Tol dankbaarheid geroepen.
GELD
NI fin. Mij. „Zeelandia" Hoes
Dagblad voor de Provincie Zeeland
EERSTE BLAD.
Nog deze week een Engelsch-
Turksch actoord.
De Noorsche Staten wijzen Duitsch
niet aanvalspact van de hand.
1. FA3ERY DE JONGE
Belangrijkste Nieuws.
Prinses Juliana en Prinses
Beatrix logeeren bij de
Koningin.
De strijd in China.
Binnenland.
WOENSDAG 10 MEÏ 1939
53e JAARGANG No. 187
Buitenland.
Over het vredesinitiatief
van den Paus.
beschikbaar voor
den aankoop van
een Automobiel
Uitgave: N. V. Uitgevers - Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, Goes
Postrekening 44410 Telefoon 11
bijkantoor Middelburg: Pa. Boekhandel
J. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28-
DirecteurHoofdredacteur: R, ZUIDEMA
Abease ja a 4 s s v s> vjaj j.vijaS
Weoksbonnen;enten voor Middelburg
Goes en Vüssingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Advertenties» JC cent per regel
Ingezonden mededeelinger. SO cent psr
Kleins Advsrtsntiön Dlnsdegg en Vrijdagi
10.78 bij vooruitbetaling
AdvertentliSn onder letter of motto
10 cent extra
BIJ contract belangrijke korting
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Het is dit jaar een halve eeuw geleden,
dat de Schoolwet-'Mackay tot stand
kwam.
Dit was voor Da C. A. Vreugdenhil te
Oud-Vossemeer aanleiding voor 'het
schrijven van een brochure, waarin 'hij
ons volk oproept tot dankbaarheid
en waakzaamheid,*)
D'e schrijver geeft eerst een kort over
zicht van wat aan de totstandkoming van
de wet-Mackay voorafging, waarna meer
breedvoerig hij de hetee'kenis van deze
wet wordt stilgestaan.
„Wèl was het nog niet veel, dat aan
de sc'holen met den Bijhei werd toege
kend: voor den schoolbouw nog niets, en
wat de salarieering van het personeel be
treft, aan scholen met minder dan 41
leerlingen f 250 per jaar, aan scholen
met 4190 leerlingen f 400, aan bijzon
dere normaalscholen f 500 voor eiken op
geleiden kweekeling en f 300 voor de
hoofden daarvan.
Niettemin was de groote beteekenis
van 'dit wetsvoorstel, dat met de rechten
van de voorstanders van de school met
den Bijbel rekening gehouden en het be
ginsel der rechtsgelijkheid van
heide soorten sc'holen door de Regeering
werd uitgesproken, zoodat een einde
kwam kan de dweepzieke, tyrannieke
leus: „Geen enkele penning voor de vrije
Christelijke school, alles voor het
Staatsonderwijs".
Het was nog niet veel wat de wet-
Mackay voor onze scholen bracht. Het
waren slechts de eerstelingen, maar die
eerstelingen brachten met zich mede de
vaste hoop en zekere profetie, dat na
deze de volle oogst zou worden binnenge
dragen.
Door deze wet, die aan de bijzondere
school de subsidieering en bet begin der
vrijmaking gaf, werd de schoolstrijd in
beginsel beslist.
Het is, zooals de liberale hoogleeraar
Krabbe het uitdrukte: „Met de schoolwet
van 1889 werd de afgod van de liberale
partij de neutrale overheidsschool
verbrijzeld en de eerste stap gezet op den
weg naar de vrije school. Dit is een an
dere vrijheid dan die welke het liberale
staatsbeleid in het vizier had, een vrij
heid van hoogere orde, voor de hemac'h-
tiging waarvan niet de libérale maar de
anti-revolutionaire partij een historischen
strijd heeft gestreden."
Terecht wekt Ds Vreugdenhil dan ook
op tot dankbaarheid voor Gods daden,
maar tegelijkertijd voegt hij er aan toe
een aansporing tot waakzaamheid tegen
de gevaren die nog altijd dreigen.
„De worsteling blijft, niet meer als
vroeger, :o m maar voor de school met
den Bijbel, voor haar behoud en ver
sterking.
