NlMrikse&F Bank Goes
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Wonderlijke voorlichting.
Buitenland.
AMERIKA'S ANTWOORD
AAN DUITSCHLAND.
De terugkeer van bet Memel-
gebietf naar Duitschland.
De toestand in Roemenië.
DE AS ROME BERLIJN.
De strijd in China.
T.FABERY DE JONGE
Binnenland.
Belangrijkste Nieuws.
Coupons
Effecten
Alle Bankzaken
WOENSDAG 22 MAART 1939
53e JAARGANG - No. 147
Nederland aan de spits op het gebied van
den kustvaartuigenbouw.
Gemeenteraad van Goes.
Uitgave: N. V. Uitgevers - Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, Qoes
Postrekening 44455 Telefoon 11
Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Abonnementsprijs f2.60 per kwartaal
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en Ylissingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Directeur - Hoofdredacteur: R. ZU1DEMA
Advertentiën 30 cent per regel
Ingezonden mededeellngen 60 cent per regel
Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags
f 0.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
In een te 's-Gravenhage gehouden ver
gadering van de Liberale Staatspartij
heeft een der spreeksters, Mevr. van den
Bosch-de Jong'h, op wonderlijke wijze de
aanwezige vrouwen van voorlichting ge
diend.
Zij1 betoogde o.m., dat er goed onder
wijs moet komen, opdat het niet, zooals
haar bekend was, kan voorkomen, dat
leerlingen uit de 4e klasse der H. B. S.
zoo slecht hun eigen taal kennen, dat ze
de gekste fouten maken,
In aansluiting hieraan zouden we kun
nen zeggen, dat de Liberale Staatspartij
verstandig zou doen te zorgen dat dege
nen, die voor haar als spreker optreden,
zich behoorlijk op de hoogte stellen, op
dat het niet kan voorkomen, dat zij in het
openbaar de grootste dwaasheden ver
kondigen.
Deze zelfde dame verklaarde toch vol
gens het verslag in het „Vaderland": „E r
is geen geld om de groote
klassen te doen verdwij-
nen, maar er is wèl geld
voor het bijzonder onder-
w iji s".
Zij: bedoelde blijkbaar te zeggen, dat
het bijzonder onderwijs ten koste van de
openbare school bevoordeeld wordt en dat
de Regeering verstandig zou doen het bij
zonder onderwijs van zijn rechten te be-
rooven, teneinde bij het openbaar onder
wijs meer leerkrachten te kunnen aan
stellen.
Het is niet noodig de dwaasheid van
deze „voorlichting" nader aan te toonen.
Merkwaardig was zeker wel, dat de
spreekster op haar aansporing het dwang
systeem in eere te herstellen, opdat de
jeugd in ware gemeenschapszin kan wor
den opgevoed inplaats van in verdeeld
heid, liet volgen: dat bij: de liberalen de
geestelijke vrijheid niet wordt gesugge
reerd door dwang.
De Amerikaansche nota aan Duitsch
land, luidt: „De regeering der Vereenigde
Staten beeft er kennis van genomen, dat
de bedoelde provincies thans de facto on
der bestuur der Duitscbe autoriteiten
staan.
De regeering der Veree
nigde Staten erkent niet,
dat er eenige wettige ba
sis bestaat voor den aldus
aangegeven statu a."
Een ambtenaar van het departement
heeft verklaard, dat de regeering der Ver
eenigde Staten weigert de wettigheid te.
erkennen van Hitiers daden jegens Tsje-
cho Slowakije, hetgeen geacht kan wor
den, tevens betrekking te hebben op de
diplomatieke vertegenwoordiging van
Tsjecho Slowakije.
De Tsjechische legatie te Washington
is nog open.
De Lithausche minister van buitenland
sche zaken, Urbsys, is Dinsdagochtend te
Kaunas teruggekeerd. Onmiddellijk na
aankomst ontving hij' den Duitsohen ge
kant en vervolgens woonde hij den minis
terraad bij, welke onder voorzitterschap
van president Smetona gehouden werd.
Op deze bijeenkomst werd de houding van
Duitschland ten aanzien van het Memel-
vraagstuk besproken.
Terstond na afloop van den minister
raad kwamen de afgevaardigden van den
Lithauschen landdag in geheime zitting
bijeen.
Uit betrouwbare bron
wordt vernomen, dat Duitsch
land heeft voorgesteld het
Memelgebied onmiddellijk
aan het rijkover te dragen.
Lithauen zou evenwel ook in de toe
komst van de haven van Memel gebruik
kunnen maken.
