MINISTER DE WILDE IS AFGETREDEN
Ernstige incidenten bij Danzig.
N.V. Fin.-Mij „Zeelandia", Goes
Dagblad voor de Provincie Zeeland
EERSTE BLAD.
MAANDAG 22 MEI 1939
53e JAARGANG - No. 196
Het aftreden van Minister
De Wilde.
Buitenland.
Bezwaren tegen nieuw aangevraagde
gelden voor 1940
Duitschland doet slechts
gewaagde dingen.
Belangrijkste Nieuws.
„International"
Vrachtwagen 1938
aangeboden In dit blad van Zater-
20 Mel J.l. Is verkocht.
Korte Berichten.
Binnenland.
Uit de Provincie
'Jitgave: N. V. Uitgevers - Maatschappij
Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, Goes
Postrekening 44455 Telefoon 11
JJkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Directeur - Hoofdredacteur: R. ZU1DEMA
Abonnementsprijs f2410 per kwartaal
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en Vlissingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Advertentiën 30 cent per regel
Ingezonden mededeelingen 00 cent per regel
Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags
f 0.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Het althans voor buitenstaanders on
verwacht aftreden van Mr de "Wilde als
Minister van Financiën, stelt ons voor
tal van vragen, waarop eerst een ant
woord gegeven zal kunnen worden, wan
neer nadere bijzonderheden omtrent de
oorzaken die tot dit besluit hebben ge
leid, beikend zijn,
Maar ook zonder dat nadere bijzonder
heden bekend zijn, kan reeds worden
vastgesteld, dat wij' bier te doen hebben
met een ministers-crisis, die een zeer ern
stig karakter draagt.
Het betreft hier toch niet een conflict
van een der ministers met de Volksver
tegenwoordiging, maar er blijkt in den
boezem van het Kabinet verschil van
meening te zijn ontstaan en nog wel over
een der meest belangrijke punten van
staatsbeleid.
Hiet „Vaderland" maakt melding van
geruchten dat een meeningsversohil tus-
schen de ministers De Wilde en Romme
de directe aanleiding tot de ontslagaan
vrage zou zijin geweest,
Dat is mogelijk, maar dan toch alleen,
als daarbijl de meerderheid van het Ka
binet zich achter Minister Romimie heeft
geschaard.
Uit de bewoordingen van het officieele
bericht omtrent de ontslag-aanvrage zou
men kunnen afleiden, dat er ook verschil
van gevoelen is tusschen den heer D'e
Wilde en den minister-president, die be-
zuiniigingsmogelijkheden schijnt te zien,
die minister De Wilde niet mogelijk acht.
Maar wat hiervan ook zij, vast staat,
dat een hoogst bekwaam minister is
heengegaan, die het vertrouwen had van
een groot deel der Volksvertegenwoordi
ging, van wien anien kon verwachten, dat
hij Dr Colijn gaarne tot het uiterste had
bijgestaan en die zeer goed beseft, dat zijin
uittreden het Kabinet belangrijk moet
verzwakken.
Hierin ligt een aanwijzing voor den
ernst van bet conflict.
In een deel van de R.K. pers, wordt
niet het aftreden van minister De Wilde
betreurd, miaar wel (het feit, dat deze be
windsman niet voor „nieuwe inzichten"
kon worden 'gewonnen.
„Minister D'e Wilde, aldu's b.v. het
„Dagblad voor N".-Brabant en Zeeland",
heeft blijkbaar niet begrepen, dat een rem
aan een voorthollenden wagen een nut
tige functie kam vervullen, maar dat de
rem, die een stilstaand staats'karos belet
in beweging te- komen, een schadelijk ele
ment ikan zijin, waarvan de verwijdering
door het gestrande reisgezelschap
slechts tm| e t opluchting kon
worden begroet."
En het voegt er aan toe de opmerking
lat ons land thans allereerst noodig
heeft; „een minister van Financiën, die
in (hooee mate de kunst verstaat om op
verstandige wijze veel geld uit
te geven
Maar dat vele geld zal dan toch eerst
gevonden moeten worden!
Met belangstelling wachten wij den
vp^prff], loon van deze zaken af.
CRDOTE OFWINDING TE WARSCHAU,
DANZIG EN BERLIJN.
Nabij de vrije stad Ranzig hebben zich
twee incidenten voorgedaan, die zoowel te
Danzig, Warschau en Berlijn heel wat be
roering hebben gewekt.
