Hitler en Mussolini tegen con
ferentie inzake Polen?
GELD
NI Fin. Mij. „Zeelandia" Boes
Dagblad voor de Provincie Zeeland
EERSTE BLAD.
Chamherlaln tot de Britsche
vrouwen.
Het recht van vereeniging
en vergadering.
Buitenland.
Krachtige rede van den
Franschen Minister-Presi
dent Daladier.
M0DERNE PENDULES
Belangrijkste Nieuws.
Binnenland.
VRIJDAG 12 MEI 1939
53e JAARGANG No. 189
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
beschikbaar voor
den aankoop van
een Automobiel
Uitgave: N. V. Uitgevers - Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, Goes
Postrekening 44455 Telefoon 11
bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Directeur - HoofdredacteurR. ZUIDEMA
Abonnefajefits^rijs *4.0* per
WsckabcnnemiBtsK voer Middelburg
Goes en Vlissingen i 0.20
Losse nsjsmsrs 5 eest
Advart«r.ttSn 30 ü-Vjt se" regeï
Ingezonden msd2dc:"-g:r. 50 een: per regel
Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags
f0.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
M. Alg.
IICHT.
u.:
770.
HERZIENINGSONTWERP DOOR DE
EERSTE KAMER AANGENOMEN.
Alleen de rechterzijde stemde voor.
In de Eerste Kamer kwam gisteren
aan de orde het wetsontwerp tot herzie
ning van het recht van vereeniging en
vergadering.
In de Grondwet is bepaald, dat de wet
het recht tot vereeniging en vergadering
regelt en beperkt in het belang van de
openbare orde en deze wet (de wet van
1855) verbiedt dan ook een vereeniging in
strijd met de openbare orde.
De pracijk heeft nu uitgewezen, dat
aanvulling gewensoht is vain de bepaling,
dat strijdig met de openbare orde wordt
geacht elke vereeniging, welke tot doel
'heeft (volgen eenige met name genoemde
doelstellingen).
Voorgesteld wordt nu achter de woor
den: tot doel heeft in te voegen: „of wel-
Iker feitelijke werkzaamheid is gericht
o p".
De bedoeling is duidelijk: een vereeni
ging, welke ongehoorzaamheid tegen de
wet, of stoornis in de uitoefening van de
rechten der burgers teweeg brengt moet
verboden kunnen worden, ook als zij dit
niet als haar doel vooropstelt.
De regeering wil met dit voorstel voor
komen, dat het groote recht der ingeze
tenen tot vereeniging en vergadering door
misbruik wordt ondergraven en in mis-
orediet gebracht.
Met name wil zijl de ruiml 80-jarige wet
beter kunnen hanteeren, b.v. tegen „or
ganisaties, wier feitelijke werkzaamheid
op den duur landverraad moet teweeg
brengen.
Het ontwerp is indertijd in de Tweede
Kamer aangenomen met 50 tegen 38 st.
Alleen de rechtsche partijen stemden
voor.
Ondainiks de toen door den liberalen
woordvoerder Mr Wendelaar afgelegde
veiiklaring dat in deze omstandigheden
tegen anti-Nederlandsche campagnes
front gemaakt moet worden en dat in
menging van vreemden in oins nationaal
leven onduldbaar is, stemden, toen het er
op aankwam, ook de liberalen tegen.
In de Eerste Kamer is het niet anders
gegaan.
De linkerzijde was zóó bezorgd voor de
vrijheid en zóó bevreesd dat vereenigin-
gen voor (onwettige) lijkverbranding en
neo-Malthusianisme last zouden kunnen
ondervinden, dat zij unaniem tegen
stemde.
Het wetsontwerp werd aangenomen
met 25 tegen 17 stemmen.
Tegen stemden liberalen, vrij'z.-demo-
craten, soc.-democraten en inat.-socialis-
ten In de Tweede Kamer hadden ook de
Staatk. Geref. en de communisten tegen
gestemd.
