DE REDE VAN HITLER.
DE VERKIEZINGEN IN BELGIË.
Alle COUPONS en LOSSINGEN
NI HENDRIKSE Co.'s BANK
Dagblad voor de Provincie Zeeland
EERSTE BLAD.
Ze bracht geen sensatie.
Felle uitvallen tegen Engeland.
MAANDAG 3 APRIL 1939
53e JAARGANG - No. 157
Provinciale Staten.
De Poolsche minister
Beek naar Londen.
Binnenland.
Belangrijkste Nieuws.
GOES.
Uitgave: N. V. Uitgevers - Maatschappij
..Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, Qoes
Postrekening 44455 Telefoon 11
Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Directeur - Hoofdredacteur: R. ZU1DEMA
Abonnementsprijs f2.60 per kwartaal
W eekabonnementen voor Middelburg
Goes en Vlissingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Advertentiën 30 cent per regel
Ingezonden mededeeïingen 60 cent per regel
Kleine Advertentiën Dinsd&gs en Vrijdags
f 0.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Loont bet eigenlijk wel de moeite zioh
druk te maken voor de verkiezing van
leden der Provinciale Staten?
Er zijin velen die op deze vraag p r a c-
tiscti een ontkennend antwoord geven.
Bij de verkiezingen voor de Tweede
Kamer loepen zij warm en is geen moeite
bun te veel en ook voor de Gemeente
raadsverkiezingen hebben zij volle be
langstelling.
Maar voor de Statenverkiezingen heb
ben zijl slechts matige interesse. Voor zoo
ver georganiseerd, zullen zij misschien
aan de candidaatstelling deelnemen en op
den dag vain de stemming zullen zij1 hun
stemplicht vervullen, maar meer moet
men van ben dan ook niet verwachten.
Over de samenstelling der Staten ma
ken zij zioh niet druk en tenzij er zeer
bijzondere ipiunten aan de orde komen
over het werk dor Staten evenmin.
Loze houding is wel eenlgszins ver
klaarbaar.
Het aantal openbare vergaderingen van
de Provinciale Staten is gering als
regel wordt slechts tweemaal per jaar
vergaderd en een belangrijk deel van
het werk, of beter een groot deel van het
meest belangrijke werk, dat door het col
lege van Gedeputeerden wordt verricht,
geschiedt niet in het publiek.
Eenigsziins verklaarbaar is veler hou
ding ten opzichte van de Statenverkie
zingen.
Maar niet verdedigbaar.
Aan de Staten toch is opgedragen de
regeling en het bestuur van de huis
houding der provincie. Zij maken de
verordeningen, die zij voor het Provin
ciaal belang noodig achten.
Geheel vrij en zelfstandig zijin zij hier
in echter niet.
Alle provinciale verordeningen zijin
toch onderworpen aan het preven
tief toezicht des Konings en kunnen
eerst in werking treden, nadat ze Ko
ninklijke goedkeuring hebben verkregen.
De Provinciale Staten zijh dus door
den wetgever aan banden gelegd. Bij het
maken van deze bepalingen zal wel heb
ben voorgezeten de vrees, 'dat de Provin
ciën te groote macht zonden krijgen en
zouden pogen haar historische beteekenis
uit den tijd van de republiek te herne
men, tot schade van de eenheid van het
Rijk.
Dit toezicht 'beteekent echter weer niet,
dat de Staten -niet een vrij groote mate
van vrijheid zouden bezitten.
In de praotijk valt het gelukkig mee.
De gewestelijke autonomie heeft
inderdaad wel wezenlijke beteekenis.
En daarnaast is er dan nog het zei f-
bestuur, Wanneer tooh de wetten of de
algemeens maatregelen van bestuur het
vorderen, verleenen de Staten hunne me
dewerking tot uitvoering daarvan.
