IBISshag
N.V. Hndrikse Bank Goes
Dagblad voor de Provincie Zeeland
EERSTE BLAD.
De Volksgeest.
De strijd in China.
ZATERDAG 18 FEBR. 1939
53e JAARGANG - No. 120
Voorkomt verkoudheid en keelpijn.
Buitenland.
De Kerkvervolging In Duitschland.
1
De zaak ook voor U!
I_
1
Binnenland.
Gevaar voor de N.C.R.V.
Belangrijkste Nieuws.
3V2 fleref- K0rk Rotterdam (C)
a loo
Uit de Provincie
Uitgave: N. V. Uitgevers-Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
bet blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, Goes
Postrekening 44455 Telefoon II
Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA
Abonnementsprijs f2.50 per kwrtaal
Weekabonnementen v-or Mid!...burg
Goes en Vlissingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Advertentiën 30 cent per regel
Ingezonden mededeelingen 60 cent per regel
Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags
f0.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
De viering van den 80sten verjaardag
van ex-Keizer Wilhelm, eenigen tijd ge
leden, heeft weer opnieuw onder de aan
dacht gebracht de groote veranderingen
die in den loop der jaren in Duitschland
hebben plaats gevonden.
't Is nog betrekkelijk kort geleden, dat
Keizer Wilhelm door het Duitsche volk
niet minder geestdriftig werd toegejuicht,
dan nu de Führer en Rijkskanselier.
En nog dichter ligt bij ons de tijd, dat
de sociaal-democratische leiders zonder
eenigen tegenstand te ondervinden naar
de macht konden grijpen en dat in som
mige Duitsche staten de communisten on
gehinderd konden regeeren.
De vraag dringt zich op, hoe het mo
gelijk is, dat in zóó korten tijd de volks
geest zóó radicaal kon worden omgezet.
Hoe is het mogelijk, dat de overgroote
meerderheid van een volk vandaag zijn
keizer als een god vereert, en dat ditzelf
de volk kort daarop de revolutionaire
leidersuitbundig toejuicht, om terstond
daarna een dictator, die het volk van al
zijn rechten en vrijheden berooft, hemel
hoog te verheffen.
Het betreft hier niet een specifiek
Duitsch verschijnsel.
Of zijn ex ook in ons land i om nu
dit eene voorbeeld slechts te noemen
niet de tienduizenden, die enkele jaren
geleden een gebroken geweertje als een
eereteeken droegen, terwijl ze nu toejui
chen hen, die de regeering in gebreke
durven stellen omdat ze van ons volk nog
niet veel grootere offers vraagt ter ver
sterking van de weermacht?
Telkens weer kunnen we het waarne
men hoe de volksmassa, die vandaag Ho
sanna-geroep laat hooren, morgen be
reid is een hartstochtelijk „kruist hem"
uit te schreeuwen.
Dit schijnt onverklaarbaar voor wie
alleen oordeelt naar wat zich in het leven
naar buiten openbaart.
Wie dieper nadenkt zal er zich echter
voor wachten de volksgeest met de volks
gunst te verwarren.
Groen van Prinsterer heeft daartegen
in zijne dagen reeds gewaarschuwd toen
hij er op wees, dat men de beginselen,
waarvan men de werking tijdelijk be
dwingt, daarmee niet vernietigt.
Vandaar dat hij niet naliet op het on
voldoende en niet ongevaarlijke van con
tra-revolutionaire actie de aandacht te
vestigen. Contra-revolutionaire actie, -zoo
waarschuwde hij, brengt geen verbetering.
D'oor contra-revolutionaire maatregelen
roeit men den geest der revolutie niet
uit.
Ook door anderen is wat Groen hier
op het oog had, zeer goed begrepen.
Het was Mr Troelstra, die er enkele
tientallen ijaren geleden o>p wees, dat de
S.D.A.P. wel veel reden had om te jui
chen en te roemen, maar dat er in wer
kelijkheid toch alleen iets bereikt kon
worden wanneer het gelukte de h a r t e n
te revolutionneeren.
In DUitschland heeft men mede de
oogen voor deze waarheid niet gesloten.
Het nationaal-socialisme 'beleeft gou
den dagen. Als Hitler zich vertoont is
het heil-geroep niet van de lucht, en bij
volksstemmingen behoort ongeveer 99
Pet. van de kiezers tot de ja-stemmers.
Mooier kan het toch al niet. De men
schen zijn immers „vrij" om zich uit te
spreken? En de stemming is toch „ge
heim"?
