Stembus-Verwachtingen.
Protesten van Engeland en Frankrijk te Oerlijn
DE GEHEIME ZENDER EOT ZWIJGEN GEBRACHT.
Geref. Kerk Den Haag (Oost)
N.V. Hendrikse Sank Goes
Dagblad voor
I
0 e.r
I;ls 1
ïhï
pS|£
II:
lil
s-ir
I
I
B e 11
~!B§
gB
1OT
3 X
EERSTE BLAD.
Lichtpunten.
Economische represailles van Amerika.
Nu Roemenië aan de beurt?
Belangrijkste Nieuws.
3 3 r
B
o
a <i
§g w
03
MAANDAG 20 MAART 1939
53e JAARGANG - No. 145
N.S.B.'ers in een schuur bezig met uitzenden van
aanvallen op de regeering.
V
CD
O
•I'S
3*8
3, 2. g O
CD
CD
CL
W
^00
I'S"
2L cc
|m <T
B B'g
11. i"
g-g-S'^
O-g^a:
cd a o
SS cd o D-
-*1
J- O 2
a— 5 a
I p B
gS'D»
s 3
m
§1
CD B i
Bi 2
m
s
crm
n>
3 a.
er K
E.&S-
rf ÏI CD
CD S CD
CL
CD
{3
BB 2-
et
H. ^r
B. P 3
tS
8
CD
ql B
er t«
0Q
d" CTQ
-t (D
CD
ÉT*
p
a
CD
CD
»i
§"S
<J
a P
p p
a
CD
E 3
CD
C: 3
CD
CL
•-Ï O
P O
NJ J-y
3 c—
sv to
to
3
CD
CD
03
C/9
CD
CD
CD
SD
CD
S"
m t«r
CD
H 2.
^C*P
ta
M
H
3' 3
5
H
Si
3 Sj
cd m a
-j CD CO
8 s.
Pari
EKW
g B
3 g
frjco g
P a
<t m P
3-S.
co 3^
CD
P 3
0CO
D 3
T 3
C/J
CD
m
50
CD
gB0f
«22
•3 B
p- a
a CD orq
O CD
|B'-P
CD p
CD
<f I
CD E O
h| Hi
o 5 g!
Ph
p-
D C
p
N
m
2 w
P CH>
a co
crq
B.P
w
B'
re
CD
P
W
3
P-»
CD
3.
P-
CD
f
CD
CD
crp
Oh
o
tr
CD
a
ïï-si b g*
CD CD CD
i g w.8 B o
3j 3 - g
;o.p.«
I a* H. H
•§Bg. g1
'SR&SS
gpg g-
P CD
g g p-
irP 2
O P (p
CL
p. CO
:gpp
'i« ca0"1
a p
I
8
a T
Qj
g 3
t\
'hi
w
p 5-
a*
3 3
o
er
CD 2
3 P
r-r-
&B
xSr
3 P"
cS
Uitgave: N. V. Uitgevers-Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, Ooes
Postrekening 44455 Telefoon 11
Bijkantoor Middelburg'. Fa. Boekhandel
J. J. F A N 0 V, Lange Burg 40. Telefoon 28
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA
Abonnementsprijs f2^0 per kwartaal
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en Vlissingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
AdvertentlKn 30 cent per regel
Ingezonden mededeelingen 60 cent per regel
Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags
f 0.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra
BIJ contract belangrijke korting
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Het is verklaarbaar, dat vooral bij de
meelevende en meewerkende kiezers de
vraag opikomt, welke de kansen zijn voor
de a.s. Statenverkiezingen.
Hoe staan wij er voor? Zal de Anti
revolutionaire partij: hare positie hand
haven en straks weer acht zetets bezet
ten, die wij' ook zouden hebben gehad
wanneer in 1935 alle lijsten verbonden
waren?
Het is niet mogelijk op dergelijke vra
gen een bevredigend antwoord te geven.
Bijna elke stembus brengt verrassin
gen van aangenamen of van niet aange-
namen aard.
