Hl fin. Mij. „Zeelandia" Boes
GELD
Dagblad voor de Provincie Zeeland
WOENSDAG 22 FEBR. 1939
53e JAARGANG - No. 123
Uitgave: N. V. Uitgevers Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
De Eerste Kamer over
's lands defensie.
Buitenland.
engelands defensie.
Binnenland.
Minister De Wilde heeft
een rib gebroken.
Belangrijkste Nieuws.
beschikbaar voor
den aankoop van
een Automobiel
H. M. de Koningin naar
Zwitserland.
Een Nederlandsch succes.
Uit de Provincie
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, Qoes
Postrekening 44455 Telefoon 11
Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZU1DEMA
AbORtt6at4>acffprijs 2.L1 ps: hud
Weekabonnesw entert voor Middelburg
Goes en Vlissingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Advertentlün 30 cent per regel
Ingezonden mededeeiingen 60 cent per regel
Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags
f 0.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
EEN GOEDE DAG VOOR MINISTER
VAN DIJK,
„LIEVER ONDERGANG DAN SLAAF."
't Kam verkeeren.
Wie had enkele jaren geleden kunnen
denken dat eon sociaal-democratisch lid
van de Eerste Kamer, na een rede over
's lands defensie door den betrokken mi
nister met een stevigen handdruk zou
worden gecompliceerd?
En toch is dit gisteren gebeurd.
Het was trouwens voor onzen minister
van defensie heelemaal een goede dag
Van verschillende kanten bleek warme
waardeering voor zijmi kloek beleid.
Daar was allereerst de heer Van
R a p p a r d (Lib.) die verklaarde zich in
hoofdzaak met bet defensiebeleid te kun
nen vereenigen. In sommige opzichten
zou hij verder willen gaan; zoo bepleitte
hij de aanschaffing van één of meer slag
schepen, speciaal ten behoeve van de ver
dediging van Indië. Verder zou hij bet
aantal kruisers willen vermeerderen, ter
wijl mede op verlenging van den eersten
oefentijd en op uitbreiding van het con
tingent werd aangedrongen.
De heer Blomjous (R.K.) toonde
zich erkentelijk voor de verbetering onzer
defensie vooral omdat het complex
van sociale voorzieningen
bij geen enkel ander land
ten achter staat.
Spr. wees er op, 'dat de vrijheden van
ons volk, historisch gegroeid, beschermd
moeten worden. Spr. vroeg maatregelen
om te komen tot uitbreiding van de Ne-
derlaindsche vliegtuigindustrie, uitbrei
ding vam de troepen voor de grensbeveili-
ging, en verdediging van de provinciën
ook buiten de waterlinie.
Verder drong hij aan op voortgang met
den kruiserbouw.
De beer Wi ardi Beekman (S.D.)
had wel critieib, miaar wat de hoofdzaak
betreft stelt bij zich op het standpunt:
liever ondergang dan slaaf.
Wij zullen trouw moeten blijven aan de
groote eischen welke het recht aan de
internationale eischen onverbiddelijk
stelt. Spr. sprak er zijn voldoening over
uit, dat de grenstroepen worden uitge
breid en de greinsversterking vermeerderd
en verbeterd.
Met nadruk verklaarde Spr. dat het
van belang is te weten, ook in het buiten
land, dat er ten aanzien van de lands
verdediging eenheid is bijl otrus volk.
De heer Van Eimbden (V.D1.) ont-
wapenaar van professie, liet een ietwat
ander geluid hoeren, inizooverre dat hij
op beperking van de militaire uitgaven
aandrong.
Scherp hekelde deze spr. bet lands-
gevaarlijik optreden vam de N.S.B., die
de Duitsche regeering aanspoorde tot een
scherpen boycot van de Rotterdamsche
havens, toen de burgemeester een maat
regel nam om de orde te handhaven.