Er zouden althans volgens Poolsohe
lezing aanvallen op Poolsche douane
posten hebben plaats gehad, waarbij een
bewoner van Danzig is gedood.
De lezingen zijn zeer verschillend, naar
gelang zij afkomstig zijn uit Poolsche of
anzigsche en Duitsche bron.
De Danzigsche senaat en het Duitsche
.Nieuwsbureau daarentegen schuiven het
gebeurde op rekening der Poolsche auto
riteiten.
De Poolsche lezing is als volgt;
Ie- Kalthof, tusschen Ranzig en Oost-
1 ruisen, bestormde gisteravond een in
nazi-uniform gekleede groep personen het
gebouw van de Poolsche douane, welke
zich niet verzette. Om 11 uur verscheen
de commissaris van politie van Ranzig,
uie de douanebeambten verzocht het ge
euw te verlaten, daar hij' er niet voor
'N® instaan wat er zou gebeuren, indien
zy bleven. De beambten vertrokken onder
politiebescherming. Op de hoogste gesteld
Nan het incident, zond de Poolsche com-
Geheel onverwacht kwam Zaterdag het bericht, dat bij Koninklijk
besluit van 19 Mei 1939, op zijn verzoek, eervol ontslag is verleend als
Minister van Financiën aan den heer Mr J. A. de Wilde, met dank
betuiging voor de vele en gewichtige diensten den lande in deze moeilijke
tijden bewezen;
en dat tijdens ontstentenis van een Minister van Financiën het beheer
van het Departement van Financiën ad interim opgedragen is aan den
Minister van Staat, Minister van Algemeene Zaken, voorzitter van den
Raad van Ministers, den heer D r H. C o 1 ij n.
Bij de samenstelling van de ontwerp-begrooting voor het jaar 1940 zijn
van de zijde van den Minister van Financiën bezwaren gerezen.
Deze bezwaren, die voornamelijk betrekking hadden op nieuw aange
vraagde uitgaven, hebben den Minister van Financiën aanleiding gegeven
aan Hare Majesteit ontheffing uit zijn ambt te verzoeken.
De Minister van Algemeene Zaken, Dr H. Colijn, die ad interim is
belast met het beheer van het Departement van Financiën, heeft op zich
genomen door bezuinigingen de taak, die ook Mr de Wilde zich
voor oogen had gesteld, namelijk om voor 1940 budgetair evenwicht te
bereiken, tot een goed einde te brengen.
missaris-generaal te Ranzig den commis
saris Perkowski en twee ambtenaren naar
Kalthof, na den senaat van Danzig te
hebben verwittigd, welke hun geen politie-
geleide verstrekte. In Kalthof aangeko
men, werden Perkowski en de, 'heide amb
tenaren aangevallen door vijf personen.
De Poolsche chauffeur loste vier schoten
om zich te verdedigen en doodde hierbij
een der aanvallers.
Vo-lgens deze mededeelingen stonden de
aanvallers onder leiding van een zekeren
Andraeaw, die doorgaat voor een natio-
naal-socialist.
Na het vertrek van den Poolschen com
missaris der douane werd het douanege
bouw geheel afgebroken.
De banden van den auto werden door
gesneden en de ruiten vernield. Het was
dezen aanval, aldus het bericht, welke
den chauffeur noopte gebruik te maiken
van zijn wapenen.
Het Poolsche telegraaf-
agentschap voegt aan dit
bericht toe, dat er sprake
is van een uitdaging. Men
weet nog niet aldus1 het agentschap
of deze uitdaging kwam van den senaat,
van de plaatselijke nationaal-socialistisChe
partij of wel, dat zij door Berlijn werd ge
last.
Geheel afwijkend van bet bovenstaande
schrijft het Duitsche Nieuwsbureau (D. N.
B.) over het incident dat een staatsburger
van Danzig, toen hij in een taxi door een
verlaten dorp reed, met twee schoten, wel
ke uit een auto in de onmiddellijke nabij
heid werden gelost, is gedood. De auto
zeu den bestuurder van de taxi met zijn
schijnwerper verblind hebben. De auto is
gevonden. Zij draagt een Poolsch num
mer.
Het persbureau van den Senaat van de
Vrije Stad Danzig deelt officieel mede;
In den nacht van 20 op 21 Mei is een
onderdaan van Ranzig, Gruebner gehee-
ten, door een Poolsch onderdaan, den
chauffeur Murawski, zonder eenige aan
leiding doodgeschoten.
