebr. Verdonk,
Nieuwdorp.
B'riejarige merries, kleine maat: 1.
Nellie van Eindewege, van G. Nijsse, 't H.
Arendskerke; 2. Lady van J. van 't West
eindeVermue, Lewedorp; 3. Erna van
Jac. Boonman Pz., Ovezande; 4. Uline
van Laboreur van A. van Strien, Wol-
faartsdijk; 5. Mini van Laboureur van A.
van Strien, Wolfaartsdijk; 6. Ulpita van
Lenshoek, Kloetinge.
Driejarige, groote maat: 1. Mirza van
M. van 't Westeinde, Ovezande; 2. Soli-
viine van P. Vermue Jacz., 's Gravenpol
der.
VEILINGSVER EEN. ZUID-BEVELAND
TE GOES.
Algemeene vergadering.
Onder voorzitterschap van den heer H.
A. Ranken hield heden de Veilingsver-
een. Zuid-Beveiand te Goes in het Schut
tershof een niet druk bezochte algemeene
vergadering.
Lte voorzitter verwelkomde speciaal
den heer Van Asperen "Vervenne, rijks-
pluinjvetXeeltconsuleniti. laaini iwiens toe
doen het te danken is, dat met de eier-
veiling aanvankelijk succes is bereikt.
Wat de vooruitzichten voor de fruit
teelt betreft, deze zijn niet ongunstig. Veel
vait hierover echter nog niet te zeggen.
Nadat de notulen zijn vastgesteld, deel
de de voorzitter mede, dat hij een uitnoo-
■digiing ontvangen heeft tot bijwoning van
een vergadering op Donderdag a.s., waar
de vorming van een fruit- en groenten-
raad aan de orde zal komen. Het is Spr.
gebleken, dat niet alle provinciale com
missies zijn uitgenoodigd. De regeerings-
commissaris beeft er blijkbaar enkele
„vergeten". Spr. heeft al hooren verlui
den, dat de voorzitter en de secretaris
van den fruitraad en de chef van de
fruitteelt reeds zouden zijn aangewezen.
Spr. heeft de bekwaamheid van laatstbe-
doelden persoon reeds in twijfel hooren
trekken.
Spr., is echter nog niet bereid in dezen
een bepaalde toezegging te doen. Deze
veiling en Spr. weet, dat er vele vei
lingen achter haar staan wil afzonder
lijke, zelfstandige afdeelingen groente- en
fruitteelt. Spr. wil eens zien of we ons
mioeten laten dwingen. Wil men dit, dan
zal Spr. maar weer de stoute schoenen
aantrekken en een vergadering in Den
Bosch bijeenroepen.
We zijh wel lid, maar geen onderge
schikte van het Centraal Bureau.
'Spr. vroeg machtiging van de vergade
ring om in dezen geest te spreken.
Deze machtiging werd met algemeene
stemmen verleend.
Jaarverslag.
Hierna bracht de secretaris de heer v
d. Poest Clement te Nisse het jaarverslag
uit, waaraan wij: het volgende ontleenen:
De nachtvorsten van April en Mei 1938
hebben bier en daar nogal vrij veel schade
aangericht. Toch heeft Zeeland geprofi
teerd van zijn zeeklimaat, zoodat de op
brengst, behoudons enkele ongunstige uit
zonderingen mee viel. De oogsten waren
zeer uiteenloopend, zoowel van de appels,
peren als besvruchten. Ook de groentecul
tuur onderging den invloed van de on
gunstige weersomstandigheden in bet
voorjaar.
De omzet op de veiling bedroeg
f 1.171.129,91 tegen f801.199,77 in 1937.
Deze hoogere omzet is meer een gevolg
van de voel hoogere prijzen dan wel van
de geveilde hoeveelheden. Kersen en prui
men gaven een betrekkelijk goeden oogst,
doch de appeloogst en vooral de peren-
oogst was vrij: gering. Er werden geveild
ruim 4 miljoen K.G. appels tegen 6,2 mil
joen K.G. in 1937. Middenprijs f 13,59 te
gen f 6,55 in 193-7. Peren 730.000 K.G. te
gen bijna 2 miljoen in 1937 (middenprijs
resp. f 21 en f 10). Pruimen 434.000 K.G.,
middenprijs bijna 22% cent (v. j. 13%).
Kersen 770.000 K.G., middenprijs 34Vs ct.
Kruisbessen 429.000 K.G., ongeveer gelijk
aan vorig jaar Er werd geveild tegen
„ouderwetsche" prijzen van gemiddeld
boven de 16 cent, wat sinds 1922 niet
meer had plaats gevonden.
Aardbeien 211.000 K.G. tegen een door-
sneeprijs van 17 cent.