En tochmen is niet gerust.
De heer Goebbefs heeft zelf eens in
een openhartige bui erkend: „als wij van
daag onze dwangmaatregelen grijs ge
ven, zouden morgen de Marxisten aan
alle kanten weer te voorschijn komen; als
ratten uit alle hoeken en gaten."
En dat deze opvatting door de regee
ring in Duitschland gedeeld wordt, 'blijlkt
eiken dag uit haar optreden naar buiten.
Alle critiek op het huidige stelsel
wordt 'hardhandig gesmoord. Het hou
den van vergaderingen, waarin het re
geringsbeleid wordt getoetst is onmoge-
lyk gemaakt. De pers is gemuilband. Bui-
jealandsche bladen die niet welgevallige
berichten en beschouwingen bevatten,
worden geweerd. En aan predikanten, 'die
overeenkomstig 'Gods Woord een hoogere
niacht erkennen dan de Overheid, wordt
bet zwijgen opgelegd.
Dat zijn alle uitingen van vrees.
Bewijzen van innerlijke zwakheid.
Er ügt in l(ie erkenning dat de volks
geest niet is omgezet en dat het met de
ssgunst toch nog volstrekt niet in or
de is.
Wij wijzen op deze dingen tot onze lee
ft? en waarschuwing.
Dm er aan te herinneren, dat vóór al
les principieele voorlich
ting noodzakelijk blijft.
Het is aan de principieele scholing van
een deel van ons volk te danken, dat in
1918 de revolutiestormen in ons land be
trekkelijk weinig schade hebben aange
richt, en dat Mussert alle misleidende
reclame ten spijt 'het moet aanzien dat
„zonder dezen man" ons land nog steeds
een bevoorrechte positie inneemt.
Aan die principieele scholing moet ook
in de toekomst volle aandacht worden
geschonken.
Van veel meer belang dan de volks
gunst is de volksgeest.
Ivorol-gebruikers zijn zelden verkouden
en hebben zelden keelpijn, omdat deze
tandpasta den mond dagelijks grondig
desinfecteert. (Adv.)
Chlneezen dringen de provincie Tsjahar
binnen.
Op Hainan wordt nog steeds gevochten.
Chineesche troepen dringen de provin
cie Tsjahar, in bet oosten van binnen-
Mcmgolië binnen. De voorhoede heeft
reeds de grens van Tsjahar bereikt.
Het Chineesche telegraafagentscbap
meldt uit Tsjoengking, dat Chineesche
vliegtuigen met succes een aanval hebben
gedaan op een concentratie van Japan-
sche oorlogsbodems bij Woeboe, voorbij
Nanking aan den Jangtse.
Volgens een met vertraging ontvangen
bericht zou per 9 Februari een Chineesche
bommenwerper door Japansch luchtdoel
geschut zijn getroffen. De Chineesche
vlieger richtte zijn beschadigde toestel
toen op een groot Japansch oorlogsschip
en maakte een duikvlucht, waarbij zijn
toestel op het schip terecht kwam. De
benzine in de tanks van het toestel vloog
onmiddellijk in brand, waarop de nog aan
het vliegtuig hangende bommen ontploften
en groote schade aan boord van den Ja-
panschen oorlogsbodem aanrichtten.
Uit Pakhoi wordt uit Chineesche bron
gemeld, dat de laatste dagen voortdurend
Japansche jachtvliegtuigen boven het
eiland iWaitsjau in de Golf van Tonkin
worden gesignaleerd. D'e vliegers hebben
waarschijnlijk opdracht de bewegingen
der Fransche oorlogsbodems, die in ge
noemde golf geconcentreerd zijn, na te
gaan.
Op het eiland Hainan wordt nog steeds
hevig gevochten.
De totale sterkte der Japansche troepen
op het eiland bedraagt reeds 20.000 man.
Ook een Amerikaansche slap te
Tokio.
Na de jongste vertoogen van den Brit-
schen en den Franschen ambassadeur te
Tokio, naar aanleiding van de bezetting
van Hainan, beeft thans ook Grew, de
Amerikaansche ambassadeur, een be
zoek gebracht aan Arita, den Japanschen
minister van buitenlandsche zaken, om
inlichtingen te vragen omtrent Japans
bedoelingen op dat eiland.
SENSATIE TE MüNCHEN.
In R.-K. kringen in München is sen
satie gewekt door de aankondiging, dat
op bevel van den minister van onderwijs,
dr Rust, de R.K. theologische faculteit
der Münchensche universiteit is gesloten.