Be regeeriing, aldus Stpr.,
houde de N' ederlandsche
Seys-Inquards goed in het
oog 1
Blijkbaar begreep de heer Van Emfb-
den niet, dat hij met zijn oogen om onze
weermacht te verzwakken, speelt in de
kaart van de z.g. nationalisten, wier op
treden voor „volk en vaderland" een ern
stig gevaar beteekent.
Chamberlain vraagt meer onderling
vertrouwen.
Gisteren heeft het Lagerhuis de debat-
teu over de landsverdediging hervat. Mi
nister-president Chamberlain heeft daar
bij het woord gevoerd.
Een lange periode van krachtsinspan
ning en voorbereiding, aldus de premier,
begint thans zichtbare vruchten te dra-
Sen. in de laatste paar maan
den heeft de productie van oor-
ogsnaateriaal een opmerk e-
ij k e vermeerdering te zien ge-
gtev.?n' "Bet zal niet lang meer duren
0 wij zullen kunnen zeggen, dat de voor
zorgsmaatregelen de resultaten opleve
ren, welke wij wenschen."
r.' vroeS zich af of het Huis de volle
eteekenis besefte van den omvang der
tsn118 ,01}der °°gen geziene uitgaven, n.l.
ïïhUioen pd.st., welk bedrag niet ver
f lg, va?) nationale schuld op kor-
n termijn in de jaren voor den oorlog.
Indien ik zou kunnen geloo-
dat een conferentie van
iders der naties doeltreffen
de
resultaten zou opleveren,
zou ik niet aarzelen deze thans
bij e
en te roepen." Ik voel echter,
dat wij thans nog niet voldoende ver
trouwen hebben geschapen,
Onze uitgebreide bewapening dient al
leen om ons te verdedigen. Indien het
waar is, dat anderen evenmin als wij van
plan zijn aan te vallen, dan moeten wij
daar uit opmaken, dat allen deze ruïneu
ze bewapeningen uit wanbegrip uit
breiden.
Daarna voerde Churchill het woord.
In geval van oorlog, aldus spr., ben ik
er zeker van, dat, hetgeen God verhoede,
wij betrokken moeten worden in een
nieuwen wereldoorlog. De productie van
munitie had reeds lang geleden moeten
zijn begonnen op een schaal, onmetelijk
veel grooter dan het departement van
oorlog ooit heeft mogen overwegen en
wij behoorden in de eerste paar maanden
een weermacht ter beschikking te heb
ben, die grooter is dan alles, waarover
wij tot dusver hoorden.
ROEPT ITALIë NOG MEER
LICHTINGEN OP?
Het gerucht gaat, dat nog steeds nieu
we contingenten gespecialiseerde Itali-
aansche troepen onder de wapenen ge
roepen worden. Officiëele bevestiging is
niet te krijgen, doch gewoonlijk welinge
lichte kringen meenen, dat de eerste
groep van de lichting van het jaar 1902
zich vóór het einde van deze week moet
melden.
Wat het aantal dezer opgeroepenen aan
gaat, dat zou hetzelfde zijn als dat van
het eerste contingent van het jaar 1901,
dat vorige maand werd opgeroepen. Toen
werd officiéél aangegeven, dat het 60.000
was.
Bepaalde uitzonderingen worden ge
maakt. Zoo kunnen zij, die werk hebben
als chauffeur, bij het bouwen van brug
gen en aanleggen van wegen, vrijstel
ling vragen, evenals vaders van drie of
meer kinderen.
Het doel van dit voortdurend oproepen
van officieren en gespecialiseerde man
schappen is om tegen den zomer een
millioen man onder de wapenen te heb
ben in Italië.
HET NIEUWE BELGISCHE KABINET.
Minister-president Pierlot heeft om
trent zijn nieuwe kabinet o.m. nog het
volgende tegenover de pers verklaard:
„De regeering wil steunen op een zoo
ruim mogelijke parlementaire meerder
heid dit spreekt van zelf 1 doch in
ieder geval op de Katholieke rechter
zijde in haar geheel en op de socialisti
sche linkerzijde eveneens in haar geheel.