1) de predikanten.
ende tot meerder accommodement van
haie gemeynte omtrent derselver oeffe-
nijnghe in den heyligen godtsdyenst" en
daartoe aangezocht Ds Joan van Dordt,
van wiens „goede gaven en gerequireerde
qualiteyten tot soodanigen heylighen
werek" zij overtuigd waren. Ds van Dordt
stemde toe „dat by seer geerne die ge-
rijngbe gaven, welcke God ende de nature
hem gesubministreert haddenbeste
den wilde". Voor deze predikatiën werd
aan dezen predikant over het jaar 1657
een som van ongeveer 16 ponden toege
dacht, doch alleen bij provisie „ende dat
sonder eenige verdere consequentie". Tot
het einde van 1658 werd de Kleine Kerk
voor deze predikatiën gebruikt. Toen werd
besloten dat de diensten „tot meerder ende
beter gevoegblijckheyt ende commoditeit
soo van den dienaer als toehoorderen,
de voorn, franco predikatiën frequente-
1 rende, in de Groote Kercke des Sondaghs
ten vijf uyren in den avontstont werden
gehouden".
Behalvo moeilijkheden over het on
rechtmatig gebruik der zitplaatsen door
onbevoegden valt er dan in tal van jaren
niets bijzonders over de Kleine Kerk te
vermelden.
In het jaar 1763 werd het belendende
kostershuis afgebroken en overnieuw ge
bouwd; ook werden de scheuren in de
muren van de kerk hersteld. Op verzoek
van de kosterin werd in dat zelfde jaar
een doofpot van „convenabele" grootte
Zwarte bessen, waarvan de aanvoeren
de vorige jaren geregeld achteruit gin
gen, gaven weer een vermeerdering te
zien. Geveild werden 78.560 K.G. tegen
55.584 K.G. in 1937. Middenprijs 81 cent.
Fngeland kocht dit jaar weer van dit
product. Roode bessen waren goed, ook
de prijzen.
D'e frambozenopbrengst was zeer matig,
minder dan de helft van 1937. Doorsnee-
prijs 28 cent. De aflevering van druiven
is in betere banen geleid. Aanvoer 44.584
K.G., doorsneeprijs f 27.57.
Aan groenten werd voor f 39.000 ge
veild. Vele partijen tomaten werden door
gedraaid. Met vroege aardappelen zou
meer te bereiken zijn, als alle partijen ge
veild werden en niet buiten de veiling om
werden verkocht.
Een nieuw product waren de eieren.
Hierin zit wel eenige toekomst al zulleD
de overschotten vermoedelijk gering blij
ven. De pluimveehouders zijn er echter
mee gebaat. Geveild werden 1.600.000
eieren tegen een doorsneeprijs van f 3,75
per 100.
De bramencultuur wordt ook van betee-
kenis. Geveild werden 10.000 K.G., door
sneeprijs 30 cent.
Veel gebruik is weer gemaakt van het
pakstation. Goede resultaten werden be
reikt met het in overleg met de elite
commissie gecombineerd veilen van het
gesorteerde product. De bedongen prijzen
waren hooger indien centraal gesorteerd
was. In 1937 werd aan het pakstation ge
sorteerd 38 pet. en in 1938 42 pet. van
den geheelen aanvoer.
Gezien de hooge prijzen en vlugge han
del is er minder gebruik gemaakt van
bet koelhuis dan vorig jaar. D'e handel
dacht er echter anders over en vroeg
reeds in de tweede helft van Augustus
een groote koelhuisruimte aan. De finan-
cieele resultaten van het koelen vielen
niet mee, gezien de groote invoer van
buitenlandsch fruit. Op het koelhuis werd
een verlies geleden van f 6979,53. De
meerdere veilingomzet werkt dit echter
weg. In dit verband wordt melding ge
maakt van de koelproeven door de regee
ring genomen met fruit naar de overzee-
sche gewesten.
D'e emballageloods werd uitgebreid.
Voor afschrijving is dit jaar bestemd
f 15319,05 (v.j. f 16960,69). Het ledental
bleef stationnair en bedraagt 590. Het
Bestuur is over de financieele resultaten
tevreden. 1938 was een gunstig jaar.
Vervolgens werd de rekening over het
dienstjaar 1938'39 vastgesteld.
De transportrekening bad een nadeelig
saldo van f 4642,17, de koelhuisexploita
tie idemi van f 6969,53, de eierveiling van
f 145,87, het pakstation van f 1579,34. Af
schrijvingen (hehouidens die op koelhuis
en pakstation) bedroegen: gebouwen
f 1803,27, inventaris veiling f 1297,80,
materiaal f4840,58. De materiaal-exploi
tatie had een voordeelig saldo van
f 8518,56.
De commissie tot het nazien der re
kening bracht een gunstig rapport uit.
Voor het beheer had ze zeer veel lof. "Wel
werd opgemerkt, dat op de gebouwen wei
nig werd afgeschreven, maar in het ma
teriaal zit voldoende reserve. Gezien de
voorgenomen extra-heffing door het Cen
traal Bureau adviseerde de commissie, in
samenwerking met andere veilingen, het
veilingpercentage eventueel tijdelijk te
verhoogen.