Hiertoe kan o.a. gerekend worden het
toezicht op de waterstaatswerken, een
zaak inzonderheid voor onze provincie
van groote beteekenis. De vraag kan zelfs
gedaan worden, of daarmede bij: de can
didaatstelling wel steeds voldoende reke
ning wordt gehouden.
De onverschilligheid ten opzichte van
de samenstelling der Staten is dus niet
gemotiveerd.
HJet bestuur van de huishouding
der provincie, oimi dit eene punt inu slechts
te noemen, is een zaak van algemeen
belang, een zaak waarvoor tenslotte niet
alleen de Staten, miaar ook zij. die de
Staten samenstellen, de kiezers, ver
antwoord e 1 ijl k zijh.
dige besprekingen en onderhandelingen
moet oplossen, wijl dat tooh kan," dan
zou ik dezen staatsman slechts willen
zoggen: daarvoor was vóór onzen tijd vijf
tien jaar lang 'gelegenheid. Wij zijin tot
de overtuiging gekomen, dat wij noch in
de bimnenlandsche, nooh in de buiten-
iandscihe politiek van ons volk ook maar
het geringste zouden hebben bereikt, wan
neer wij nog vijftien jaren gewacht had
den.
Wij zouden waarschijnlijk voor altijd
hebben kunnen wachten.
Toen wij, nationaal-socialisten, aan de
macht kwamen, trachtte ik ieder pro
bleem door besprekingen o>p te lossen en
ik 'heb biil ieder probleem aanbiedingen
gedaan. Maar zijl zijin afgewezen.
Eén ding zou ik hier willen verklaren:
Het D' u i t 'S c h e vollfe van
than isi, het Duitsche rijk
van tegenwoordig, z ijl n niet
bereid, levensbelangen
p r ijl s te geve n.
Z ij z iji n ook niet bereid
werkeloos te slaan tegen
over o p' fc o tml e n d e gevaren.
Wij voeden werkelijk geen haat tegen
het Tsjechische volk. Wij' hebben eeuwen
lang met elkander geleefd. Wij zouden
niets tegen een onafhankelijken Tsjechi-
schen staat 'gehad hebben, wanneer deze
niet ten eerste Duitschers had onder
drukt en ten tweede het instrument ge
vormd had voor een komenden aanval
tegen Diuitsohland.
Het Tsjechische volk zal meer vrijheid
hebben dan de onderdrukte volkeren der
deugdzame naties!!! Ik 'ben er van over
tuigd, dat ik den vrede daarmede een
grooten dienst heb bewezen.
W ia n t D1 u d t <s c h 1 a n d denkt
er niet aan, in het wilde
weg andere volkeren aan
te vallen. Wat wij willen
-doen is onze e o o n o m i s c h e
betrekkingen uitbreiden.
Daar hebben w ijl recht op
en ik aanvaard daarbij
van geen El u r o p e e s c h e n of
buite n-E u r o p e e s c h e n staats
man, voorschriften.
In ieder geval is het
Duitsche rijk niet bereid,
een intimidatie of ook
slechts een omsingeling s-
politiek op den duur te
aanvaarden.
Ik heb eens een overeenkomst met En
geland gesloten: 't vlootverdrag. Dit vloot-
verdrag is gegrondvest op den vurigen
wensch, nooit tegen elkander ten oorlog te
moeten trekken. Deze wensch kan echter
slechts een wederzijdsche zijn. Wanneer
in Engeland deze wensch niet meer be
Hitler heeft te Wilhelmshaven Zater
dag de met spanning verbeide rede ge
houden, 'die, naar men verwachtte, een
daverend antwoord zou geven aan Cham
berlain. De rede was echter van alle sen
satie gespeend.
Dreigender werd de toon, toen hij1 ge
waagde van omsmgelingspoginjgen, die
het tegenwoordige D'uitschland niet zou
dulden.
I mi tegenstelling met de
verwachtingen, werd de
redevoering, die 62 minu
ten heeft geduurd, niet
door de radio uitgezon
den.