DE KAMERZITTING EEN MACHTIGE
MANIFESTATIE VAN EENDRACHT.
Minister-president Daladier heeft gis
termiddag in de Fransche Kamer zijn
aangekondigde regeeringsverklaring af
gelegd. De Kamerzitting is ge
worden tot een machtige mani
festatie van Franse he een
dracht.
Zin na zin bijna van den Franschen
premier werd met unaniem gejuich be
groet. Een indrukwekkende stilte, onder
broken slechts nu en dan door een spon-
tanen kreet van goedkeuring, heerschte
in de Kamer, toen Daladier, waardig en
krachtig, zijn conclusies trok.
Toen na afloop de premier
het spreekgestoelte, verliet,
rees heel de Kamer overeind
en het intense gejuich groeide
tot een ovatie, waaraan heel
de Kamer, van rechts tot
uiterst links, deelnam.
Daladier begon zijn rede met een hul
de aan de jongemannen, die te land, ter
zee en in de lucht Frankrijk beschermen
tegen alle bedreigingen. Eigenlijk, zoo
vervolgde de premier, moeten wij het
geheele land in die hulde betrekken,
aangezien het reeds zoo talrijke weken
vastbesloten het hoofd biedt aan de be
proevingen, waardoor men zijn moreelen
weerstand zou willen verzwakken, i
Frankrijk is geworden tot één
groote werkplaats, waar milli-
oenen mannen zonder ophou
den en zonder respijt werken
voor de landsverdediging.
De groote vraag is, of de verschillende
belangen, welke de volken scheiden, ge
regeld zullen worden door vreedzame
samenwerking of door geweld en macht.
Is het noodig, hier te herinneren aan
de geschonden overeenkomsten, de ver
dwenen landen of de landen, die werden
onderworpen in weerwil van de meest
plechtige beloften; beloften, afgelegd op
hetzelfde oogenblik, dat in het geheim
tegenovergestelde besluiten werden ge
nomen?
Moet er aan herinnerd worden, dat,
terwijl men niet ophoudt den vrede aan
te roepen, legers worden gemobiliseerd,
eskaders de zeeën doorklieven, luchtvlo
ten zich concentreeren en dat twintig
jaar na den oorlog millioenen mannen
opnieuw de wapens dragen?
Is dat vrede, als men het gebied van
andere staten binnen valt? Bestaat de
vrede in het stellen van aldoor nieuwe
eischen, die een conflict kunnen veroor
zaken?
Frankrijk kent geen haat. Het koestert
oprechte sympathie voor alle volken.
De volken weten het wel, en wij zijn
er trotsch op het te kunnen getuigen, dat
Frankrijk hen niet bedreigt, dat het ver
langt met alle samen te werken en geen
enkel wil overheerschen. Wij behoeven
niet rondom ons de volken te ondervra
gen, om te bewijzen, dat wij geen agres
sie in den zin hebben.
De solidariteit tusschen Engeland en
Frankrijk is hechter en vertrouwelijker
dan ooit
Op het oogenblik, dat het Britsche volk
brekend met een eeuwenlange traditie,
zich vrij den dienstplicht oplegt, her
nieuwt het Fransche volk zijn broeder
lijken groet aan Engeland.
Wij hebben duidelijke en eenvoudige
overeenkomsten gesloten met de volken,
die zich met ons willen vereenigen voor
de gemeenschappelijke verdediging van
hun en onze levensbelangen. In andere
streken van Europa hebben wij, in over
leg met Engeland, zekeren staten een
spontane en eenzijdige garantie gegeven.
Er worden nog andere onderhandelin
gen gevoerd, waarbij men uitgaat van
hetzelfde inzicht voor de werkelijkheid.