De voorzitter was er voor om zoo
goedkoop mogelijk te veilen, maar mocht
verhoogiiig noodig zijn, dan zal contact
gezocht worden met andere veilingen.
Kapelle verandert echter de percentages
niet.
Dhr A. v. d. H a v e merkte op, dat in
het nadeelig saldo koelhuisexploitatie een
afschrijving zit van f 5300, die door het
Werikfonds wordt geëischt.
De voorzitter bevestigde dit. Het
Werkfonds zou zelfs nog een hoogere af
schrijving willen.
D'e rekening werd vastgesteld.
De percentages voor te betalen provi
sie werden als volgt vastgesteld: groote
veiling: leden 2 pet., gasten 4 pet., kleine
1 veiling: leden 4 pet., gasten 6 pet.
De contributie bleef ongewijzigd.
De aftredende bestuursleden de heeren
J. J. Lindenbergh, A. J. v. d. Linde en
A. v. d Poest Clemient werden als be
stuurslid herkozen, terwijl in de vacature
W. J. Robijn gekozen werd de heer H. B.
Pilaar te Goes.
De voorzitter dankte den heer Ro
bijn (die in een andere betrekking over
ging) hartelijk voor het vele, dat hij voor
Brussel maakt zich gereed voor de ontvangst van H. M. de Koningin. Op tal
van plaatsen worden versieringen aangebracht.
aangeschaft. Het is niet onwaarschijnlijk
dat dit dezelfde groote koperen doofpot is,
die nu nog in de gangen van het zieken
huis als sieraad te pronk staat.
Eenige jaren later werden nog enkele
zitplaatsen bijgemaakt, maar ten slotte
bleek de Kleine Kerk toch te klein ge
worden te zijn voor het aantal bezoekers.
In April 1771 besloot de magistraat de
kerk te doen repareeren, waarvoor een
som van 270 werd beraamd. Zij werd
tegelijkertijd vergroot en op 17 Januari
1773 nam D's Dirk Kaas de nieuw ver-
groote kerk wederom in gebruik met een
redevoering, die behalve een predikatie
naar aanleiding van Psalm 122 vers 1 en
2, ook een kort overzicht bevatte van de
oudste geschiedenis der Goescbe kerkge
bouwen. Uit deze redevoering blijkt ook,
dat de kapel bij haar ingebruikneming tot
kerk vergroot werd door het wegbreken
van den Westelijken Zijmuur. D'e sporen
van dezen muur werden bij de tweede
vergrooting van 1773 verwijderd.
De kerk bood nu wel veel meer ruimte,
maar had door het vergrooten in één
enkele richting een buitengewoon langge-
rekten vorm gekregen. Zij was viermaal
zoo lang als breed. De preekstoel stond
aan den Westkant, daarvóór naar den
Oostkant toe, waren 25 banken ieder van
ongeveer 10 zitplaatsen aangebracht. In
den halven zeshoek aan den O'ostkant, het
I koor van de vroegere kapel, stonden de
banken voor baljuw, burgemeesters, sche
penen en weesheeren. Langs de beide zij
kanten één rij zitplaatsen en achter den
preekstoel nog eenige rijen zitplaatsen de
„gemeene banken". Een plattegrond uit
dien tijd geeft tegelijkertijd aan, aan wie
die zitplaatsen toebehooren. Wij' vinden
er menigen bekenden Goesschen naam, die
van de Eversdijken, Ossewaardes, Lecoin-
tre's, Keetlaars, Dominicussen, van de
Putte's, Pemans, Trimpe's Vervenne's.
Dë magistraat was zoo ingenomen met
de redevoering van Ds Kaas, dat zij voor
stelde „öf om meergemelte predikatie met
den druk op stadskosten gemeen te ma
ken of Zijn Eerw. te verzoeken dezelve in
't net geschreven aan Hun Ed. Achtb. te
overhandigen om in de stadsbibliotheek
te worden bewaard. Daar is zij nu nog in
bandschrift te vinden, in fraai lederen
band met goud versierd. Ds Kaas had n.I.
verklaard „zeer sensibel te zijn wegen
d'eer, die hem uit naam van H.E. Acht
bare wierd aangedaan, dog dat hij nooit
van zig hebbende kunnen verkrygen om
iets van zijn eige werk met den druk ge
meen te maken" beleefdelijk bedankte om
de predikatie te doen drukken. Toen hij
het handschrift aan de stadsbibliotheek
had afgedragen op 1 Mei 1773, werd hem
als attentie aangeboden „de Vaderlandse
Historie of een ander werk 'tgeen Zijn
Weleerwaarde aangenaam zoude wesen",
waarop D's Kaas „de Vaderlandse Histo
rie" koos.
(Wordt vervolgd.)