Tegen allerlei aanvallen, die de g e -
1 ij k 'h e i d, maar ook de v r ij h e i d
onzer scholen bedreigen.
Ook tegen verslapping en in
zinking in eigen gelederen."
Gaarne onderschrijven wij wat Mr J.
J. 'Hangelbroek in een Voorwoord bij
deze brochure opmerkte: Moge dit woord
door 'velen worden beluisterd en ver
staan!
Uitgave Drukkerij Stichting Hoen-
derloo.
VERWERPT MOSKOU DE BRITSCHE
VOORSTELLEN?
De diplomatieke correspondent van
Reuter verneemt, dat de besprekingen
tusschen Groot-Brittannië en Turkije een
meer actieve wending hebben genomen.
Thans kan met zekerheid worden voor
speld, dat vóór het einde van deze week
in beide landen een verklaring zal wor
den gepubliceerd over den stand van
zaken.
De „United Press" heeft van
zeer betrouwbare zijde verno-
men, dat de Russische verwer
ping van de Britsche plannen
thans zeker is.
Het bericht, volgens hetwelk de Brit
sche tegenvoorstellen aan Moskou be
helsden, dat
1. de sovjet-unie elk der aan haar gren
zende staten zou moeten garandeeren en
2. dat Engeland zich zou verplichten,
bijstand te verleenen aan de sovjet-unie,
indien dit land als gevolg van de aan-
Von Riddentrop bij zijn aankomst te
Milaan. Rechts Ciano, de Italiaansche
minister van Buitenlandsche Zaken, die
hem verwelkomde.
gegane garantieverplichtingen in een
oorlog zou worden gewikkeld,
is, naar Tass op grond van inlichtin
gen van 'gezaghebbende Sovjet-Russische
zijde verneemt, niet geheel in overeen
stemming met de feiten.
Op 8 Mei, aldus het sovjet-telegraaf-
agentschap, heeft de sovjet-regeering in
derdaad van de Britsche regeering „tegen
voorstellen" ontvangen, waartegen ook
de Fransche regeering geen bezwaar had.
In deze voorstellen werd niet gezegd, dat
de sovjet-regeering elk der aan de sov
jet-unie grenzende staten moest garandee
ren. Wel werd er in gezegd, dat de sov
jet-regeering onmiddellijk bijstand zou
moeten verleenen aan Engeland en
Frankrijk, als deze landen in militaire
operaties mochten worden verwikkeld als
uitvloeisel van de verplichtingen, die zij
op zich hebben genomen ten aanzien van
Polen en Roemenië. In de Britsche tegen
voorstellen werd echter niets gezegd om
trent eventueelen bijstand, dien de sovjet
unie op basis van wederkeerigheid van
Frankrijk en Engeland zou ontvangen,
als de sovjet-unie eveneens in militaire
operaties zou worden gewikkeld bij de
nakoming van de verplichtingen, die zij
op zich heeft genomen ten opzichte van
enkele andere Oost-Europeesche staten.
EEN CONFERENTIE VAN VIJF?
In welingelichte Vatikaankringen hecht
men geen geloof aan de geruchten uit
het buitenland volgens welke de Paus het
initiatief voor een conferentie in Vati-
kaanstad zou hebben genomen.
'Ondertusschen blijven de geruchten,
dat de Paus het initiatief voor het heieg
gen van een conferentie van vijf zou
hebben genomen ter regeling 'van de be
staande internationale vraagstukken, al
om sterk de aandacht trekken.
Zoo meldt Reuter uit Londen aldaar
vernomen te hebben, dat de Paus Enge
land, Frankrijk, Duitschland, Italië en
Polen heeft aangespoord de vraagstuk
ken van Danzig en van de Middelland-
sc'he Zee in een conferentie te bespreken.
Mgr. Godfrey, de pauselijke legaat in
Engeland, heeft gedurende het weekeinde
een 'bespreking gehad met Halifax, mi
nister tan buitenlandsche zaken, doch
over dit onderhoud kan geen mededee-
ling worden verwacht. Men erkent, dat
er moeilijkheden zijn: Duitschland heeft
verklaard, dat het het probleem Danzig
beschouwt als een vraagstuk, dat slechts
tusschen Duitschland en Polen kan wor
den geregeld en een dergelijk standpunt
neemt Frankrijk ten aanzien van de Mid-
dellandsche Zee in.