Verklaard wordt, dat de studenten de
colleges hebben geboycot van een door
Rust aangestelden hoogleeraar.
Men beweert in nazi-kringen, dat die
boycot ingesteld is op bevel van het
bureau van kardinaal Faulhaber en dat
dit de reden is geweest voor de sluiting
der faculteit.
NOG GEEN KABINET IN BELGIE.
Trachtte Pierlot Woensdag een ka
tholiek-socialistische regeering samen te
stellen, thans is! hij' weer tot een ander
inzicht gekomen en heeft hij katholieke,
socialistische èn liberale personaliteiten
bijeengebracht, om weer over de mogelijk
heid van een drie-partijen-regeering te
confereeren.
De laatste dagen werd Dr Martens
door een Fransohtalig blad er van be
schuldigd, tijdens den oorlog Belgische
onderdanen aan Duitsche bezetters ver
klikt te hebben.
Katholieke parlementsleden zouden
aangedrongen hebben op het samenstel
len van een eereraad.
DE GESTAPO WERKT OOK IN
ENGELAND.
De „Evening Standard" klaagt erover,
dat de Duitsche Gestapo, de ge
heime staatspolitie, spionnen
heeft zitten in Engeland. Dit
zouden voor het grootste gedeelte half-
of kwart-Joden zijn, die door hun Jood-
sche bloed niet gauw onder verdenking
vallen. Zij bespionneeren niet alleen de
Duitschers in Engeland, maar ook En-
gelschen en moeten goed betaald worden.
Het blad schat hun aantal in Engeland
op 400. De Gestapo maakt dankbaar ge
bruik van menschen, die zich geen Jood
gevoelen, doch doordat zij b.v. een Jood-
sche grootouder hebben, niet tot de ariërs
gerekend kunnen worden. Zij kunnen in
Duitschland zelf geen werk krijgen en
zijn blij, wanneer zij ln het buitenland,
zij het ook als spion, een bestaan kun
nen vinden. In het land, waar zij ko
men, doen zij zich voor als uitgewekenen.
Zoo krijgen zij gemakkelijk toegang tot
vrijwel alle kringen, waar tegenstanders
vanj het natlonaal-soclalistische regime
bijeenkomen. Zij moeten bijzonderheden
verzamelen nopens het werk en de ken
nissen van de lieden, die hun worden
opgegeven.
SCHOTEN BIJ DE VILLA VAN
MUSSOLINI.
Aanslag op den Duce?
Volgens uit Rome ontvangen berichten
werd Woensdag de aandacht van den
agent, die op post stond voor villa Tor-
lonia, het verblijf van Mussolini, getrok
ken door een man, wiens houding ver-
daéht scheen.
Töen hij naar de papieren van den
man vroeg, trok deze een revolver en loste
twee schoten. De agent werd ernstig ge
wond.
Andere politie-beambten schoten toe en
arrsheerden den dader, die, naar men
zegt, niet geheel toerekenbaar scheen.
De aanval op den detective vond plaats
enkele minuten vóór Mussolini zic'h
Woensdag naar het Palazzo Venezia zou
begeven.
De dader is een man, die vorige week
uit een krankzinnigengesticht is ontsla
gen.
Naar verluidt, is Mussolini's detective
zóó ernstig gewond, dat men niet gelooft
hem in leven te kunnen houden.
In het buitenland worden geruchten
verspreid over een aanslag op Mussolini.
In welingelichte kringen te Rome zegt
men, van een dergelijken aanslag niets te
weten.
u r t4. C. uan dec Jlest
/f-j| -As.s.-/iHotheke.c
Xuttye tUcU'iluiai 42.
DE KONINGIN OP HET LOO.
Gisteravond is H. M. de Koningin, om
streeks kwart over zeven per auto met
klein gevolg op het paleis Het Loo aan
gekomen voor Haar aangekondigd ver
blijf van enkele dagen.
DE REGELING VAN DEN INVOER VAN
VLEESCH.
Ingediend is een wetsontwerp tot be
krachtiging van het Kon, besluit van 13
Januari j.l. tot regeling van den invoer
van vleesch.
Blijkens de memorie van toelichting is
de minister van economische zaken van
meening, dat een onbelemmerde invoer
van vleesch moeilijk zou zijn te vereeni
gen met de ten behoeve van de veehoude
rij getroffen maatregelen. Zoolang deze
laatste blijven voortduren, zal de onder
havige contingenteering, welke ten deze
een aanvullend karakter draagt, dan ook
niet kunnen worden gemist.