Indien deze voorwaarde niet verwezen
lijkt wordt, zou de regeering van oordeel
zijn, dat de vereisebte omstandigheden
niet aanwezig zijn, om voort te gaan met
het uitoefenen van het gezag."
Men staat zeer sceptisch ten opzichte
van de levensvatbaarheid van deze re
geering,'omdat het nog lang niet zeker
is, dat zij door de linker- en rechterzijde
in haar geheel zal gesteund worden.
EEN GEHEIME ZENDER HITST OP
TOT REBELLIE IN SYRIë.
Een geheim Syrisch-Arabisch radio
station, dat volgens de Fransche politie
in Tripolis moet staan, heeft orders aan
de rebellenleiders, die met nummers
worden aangeduid, gegeven, om te Alep
po, Damascus en Latakia wapens uit te
deelen en zich voor een gelijk-
tijdigen opstand in genoemde
steden voor te bereiden.
Het station, dat sedert verscheiden da
gen met zijn uitzendingen een aanvang
heeft gemaakt, heeft medegedeeld, dat
„een revolutionnair comité voor Groot-
Syrië" is opgericht. Verwijzend naar den
Palestina-opstand stelde de radio-uitzen
ding een overwinning der Syriërs op de
Franschen in uitzicht.
De Fransche politie doet haar uiterste
best om het station, dat in Tripolis of
in de nabijheid daarvan gelegen moet
zijn, te ontdekken.
ARABIEREN MINDER ONVER
ZOENLIJK?
Hoewel de algemeene indruk is, dat
de Palestina-conferentie in een impasse
is geraakt, wordt in Arabische kringen
gezegd, dat de verklaring van den Egyp-
tischen gedelegeerde Ali Maher Pasja ten
behoeve van de Arabische staten als een
kleine afwijking van het tot nu toe on
verzoenlijke standpunt is te beschouwen.
In Arabische kringen wordt verklaard,
dat Ali Maher Pasja met volle instem
ming van de naburige staten en de Pale-
stijnsche Arabieren heeft gesproken.
SPOORWEGRAMP IN SPANJE.
Meer dan honderd dooden te betreuren.
Een ernstig spoorwegongeluk heeft
plaats gehad in de provincie Saragossa,
op het traject naar Ariza.
Twee militaire treinen vlogen in volle
vaart op elkaar. Gisteravond waren reeds
meer dan honderd dooden uit de puinen
geborgen.
TRIOMFTOCHT VAN FRANCO DOOR
BARCELONA.
Voorafgegaan door tamboers en mu
ziekcorpsen heeft generaal Franco Dins
dagmorgen, op den vijf en twintigsten dag
dus na de bezetting, zijn triomfantelijken
intocht in Barcelona gedaan.
Van het balcon van een heerenhuis, aan
een van de groote boulevards gelegen, liet
de generalissimus later de vijftig duizend
man sterke troepen, die de zeven leger
corpsen van het Gatalaansche front ver
tegenwoordigen, de revue passeeren.
Het voorbijtrekken der troepen, dat
meer dan drie uur duurde, werd gadege
slagen door drie kwart millioen men-
schen. Twee honderd en vijftig vliegtuigen
vlogen boven de stad.
„KING GEORGE V" VAN STAPEL
GELOOPEN.
De 35.000 ton metende „King George
V", tot dusver het grootste slagschip der
Britsche vloot, is gistermiddag te Walker-
on-Tyne door den Koning te water gela
ten.
Naar schatting heeft één millioen per
sonen de tewaterlating gade geslagen. Het
was 33 jaar geleden, dat voor het laatst
een regeerende vorst een oorlogsschip te
water liet.
KOSTEN VOOR LEVENSONDERHOUD
IN DE VOORNAAMSTE LANDEN.
In Duitschland weinig veranderd.