Ik herhaal, dat alle vredelie
vende landen tot samenwer
king worden uitgenoodigd. Zoo
hebben wij op 20 Maart Roemenië
laten weten, dat wij het onmiddellijk te
hulp zouden snellen als het zou worden
aangevallen. Ook Griekenland heb
ben wij onzen onmiddellijken bijstand
beloofd in geval van een aanvalsbedrei-
ging. Verder hebben wij, na het bezoek
van minister Beek aan Londen en de
belofte van wederkeerige garanties door
Engeland en Polen in overleg met dit
nobele en moedige volk de noodige maat
regelen genomen, die vereischt zijn voor
het onmiddellijk inwerkingtreden van
ons alliantieverdrag.
Wij onderhandelen met Turkije over
een garantieovereenkomst voor de hand
having van den vrede in het Oostelijk
deel der Middellandsche Zee, waar onze
belangen solidair zijn.
Tenslotte achten wij het zeer wensche-
lijk, dat de sovjet-unie deelneemt aan
dezen gemeenschappelijken arbeid van
wederzijdschen bijstand.
Al bestaat er nog eenig verschil van
meening over de bijzonderheden van een
accoord tusschen de regeeringen van
Engeland, Rusland en Frankrijk, men
heeft toch reeds bij het begin der be
sprekingen den nadruk er op gelegd, dat
de groote belangen van den vrede door
gemeenschappelijke actie gered moeten
worden.
De vrede wordt henouden of veroverd
door volhardenden dagelij kschen arbeid,
door den standvastigen wil van een ge
heel volk, dat bereid is tot het brengen
van ieder offer voor het behoud van zijn
vrijheid. De nationale verdediging is één
geheel. Zij eischt in de eerste
plaats militaire maatregelen.
Wij hebben die genomen. Wij
denken er niet aan, ze te ver
minderen. 'W iji zullen ze veel
eer versterken, als buiten on
ze grenzen zekere massale mo
bilisaties gehandhaafd blij-
v e n.
De nationale verdediging eischt ook
financiëele, economische en maatschap
pelijke maatregelen. Alleen voor
het jaar 1939 moeten wij meer
dan 50 milliard besteden aan
de bescherming van het vader
land.
Het was dus niet te vermijden, dat
van den Franschen burger zware offers
gevraagd werden. Wij hebben dat ge
daan, slechts bezield door de zorg voor
het nationale welzijn.
Hoe zwaar deze offers ook zijn, wij
kunnen tenminste zeggen, dat het levens
peil van onze arbeidende klasse aan
zienlijk hooger ie, dan het peil, dat den
arbeiders van aangrenzende groote slaten
wordt opgelegd.
Frankrijk blijft een schuilplaats voor
geld. Het goud blijft naar Frankrijk
terugstroomen. De schatkist kan aan
iedere noodzakelijkheid het hoofd bieden,
De heillooze vooruilzichten van bankroet
en inflatie zijn verdwenen.
Als men een rechtvaardigen vrede op
den voet van gelijkheid wil, zijn wij daar
toe bereid. Wie een aanslag op den vrede
doet, zal de kracht van onze wapenen
voelen.
Als men er naar streeft ons uit te put
ten door de weifeling tusschen oorlog en
vrede, zullen wij stand houden, zoolang
het noodig is.
Noch geweld, noch list zullen tegen
Frankrijk iets vermogen."
Naar „United Press" verneemt, zouden
Duitschland en Italië het voorstel van den
Paus tot het houden van een conferentie,
waarop het Poolsch-Duitsche geschil zou
kunnen worden besproken, verworpen
hebben.
Hitler en Mussolini moeten geantwoord
hebben, dat de huidige situatie het bij
eenroepen van een conferentie niet recht
vaardigt, omdat naar hun meening de
verhouding tusschen Warschau en Ber
lijn niet zoo ernstig is, dat zij den Euro-
peeschen vrede in gevaar brengt.