In 'het algemeen moet hier zeker ge
waarschuwd worden tegen al te hoog
gestemde verwachtingen. Wie al te opti
mistisch is heeft een goede kans teleur
gesteld te worden. Dat heeft de N. S. B.
in 1935 ondervonden, toen zij in plaats
van het door de leiding verwachte groot
aantal zetels, slechts vier van hare can-
didaten gekozen zag. En dat zullen mis
schien ook ervaren zij, die op grond daar
van meenen, dat nu de N. S. B. wel zoo
ongeveer uitgeschakeld kan worden
Bezien we de cijfers van de laatste
Statenverkiezing dan zien we allereerst
de mogelijkheid, dat bij de drie rechtsche
partijen onderling een verschuiving zal
plaats hebben.
In 1935 waren de cijfers deze: A.R.
partij 20.294 st., C.H. Unie 19.783 st. en
R.K. Staatspartij 19.228 st.
Er was toen 'bij de AjR. partij' in ver
gelijking met 1931 een kleine daling, in
sommige kringen een voortgezette
daling, terwijl daarnaast in de kringen
Zierikzee en Sluis een verrassende stij
ging van het aantal stemmen viel waar
te nemen.
Hiertegenover staat, dat het aantal
stemmen op de candidaten der C.H. Unie
uitgebracht, de laatste jaren een regel
matige stijging vertoonde. Zet dit pro
ces door, dan is de kans niet gering, dat
de A.R. 'partij' naar de tweede plaats ge
drongen wordt, en dat worden bezet door
de C.H. Unie 8 en door de A.R. partij
7 of 8 zetels.
Hierbij dient er echter mee gerekend
te worden, dat ook de R.K. Staatspartij
een sprong naar boven kan maken.
Loopt bet stemmencijfer op de dissi
dente lijst terug, zooals sommigen ver
wachten, dan is de kans niet gering, dat
de R.K. partij' op de eerste plaats komt,
zoodat dan de volgorde wordt 1 R.K., 2
A.R. of C.H. Dit behoeft voor de laat-
sten echter geien verlies te beteeke-
nen, daar het gevolg kan zijn dat de dis
sidente candidaat die in 1935 een ruim
overschot 'had, niet gekozen wordt, v\at
de mogelijkheid meebrengt, dat de ge
noemde partijen in plaats van 22, straks
23 zetels bezetten.
Het is echter ook mogelijk, dat zich bij
de linksche partijen een verschuiving
voordoet.
Gelijk bekend heeft het roode N.V.V.
in den afgeloopen winter met name ook
in Zeeland een zeer krachtige actie ge
voerd met als gevolg een belangrijke ver
meerdering van het ledental. Deze actie,
die wel gevolgd zal worden door een
krachtige propaganda van de S.D.A.P.,
zal vermoedelijk niet zonder invloed blij
ven op het roode stemmencijfer al is de
kans niet groot, dat het mogelijk zal zijn
het gemiddelde zoo hoog op te voeren,
dat een ze'-ende zetel wordt toegewezen.
Wel kan daarvan mede het gevolg zijn,
dat het gemiddelde voor de Liberale
Staatspartij zoo ver daalt het kan
e enals in 1935 een kwestie van enkele
stemmen zijn, dat een zetel aan een
der rechtsche partijen verspeeld wordt.
Daarnaast staat voor de liberale partij
de kans, dat een aantal stemmen, die
in 1935 op de N.'S.B. overgingen terug
vloeien, zoodat de vijfde liberale zetel
royaal veilig gesteld wordt.
Wie de moeite doet van deze beschou
wingen kennis te nemen, zal waarschijn
lijk concludeeren, dat de beteekenis daar
van toch niet groot is.
En zoo is 'het ook. Het kan zoo, en
het kan ook anders.
Maar één ding zal toch duidelijk ge
worden zijn n.l. dat de achtste zetel
van de A.R. partij volstrekt niet veilig
staat en dat een kleine stemmenver-
schuiving op de sterkte der fractie
g r o o t e n invloed kan hebben.