Men beweert, dat Duitschland troepen
heeft geconcentreerd in Oost-Pruisen na
bij de grens van het Memelgebied.
Volgens kringen te War
schau zal Duitschland, wan
neer het zich meester van
het Memelgebied maakt,
trachten daarna algeheels
controle te vestigen over
Lithauen zelf, evenals over
Lethiand en Estland. In
Memel doen hardnekkige
Seruchten de ronde, vol
gens welke Duitschland
e e n r.eeks eischen van ver
re strekking voorbereidt,
flie binnenkort aan de Li
thausche regeering zullen
worden voorgelegd.
Volgens berichten zou een Duitsche no
ta de ontruiming van het Memelgebied
binnen een termijn van vijf dagen eischen.
In elk geval van tegenstand van Lithau
schen kant zouden de Duitsche troepen
opmarcheeren.
DE TERUGGAVE.
De Ministerraad van Lithauen heeft na
dat de Minister van Buitenlandsche Za
ken Urbsys verslag had uitgebracht van
zijn onderhoud met den Duitschen Mi
nister van Buitenlandsche Zaken, von
Ribbentrop, waarbij von Ribbentrop had
voorgesteld het Memelgebied vrijwillig
aan Duitschland terug te geven, besloten
dit verzoek in te willigen.
Vandaag zal een Lithausche delegatie
naar Berlijn vertrekken om de overdracht
te regelen.
VERKLARING VAN DE LITHAUSCHE
REGEERING.
Vannacht heeft de Lithausche regeering
de volgende verklaring gepubliceerd:
Nadat de Minister van Buitenlandsche
Zaken, Urbsys, op 21 Maart te Kaunas
was teruggekeerd, heeft hij in den Minis
terraad welke van 1419 uur heeft ver
gaderd verslag uitgebracht van het re
sultaat van de besprekingen welke hij
heeft gevoerd met den Minister van Bui
tenlandsche Zaken van Duitschland, von
Ribbentrop.
Hieruit blijkt, dat von Ribbentrop uit
naam van de Duitsche regeering aan de
regeering van Lithauen voorgesteld heeft,
het Memelgebied aan Duitschland terug
te geven.
Hij noemde dit de eenig doeltreffende
oplossing welke den vrede kon dienen en
voegde hieraan toe, dat indien dit terug
geven tot stand kwam langs den weg van
vrije overeenstemming, Duitschland op
groote schaal rekening zal houden met de
economische belangen van Lithauen en de
havens van Memel.
Bijna alle Joden gisteravond
reeds vertrokken.
Den geheel en dag vertrokken gisteren
Joden en Ldthauers in paniëk uit Memel.
Bijna alle Joden waren tegen den avond
vertrokken.
Het spoorwegstation van Memel was
vol vluchtelingen, die trachtten een
plaatsje te vinden in de treinen. Alle be
schikbare auto's waren gehuurd door
Jo'den en Lithauers, die weg wilden.
AMBASSADEUR TE LONDEN NAAR
BOEKAREST ONTBODEN.
De Roemeensche ambassadeur te Lon
den is voor besprekingen naar Boekarest
ontboden. Hij zal zijn regeering in kennis
stellen van de laatste, door Groot-Brit-
tannië genomen maatregelen en de ont
worpen verklaring, die ter teekening zal
worden aangeboden aan regeeringen van
Europeesche staten, welk gevaar van
Duitschland te duchten hebben.
De reden van Tilea's reis schijnt te
zijn, dat men er te Boekarest in twijfel
over verkeert, of het wel wijs is open
lijk aan een Europeesche defensieve ac
tie tegen Duitschland deel te nemen.
In politieke kringen is men overtuigd,
dat Roemenië met den steun van Groot-
Brittannië gemakkelijker met Duitsch
land als gelijke zal kunnen onderhan
delen.
Er zijn militaire maatregelen
genomen in de streek van Boe
karest. Talrijke personen, die
onder de wapenen kunnen wor
den geroepen, hebben bevel
zich gereed te houden.
De Roemeensche regeering heeft be
sloten in het grensgebied verscheidene
contingenten reservisten te concentree-
ren.
Dat de militaire toebereidselen van
Roemenië sedert gisteravond laat in ver
sneld tempo voortgaan, wordt door de
kringen, die met de regeering in nauw
contact staan, wel toegegeven, doch dat
Hongarije een ultimatum gesteld zou
hebben, geprotesteerd heeft of zelfs maar
diplomatiek heeft laten informeeren naar
Roemenië's troepenconcentratie in Trans-
sylvanië, is namens de regeering offi
ciéél ontkend. In hooge regeeringskringen
heeft men de overtuiging, dat de crisis
haar hoogtepunt nog niet heeft bereikt,
doch dat de komende dagen wel degelijk
een beslissing zullen brengen.
