Chamberlain's verklaring.
N.ï. Hendrikse C?= Bank fioes
Dagblad voor de Provincie Zeeland
EERSTE BLAD.
Het Echtscheidingsontwerp
Buitenland.
DUITSCH-ROEMEENSCH
VIJF JARENPLAN.
Slowaaksche regeering
protesteert te Boedapest.
Belangrijk tekort op de
Indische Begrooting.
Belangrijkste Nieuws.
Coupons
Effecten
Alle Bankzaken
Fransche pers hezorgd over
defensie van het Westen.
Binnenland.
VRIJDAG 24 MAART 1939
53e JAARGANG - No. 149
Memel vlootbasis.
Uitgave: N. V. Uitgevers - Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, doei
Postrekening 44455 Telefoon 11
Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Directeur - Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA
Abonnementsprijs f2.60 per kwartaal
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en Vlissingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Advertentiën 30 cent per regel
Ingezonden mededeellngen 60 cent per regel
Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags
f 0.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Het door de Regeering ingediende
wetsontwerp tot wijziging van de wet
geving op het,stuk van echtscheiding,
ontmoet in de vrijzinnige pers weinig
waardeering.
Nu weer koimit de N. Roti. G r t
met een scherpe bestrijding.
Het blad wijst er op, dat vroeger de
onontbindbaarheid van bet wettelijk hu
welijk vrij algemeen werd erkend. Te
genwoordig echter staan wij voor andere
opvattingen en heerscht in breede krin
gen de overtuiging, dat een huwelijk, dat
geen huwelijk meer is, ontbonden be
hoort te kunnen worden.
lm verband daarmee behoort volgens
dit orgaan de wetgever de soepel
heid te betrachten en zal hij de wet in
overeenstemlming moeten brengen met
deheersclhende opvattin
gen.
De Overheid beeft zioh ini de wetge
ving dus niet te richten naar de godde
lijke ordinantiën, maar naar de levens
houding van hen, die op het stuk van
'huwelijk en echtscheiding geen hooger
gebod eilkennen.
Het behoeft geen betoog, dat vanuit
dit gezichtspunt bezien, van het wets
voorstel Ivan Minister Goseüng weinig
goeds wordt gezegd.
Erkend wordt, dat het kwaad der
lichtzinnige en overijlde echtscheidingen
ernstige afmetingen heeft aangenomen.
En de bedoeling om dit kwaad te be
teugelen, kan als respectabel worden
aangemerkt.
Maar dit is dan ook alle goeds wat
het liberale orgaan van dit wetsontwerp
weet te zeggen.
Het ontwerp gaat er van uit, dat aan
de practijk van echtscheiding biji onder
ling goedvinden, met behulp van een be
schuldiging die de eene partijl zich door
de andere laat aanleunen, en waarvan
de waarheid door-den rechter niet wordt
onderzocht, een einde behoort te worden
gemaakt.
Maar dit keurt de N. R. Grt. af. Het
gevolg zal immers zijn een steeds hooger
opgevoerde training van echtscheidings-
candidaten in het voorliegen zoowel van
den president als van de rechtbank en
imlooht dit liegen geen succes hebben,
welnu, dan zullen partijen „tot het in
elikaar zetten van overspel-comedies
haar toevlucht nemen."
Een nadere regeling acht het blad uit
stekend. Maar dan in dezen zin, dat
de mogelijkheid van echtscheiding in-
plaats van ingekrompen, wordt
verruimd.
Gelegenheid behoort te worden gege
ven om in geval van verregaan
de verwording van een huwe
lijk dit te ontbinden op verlangen van
beide of van slechts één der partijen.
Een dergelijke regeling zal in rede-
1 ij' k e behoeften voorzien.
Dit zou een zegenrijke her
vorming 'beteekenen van veel groo-
ter beteekemis dan het benepen ge
baar van den minister.
Het is niet noodig hieraan nog iets toe
te voegen.
De fëroote 'tegenstelling die ook het
staatkundlige leven van dezen tijd be-
heerscht en dus ook de komende S t a -
ten verkiezing, komt hier dui-
delijk tot uitdrukking.
OVEREENKOMST TE BOEKAREST
ONDERTEEKEND.
Roemenië doet belangrijke concessies.
Na vrij langdurige onderhandelingen
werd Donderdag de DuitschRoemeen-
sohe overeenkomst geteekend, welke den
grondslag vormt voor een verdere uit
breiding der wederzijdsc'he handelsbe
trekkingen.