En daarom is de eenig mogelijke con
clusie deze, dat in de komende dagen
alle zeilen moeten worden bijgezet en
dat alle krachten moeten worden inge
spannen om dreigend verlies te voor
komen.
In zijln Dinsdag bij de opening van de
veertigste Jaarbeurs gehouden rede heeft
de heer G.raadt van Roggen er op gewe
zen, dat wij' ook wat betreft het econo
mische leven, voor tal van vraagteekens
staan.
Maar er zijn ook lichtpunten.
Elr is, aldus Spr., één gedachte die ons
kan sterken: dat trots alles toch ons
land binnen het Europeesohe staten-be-
stel een betrekkelijk gunstige positie is
blijven innemen, economisch en sociaal,
dank voor een groot deel: onze poli
tieke binnenlandsche rust, onze politieke
stabiliteit in eigen huis, onze politieke
neutraliteit naar buiten.
Zoo is het.
Nederland verkeert in menigerlei op
zicht in een bevoorrechte positie.
L'anik zij mede de wijze waarop de
I laatste jaren ons volk geleid werd.
i Nu wordt naar verschillende kanten
i den kiezers aangeraden hierin verande
ring te brengen.
Bij de Statenverkiezingen, aldus heeft
de heer Mussert geordonneerd, imioet ons
volk zich uitspreken tegen Golijin.
D'e NS.B. heeft andere idealen dan
het huidige Kabinet. Ziji wil een anderen
koers.
Wat zulks in de practijk beteekent
leert ons de geschiedenis van den dag.
Laten de kiezers 'de oogen openhouden
en er toe meewerken, dat de betrekkelijk
gunstige positie van ons land behouden
blijft.
De gezanten van Frank-
r k en Engeland hebben,
^ooals verwacht werd, te
B e r 1 ij ii tegen de Duitse he
overweldiging van T s j e-
o h o-S lowakije geprotes-
e e t d en verklaard, dat
oun landen de annexatie
aiet erken n en.
Verwacht wordt, dat Washington de
zer dagen te Berlijn een nagenoeg ge-
kkluidende nota zal indienen.
Inmiddels heeft de regeering der Ver-
eenigde Staten reeds een aantal nieuwe
maatregelen van economischen aard te
gen Duitschland getroffen:
De Britsche gezant heeft in opdracht
zijner regeering eenl nota overhandigd
en medegedeeld, dat Groot-Brittannië de
Jongste gebeurtenissen beschouwt als
een volledige loochening van de over
eenkomst van Muenchen en van de be-
ofte tot vreedzame samenwerking te
Muenchen afgelegd,
haar de „Un. Press" uit Berlijn meldt,
eeft de Britsche demarche in Duitsche
egeeringskringen onmiskenbaar verras
sing teweeggebracht, hoewel men daar
op door den scherpen toon van Cham
berlain's rede toch wel eenigszins voor
bereid was.
Ook de regeerimg te Washington heeft
aangekondigd een nota aan Duitschland
te zullen zenden, en algemeen verwacht
men, dat ook daarin duidelijk te kennen
zal worden gegeven, dat de Vereenigde
Staten de wettigheid van de Duitsche
verovering van Tsjecho-Slowakije niet
erkennen.
Intusschen heeft de Amerikaansche
regeering reeds eenige .maatregelen ge
troffen om metterdaad -van baar mis
noegen over het Duitsche optreden te
doen blijken.
Het Amerikaansche de
partement van financiën
deelt n. 1. mede, dat de
m e e s t b e g u n s t i g i n g s c 1 a u-
s U 1 e voor den Amerikaan1-
schen handel met het ge
bied van het vroegere T s j e-
c h o - S 1 o w a k ij' e opgeheven
is."Het miinisterie van fi
nanciën heeft voorts de
In den nacht van Zaterdag op Zondag
is te Lisse de geheime zendinstallatie
door de politie en ambtenaren van den
radiocontroledienst 't zwijgen opgelegd, de
daders, die zich met deze ongeoorloofde
uitzendingen bezig hielden, zijn op hee-
terdaad betrapt en gearresteerd.