DE VORSTSCHADE AAN DEN
TUINBOUW.
Op vragen van den heer Wijnkoop, be
treffende verhooging van den steun aan
de tuinders, in verband met de schade,
teweeg gebracht door de in December
1938 ingetreden vorst, heeft de minister
van oeconomische zaken geantwoord, dat
deze vragen door hem thans nog niet
kunnen worden beantwoord, daar eener
zij ds de omvang der schade, teweeg ge
bracht door de in December 1938 inge
treden vorst, nog niet met nauwkeurig
heid is kunnen worden vastgesteld, ter
wijl anderzijds nog niet door hem is be
slist, zoo eenige tegemoetkoming van
deze schade uit het Landbouw-crisisfonds
zal worden verleend, op welke wijze deze
steunverleening zal worden berekend en
uitgekeerd.
Mijn schoenen woelen uit,
dat Is niet overdreven I
Maar d'lbls Shag Is rustig
In mijn pijp gebleven.
I VOORPEPIdP
Dobbelmannlekker, man I
STAATSCOMMISSIE VOOR SOCIALE
VERZEKERINGSFONDEN.
Prof. Verrijn Stuart voorzitter,
Biji Kon. besluit is ingesteld een com
missie, met de opdracht, zioh daarbij stel
lende op bet standpunt der onverkorte
handhaving van het beginsel der verplich
te verzekering, te adviseeren omtrent:
a. een regeling van de financiering der
overheidsverplichtingen, verband houden
de met de verplichte invaliditeits- en
ouderdomsverzekering en met de vrijwil
lige ouderdomsverzekering, na het expi-
reeren van de thans geldende wettelijke
regelen omtrent die financiering;
b. de wenschelijkheid, om, voor zoover
het betreft de self-supporting invalidi
teits- en ouderdomsverzekering, wijziging
te brengen in het stelsel van kapitaaldek
king van verzekeringsaanspraken, zooals
dit thans geldt.
Tot lid en voorzitter dier commissie
werd benoemd Prof. Dr G. M. Verrijn
Stuart, hoogleeraar aan de rijksuniversi
teit te Utrecht.
Aan de commissie is als secretaris toe
gevoegd Dr C. Campagne, referendaris bij
de rijksverzekeringsbank te Amsterdam.
DOCH OOK VOOR ALLERLEI ANDERE
CHR. CULTUUR, ZELFS VOOR
DE KERK.
In een te Dordrecht gehouden N.C.R.V.-
avond 'heeft de voorzitter der N.C.R.V.,
M! r A. v. d, D' e u r e, uitvoerig gewezen
op de actie van den Ned. Herv. Radio
Omroep. Er dreigt door wat deze ver-
eeniging wil, velerlei gevaar.
Gevaar voor de N.C.R.V. Niet zoozeer
van ledenverlies. Nog geen 100 leden be
dankten om deze reden. De kern van de
Herv. Radio Omroep wordt gevormd door
menschen van de Herv. Geref. Staats
partij, die vroeger lid waren van de
Avro, liever dan samen te werken met
menschen van Geref. overtuiging. Het
gevaar schuilt hierin, dat, wanneer deze
vereeniging zendtijd krijgt, men dezen
ook niet meer kan weigeren aan allerlei
andere kerkelijke en niet-kerkelijke groe
pen en groepjes.
Gevaar dreigt voor heel de Nederland-
sche omroep. Want waarom zouden dan
ook groepen bij; vrijzinnigen en Roomsch-
Katholieken geen recht hebben op eigen
zendtijd?
Een oplossing door federatieve samen
werking onder auspiciën van de N.C.R.V.,
is onaanvaardbaar, wat spr. in den bree-
de aantoonde. De spanningen in de
Prot.-Chr. groepen zijn daartoe te groot,
een algemeen, krachtig optreden van het
Christendom zou ook op deze wijze niet
mogelijk zijn, en de N.C.R.V. zou prac-
tisch ophouden te bestaan.
'Ook stond spr. uitvoerig stil bij de on
gegronde klacht, dat de Gereformeerden
een te grooten invloed zouden hebben.
Vanaf de oprichting zijn de zetels in be
stuur, moderamen, commissies enz., op
voet van gelijkheid verdeeld. Dat voor
zitter en secretaris Gereformeerd zijn,
komt, doordat destijds de Hervormden
niet voldoende meededen. Staan ze het
belang der N.C.R.V. in den weg, dan
willen ze zich terugtrekken. De kerk
diensten zijn altijd gelijkelijk verdeeld.