In een hierover uitgegeven communi
qué wordt o.a. gezegd, dat de Duitsche
en de Roemeensche regeering het erover
eens zijn, dat de productie van Roemenië
nog vérstrekkende mogelijkheden tot
ontwikkeling behelst. De Roemeensche
Productie kan door een doelmatige or
ganisatie worden opgevoerd, waardoor
zijl in de aan Roemenië grenzende gebie
den en in Groot-Duitsohland een ruimer
afzetgebied kan vinden.
Het verdrag bepaalt, dat
a 1 s aanvulling op het be
staande Duitse h-R oemeen
sche handelsverdrag een
economisch plan, dat zich
over verscheidene jaren
zal uitstrekken, zal wor
den opgesteld. Dit econo
misch plan zal de Duitsche
inv oerbehoeften moeten
bevredigen en rekening
moeten houden zoowel met
de binnenland sche behoef
ten van Roemenië als met
het noodzakelijke handels
verkeer tusschen Roemenië
en de andere landen
Dit economische plan dient zich in de
eerste plaats te richten naar de ontwik
keling en de oriënteeriimg van de Roe
meense,he landbouwproductie.
Hierbij zal o.a. voorzien worden in het
verbouwen van nieuwe land
bouwproducten en in de ver
hooging van de producten, welke reeds
verbouwd worden, met name van vee
voeder, oliezaden en vezelplanten.
'Ook zal aandacht geschonken worden
aan de ontwikkeling van den Roemeen-
scben boschbouw.
Het plan voorziet in de
levering van machi in e s e n
installaties voor den Roe-
me e n s c h e n m ij n 'b o u w.
Duitse 'hiR oemeensche
maatschappijen zullen
worden opgericht ter ex
ploitatie van het koper-
z w a v e I Ik i e s in de Dobtoed-
zja, van het chroomerts in
de Banaat en het man-
gaanerts in de streek van
Vatra Dornei-Brostem.
Voorts zullen de bau-
xietvoorrademi geëxploi
teerd worden en zal een
aluminiumindustrie wor
den opgericht.
Ee n Duitse h-R oemeensche
maatschap p ij' zal de mine
rale oliebronnen e x p 1 o i-
teeren en een program op
stellen voor het boren en
die tribue eren der oliën.
Voorts voorziet het economisch plan
in een fusie op industrieel ge
bied. Vrije zones zullen tot stand komen,
waarin industrie- en handelsondernemin
gen! zullen worden opgericht. In; deze
vrijle zones zullen tevens pakhuizen en
inrichtingen voor het overladen ten be
hoeve van de Duitsche scheepvaart ge
bouwd worden.
Het economisch plan be
helst bovendien het leve
ren van oorlogsmateri
aal en uitrustingstukken
voor bet Roemieensche le
ger, de marine, de lucht-
m.a chtende bewapenings
industrie, alsmede de op
richting vau openbare be-
d T ij v e n.
Het verdrag is geldig tot 31 Maart
1944 Wordt bet ,ndet een jaar voor dit
tijdstip ongezegd, dan geldt het als voor
onbepaalden tijd verlengd. Het is dan,
met inachtneming van een termijn van 1
jaar, tot het einde van telkens een kwar
taal, opzegbaar.
Toelichting van regeeringszijde.
Ter gelegenheid van de onderteeke-
ning van dat verdrag heeft de minister
van buitenlandsohe zaken, Gafencu, de
volgende verklaring afgelegd:
Door de onderteekendng van dit eco
nomisch accoord met Duitschland, geeft
Roemenië eens te meer blijk van zijn
geest van begrip en van zijin wil, den
vrede te versterken. De Europeesche
vrede hangt thans meer dan ooit af van
een verstandige en juiste oplossing van
de economische 'problemen, welke de le
vensbehoeften van de groote en kleine
Europeesche volken tegenover elkaar
plaatsen.
Het verdrag houdt rekening met de
Duiltsche inivoenbehoefteni, de mogelijk
heid van ontwikkeling der Roemeensche
economie en de noodzakelijkheid voor
Roemenië zijn economische betrekkingen
met alle andere landen te behouden en te
ontwikkelen. Het ligt onder deze om
standigheden dus voor de hand, dat we
hieraan toevoegen, dat Roemenië over
eenkomstig zijn wil, door een ontwikke
ling van de productie en economische
h'itwisselingen de vreedzame betrekkin
gen tusschen alle staten te dienen, b e-
r e i d is, de mogelijkheid te
onderzoeken, andere soort-
g e 1 ij' Ik e economische ver
dragen te sluiten.