De rede werd evenwel op gramofoon-
plalen vastgelegd en deze werden in den
loop van den avond door de rijkszenders
afgedraaid.
De toon wias zooals gewoonlijk, luid
ruchtig en de redevoering werd onophou
delijk onderbroken door applaus en, tel
kens als Etageland werd genoemd, door
afkeurende kreten.
Naar Reuter meldt, heef!
Hitier zijn rede gehouden
voor een menigte, welke
aan alle z ij den wias om
ringd door 'S. 'S.nm a n n e n. Hel
aantal van zijn toehoorders werd offici
eel geschat op honderdduizend, doch op
het oog was de menigte niet zoo talrijk.
T ij' d e n s 'z ijl n rede stond
Hitier achter een scherm
van kogelvrij! glas.
Hitier begon zijn rede met een over
zicht van de gebeurtenissen sedert het
sluiten van den virede.
Hij herinnert er aan, dat .honderddui
zenden in den oorlog niet gevallen zijin
door vijandelijke wapenen, maar door de
honigerblokkiade, die nog maanden lang
is voortgezet om het Duitsche volk nog
meer te kunnen afpersen.
De Duitsche koloniën zijn geroofd, de
bezittingen van D'uitschland in het bui
tenland in beslag genomen, de Duitsche
handelsschepen weggelokt, voor een deel
afgeperst. Daarbij kwam een financieele
uitplundering, zooials de wereld nog niet
had gezien.
De ontwapening die D'uitschland geheel
alleen ten uitvoer heeft gelegd, is door de
anderen niet in acht genomen. Integen
deel, zij hebben verder bewanend. Men
heeft een 'groot volk door woordbreuk zijn
recht ontnomen en zijn bestaan onmoge
lijk gemaakt.
Hitier sprak vervolgens over den we
deropbouw van DUitsehland sedert 30
Jan. 1933.
Wanneer thans een Encelsch staats
man meent, „dat men alle problemen
mloet bespreken, dat men ze door vrijtaoe-
staat, dan is de practische voorwaarde
voor dit verdrag daarmede opgeheven.
Duitschland zal dat ook volkomen gelaten
aanvaarden.
Mocht werkelijk een volk
met geweld zijn kracht
willen meten met de onze,
dan is het Duitsche volk
ook daartoe te allen tijde
in staat en ook bereid en
vast besloten.
Juist zooals wij, denken ook onze
vrienden. Zoo denkt in het bijzonder die
staat, waarmede wij ten nauwste verbon
den zijn, en waarmede wij opmarcheeren,
nu en onder alle omstandigheden, ook in
de toekomst voor altijd 1
Hitier heeft dus niet gesproken over
Polen; hijl'heeft geen woord gewijd aan de
geweldige verklaring, welke Chamberlain
Vrijdag in het lagerhuis heeft afgelegd;
hij heeft er zelfs nauwelijks op gezin
speeld; en dan nog o|pi een wijze, welke
den D'uitsc'her in het geheel niet deed be
vroeden, waarop Hitlers woorden sloegen.
Polen mocht blijkbaar in da rede niet
genoemd worden. Het Duitsche volk moet
in den waan blijven, dat de Duitsch-Pool-
sche betrekkingen, al zijn ze door enkele
incidenten even gestoord, in het algemeen
goed on vriendschappelijk zijn.
In eik geval heeft Hitiers rede geen en
kele sensatie gebracht.
De reactie op Hitlers rede
In politieke centra hield men zich giste
ren druk bezig met de Britsch-Fransche
garantieverklaring voor Polen en de re
devoering, welke Hitier te Wilhelmshaven
'heeft gehouden. Onder het opschrift
„Waarom wij Polen een waarborg gaven"
schrijft het Engelsche blad de Sunday
Times: Het is duidelijk geworden, dat
wanneer wij Europa aan zijn lot overla
ten, het onder de heerschappij van een
uitsluitend agressief militair dispofisme
zal vaiien.