Dit antwoord is in diplomatieke krin
gen van het Vaticaan goed ontvangen,
daar men in het antwoord een verzeke
ring van Hitier meent te zien, dat hij
niet voornemens is de situatie te ver
scherpen. Tegenover „United Press" werd
ontkend, dat de Paus had voorgesteld
binnen de muren van Vaticaanstad een
vijf-mogenhedenconferentie te houden.
Men verklaarde, dat de Paus slechts door
middel van de nuntii of apostolische de
legaten te Berlijn, Warschau, Rome, Pa
rijs en Londen, zijn bezorgdheid heeft uit
gesproken over de Poolsch-Duitsche cri
sis. Hieraan werd toegevoegd, dat een
conferentie goede diensten zou kunnen
bewijzen. Naar verluidt zet de Paus zijn
diplomatieke besprekingen om tot een
kalmeering van den toestand te komen,
voort.
ENGELAND KALM,
DOCH VASTBERADEN.
Chamberlain heeft gisteren het woord
gevoerd in een door de conservatieve par
tij belegde vergadering voor vrouwen.
Sprekende over de gebeurtenissen der
laatste twaalf maanden zeide hij: „Wij
hebben de geheele gamma van emoties
doorstaan: de vrees groeide
voortdurend, tot z iji acuut
werd, toen kwam een inten
se opluchting, gevolgd door
nieuwe twijfel en vrees,
totdat thans de menschen
gekalmeerd zijn in een
geest van ferme vastbe
radenheid.
Vertrouwend op onze kracht, met een
zuiver geweten, dat we alles deden, wat
een mensoh kon doen, om den vrede te
bewaren en overtuigd van de rechtvaar
digheid en onzelfzuchtigheid van onze be
doelingen waren wij' 'bereid, te luisteren
naar de meeningen van anderen, maar
tevens vast besloten, niet
voor de dictatuur te bui
gen.
Verwijzende naar hen, die critiek op
hem uitoefenen, zeide Chamberlain te
meenen, dat hij den steun had van de
vrouwen en dat dezen een helderder blik
hadden dan sommigen van hen, wier in
zicht verduisterd is door vooroordeelen
van partijen of personen.
„Ge hebt, aldus Chamberlain, de oude
parapluie zien rondgaan, en ge hebt, ge
loof ik, onze tot dusver succesvolle pogin
gen goedgekeurd, Europa buiten een oor
log te houden. Ge weet, dat niets ons er
toe zou kunnen brengen, een oorlog aan
ie gaan, tenzij wij: er absoluut van over
tuigd zijn, dat een oorlog niet voorkomen
kan worden zonder opoffering van eigen
vrijheden en van onzen eigen goeden naam
Nooit is het in ons opgekomen Duitsch
land te isoleeren, of de wettige uitbrei
ding van den Duitschen handel in Mid
den- en Zuid-Oost Europa in den weg te
staan en nog minder, eenige combinatie
tegen Duitschland op touw te zetten met
de gedachte aan een oorlog. Tedere bewe
ring van dien aard is eenvoudig fantas
tisch en wordt dan ook nergens buiten
Duitschland geloofd.
„Laat mij hier zeggen, aldus Ghamber-
GEWELDIGE COLLECTIE
ZEER LAGE PRIJZEN
JARENLANGE GARANTIE
C. JOOSSE - GOES
ST. ADRIAANSTRAAT 11
lain, dat wij noch op het gebied der wa
penen, noch in economisch opzicht, een
ongebreidelden wedloop met Duitschland
wenschen. Besprekingen over middelen
tot uitbreiding van den wederzijdschen
handel of tot verbetering van den eeono-
mischen toestand zouden wij niet van de
hand wijzen.
Ik wensch ve r der duid e-
1 ij k te verklaren, dat wij
niet bereid zijn, werkeloos
toe te zien bij de vernie
tiging der onafhankelijk
heid van het eene land na
het andere. Wij hebben Polen,
Roemenië en Griekenland garantie gege
ven, omdat Europa geen rust en geen vei
ligheid zal kennen, tenzij, de volken er van
overtuigd zijn, dat men streeft naar het
herstel van het vertrouwen.