Omvangrijke concessies van
Boekarest.
Roemenië 'behoudt onder
deze handelsovereen
komst zijn economische
onafhankelijkheid.
In Roemeense he politie
ke kringen echter krijgt
men den indruk,'dat Roe
menië heeft toegestemd
in veel meer dan het oor
spro nkelijk wenschte te
onderteek enen
Diuiiitsche kringen (noemden de over
eenkomst een soort Duitsoh-Roemeensoh
vijfjarenplan.
Roemenië zal bauxiet en andere zeld
zame ertsen in Noord-Romenië exploi-
teeren. De bauxiet komt er veel voor en
volgens de nieuwe Duitsche methoden
kan er gemakkelijk zuiver alluminium
worden gewonnen.
Het handelsverdrag bestrijkt een ge
bied van verbazdngwekkenden omvang.
Door dit verdrag worden aan Duitsch
land concessies verleend, welke vrijwel
zonder precedent zijn in de betrekkingen
tusschen twee souvereine staten.
De Duitsche gezant Favricius heeft
een bezoek gebracht aan den minister
van buitenlandsohe zaken Gafencu en
hem medegedeeld, dat de rijksregeering
voornemiens is, iedere bestelling van oor
logsmateriaal uit Bohemen uit te voeren
en onverwijld de gereed gemaakte be
stellingen af te leveren Hij; verklaarde,
dat via Polen dertig wagons met mate
rieel naar Roemenië zijn gezonden.
GEEN PROCEDURE VAN GEWELD
TEGEN VRIJE STATEN.
In het Lagerhuis' heeft mlnister-presl-
demï Chamberlain verklaard: „De regee
ring hooft reeds uiteengezet, dat de Jong
ste actie van de Duitsche rogesring do
vraag heeft doen rijzen, of die1 regeering
niet' door opeenvolgende daden wil trach
ten Europa to overhee'rschen en misschien
zelfs nog verder te gaan.
Indien deze uitlegging van de bedoelin
gen der Duitsche regieering zou blijken
juist te zijn, dan acht de Britsche regee
ring zich verplicht te verklaren, dat een
dergelijk optreden, zooals ook in het ver
leden is giebeurd, den succesvollen tegen
stand van Engeland en andere landen, die
prijs stellen op hun vrijheid, tot gevolg
zou hebbent Ik kan nog geen mededeelln
gen doen over de beraadslagingen, die met
andere regecringen gehouden zijn, in ver
band met de jongste ontwikkeling^'.
Ik wensch duidelijk te maken, aldus
vervolgde Ghamberlain, dat bij de regee
ring van Groot Brittannië geenszins de
wensch bestaat, redelijke pogingen van de
zijde van Duitschland, zijn uitvoerhandel
uit te breiden, in den weg te staan.
Evenmin is deze regeering er op belust,
in Europa twee tegenover elkander staan
de blokken van landen met verschillende
opvattingen over de vormen van hun in
terne bestuur in het leven te roepen.
O'nze zorg betreft hier
het denkbeeld, dat wij1 ons
niet kunnen onderwerpen
aan een procedure, op grond
waarvan onafhankelijke
landen onderhevig z ij n a a n
een zoodanige pressie, on
der dreiging met geweld,
dat zij' er toe verplicht
worden, hun onaf'hankelijk-
heid prijs te geven en wij
z ij n vastbesloten met alle
middelen, waarover wij be
schikken, indien pogingen
zouden worden gedaan een
dergelijke procedure in
werking te stellen, ons
daartegen te verzetten.
Het antwoord van de sovjet-unie op het
Britsche voorstel inzake 'n gemeenschap
pelijke verklaring is gisteren overhandigd.
Naar Reuter verneemt is het antwoord
toestemmend.
Vernomen wordt, dat Polen nog steeds
aarzelt. Het zou kunnen, dat het niet zal
onderteekenen, ondanks de sterke sympa
thieën met de democratieën, daar de pre
liminaire voorwaarde nog steeds is, dat
bet van Frankrijk en Groot Brittannië de
verplichting eisoht steun te verleenen, in
dien het in vijandelijkheden met Duitsch
land betrokken zou worden.
TEGEN BEWEERDEN INVAL VAN
HONGAARSCHE TROEPEN.