Indien Polen en Roemenië gaan, zullen
Nederland, Denemarken en Zwitserland
ook gaan en zouden Frankrijk noch Rus
land onafhankelijk kunnen blijven. De
dreiging is duidelijk en wij zijn verplicht
haar te weerstaan.
De Engelsche bladen zijn van oordeel,
dat de rede geen sensatie bevat, maar
evenmin de ongerustheid heeft weggeno
men. Men wil best onderhandelen met
D'uitschland, maar dan moet Berlijn zijn
agressieve actie staken.
De Fransche bladen noemen Hitiers
rede veirward en meenen dat Hitier voor
zichtig geworden zou zajn 'door de Britsch-
Fransche garantieverklaring.
Eenzelfde houding wordt aangenomen
door de Amerikaansqhe bladen.
D'e Poolsche minister van Buitenland-
sche Zaken, Beck, is gistermiddag om
half twee uit Warsdhau vertrokken voor
zijn 'bezoek aan Londen. Hij wordt ver
gezeld d'oor eenige nooge ambtenaren.
Beck is gisteravond Berlijn gepasseerd.
Vanmiddag ruim vier uur wordt hij te
Londen verwacht. Men veronderstelt, dat
te Londen de betrekkingen van Polen tol
Rusland, Litauen en Roemenië zullen
worden besproken. Eveneens zouden de
Poolsche verlangens ten aanzien van een
emigratie van Joden ter sprake komen
Hoofdzaak is echter de ver
dere uitwerking van de ga
rantie-verklaring, welke de
Britse he regeering heeft ge
geven. D'e Poolsche pers verwacht, dat
Beek te Londen reserves zal ma'ken ten
aanzien van Rusland's deelneming aan
een ruimere regeling der veiligheidswaar
borgen. In Warschau werd officieel ver
klaard, dat Beek waarschijnlijk binnen
kort een bezoek zal brengen aan Bonnet,
maar dat dit niet op de terugreis' uil
Londen zal geschieden.
De aandacht concentreert zich te Lon
den op twee gebeurtenissen, 'die vandaag
te wachten staan: 'het debat in het Lager
huis over de buitenlandsche politiek en
de aankomst van den Poolschen minister
van Buitenlandsche Zaken, Beek.
Nadere béstudeering van de verklaring
van minister Chamberlain en de daarop
gegeven commentaren leidt tot de conclu
sie, dat de waarborg betrek
king he eft op al het grondge
bied onder Poolsche snuve-
reiniteit. De vrijstaat Dan
zig valt er buiten. De Pool
sche 'Corridor is er evenwel
inbegrepen. Een vreedzame
regeling van de kwestie van
de Corridor tusschen Polen
en D'uitschland is natuurlijk
niet uitgesloten, maar in
dien het over deze kwestie
tot een c.onflict zou komen
en Polen zich dan ter v e r -
Nu bieden wij U een zéér uitgebreide
sorteering Mantel- en Tailleurstoffen aan.
Aparte dessins. Voordeelige prijzen.
Het Stoffenhuis, Goes.
Opril MarktMagdalenastraat.
Op modegebied Toonaangevend. (Adv.)
dediging van zijn onaf hun
kelijkheid met de wapenen
zou verzetten, zou dit auto
matisch Engeland en Frank
rijk aan Poolsche zijde bren-
REXISTEN EN SOCIALISTEN
VERLIEZEN. KATHOLIEKEN EN
LIBERALEN WINNEN.
Katholieken en liberalen hebben samen
een meerderheid.
De verkiezingsdag heeft in België een
rustig verloop gehad.
In de verschillende partijlokalen
heerschte gisteravond groote drukte. Bij
de socialisten viel niet veel geestdrift te
bespeuren. Bij de katholieken' en de libe
ralen laaide het enthousiasme daarente
gen herhaaldelijk zeer -hoog op. In het
rexistiische lokaal heerschte een ware be-
grafonisstemming.