Wekenlang is gezocht naar dit zend
station, dat zich gedurende een maand
iederen Woensdag en Zaterdagnacht van
12 uur tot 12.15 uur liet hooren op een
golflengte van 311 M.
Direct nadat Hilversum gesloten was,
viel de zender in. Meestal werd een korte
redevoering gehouden en de onbekende
spreker ontzag zich niet om verscho
len achter zijn anonimiteit op de
meeat grove en beleedigende wijze aan
vallen te doen op de regeering, publiek
rechtelijke instellingen en overheidsper
sonen. Gezien de politieke strekking van
de uitzendingen vermoedde men in welke
richting men moest zoeken. Een groot
aantal personen, die voor een eventueele
medewerking aan deze ongeoorloofde en
krenkende uitzendingen in aanmerking
kwamen, werd nader onder de loupe ge
nomen.
Tenslotte was het duidelijk, dat van
alle gevolgden slechts een man, de 28-ja-
rige Amsterdamsche koopman T. ernstig
in aanmerking kwam, bij' de zaak betrok
ken te zijn.
Zaterdagavond reed T. met zijn auto in
de richting Haarlem. Hij reed zeer snel.
Even ten zuiden van Lisse, sloeg de ge
heimzinnige auto, die door de Amster
damsche rechercheurs hardnekkig ge
volgd was, een duister, doodloopend laan
tje in, dat naar de terreinen van een
bloembollenkweeker voerde.
Tegen middernacht, het tijdstip waar
op de uitzendingen begonnen, was alles
voor een verrassenden overval gereed.
Zoo nu en dan zag men uit een schuur
een lichtflits en men was er vrijwel ze
ker van, dat men op het punt stond om
met succes toe te slaan. Afgesproken was,
dat precies vijf minuten over twaalf de
aanval zou plaats hebben. Van alle kan
ten renden de politiemannen naar de
schuur. Juist was een spreker bezig met
een aanval op de regeering. In de schuur
bevonden zich vijf mannen tusschen de
20 en 30 jaar. Buiten bevond zich nog
een zesde man, die blijkbaar als wacht
post had dienst gedaan.
In de schuur, die door een petroleum
lamp spaarzaam werd verlicht, trof de
politie een volledige zendinstallatie aan
van uitstekende kwaliteit.
Na een kort verhoor zijn de verdach
ten, meerendeels leden van de N.S.B.
naar Amsterdam overgebracht, evenals
de inbeslavTenomen zender.
Nadat de zeven mannen, waaronder
vier Amsterdammers en drie inwoners
van Lisse hun verklaringen hadden afge
legd, zijn zij in den loop van den Zondag
op vrije voeten gesteld, daar voorarrest
voor dit misdrijf niet is toegelaten.
Sedert Januari j.l. behoort het hebben
van een zendstation zonder de vereischte
vergunning tot de misdrijven, strafbaar
gesteld met een maximum gevangenis
straf van een half jaar of met een maxi
mumboete van f 5000. Vroeger voor de
jongste wijziging van de wet op de tele
grafie en telefonie kon slechts over
treding ten laste worden gelegd.
Het bleek uit de verhoeren, dat de
hoofddader, de reclamevlieger en tech
nicus Van G. is. Het zendstation was zijn
eigendom.
De verdachten uit Lisse zijn kweekers,
een van hen heeft zijn schuur voor de
laatste uitzending beschikbaar gesteld.
De verdachten hebben een volledige be
kentenis afgelegd.
invoering a a ngekondigd
van verhoogde invoerrech
ten op Duitsche goederen.
Alle aan invoerrecht on
derhevige Duitsche goe
deren zullen belast wordec
met 25 pet. contra-rechten,
voordat zij' door de douane
worden v r ij g e g e v e n.