De president van den senaat, Greiser,
heeft hierop Zondag den diplomatieken
vertegenwoordiger der Poolsche republiek
te Ranzig, verzocht hij hem te komen en
hem bij deze ontvangst een nota overhan
digd, waarin namens de reegering van de
Vrije Stad Danzig ten schernste wordt ge
protesteerd tegen het ontreden van ex
territoriale Poolsche staatsbeambten op
het gebied van Ranzig en dienovereenkom
stig van Poolsche zijde stappen worden
geëischt tot vergelding en opklaring van
de aangelegenheid.
Volgens de nota is het Zaterdagavond
weeens het optreden van de Poolsche in
specteurs der douane tegenover vrouwe
lijke leden der Duitsch-Danziger volks
gemeenschap tot betoogingen van de op
gewonden volksmenigte gekomen voor het
huis van de Poolsohe douane-inspecteurs
te Kalthof.
Er is vastgesteld, dat de doodelijke scho
ten op den onderdaan van D'anzig zijn ge
lost door een inzittende van de auto van
Legatieraad Perkowski. Gruebner zelf bad
in het geheel niefs> te doen met de vooraf
gaande geëindigde incidenten te Kalthof.
Fen Poo'scha nota.
De Poolsche commissaris-generaal van
zijn kant 'heeft twee nota's gezonden a°n
den 'president van den Danzi-schen se
naat. Daarin wordt bovengenoemde lezing
'van het geval weergegeven en erder
wordt verklaard
1. De Poolsc'he regeering zal niet toe
staan, dat langs den weg der voldongen
feilen 'de Poolsche rechten, op 'douane
gebied worden beperkt;
2. De Poolsche regeering eischt een 'on
derzoek naar de schuldigen en mededee-
ling, van de resultaten, van dit onder
zoek;
3. De Poolsche regeering eischt scha
deloosstelling voor de schade, 'die ver
oorzaakt is;
4. Met 'het oog op de steeds veelvul-
diger aanvallen op Poolsche functiona
rissen en de Poolsche bevolking in de
Vrije Stad is de Poolsohe regeering ver
plicht een duidelijke en verplichtende
verklaring te eischen, welke waarborgen
de Senaat van 'de Vrije Stad de Poolsche
regeering kan geven voor de verzekering
van de orde en van de veiligheid der
Poolsohe functionarissen en der Poolsche
bevolking in de Vrije Stad Danzig.
Vier arrestaties
Havas meldt: Vier employé's der Pool
sche spoorwegen, die te Kalthof woon
achtig zijn, waren de eenige getuigen, van
de incidenten, welke zich hebben voorge
daan. Zij' zijn door de politie gearres^
teerd en overgebracht naar de gevange
nis te Danzig.
Nog een incident.
Zondagmiddag om half vijf is in het
plaatsje Piek el, gelegen op gebied der
Vrije Stad Danzig, een appèl gehouden
o, er de S. A.
Om vijf uur deed een menigte, onder
aanvoering van geüniformeerde leiders,
een aanval op den post der Poolsche
douane-inspecteurs, die 'om hulp vroegen.
Na de energieke stappen van den Pool
schen commissaris-generaal ten aanzien
van den aanval op het 'huis, waar zich
Poolsche douane-inspecteurs bevonden in
'het dorp Pieckel, den tweeden aanval in
24 uur, 'hebben de Danzigsche autoritei
ten een detachement politie naar het be
wuste plaatsje gezonden, hetwelk daar de
menigte der betoogers en partijformaties
uiteen joeg en de orde herstelde.
Warschau zeer onder den indruk.
Het incident van Kalthof heeft te
I Warschau groote bewogenheid gewekt,
alduis meldt Havas. Men is daar van op
vatting, dat de verantwoordelijkheid voor
deze betreurenswaardige gebeurtenis ge
heel ter laste komt van „agents provo
cateurs" der nat. soc. partij der Vrije
Stad.
Gezaghebbende kringen ver
helen niet, dat zij' een bijzon-
deren ernst toekennen aan dit
incident. Afgezien van het feit, dat
de bescherming van den Poolschen ver
tegenwoordiger in de uitoefening 'van zijn
I functies met geweld verzekerd moest
I worden, wijzen zij er op, 'dat -de aanval
I op den Poolschen douanepost van Kalt-
1 hof een flagrante schending vormt van
I een der fundamenteele prerogatieven van
Polen in Danzig; de controle op de
d'ouane.