In katholiek-conservatieve kringen
werd Zondagavond laat de verwachting
uitgesproken, dat het thans mogelijk zou
zijn een regeering samen te stellen van
katholieken en liberalen, met uitsluiting
van de socialisten.
Volgens de gisteravond om elf uur be
kende resultaten zou de nieuwe Kamer
er als volgt uitzien:
Katholieken 74 zetels tegen 63 zetels
Socialisten 68 70
Liberalen 28 23
VI. national.15 16
Rexisten 6 20
Communisten 10 9
Deze cijfers zijn niet officieel. De ge
wezen minister Crokaert '(Ikath.) verklaar
de, dat de dag als manifestatie van anti-
rexisme van belang is.
Dr Martens bedankt als Academielid.
Dr Martens heeft medegedeeld, dat hij
gistermorgen aan Koning Leopold ont
slag aangevraagd 'heeft als lid van de
Koninklijke Vlaamsc'he Academie voor
Geneeskunde van België.
Hij heeft deze aanvraag gestuurd voor
dat de uitslag 'van 'de verkiezingen bekend
is, om te voorkomen dat aan deze daad
een andere verklaring zou kunnen gege
ven worden, dan zijn wensch mede te
werken om de atmosfeer van kalmte te
helpen scheppen, die voor 's lands beleid
in de huidige omstandigheden onontbeer
lijk is. Zoolang zijne 'benoeming, waar
aan hij' alleen een wetenschappelijke be
teekenis heeft toegekend, een onderwerp
van partijtwist was, kon hij geen verant
woordelijkheid nemen. Met de verkiezing
zijn deze redenen vervallen.
'Hij: betreurt intussche'n 'diep, dat een
maatregel, die als een daad van bevre
diging was bedoeld, in een zoo verschil
lenden geest werd begrepen.
RUSSISCH-JAPANSCH VISSCHERIJ-
VERDRAG ONDERTEEKEND.
Een Reuterbericht uit Moskou meldt,
dat er een Sowjet Russisch-Japanschë
visscherij-overeenkomst is onderteekend,
welke een jaar geldig zal zijn. Hiermee
zijn de onderhandelingen, welke sedert
vier maanden, onder dikwijls moeilijke
omstandigheden, zijn gevoerd, ten einde
gekomen.
LEZINGENREEKS TEN PALEIZE.
Zeven sprekers over Nederlandsche
belangen.
Wij vernemen, dat wederom dezer da
gen ten Paleize Noordeinde in tegen
woordigheid van Prinses Juliana en van
Prins Bernhard eenige lezingen gehou
den zijn, waarbij als toehoorders een
vijftigtal dames en heeren uit het geheele
land uit universiteitskringen en uit net
maatschappelijke en zakenleven aanwe
zig waren.
Als sprekers zijn opgetreden: prof. mr.
dr Gh. Raaijomakers over: Staatsbemoei
ing met het economische leven; dr L. G.
Kortenhorst over: De Nederlandsche
handel in het bijzonder sedert 1929; de
heer H. Gelderman over: De Nederland
sche industrie, in het bijzonder sedert
1929; de heer W. H. de Monchy over:
De Nederlandsche scheepvaart in het bijV
zonder sedert 1929; mr. D. Grena de
Iongh over: Het Nederlandsche bankwe
zen in bet bijzonder sedert 1929 en Ir. J.
S. Keyser over: D'e Nederlandschei land-
bouw in het bijzonder sedert 1929'.
Binnenland.
Het luchtverkeer met Indië.
Lezingen ten Paleize.
Buitenland.
Rede van Hitier.
Verkiezingen in België.