Het rijksbureau voor de Statistiek be
handelt in zijn jongste overzicht de ont
wikkeling in 1938 der kosten voor het le
vensonderhoud in de voornaamste landen.
In een aantal landen, zooals de Vereen.
Staten, 'Groot-Brittannië en Polen, trad
voornamelijk tengevolge van een prijsver
laging der levensmiddelen en kleeding
een daling in tot 3 pet. In de Midden- en
N.-Europeesohe landen, o.a. in Duitsch
land, beperkten zich de veranderingen tot
fracties van een pet.
In de derde groep landen stegen de
kosten voor levensonderhoud, o.a. in Zwe
den met 1.2 pet., in Italië met 1.8 pet., in
Frankrijk met 9.7 pet. en in Japan met
16.2 pot.
DUITSCHE VRAGENLIJST AAN
ZWEEDSCHE RELATIES.
De Zweedsche regeering heeft evenals
de Noorsche een mededeeling ontvangen
van 'de Düitsche regeering, dat deze niet
kan goedkeuren dat Duitsche firma's
vragen richten, tot haar buitenlandsche
relaties teneinde te weten te komen of
deze al of niet „arisch" zijn.
BURGEMEESTERS.
Bij Kon. beluit van 20 Februari zijn op
nieuw benoemd: tot burgemeeter van Ar-
kel en Kedichem, F. J. Folkerts; van
Oudewater, J. M. van Docnminck; van
Venbuizen, H. M. Honijk; van Ameron-
gen, jhr H. van den Boch van Elsloo, F.
Eiissen en van Sittard, M. W. J. Goen-
ders.
EEN TWEEDE BIJZONDERE VLUCHT
VAN DE K. L. M. NAAR ZUID-AFRIKA
In November a.s.
'Omtrent de plannen om in November
van dit jaar opnieuw een vliegtuig van
de K. L. M. voor een bijzondere vlucht
naar Zuid-AJrika te laten vertrekken,
waarvan wij gisteren melding maakten,
wordt nader gemeld:
Verbetering van de handelsbetrekkin
gen tus'sehen de Unie van Znid-Afrika
en Nederland en 't aanknoopen van nieu
we banden ligt hierbij' in de bedoeling.
De voorbereiding voor deze bijzondere
vlucht geschiedt in nauw contact met de
hiervoor in aanmerking komende instan
ties. Medewerking van de regeeringen van
Nederland en Zuid-Afrika is gevraagd.
Het vertrek zou omstreeks 1 November
plaats vinden. Vóór 4 December zal het
gezelschap, dat aan deze bijzondere vlucht
deelneemt, in Nederland terug kunnen
zijn. Dit tijdstip is voorloopig gekozen om
zooveel mogelijk met de gunstige seizoen-
omstandigheden rekening te houden.
ADRES OVER DE SPELLING.
Leer are no rgan i satii es tegen een nieuw
Koninklijk Besluit.
Dé vier samenwerkende organisaties
van onderwijs hebben den ministerraad
een nieuw adres over de spelling gezon
den, naar aanleiding van de mededeeling
van den Minister van Onderwijs aan de
Eerste Kamer, dat de regeering na ont
vangst van het nadere rapport der com-
missie-Fockema Andreae bij' Kon. Besluit
een wijziging in de vigeerende spelling zal
aanbrengen.
Adr. zijn van meening, dat een derge
lijk Kon. Besluit, dat niet op de wet
steunt, de bestaande verwarring nog zal
vergrooten en acht 'n dergelijken maat-
Baron van Lynden blijkt ook nog een
hersenschudding te hebben.
Omtrent den toestand van Minister de
Wilde die overigens zeer gunstig is,
wordt nader gemeld, dat hij ook nog een
rib gebroken heeft.
Baron van Lynden blijkt behalve een
snijwond, een hersenschudding en een
kneuzing van den rug te hebben.