De Duitscihe minister Goebbels heeft
te Keulen een rede gehouden. Hij gaf een
overzicht van 'den politieken toestand en
zeide, dat het nieuwe, sterke en machtige
Duitschland, in geloovig vertrouwen op
den Fuehrer en in het zekere besef van de
onverwinnelijke kracht van zijn strijd
macht, de verdere ontwikkeling der din
gen met kalmte tegemoet ziet.
Wij zijin, aldus Goebbels, vastbesloten,
ons recht als groote mogendheid te doen
gelden.
Goebbels sprak over het Duitsch-Ita-
liaansoh verbond, en zeide, dat daarmede
voor de oogen van het Eiuropeesche pu
bliek een machtsblok zich manifesteert,
zooals (de nieuwe geschiedenis van Eu
ropa nog niet gezien heeft.
„Wiji zijn thans, aldus zeide Goebbels
onder luide toejuichingen, de sterkste
militaire macht ter wereld geworden en
de spil, die Row© en Berlijn verbindt,
is onverbrekelijk. Bij' ons kan geen pa
niek ontstaan.
Het Duitsche volk wil geen oorlog. Het
staat met het geweer bij den voet. Maar
het is vastbesloten, zijn vitale rechten te
beschermen en te verdedigen.
De Fuehrer Is een vriend van den vre
de. Hij wil werkelijk den vrede. De ophit
sers tot den oorlog zouden echter een ver
schrikkelijk lot over Europa brengen,
wanneer zij Dudtschland zouden dwingen,
zijn leven te verdedigen.
Wij spreken zoo, omdat wij sedert drie
jaar van boter en varkensvleesoh hebben
afgezien en versterkingen hebben ge
bouwd, die onze grenzen beschermen. Het
heeft niemand kwaad gedaan, dat wij
minder boter en kalfsgebraad hadden.
Wiji hebben kanonnen ver
vaardigd, opdat het mo
ment zal Ikomen, waaroip
wij ons zeer openhartig
Wletde wereld zullen kun
nen onderhouden..
„In September is de oor
log zeer dicht langs oms
heen gegaan. Het was zeer
gewaagd, jwalt wij deden. In
dien het niet gewaagd was
geweest, zoolden wij 't niet
ondernomen hebben. Wij
doen slechts gewaagde din
gen. N a t u u r 1 ij k hebben w ij
iets geriskeerd, maar we
kunnen op suoces wijzen.
„In dit gevoel van veilig
heid heeft de Fuehrer de
kwestie -D'anzig aangesne-
d e n."
De minister betoogde, dat Duitschland
rechten op deze vrije stad kan laten gel
den en voegde hieraan toe:
„Wij gelooven niet, dat de democrati
sche staten op het beslissende moment
meer adem zullen hebben dan wij. Re de
mocratische staten hebben een zwakke
borst. Wij daarentegen hebben geen re
den om ongerust te zijn. Het Duitsche
volk kan een blind vertrouwen in Hitler
hebben."
KOMEN LONDEN EN MOSKOU TOCH
DICHTER BIJEEN
Een nieuw Britsch plan.
Er zijn volgenls Un. Press aanwijzin
gen, dat de Britsche regeering haar ver
zet tegen de Russische voorstellen zal
laten varen. In semi-officieele kringen
voorspelt men, dat Chamberlain en het
Kabinet Woensdag hun goedkeuring zul
len hechten aan een volledig militair
bondgenootschap met de Sovjet-Unie, of
een Engelsch-Russisch accoord zullen
aangaan overeenkomstig het Fransc'he
pact met de Sovjets.
Het nieuwe Britsche plan zou onge
veer op (het volgende neerkomen
1. Engeland, Frankrijk en Rusland zul
len op de basis van volledige wederkee-
righeid een militair bondgenootschap
sluiten. Indien Rusland aangevallen
mocht worden, 'zouden Engeland en
Frankrijk te hulp komen. Rusland zou
daartegenover 'bijstand verleenen aan
Engeland en Frankrijk, indien één van
beide landen bet slachtoffer van een aan
val werd.
2. In plaats van nieuwe garanties te
geven aan een bepaalde groep landen,
zou het nieuwe drievoudige bondgenoot
schap 'overeenkomen hulp te verleenen
aan iederen Europeeschen staat, die aan
gevallen zou worden, weerstand zou bie
den en om hulp zou vragen. Die hulp
zou dan gegeven worden met alle gewa
pende krachten van de drie groote lan
den gezamenlijk.