Bovendien zouden in een conferentie
volgens^ dit plan twee spilmogendheden
met drie andere staten vereenigd zijn.
Intussc'hen duurt het polsen in de ver
schillende hoofdsteden voort.
IDe „Paris Soir" verklaart vernomen te
'hebben, dat de Paus door bemiddeling
van zijn nuntii de regeeringen te Parijs,
Londen, Berlijn, Rome en Warschau tot
oen conferentie in Vatikaanstad heeft
uitgenoodigd.
Volgens de „Temps" heeft Orssnigo, de
Pauselijke nuntius in Duitschland, Vrij
dag in zijn onderhoud met 'Hitier voor
gesteld, dat van Ribbentrop 'binnenkort
■■aar Rome zou komen om de besprekin-
en voort te zetten.
Men weet niet, of deze uitnoodiging is
aangenomen.
De ministers van Buitenlandsohe Za
ken der vier Noorsche landen, Zweden,
Finland, Denemarken en Noorwegen
hebben te Stooekholm langdurig imet el
kander geconfereerd over het aanbod van
Hitier tot het sluiten van wederkeerige
non-agressie-paoten tusschen Duitsch
land en genoemde landen,
Het resultaat van deze besprekingen
was, dat H i t 1 e r's aanbod
van de hand werd gewe
zen.
Na afloop' van de couferentie der mi
nisters van buitenlandsche zaken der
Noorsche staten is ean officieel commu
niqué gepubliceerd, waarin gezegd wordt,
dat de ministers vastgesteld hebben, dat
de Noord-Europeesche landen zich zul
len blijiven houden aan de verklaring van
Oslo, volgens welke de Noorsche landen
zicht buiten de statengroepen van Europa
willen houden en in geval van oorlog
alles zullen doen, om neutraal te blijven,
Van dit standpunt uit hebben zij' de
doelmatigheid van hun landen overwo
gen, individueel of te zamen toe te treden
tot een iiniin of meer verstrekkend stelsel
van niet-aanvalsverdragen. De ministers
zijn het er over eens, dat de internatio
nale positie 'hunner landen uitsluit, dat
deze het voorwerp van eenige machtspo
litieke combinatie zijn. Verklaringen van
de zijde van eenig land,, dat dit de integri
teit en onafhankelijkheid van de Noord-
Europeesche landen wil eerbiedigen, zijn
hun echter welkom.
Na hun besprekingen zijn de ministers
ervan overtuigd, dat de antwoorden, die,
na de in elk land te nemen beslissing in
zake zijn standpunt ten aanzien van de
betreffende overeenkomst gegeven zullen
worden, overal de handhaving van de on
partijdige neutraliteitspolitiek der Noor
sche landen zullen bevestigen.
Tot nu toe is Finland de eenige Noor
sche staat, welke reeds een non-agressie
pact met een ander land (n.l. met Sovjet-
Rusland) gesloten heeft. De andere drie
Noorsche landen echter staan geheel on
afhankelijk. Reeds vóór de conferentie be
gon, achtte imien het waarschijnlijk, dat
deze drie landen eenzelfde standpunt
zouden innemen als Nederland.
DE VOLKENBOND KRIJGT VEEL
BEDANKJES.
'Spanje hééft officieel zijn uittreding
uit den Volkenbond meegedeeld.
Spanje is de elfde staat in vijftien
maanden, die 'Genève den rug toekeert.
Een laatste vaarwel bij1 het vertrek van
het Ehgelsche Koningspaar met de „Em
press of Australia" uit Portmouth naar
Canada.
TURKIJE AANVAARDT DUITSCHE
CREDIETEN.
De nationale Turksche 'vergadering
heeft de overeenkomst geratificeerd, vol
gens welke 'Duitschland aan Turkije cre-
dieten tot een bedrag van 150 millioen
madk toestaat, die over 1.0 jaar terugbe
taald moeten worden. De gelden zijn be
stemd voor industrieels en militaire doel
einden.