Uit Montfoort wordt omtrent het on
geluk nog gemeld:
De wagen van den minister, een bruine
Packard, reed met matige snelheid uit de
richting Montfoort naar Utrecht. EVen
buiten Montfoort onder de gemeente Lin-
schoten, slipte de wagen in oen scherpe
bocht, schoot over het gladde wegdek en
botste tegen een militairen wagen, een
zware trekwagen van de motorartillerie
uit Utrecht. De luxe wagen werd opzij
zeer ernstig beschadigd. Een der wielen
werd compleet van de as gereden en stond
geheel naar buiten uitgeslagen.
De militaire wagen, enorm zwaar ge
bouwd, zuchtte er niet eens van", zeide
een der rijksveldwachters, die een en an
der over het ongeluk vertelde. D'e burge
meester van Linschoten, op wiens gebied
bet ongeluk plaats had, was spoedig ter
plaatse. De beide slachtoffers waren toen
reeds binnengedragen bij' de familie Ree
horst, waar dr v. d. Heyden hun de eerste
hulp verleende en de wonden voorloopig
verbond.
D'e chauffeur van den minister kreeg
geen letsel.
Het wegdek ter plaatse heeft weer eens
op overtuigende wijze zijn gevaarlijken
aard gedemonstreerd. D'aar slipte nu een
auto op goede banden met een snelheid
van maximaal 60 K.M. Een lichte druk
op de rem kan daar bij nat weer nood
lottig worden.
regel bovendien schadelijk voor bet onder
wijs. De conclusie van het adres is een
verzoek aan den Ministerraad, om het
Kon. Besluit niet uit te lokken, maar de
aangekondigde wettelijke regeling af te
wachten; mocht een maatregel absoluut
noodig zijn, dan voere de regeering de on
gewijzigde spelling-1934 volledig in.
BUSDIENSTEN ZONDER CONCESSIE.
Het optreden van de politie.
Naar wij' vernemen, beeft de procureur-
generaal bij' het gerechtshof te 'sGraven-
hage gistermiddag een bespreking gehou
den met verschillende vertegenwoordigers
van het openbaar ministerie in zijn res
sort en met de hoofdcommissarissen van
politie te Rotterdam en te 's Gravenhage
over de wijze van optreden tegen onge-
concessioneerde busdiensten in verband
met de jongste wijziging van het regle
ment autovervoer personen (R.A.P).
DE PROEF MET DE NIEUWE VELDJAS
D'e Minister van Defensie beeft een
compagnie van het 6e reg. infanterie en
een batterij veldartillerie te Bergen op
Zoom aangewezen om in Maart, als de
lichting 1939 onder de wapenen komt, in
de nieuw model veldjas te worden ge
kleed.
Men weet, dat men het model der open
jas met overhemd en das heeft laten va
ren; de nieuwe veldjas zal veel gelijken
op de Indische tuniek.
WERKZAAMHEDEN
NOORD-OOST POLDER HERVAT.
Men hoopt dit jaar met inpoldering
gereed te komen.
Met de hervatting der inpolderings-
werkzaamheden van den Noordoostpolder
is te Lemmer weer een aanvang gemaakt.
Het ligt in de bedoeling van bet syn
dicaat Noordoostpolder, dat, na de gun
ning van nog 4 km aansluitenden ring
dijk, nu nog 5 km moet leggen, dit jaar
met dat werk gereed te komen.
Bovendien moeten er nog 3.5 km kanaal
deel uitmakend van het hoofdkanaal,
door den polder worden uitgebaggerd.
Aan de M. U. Z. (Maatschappij' tot uit
voering van Zuiderzeewerken) is de bag
gering van 35 km van dit kanaal opge
dragen, terwijl dhr IJ. van Wijngaarden,
deelgenoot in bovengenoemd syndycaat,
het baggeren van plm. 25 km kanaal, als
mede de bodemverbetering van een op
pervlakte grond, waar in de toekomst het
hoofddorp zal worden gebouwd, is toege
wezen.
Voor dit werk moet 3.5 millioen m3
grond verwerkt worden.