TOKIO'S BESLISSING GEVALLEN.
Vijf ministers van het politieke Ja-
pansche kabinet zijn in een spoedvergade
ring bijeen geweest om een definitieve be
slissing te nemen betreffende Japans
houding ten aanzien van de Europeesche
politiek. Inderdaad is op deze conferen
tie de beslissing gevallen. Bijzonderheden
werden evenwel niet verstrekt.
Na de conferentie 'heeft de minister
president zich naar den keizer begeven,
om verslag uit te brengen.
Daarna is een kabinetsraad gehouden.
Omtrent de besluiten, welke door den
Japanschen ministerraad genomen zijn
ten aanzien van de houding van Tokio
tegenover de as-mogendheden is niets na
ders bekend geworden.
Slechts is na afloop van de zitting een
Binnenland.
Minister de Wilde treedt af.
Buitenland.
Ernstige incidenten bij Danzig.
De Engelsch-Russische besprekingen.
communiqué gepubliceerd, waarin gewe
zen wordt op „de stabiliteit der Japan-
sohe binnenlandache politiek".
LUCHTDIENST OVER DEN ATLAN-
T1SCHEN OCEAAN BEGONNEN,
Zaterdag is de transatlantische lucht
vaart geopend.
Om 18 uur 20 is de Yankee Clipper met
een lading post vertrokken voor het eer
ste traject van New York naar de Azo-
ren.
De burgerlijke {luchtvaart-autoriteiten
hebben definitief aan de Pan-American
Airways vergunning verleend voor het
vervoeren van passagiers en post over
den Atlantischen Oceaan. Evenwel is de
bepaling gemaakt, dat vijf vluchten heen
en terug moeten woren gemaakt over de
Zuidelijke route, alvorens passagiers mo
gen wórden vervoerd.
Er zullen spoedig in beide richtingen
twee vluchten per week worden gemaakt.
Te Valenciennes is een Duitseh on
derofficier, lid der S.S., gearresteerd. De
man werd in het bezit gevonden van do
cumenten, plattegronden en kaarten.
Het officieele bezoek van prins-
regent Paul van Joegoslavië aan Berlijn
is vastgesteld op 1 Juni.
VERKIEZING GEDEPUTEERDEN IN
FRIESLAND.
Uit Leeuwarden wordt gemeld, dat een
overeenkomst is tot stand gekomen tus
schen de C.-H., de V.-B'. en de Soc.-Dem.
Statenfracties D'e bedoeling is den R.-K.
Gedeputeerde te vervangen door een Soc.-
DemdFraat. Aan de A.-R. club is hier
van mededeeling gedaan, onder toevoe
ging dat zij weer twee Gedeputeerden kan
aanwijzen. Deze fractie heeft echter voor
de eer bedankt.
DE ROTTERDAM OP DE REEDE
VAN VLISSINGEN.
Zaterdag heeft de „Rotterdam" van de
H. A. L., op weg van Rotterdam naar
New-York, eenige uren op de reede van
Vlissingen voor anker gelegen, 'om
een tachtigtal emigranten uit midden-
Europa op te nemen, die oorspronkelijk
te Antwerpen zouden scheep gaan. Met
autobussen zijn de emigranten naar Vlils-
singen vervoerd en vandaar, met de
Prins Willem I van den provincialen
bootdienst aan boord van de „Rotter
dam" gebracht.
OFFICIEELE PROEFTOCHT VAN DE
„KONINGIN EMMA".
Zaterdag had de officieel© proeftocht
plaats 'van het nieuwe motormailschip
„Koningin Emma", dat op 4 Juni a.s.
zal gaan varen in den dienst Vlissingen
Harwich.
Tijdens de proeftocht van Rotterdam
naar Vlissingen werd de vlag van „de
Schelde", waar het schip werd gebouwd,
ingehaald en ging de reederij-vlag in top,
ten teeten, dat het nieuwe sChip door
„de Zeeland" werd overgenomen.
Aangezien men ons niet had uitgenoo-
digd tot het hijwonen van deze plechtig
heid, meenen wij met bovenstaande te
moeten volstaan.
DE ZIEKENHUISKWESTIE TE
TERNEUZEN.
Een meer bescheiden plan.
Op 1 September 1938 besloot de Ter-
neuzensche gemeenteraad tot 'het garan-