De Poolsche Minister Beek naar Londen.
welke per 1 April 1939 vervallen
worden aangenomen door
Na de inleidingen was er telkens ge
legenheid tot gedachtenwissoling, waar
van een ruim gebruik is gemaakt,
Het ligt in hot voornomen, wederom
dergelijke lezingen te organisoeron,
waarvoor andere sprekers en toehoor
ders zullen worden uitgenoodigd.
TE HOOGE DECLARATIES VAN
INDISCHE VOLKSRAADSLEDEN?
Een zeer omvangrijk onderzoek wordt
Ingesteld.
Naar het „Bat. Nieuwsblad" meldt, is
er een onderzoek gaande tegen enkele le
den van den Volksraad, buiten Batavia
woonachtig, die declaraties hebben inge
diend tot een hooger bedrag dan zij wer
kelijk hebben uitgegeven.
Er wordt een zeer omvangrijk onder
zoek ingesteld, dat alle grootere hotels in
Batavia omvat.
In verband met den omvang van het
onderzoek en ook met het oog op de nood
zakelijkheid om de hotelboekhoudingen
nauwkeurig na te gaan, heeft de procu
reur-generaal een interne commissie sa
mengesteld om deze zaak te onderzoeken.
Naar Aneta verneemt, is het stadium
van het onderzoek zoodanig, dat noch na
men noch eenige aanduidingen kunnen
worden gegeven. Het onderzoek strekt
zich uit over vijf hotels, waarvan de boe
ken worden nagezien en in enkele geval
len zelfs zijn medegenomen, opdat de gou-
vernements-accountantsdienst verschil
lende posten kan verifieeren.
D'e aanleiding tot het onderzoek is het
feit, dat ten aanzien van één lid het ver
moeden was gewekt, dat bij het opmaken
van een declaratie de grens van het toe
laatbare was overschreden.
Naast dit eene geval echter, worden
thans de declaraties van enkele andere le
den eveneens nagegaan, teneinde vast te
stellen of de bepalingen wel juist zijn toe
gepast.
OPLEIDING RESERVE-OFFICIEREN
BIJ DE LANDMACHT.
De eerste oefening verlengd tot 14
maanden, te verdeelen over 3 tijdvakken.
Er is wijziging gebracht in de opleiding
tot reserve-officier bij' de landmacht. D'e
duur van de eerste oefening is van 12 op
14 maanden gebracht. Deze 14 maanden
worden uitgediend in drie, niet aaneen
sluitende tijdvakken, n.l. een van twaalf
maanden en twee van een maand, met een
onderling tijdsverschil van ongeveer een
jaar, aldus meldt de „N. R. G."
De duur van de opleiding bij de scholen
voor reserve-officieren blijft onveranderd
en gelegen in het eerste tijdvak, de tijd bij
den troep te dienen in den rang van ser
geant (wachtmeester) is dus verlengd en
over drie tijdvakken verdeeld. Bevorde
ring tot vaandrig kan na het volbrengen
van de 14 maanden eersten oefeningstijd
geschieden en volgt in het algemeen dus
in het derde jaar na het jaar van inlij
ving.
Deze regeling is van toepassing op hen
die in 1938 of later hun eerste oefening
aanvingen of zullen aanvangen.
EEN TWEEDE K.L.M.-VLUCHT NAAR
ZUID-AFRIKA.
Zal het karakter dragen van een handelsi-
missie.
Het groote succes van de bijzondere
vlucht van het K.L.M.-vliegtuig „Reiger"
naar Zuid-Afrika in 1938 heeft, naar men
al weet, aanleiding gegeven tot het voor
bereiden van een nieuwe vlucht.
Deze zaü meer het karakter dragen van
een handelsmissie; verschillende omstan
digheden brengen immers mede, dat het
oogenblik zeer gunstig is voor de verster
king van de commerciëele banden tus
schen Nederland en Zuid-Afrika.
Het vertrek van Ihet vliegtuig zal begin
November a.s. geschieden; met het