De minister van buitenlandsdhe zaken
der regeering te Bratislava heeft een
telegram gezonden aan den Hongaar-
schen minister van buiten landsche zaken,
waarin hij er tegen protesteert, dat Hon-
gaarsche troepen uit de Karpaten-
Oekraine Slowaaksch grondgebied zijn
binnengedrongen en daar militaire ope
raties zouden verrichten.
In zijn antwoord aan den Slowaakschen
minister belooft Csalky direct een onder
zoek te zullen laten instellen, waarvan
OVERLEG MET DEN MINISTER VAN
KOLONIËN. KORTING OP DE
INDISCHE PENSIOENEN?
Uit Batavia wordt aan de „Tëlegr." ge
meld, dat de departementshoofden de be
grooting 1940 hebben behandeld. Het te
kort wordt thans berekend op f 60 milli-
oen, hoofdzakelijk als gevolg van de de
fensieuitgaven. Aangezien dit tekort niet
te overbruggen is, is overleg over de fi
nancieels stituatie met den minister van
Koloniën aangevangen.
Indië kan de zware lasten van de de
fensie onmogelijk dragen, ook al zou wor
den overgegaan tot de scherpste bezuini
gingen. Er wordt niet gedacht aan in
krimping der welvaartsdiensten voor de
bevolking, terwijl ook ten aanzien van
het onderwijs geen bezuiniging van eenige
beteekenis mogelijk is.
Verondersteld wordt, dat een der eer
ste suggesties tot bezuiniging zal zijn de
„Korting op de pensioenen", welke met
ingang van i Januari v. j. door Minister
Welter weer ongedaan is gemaakt. Deze
maatregel zou direct eenige millioenen
opbrengen, vooral van een gedeelte der
oude pensioenen, die zeer hoog zijn.
Men hoopt, dat de Indische regeering er
in mag slagen om het Opperbestuur te
doordringen van den plicht om Indië bij
te springen, hetgeen door den ernst van
den toestand wordt geëischt.
bij het resultaat aan de Slowaaksche re
geering zal mededeelen.
Tegelijkertijd maakt de minister er de
regeering te Bratislawa op attent, dat de
oostelijke grens van Slowakije nimmer
was vastgesteld en dat het derhalve mo
gelijk is, dat uit deze omstandigheid een
eventueel plaatselijk geschil tusschen
Hongaarsche en Slowaaksche troepen
ontstond.
Van militaire operaties kan echter geen
sprake zijn, desbetreffende berichten zijn
onjuist.
HET „SCHUTZVERTRAG" MET
SLOWAKIJE.
Het op 18 Maart te Weenen en op 23
Maart te Berlijn gedateerde en door rijks
minister Von Ribbentrop eenerzijds en
Tiso, Tuka en Durcansky anderzijds on-
derteekende „Schutzvertrag" met Slowa
kije is gepubliceerd.
Het Duitsche rijk neemt de bescher
ming op zich van de politieke onafhan
kelijkheid van den Slowaakschen staat en
de onschendbaarheid van zijn gebied.
Voor de ten uitvoerlegging van de door
het 'Duitsche rijk overgenomen bescher
ming heeft de Duitsche weermacht te al
len tijde het recht in een zone, begrensd
ten Westen door 'de grens van den Slo
waakschen staat en ten Oosten door de
algemeene lijn: Karpathen en den Oost-
rand van het Javornik-gebergte, militaire
posities in te richten en in de door haar
noodig gedachte sterkte bezet te houden.
De Slowaaksche regeering zal er voor
zorgen, dat de voor deze stellingen noo-
dige grond ter beschikking zal worden
gesteld van de Duitsche weermacht.
In de bovenomschreven zone worden
de militaire souvereiniteitsrechten uitge
oefend d'oor de Duitsche weermacht.
De Slowaaksche regeering zal haar
eigen militaire 'krachten in nauw over
leg met de Duitsche weermacht organi-
seeren.
Overeenkomstig de aangegane 'bescher
mingsovereenkomst zal de Slowaaksche
regeering haar buiten'landsche politiek
steeds voeren in overeenstemming met 'de
DUitsöhe regeering.
Na de onderteekening van dat accoord
verwacht men zeer spoedig een' bezoek
van Hitier aan Bratislawa. Zooder twij
fel zal het bezoek nog vóór 1 April ge
bracht worden.