Evenals in Engeland en Franikrij'k
worden in de Vereenigde Staten plannen
beraamid, om de militaire uitrusting des
lands snel te (vervolmaken. Het leger
heeft een wervingscampagne ingezet, om
te voorzien in de noodige recruten, die
moeten worden opgeleid als bestuurders
van meer dan 3000 vliegtuigen, die door
het congres extra zijn toegestaan.
Volgens Havas wordt het besluit tot
het heffen van buitengewone rechten op
den invoer van Duitsche artikelen in ge
zaghebbende kringen te Washington be
schouwd als de eerste uiting van een
economisch offensief tegen het Duitsche i
economische stelsel. Men geeft uiting
aan de hoop, dat de andere democrati
sche staten met de Vereenigde Staten
zullen samen/werken aan een internatio-
naai economisch program ter bestrijding
van de gevolgen van het Duitsche sy-
steen voor den internationalen handel. 1
Op een bijeenkomst van industrieelen
is een plan tot overbrenging der voor
naamste Tsjechische industrieën naar
Amerika bestudeerd. Dit zou gelden voor
glas- en juweelennijiverheid enz. Een i
commissie heeft overwogen meer dan
500 Tsjechische technici over te laten
komen, die 7500 Amerikaansche arbei
ders zouden moeten inwijden in de ge
heimen van de speciale Tsjechische fa
bricagemethoden.
Berlijn wijst protesten van de hand.
Vernomen wordt, dat den Britschen en
Franschen ambassadeurs, die de protes
ten hunner regeeringen inzake de gebeur
tenissen in Tsjecho-Slowakije hebben
overhandigd, officieel is medegedeeld, dat
„de rijksregeering niet in staat was, zulke j
protesten te aanvaarden, daar zij elke po-
litieke, wettelijke of moreele basis ontbe
ren".
EISCH VAN BERLIJN AAN
BOEKAREST.
De diplomatieke medewerkers van ver
schillende vooraanstaande Engelsche bla
den zooals de „Times" en de „Daily
Telegraph" brengen mededeelingen
omtrent scherpe economische eischen van
Duitschland aan Roemenië, welke berich
ten niet nagelaten hebben opzien te baren.
De eischen van Berlijn, overgebracht door
Dr Wohlthat, kwamen vrijwel overeen met j
een „ultimatum", waarbij Roemenië's po
litieke onafhankelijkheid gegarandeerd
zou worden in ruil voor zijn economische
afhankelijkheid van Duitschland.
De eerste reactie op deze berichten was
een krachtige ontkenning van Boekarest,
en een krachtige ontkenning van Berlijn,
dat de Duitsche eischen aan Boekarest
den vorm van een ultimatum zouden heb
ben gehad.
Dit moge in feite juist zijn, het Reuter-
bureau verneemt uit wel ingelichte krin
gen te Londen, dat Duitschland inderdaad
vérstrekkende economische eischen aan
Roemenië heeft gesteld. Derhalve, zoo
gaat Reuter voort, schijnen de berichten,
die in eenige Londensche ochtendbladen
gepubliceerd werden, juist te zijn.
Duitschland eischt voor
de volle honderd procent
het m 0' nop olie van den ge-
heelen Roemeenschen ex
port. Bovendien eischt het,
dat Roemenië geheel zal
terugkeeren tot den status
van land'bouwland.
Reuter bevestigde, dat
deze eischen, ingediend
door Dr Wohlthat, den chef
van de Duitsche economi
sche missie in Roemenië,
onmiddellij'k van de hand
gewezen werden.
In verband met den ernst van de situ
atie is daarop onverwijld de kroonraad
bijeen gekomen, onder voorzitterschap van
koning Carol. Deze kroonraad werd bij
gewoond door de militaire leiders.
De Roemeen sche troepen
in het grensgebied zijn als
gevolg van de besluiten
van den kroonraad, met
30 tot 40 duizend man ver
sterkt.