DIENSTPLICHT IN ENGELAND VÓÓR
PINKSTEREN.
„Wij leven in een toestand van latente
spanning".
In het lagerhuis heeft minister-presi
dent Chamberlain medegedeeld, dat het
ontwerp op de militaire opleiding en op
de reservestrijdkrachten oog vóór Pink
steren wet zal worden.
De minister van oorlog,- Hore Belisha,
JUWELIER - HORLOGER
LANGE KERKSTRAAT 30 - GOES
i
Binnenland.
De beraadslagingen over het kweekschool-
1 wetje geschorst.
Lager belastingdruk voor het motorver-
keer.
Buitenland.
Vóór Pinksteren dionstplicht in Engeland.
De Pauselijke vredesactie.
Hitiers aanbod door de Noorsche Staten
afgewezen.
op gemakkelijke betalingsvoor
waarden. Vraagt Inlichtingen.
Naar wij vernemen is Prinses Juliana
met Prinses Beatrix heden, voor een ver
blijf van eenige dagen te Den Haag aan
gekomen.
Gedurende Haar verblijf aldaar heeft
de Prinses Haar intrek genomen op den
Ruigenhoek.
beeft verklaard, dat 'de wet de departe
menten van defensie in staat zal stellen
iedere klasse of groep van deze strijd
krachten op te roepen,, hetgeen een wijzi
ging beteekent ten aanzien van de tegen
woordige procedure, die geheel of gedeel
telijke mobilisatie toelaat na afkondiging
van den noodtoestand.
W ij leven aldus de minis1-
ter in een toestand van
latente spanning. Zonder
eemiige waarschuwing kun
nen v iji a n d e 1 ij k h e d e n wor
den ondernomen. 'Op snelle
en verborgen wijze worden
strijd krachten op iedere
gewenschte sterkte ge
bracht. De meeste legers
in Europa zijn, de een meer,
de ander minder, in een
stadium van mobilisatie.
Wij alleen zijn gebonden door een pro
cedure, die een maximale publiciteit voor
de defensievoorbereidingen vereischt en
die door de terminologie, wellke in deze
publiciteit wordt gebruikt, zooals „drei
gend nationaal gevaar", „ernstige nood
toestand", er op berekend is in het bui
tenland verkeerd te worden begrepen en
in bet binnenland ongerustheid te wek
ken.
In het nieuwe ontwerpi wordt uitge
gaan van de stelling, dat er een situatie
is ontstaan, welke wellicht drie jaar zal
•du'ren en waarin de Koning de autoritei
ten kan machtigen de reserves geheel of
gedeeltelijk op te roepen, zoodat men op
elk gevaar van buitenaf voorbereid is.
Staat van beleg te Kanton.
Het nonmiale leven in Kanton, is giste
ren plotseling tot stilstand gebracht, daar
de Japansohe autoriteiten onverwacht
een streng doorgevoerden staat van beleg
hebben afgekondigd.
■Op het eiland 'Sjamien verblijvende bui
tenlanders verklaren, dat van den kant
van den spoorweg Kanton-Hjanlkou ka
nonschoten konden worden gehoord.
Het is bekend, dat de Ghineesche
strijdkrachten zich in de onmiddellijke
nabijheid van de stad hebben bevonden.
Japansche vliegtuigen hebben de ver
dragshaven Amoy hevig' gebombardeerd
en met machinegeweren beschoten.
Het was de hevigste aanval dien Amoy
in zes maanden heeft doorstaan en er zijn
vele dooden en gewonden gevallen.
D'e Japanners gaan onbarmhartig door
unlet hun luchtbombardementen op Ghi
neesche steden.
Op weg naar Canada. D'e „Empress of Australia" met aan boord het Ehgelsche
Koningspaar op den Oceaan, gefotogra feerd uit een der begeleidende vliegtuigen.
ONDERWIJSRAAD.
Bij- Kon. Besluit van 6 Mei is aan d.n
heer P. Voogd te Haarlem op zijn ver
zoek eervol ontslag verleend als lid van
den Onderwijsraad, met dankbetuiging
voor de vele diensten in deze betrekking
bewezen.