De bezetting van Memel is voor de ma
ritieme beheersching van de Oostzee van
veel belang voor Duitschland. Er is nau
welijks aan te twijfelen, aldus het Vad.,
dat Duitschland de haven van Memel
zal laten verdiepen en tot een belangrijke
maritieme basis maken, naast de steun
punten Kiel, Schwinemünde en Pilau. De
beheersching van den driehoek Memel-
Gottland-Finsche Golf is daardoor ge
waarborgd. Bovendien zal te Memel naar
alle waarschijnlijkheid een maritieme
werf worden ingericht.
D'e omvang van de zeemacht, welke Hit-
Ier naar Memel heeft geëscorteerd, 'heeft
verrassing gebracht.
Hitier heeft zich tegen vier uur weer
aan boord begeven van den torpedoboot-
jager Leopard, waarmee hij de haven van
Memel heeft verlaten.
Vernomen wordt dat te Memel een aan
tal personen gearresteerd is.
Binnenland.
Tekort op de Indische begrooting.
De dalende werkloosheid.
De Eerste Kamer heeft verschillende be-
grootingen aangenomen.
Buitenland.
Roemeensch-Duitsch handelsaccoord ge
sloten.
Verklaring van Ghamberlain.
Memel wordt een D'uitsohe vlootbasis.
NEDERLAND IN HET GEDING.
„Le Temps" wijdt een hoofdartikel aan
het bezoek van Lebrun aan Londen. Het
hiad wijst op het belang 'van de Fransch-
Britsche solidariteit en schrijft: „De wer
kelijkheid, waarop men zich reeds thans
kan verlaten, is een nauwere samenwer
king tusschen Frankrijk en Engeland, een
samenwerking, die van militair, zoowel
als diplomatiek standpunt een beslissend
argument vormt voor den vrede op het
vasteland.
Het is logisch, dat de twee democra
tische mogendheden, die allereerst moe
ten waken over haar eigen veiligheid,
zich hoofdzakelijk bezorgd maken voor de
defGnsie van het Westen, waar zij onmid
dellijk en rechtstreeks kunnen optreden
met al haar middelen, wanneer de nood
zaak daarvan mocht opkomen.
Frankrijk en Engeland zouden de on
afhankelijkheid en territoriale onaantast
baarheid van België waarborgen, maar
het ligt ivoor de hand, dat zij zich om
talrijke redenen niet kunnen desinteres-
seeren voor een pressie, die gericht zou
zijn tegen Nederland of Zwitser
land. Daar moet een bolwerk krachtig
worden opgeworpen tegen bet imperialis
me der totalitaire mogendheden."
In bet „Journal des Débats" schrijft
Pierre Bernus: „Het is van belang, dat
men geen vergissing begaat ten opzichte
van de werkelijke bedoelingen van Hitier.
Het' feit, dat hij, dit voorjaar zijn eerste
slagen gericht heeft naar den Oostelijken
kant wordt door velen aldus uitgelegd,
•dat Duitschland voor dit jaar zou hebben
afgezien van iedere gedachte aan een ge-
wél'dactie naar het Westen. Deze ge
dachte wordt in het bijzonder
in Nederland uitgesproken.
Te Berlijn, waar men zoozeer prijs stelt
op verrassende effecten, zou men het
prachtig vinden, wanneer deze illusie ver
spreid werd, want niets zou beter de doel
stellingen van den Fübrer kunnen die
nen. Men moet zonder uitstel optreden
om Hitler te beletten in het Oosten het
doel te bereiken, dat hij op het oog heeft.
Het schijnt, dat de Britsche en de Fran
sche regeering zich daar rekenschap van
geven en wij gelooven, dat, wanneer zij
•de zaaik weten aan te pakken, zij het ge
wilde resultaat kunnen bereiken."
Korte Berichten.
De Praagsche correspondent van de
„B'aily Telegraph" meldt, dat de Gestapo
bij de wapenfabrieken van Skoda te Pil-
sen meer dan honderd arbeiders, die van
sabotage verdacht werden, gearresteerd
heeft. Eenige belangijke machines, aldus
verluidt, waren zóó ernstig beschadigd,
dat zij voor tenminste zes weken niet ge
bruikt zullen kunnen worden.
Verwacht wordt, dat Schuschnigg
over twee of drie weken in vrijheid zal
worden gesteld.
VESTIGINGSWET KLEINBEDRIJF.
Sperliijden verlengd.
De minister van Economische ZakeD
heeft het tijdelijk vestigingsverbod voor
het poeliersbedrijf met een half jaar ver
lengd tot 27 September 1939.
Tevens beeft de minister het tijdelijk
vestigingsverbod voor het 'bloemverkoo-
persbedrijf met een half jaar verlengd tot
25 October 1939.