ITALIë EN FRANKRIJK.
Fransche gezant naar Rcme?
In invloedrijke kringen in Frankrijk
wordt een beweging op touw gezet om
een niet-officiëelen afgezant met een spe
ciale missie naar Italië te zenden.
De namen van den oud-premier Laval,
die destijds met Mussolini over het ver
drag inzake Noord-Afrika onderhandelde,
en van den oud-ambassadeur graaf De
Chambrun worden genoemd, ofschoon
Laval ontkent, dat hij is aangezocht.
Men is er zich van bewust, dat als er
een desbetreffend besluit wordt genomen,
men het snel moet doen, daar wordt ver
wacht, dat Mussolini Zondag a.s. een rede
zal houden.
EEN UITSPRAAK VAN DEN GROOTEN
FASCISTISCHEN RAAD.
Gisteravond heeft de Groote Fascisti
sche Raad onder voorzitterschap van den
Duce vergaderd.
Nadat de gevallenen waren herdacht,
heeft de Fascistische Raad da volgende
dagorder aangenomen
De Groote Fascistische Raad verklaart
ten aanzien v^n de dreigende vorming
van een „democratisch eenheidsfront
verbonden met het bolsjewisme" tegen de
autoritaire Staten, een eenheidsfront dat
geen vrede doch oorlog brengt, dat het
geen in centraal Europa is geschied, in
de eerste plaats een gevolg is van het
verdrag van Versailles, en vooral op dit
oogenblik bevestigt hij zijn volledige
aanhankelijkheid aan de politiek van de
as RomieBerlijn.
JOEGOSLAVIË HOUDT ZICH
AFZIJDIG.
In politieke kringen verklaart men, dat
Joegoslavië geen enkel belang heeft bij
het Britsch-Fransche plan in zake een
conferentie, waartoe ook Moskou zou wor
den uitgenoodigd.
HARTELIJKE ONTVANGST VAN
PRESIDENT LEBRUN TE LONDEN.
De president der Fransche republiëk
en mevrouw Lebrun, zijn buitengewoon
hartelijk door de Londensche bevolking
ontvangen, die uiting gaf aan de innige
gevoelens van vriendschap, welke de bei
de naties verbinden. Het gejuich der
menigte was overweldigend. De harte
lijkheid van de verwelkoming te Londen
heeft president en mevrouw Lebrun ten
zeerste getroffen.
Met moeite kon de auto door de drukte
heenkomen. Duizenden juichten den pre
sident toen. Zij- riepen: „Leve Frankrijkl"
DE SOLIDAIR-VERKLARING TEGEN
DUITSCHLAND.
Ook Amerika zou een gelijke verklaring
afleggen.
De gezamenlijke verklaring, waarin zal
worden aangekondigd, dat de vier mo
gendheden solidair zullen zijn in geval
van verdere Duitsche daden van agressie,
welke verklaring door Groot-Brittannië
bepleit wordt, zal waarschijnlijk in alge-
meene termen worden gesteld.
De tekst wordt 'bestudeerd door de vier
betrokken regeeringen, n.l. Engeland,
Frankrijk, Rusland en Polen.
Tëiwijl de Russen en Polen wenschen,
dat het document clausules zal bevatten,
welke de onderteekenaars binden tot op
treden, meent men, dat Britsche kringen
meer voelen voor een onmiddellijke a 1 -
gemeene verklaring.
Men is van gevoelen, dat een confe
rentie in de huidige crisis uiterst te on
pas zou zijn, vooral wanneer zij te Boe
karest zou worden gehouden, gelijk do
Russen voorstellen.
'Groote belangstelling toont men in do
houding van Italië, welke ongetwijfeld
opgehelderd zal worden door de rede, die
Mussolini Zondag zal uitspreken.
Van betrouwbare zijde wordt ver
klaard, dat wanneer de voorgestelde anti-
agressie-verklaring zou worden ondertee
kend, Amerika bereid zou zijn een gelijke
verklaring' voor zichzelf af te leggen.
JAPANSCHE TROEPEN ZETTEN
GROOT OFFENSIEF IN.