Met ditzelfde doel hebben wij onder
handelingen aangeknoopt met andere lan
den, in het bijzonder Rusland en Turkije.
Ik kan slechts zeggen, ernstig te wen
schen, dat deze onderhandelingen spoe
dig tot een goed einde zullen worden ge
bracht".
Volgens veler meening,
zoo vervolgde de premier, is Danzig
thans het gevaarlijkste
punt van Europa. Ten dien
aanzien zijn onze garan
ties aan Polen duidelijk
en scherp omlijnd.
Een pogiimg,. om met geweld verande
ring; ini den toeslfand te brengen^ waarbij
de Pcolsche onafhankelijkheid bedreigd
zou worden,, zou onvermijdelijk leiden tot
een algemeen conflict, waarin Engeland
betrokken zou zijn.
Chamberlain zeide verder, dat de dienst
plicht was ingevoerd, omdat in sommige
Eüropeesche landen getwijfeld werd aan
den ernst der Britsche bedoelingen. Het
zou een verschrikkelijk ding zijn, indien
Europa in een oorlog werd gestort door
een misverstand.
De houding van de labourpartiji, aldus
spreker, ten aanzien van de dienstplicht
is bijizonder ongelukkig.
De macht om het vertrouwen te her
stellen, ligt niet in onze handen, doch zoo
lang ik minister-president ben, zal ik
hoop blijven koesteren en geen moeite
sparen om het vertrouwen terug te 'bren
gen".
GEDURFDE CHINEESCHE OVERVAL
TE KANTON.
De correspondent van de „Daily Tele
graph" te Hongkong heeft berichten ver
nomen, volgens welke Chineesche guerilla-
krijigers een gewaagden overval hebben
verricht op het Kantonneesche filiaal van
de in Japansche handen zijnde bank van
Taiwan. De soldaten ten getale van 100
man drongen de stad binnen en doorsta
ken met hun bajonetten drie Japansche
soldaten, die voor de bank op wacht ston
den. Na het gebouw binnengegaan te zijn,
forceerden de Ghineezen de safe welke on
geveer 26.000 pond in Chineesche bank
biljetten en zilver bevatte. Ze wisten met
hun buit te ontsnappen, 20 minuten voor
dat de Japansche autoriteiten ontdekten
wat er was gebeurd.
Hoewel de staat van beleg was afge
kondigd en de militaire autoriteiten een
speurtocht door de geheele stad op touw
zetten, kon geen der overvallers ontdekt
worden.
BRITSCH-TURKSCHE
OVEREENSTEMMING BEREIKT.
De diplomatieke redacteur van Reuter
verneemt, dat bij' de Britsoh-Turksche on
derhandelingen algeheele overeenstem
ming is bereikt.
De Fransche regeering streeft naar een
dergelijke overeenkomst met Turkije en
het is dan ook mogelijk, dat het accoord
driezijdig zal zijn.
Naar verluidt, heeft de Turksche regee
ring overleg gepleegd met Potemkin, den
vertegenwoordiger van Rusland, die de
overeenkomsten volkomen goedkeurde.
HANDELSVERDRAG TUSSCHEN
ENGELAND EN ROEMENIë
GETEEKEND.
Gisteren is het handelsverdrag tus
schen Engeland en Roemenië geteekend.
De overeenkomst voorziet in de orga
nisatie van een wederkeerigen handel,
wijziging in bet betalingsverkeer, een
crediet van vijlf millioen pond sterling
voor 'het aankoopen van Britsche goede
ren, terwijl de Britsche regeering zich
Binnenland,
De1 Eerste Kamer over het vereenigings-
en vergaderingsrecht,
Groote brand te Groningen.
Buitenland.
Rede van Daladier.
Chamberlain spreekt tot de vrouwen.