De diplomatieke medewerker van de
„Times" meldde, dat uit regeeringskrin-
gen te Boekarest vernomen werd, dat
Wohlthat uit naam van zijn regeering de
volgende voorstellen had gedaan:
1. Roemenië dient geleidelijk al zijn po
gingen stop te zetten om een nationale
industrie op te bouwen; de bestaande fa
brieken dienen geleidelijk gesloten te wor
den en het land dient, zich te beperken tot
den landbouw.
2. De geheele uitvoer van graan, olie,
timmerhout, vee en voedingsmiddelen
in feite de geheele Roemeensche export
dient uitsluitend en alleen naar Duitsch
land te gaan.
3. Indien Roemenië deze voorwaarden
aanvaardt is Duitschland bereid zijn ter
ritoriale integriteit en de onafhankelijk
heid van het Roemeensche volk te garan
deeren
De Roemeensche gezanten te Londen
en Parijs hebben overleg met de regee
ringen van Frankrijk en Engeland ge
pleegd.
Volgens de „Evening Standard" zou-
Binnenland.
Auto te Vreeswijk onder water. Vier
slachtoffers.
Vliegtuig in Amerika neergestort. Tien
dooden, waaronder twee leden van het
K. L. M.-personeel.
N. S. B.-zender in beslag genomen.
Buitenland.
Ontstemming in Engeland, Frankrijk en
Amerika over het optreden van Hitier.
Gezanten terug geroepen. Economische
maatregelen van Amerika,
UITGIFTE eener
3'/® °/o OBLIGATIELEENING
ad 100 °/0, in stukken van f 1000, f500 en
f100. Vri) van couponbelasting. Inschrijvin
gen worden gaarne aangenomen door
Neville Chamberlain met sir Horace Wil
son op weg naar het Lagerhuis.
den vijf divisier, een kwart millioen man
tellend, naar de grens zijn gezonden. Ook
al wordt dit niet bevestigd, toch weet de
Reuter-correspondent te melden, dat hij
op weg naar de grens voortdurend trei
nen voorbij zag rollen met infanterie,
lichte machinegeweren, zwaar geschut en
tanks, die posten langs de Karpathen
Oekrainsche en 'Hongaarsche grens moes
ten betrekken. Men schat het aantal de
zer troepen op 90 tot 100.000 man.
Indien Frankrijk, Engeland en Rus
land hem steun zouden willen verleenen,
zou koning 'Carol ook op d& medewer
king van Polen, Bulgarije, 'Griekenland,
Zuid-Slavië en Turkije kunnen rekenen.
Tegenover 'Hongarije zou men wantrou
wend staan.
Ambassadeurs teruggeroepen.
De Britsche ambassadeur te Berlijn,
Neville Henderson, is te Londen aangeko
men. Hij' begaf zich onmiddellijk naar Fo
reign Office, waar hij door Halifax werd
ontvangen.
De Duitsche ambassadeur, von D'irksen,
die naar Berlijn ontboden is om verslag
uit te brengen, is gistermiddag uit Londen
vertrokken.
D'e Fransche ambassadeur te Berlijn,
Coulondre, is gisteravond naar Parijs
vertrokken.
Duitsche politieke kringen denken, dat
de Duitsche ambassadeur te Parijs, Graaf
Welczek, zonder verwijl naar Berlijn ont
boden zal worden.
Ministerraad te Londen.
Zaterdagavond kwam het Engelsche ka
binet hij'een.
Met uitzondering van Runciman, die in
het buitenland verblijft, waren alle minis
ters aanwezig.
Tijdens bun besprekingen hebben de
ministers den algemeenen toestand onder
de oogen gezien.
Minister-president Chamberlain bleef
gedurende het weekeinde te Londen.
(Jok is' een bijeenkomst gehouden vao
de ministers der departementen voor de
landsverdediging.
Alle hooge commissarissen der Britsche
Dominions te Londen waren naar Dow-
ningstreet opgeroepen.
Daladier krijgt volmachten.
De Fransche Kamer heeft met 321 le-
264 stemmen de door de regeering ge
vraagde volmachten verleend.