D'e aannemer van den bouw van den
sluisput met 't bemalingsgebouw, de heer
Haitema van Harlingen, heeft reeds een
paar weken geleden met dien arbeid een
aanvang gemaakt, door het droogmaken
van den fundeeringsput.
Binnenland.
Dé Eerste Kamer behandelt de Defensie-
begrooting.
Minister Weiter verdedigt het Koloniaal
beleid.
Weer een bijzondere vlucht van de K.L.M.
naar Zuid-Afrika.
De toestand van Minister de Wilde en
van Baron van Lynden.
Buitenland.
Chamberlain over den internationalen
toestand.
Roept Italië nog meer troepen op?
op gemakkelijke betalingsvoor
waarden. Vraagt Inlichtingen.
Van officieele zijde meldt men ons, dat
H. M. de Koningin voornemens is om
zich Zaterdag in den loop van den dag
naar Zwitserland te begeven voor een
verblijf van een twee- of drietal weken.
UITVOER VAN POOTAARDAPPELEN
NAAR ZWITSERLAND.
De minister van oeconomische zaken
heeft tot 1 April a.s. den uitvoer naar
Zwitserland toegestaan van in spoorwa
gons losverladen pootaaidappelen, indien
die wagons door of vanwege den Neder-
landschen Algemeenen Keuringsdienst te
Wageningen zijn geplombeerd.
DEENSCHE INTERESSE VOOR
NEDERLANDSCHE ARCHITECTUUR.
Met medewerking van den vertegen
woordiger te Kopenhagen van de vereeni-
ging „Nederland in den vreemde", den
heer H. R, 't Hoen, zal de heer Willem
Gerretsen, architect te Arnhem, voor ver
schillende afdeelingen van de „arkitekt-
foreningen" in Denemarken voordrach
ten 'houden over de architectuur in Ne
derland.
Baggerwerk te Dover aan Nederl.
Maatschappij gegund.
In het Engelsche Lagerhuis is de
aandacht der regeering gevestigd op het
feit, dat voor het uitbaggeren van de ad
miraliteitshaven te Dover een contract is
gesloten met een maatschappij, die, hoe
wel zij in Engeland staat ingeschreven,
Nederlandsch eigendom is en onder Ne-
derlandsehe controle staat..
In een- schriftelijk antwoord verklaart
Shakespeare namens de regeering, dat
concurreerende inschrijvingen waren ont
vangen van zes firma's; twee dezer fir
ma's waren naar verluidde, geheel En-
gelsch. Aanvaarding dezer inschrijvingen
echter zou practisch het dubbele hebben
gekost, terwijl bovendien de tijd, die voor
de uitvoering van het werk door deze
firma's gevraagd werd, welk werk drin
gend noodzakelijk was, aanzienlijk langer
was.
Onder deze omstandigheden kan de
zaak niet opnieuw in overweging worden
genomen met het oog op het eventueel
toch nog aangaan van een contract met
een andere firma.
CENTRALE A.-R. KIESVEREEN. GOES
Onder leiding van haar voorzitter den
heer J. A. D' o m i n i c u s, vergaderde
Dinsdag de Centrale A.-R. Kiesvereen.
Goes.
Na de opening sprak de voorzitter een
kort openingswoord waarin hij herinner
de aan de internationale spanning en het
dreigend oorlogsgevaar ook voor ons land
om er in verband daarmede op te wijzen,
dat wij houvast hebben aan het woord
uit den voorgelezen Psalm: D'e Heere re-
geertl Zien we op de vele voorrechten die
wij in ons land genieten, dan kunnen we
zooals Spr. nader aantoonde hier
aan toevoegen: Onze God geeft zegen.
Wij weten niet wat de toekomst ook op
politiek gebied zal brengen. Maar wel
kennen wij' onze taak. Met een opwekking
om mee te werken opdat we bij de ko
mende verkiezingen onze positie kunnen
handhaven, eindigde spreker.
Uit het Jaarverslag van den secretaris