Hitler en Mussolini achten conferentie
inzake Polen onnoodig.
op gemakkelijke betalingsvoor
waarden. Vraagt inlichtingen.
verbindt, 200.000 ton te koopen van den
komenden tarweoogst, van Roemenië te
gen de prijtsen vaia de wereldmarkt.
EEN REDE VAN MINISTER OHT.
Noorwegen zal nooit zijn neutraliteit
opgeven.
'OSLO. Sprekende over het standpunt
van Noorwegen ten aanzien van den in
ternationalen toestand 'heeft de Minister
van Buitenlandsche zaken gisteravond ge
zegd: Wat betreft het sluiten van een
non-agressieverdrag is het voor Noorwe
gen de vraag of de een of andere groote
mogendheid Noorwegen verplichtingen
kan opleggen, of twijfel inzake de neutra
liteit kan doen ontstaan.
Deze zaak moet kalm bestudeerd wor
den en dienovereenkomstig moet een be
sluit worden genomen.
De Minister zeide hier alleen te spre
ken over Kaken welke in volledige wils
vrijheid beslist kunnen worden.
Het is duidelijk dat Noorwegen nooit
'zijn neutraliteit zal opgeven of vrijwillig
een oorlog zal ingaan.
Het heeft geen nut te spreken over din
gen waartoe men gedwongen zou kunnen
worden.
Hiervoor heeft imlen 'het voorbeeld van
den l'aatsten oorlog voor oogen.
NAAR VERBETERD SYSTEEM VAN
MOBILISATIE-DEKKING.
Antwoord op de vragen van mr Van
Vessem.
Op vragen van het Eerste Kamerlid
den heer Van Vessem naar aanleiding
van de laatstelijk door de regeering ge
troffen buitengewone militaire maatrege
len hebben de ministers Golijn en Van Dijk
geantwoord, dat de door de regeering ge
troffen buitengewone militaire maatrege
len zijn bedoeld als voorzorgsmaatregel
in verband met latent oorlogsgevaar, los
van iedere onmiddellijke dreiging.
Zij dienen tevens als overgangsmaatre
gel, teneinde voor te bereiden het opvoe
ren van de vredessterkte van de krijgs
macht, waardoor grooter waarborg wordt
verkregen, dat een mobilisatie ongestoord
kan verloopen, en voorts bezwaren van
maatschappelijken aard, welke verbonden
zijn aan het buitengewoon ouder de wa
penen roepen van dienstplichtigen, wor
den ondervangen. Dte internationale ver
houdingen hebben zich in ongunstigen zin
aldus ontwikkeld, dat een verbeterd sy
steem van mobilisatiedekking noodzakelijk
werd geacht. Te meenen, dat hieruit on
voldoende zorg voor de weermacht zou
blijken, wijst op een onjuist inzicht in de
beteekenis van de genomen maatregelen.
Bijzondere maatregelen zijn genomen
om de opgeroepen dienstplichtigen, voor
wie de dienstvervulling ernstige bezwa
ren medebrengt, voor zoover mogelijk
door anderen te doen vervangen.
WERKLOOZEN EN RADIO.
Tegen korting op werkloozensteun wegens
aansluiting bij radio-distributie.
D'at de steunantkeering in sommige ge
meenten wordt gekort wanneer de werk-
looze een aansluiting op de radiocentrale
heeft, is een bezwaar, dat de N.C.R.V.
en de V.A.R.A. in samenwerking met de
Vereen, van leiders van radiodistributie
bedrijven i'ru een adres aan den minister
zullen ontwikkelen. Hiervan werd mede-
deeling gedaan op de vergadering van ex
ploitanten van radiooentrales.
Ernstig werd verder geprotesteerd te
gen 'het feit, dat de hooge heffingen van
wege de gemeente nog steeds geen wijizl-
ging ondergaan hebben, niettegenstaande
een voor dit doel door den minister inge
stelde commissie reeds vele maanden ge
leden met haar arbeid gereed is gekomen
en haar advies heeft ingezonden.