In samenwerking met de Japansche
strijdkrachten in Noord-China en met de
vloot hebben eenheden van het Japansche
expeditieleger in Midden-China 20 Maart
een algemeen offensief op groote schaal
ingezet. Zij staan tegenover 800.000 man
Chineesche geregelde en ongeregelde
troepen, die, volgens persberichten uit
Sjanghai, over een front van meer dan
1000 km verdeeld zouden zijn.
Japansche troepen hebben, naar Tokio
meldt, de rest der Chineesche troepen in
het gebied langs de rivier Han, in het
Noorden van het district Woehan, een
vernietigenden slag toegebracht.
Dömei meldt verder, dat aan het front
langs de rivier Sioe bij de eerste gevech
ten na vier maanden rust de Japansche
troepen Maandagochtend vroeg een alge
meen offensief hebben ingezet.
Korte Berichten.
De Britsche bladen van gisteren zijn
door de Duitsche geheime politie in be
slag genomen.
Het Maandblad „Schip en Werf" ont
leent aan een Engelsch zusterorgaan een
beschouwing over het feit, dat het motor
schip in de klasse koopvaardijschepen tot
1000 ton bruto een overwegenden invloed
oefent. Van hetgeen in de geheele wereld
in 1938 aan .handelstonnage onder 500 ton
te water werd gelaten, waren 295 motor
schepen en slechts 61 stoomschepen.
Onder de 500 ton bruto bouwt de Ne-
derlandsche scheepsbouw blijkbaar goed
koop en degelijk. De tewaterlatin
gen bedroegen van dit type in
1938 namelijk 8 6, of meer dan
in eeniganderland ter wereld.
Wat aan motorkustvaartuigen, hetzij
voor de geregelde lijnvaart of voor de
trampvaart werd afgeleverd, mag er
quantitatief en qualitatief zijn. Ruim 80
schepen, variëerend tusschen de kleine
„Nora", die op eigen kracht naar de La
Plata voer, en de „Tixendale", met een
draagvermogen van 1500 ton, gebouwd
voor Engelsche rekening.
Op 1 Januari 1939 waren 90 motor
schepen in Nederland in aanbouw (87 op
1 Januari 1938), terwijl sedert dien datum
nog verschillende opdrachten, ook van
het buitenland, werden verworven. Nu
meriek staat Nederland met Duitschland
aan de spits.
JUWELIER HORLOGER
LANGE KERKSTRAAT 30 - GOES
EXPORT VAN EIEREN.
Verzoek om restitutie' graanrechten
te verlagen.
Daar de prijzen van de eieren geduren
de de laatste weken zoo hoog zijn geloopen
dat in de winkels voor den populairen
prijs van 4 cent geen eieren meer met
winst kunnen worden verkocht, heeft de
algemeene hond van groothandelaren in
eieren in het binnenland zich tot den
minister van Economische Zaken met het
volgend telegram gericht:
„Algemeene bond van groothandelaren
in eieren in het binnenland verzoekt drin
gend restitutie graanrechten bij export
van eieren aanmerkelijk te verlagen, daar
huidige prijzen eieren te hoog voor bin-
nenlandsche consumptie en voor conser
veering winterbehoefte. Watervoorzie
ning binnenland loopt gevaar".
INSTELLING VOOR ZWERVERSZORG.
Naar een centraal zwerversregiister?
Dezer dagen is opgericht het „Lande
lijk Verbond van Instellingen voor Zwer-
verszorg".
Dit verbond stelt zich ten doel een
federatieven band te leggen tusschen in
stellingen, welke zich hier te lande wijden
aan den maatschappelijken arbeid ten
behoeve van onbehuisden, bedelaars en
landloopers; het is tot stand gekomen op
initiatief van de Nederlandsche Vereeni-
ging voor Armenzorg en Weldadigheid.
De vraag rijst of zwerverszorg wel een
gemeentelijke zaak behoort te blijven. De
band tusschen gemeente en ondersteun
de ontbreekt hier, hetgeen tot onbevredi
gende resultaten leidt.
Verwacht wordt, dat de oprichting van
het verbond o.m. zal voorzien in een
centraal zwerversregister.
Het bestuur van het verbond is als
volgt samengesteld: Dr I. van Mesdag,
Groningen, voorzitter; Mr Ch. de Jong,
Amsterdam, secretaris; leden: G. H. Ho
ning, J. P. Rawie te Amsterdam; J. E.
Faber, Dr L. A. Rademaker te 's-Graven
hage.
NEDERL. HERVORMDE STICHTING
VOOR ZENUWZIEKEN.
Plan voor inrichting in Zuid-Holland.
De Ned. Herv. Stichting voor Zenuw
en Geesteszieken heeft onderhandelingen
aangeknoopt over aankoop van terreinen
in de gemeente Leidschendam voor den
bouw van een gesticht in Zuid-Holland;
Binnenland.
Nederland en de kustvaartuigenbouw.
Opheffing ingangscontrole spoorwegen.
Buitenland.
Het Memelgebied weer aan Duitschland.
De toestand in Roemenië gespannen.
Japansch offensief in China.
Amerika's antwoord aan Duitschland.
Vergadering groote Fascistische Raad.
een beslissing is nog niet genomen, en
het is mogelijk, dat de keus alsnog op
een andere gemeente valt. De exploitatie
kosten van een gesticht in deze provincie
schat men globaal op twee millioen
'sjaars. De vereeniging heeft naar men
weet een ziekenhuis te Amersfoort („Zon
en Schild") en twee inrichtingen te As
sen („Licht en Kracht" en „Port Natal").
INGANGSCONTROLE BIJ DE N.S.
WORDT OPGEHEVEN.
Naar wij vernemen staat thans wel
vast, dat, ingaande 15 Mei a.s., de in
gangscontrole bij de N.S. zal worden op
geheven, een maatregel, die door het
publiek (vooral door de laatkomers) on
getwijfeld zal worden toegejuicht.
Hierdoor zullen een 80-tal contröle-
beambten ter beschikking komen, die,
althans gedeeltelijk, wel benut zullen
worden voor de treincontröle. Immers
het spreekt van zelf, dat de afschaffing
van de ingangscontrole medebrengt, dat
de treincontróle intens wordt uitgeoefend.
Dit zal nog wel bezwaren opleveren wat
aangaat de rijtuigen in de stoomtreinen,
voor zoover deze rijtuigen nog van het
oude systeem zijn. Maar de uitgangscon-
tróle is er nog en deze blijft natuurlijk,
totdat de contróle geheel in alle treinen
kan plaats hebben.
Het zou in het voornemen liggen, op
groote stations voorloopig een man aan
den ingang te plaatsen voor inlichtingen,
toezicht, enz. en de toegangsdeuren zoo
in te richten, dat men door die deuren
wel in, doch niet kan uitgaan.
De luchtbescherming.
Gisteravond kwam de Raad van Goes
in spoedeischende zitting voltallig bijeen.
Ingekomen zijn diverse goedkeuringen
van Raadsbesluiten en verslagen, die alle
voor kennisgeving worden aangenomen.
Het voorstel tot vaststelling van het
bedrag per leerling, bedoeld in art. 101
bis le lid der L. O. wet 1920 voor 1939
wordt z. h. st. aangenomen.
Voorstel tot het doen inrichten van de
voormalige brugwachterswoning tot bu
reau en bewaarplaats ten behoeve van den
luchtbeschermingsdienst.
De voorzitter wijst er op, dat er
sedert Sept. 1938 hard gewerkt is om de
aan den dag gekomen tekorten bij: den
luchtbeschermingsdienst in te halen. Het
nu ingediende voorstel is reeds eenigen
tijd aanhangig. We zijn weer opgeschrikt
door allerlei berichten. Spr. heeft nu niet
durven wachten met dit voorstel tot de
e.v. gewone Raadsvergadering. Hij wil
geen risico nemen. Daardoor is dit voor
stel op korten termijn aan de orde gesteld.
Tot nu toe moest men zich met een pri
mitieve lokaliteit behelpen. Daarin kan
nu verbetering komen.
Dhr H o 1 1 e s t e 1 1 e brengt namens
de fin. commissie een gunstig rapport uit.
Er kan eenig gevaar dreigen. Daarom
moeten we niet langer uitstellen. Spr.
vraagt echter of het niet beter is het cen
trum van den luchtbeschermingsdienst in
het centrum van de stad te brengen.
De voorzitter antwoordt, dat
alle posten en onderdeden van den dienst
telefonisch met elkaar zijn verbonden.
In zeer verren staat van studie is nu e'en
contact door kleine radiozenders onder
ling. Daardoor zou ook de telefoon over
bodig worden.
Dhr R e e d ij' k vraagt of de gekozen
plaats bij de haven niet te kwetsbaar is.
Water is bij'nacht gemakkelijk te zien.
De voorzitter antwoordt, dat, als
we ruim in het geld zaten, we wellicht
een andere plaats zouden kiezen. W»
moeten nu met zoo weinig mogelijk geld
een zoo goed mogelijk resultaat 'bereiken.
Die gelegenheid is er nu.