Gevaar dreigt ook voor de
Herv. Kerk. De kerkdiensten worden
thans gelijk op verdeeld, zonder dat
wordt nagegaan, vanwaar de gelden 'ko
men. Maar met een eigen zendtijd zal
men nooit weer de uitzending van zoo
veel Hervormde kerkdiensten bereiken
als thans voor de microfoon worden ge
bracht.
Spr. deelde mee, dat het Herv. Comité
Binnenland.
Staatscommissie inzake de sociale verze-
keringsfomdsen.
Vorstschade aan den tuinbouw.
Buitenland.
Aanslag op Mussolini?
De kerkstrijd in Duitschland.
D'e Chineezen dringen Tsjahar binnen.
Wl| kunnen nog vrijblijvend afgeven
enkele stukken
Vrij van oouponbelastlng.
voor de kerkdiensten van de Ned. Chr.
Radio Vereeniging, is uitgebreid tot een
Hervormden Raad, waarin zitting
hebben alle orthodox-Hervormde profes
soren, en predikanten van alle groote
steden. De Synode is uitgenoodigd ook
een lid te benoemen. Deze Raad vormt
een hetere weergave van wat er in de
Herv. Kerk leeft, dan de Herv. Radio
Omroep doet.
MIDDELBURG.
i Zooals destijds gemeld, heeft H. M.
de Koningin een bedrag ter beschikking
gesteld van het Leger des Heils voor ver
strekking van dekens aan gezinnen, die
daaraan speciale behoefte hebben.
Voor Middelburg zijn in verhand daar
mede 25 dekens toegezonden. De officie
ren hebben die dekens dezer dagen aan 25
gezinnen, die daarvoor na zoo goed moge
lijke selectie waren aangewezen, doen toe
komen.
Chr. Besturenbond.
Volgens de rede van den beer P. Me-
liefste, waarmede hij Vrijdagavond als
voorzitter van den Chr. Besturenbond de
jaarvergadering opende, was dit de 24e
jaarvergadering die gehouden werd, of
schoon men bijeen gekomen was ter her
denking van het 25-jarig bestaan, dat in
Mei a.s. feestelijk gevierd zal worden. In
deze kwart eeuw is het werk van den
G. B. B. steeds beter begrensd en door
dacht. Door den arbeid der Chr. vakbe
weging is het bestaan van den arbeider
op hooger ipeil gekomen en is de maat
schappij als geheel gebouwd.
Tegenover de nieuwere geestesstroo-
iningen, die niet bepaald sociaal van
karakter zijn, i§ beginselvastheid gebo
den. De voorzitter verwelkomde daarna
den 'heer J. Schipper, secretaris van het
Chr. Nationaal Vakverbond.
Het uitgebreide jaarverslag van den
heer A. Flipse gaf een duidelijk overzicht.
De werkverschaffing werd aanzienlijk
uitgebreid. Verschillende klachten werden
doorgegeven naar de contact-commissie.
Inplaats van de heeren J. Boone en
J. de Kuyper, namen de heeren J. Teveü
en J. C. Wattel zitting in het bestuur.
Ofschoon de propaganda-vergadering niet
druk bezocht was, leverde het huisbezoek
een ledenwinst van 37. Het ledental is
nu 1020. Er werd veel gebruik ge
maakt van de bibliotheek. Het rechts
kundig bureau verleende slechts 3 advie
zen. Het jeugdwerk, samen met Souburg
en Vlissingen aangevat, kon door gebrék
aan financieelen steun niet doorgezet
worden. De sociale studie-club vergader
de geregeld. Het cursuswerk voor jeug
dige werkloozen werd rustig voortgezet.
Het Comité voor B-steun kon '84 leden
helpen en is inmiddels opgeheven. Het
t.b.c.-fonds „Draagt Elkanders Lasten" is
bezig met de voorbereiding van een
bazar. Volksbelang en Jong Holland zet
ten hun arbeid regelmatig voort en o-ok
het verdere commissie-werk had goeden
voortgang.
De landarbeiders bereikten eenige
loonsverhooging en de grafische arbei
ders sloten in April een nieuw collectief
contract af met verbeterde loonnormen.
De bouwarbeiders bezitten een bloeiende
jeugdclub.
D'e penningmeester, de heer C. W. van
der Kuip, méldde een 'klein batig saldo.
Hel noodfonds verleende ook dit jaar zijn
nuttige diensten.
De 'heer J. Schipper bracht de geluk-
wenséhen over van het dagelijksch be
stuur van het C.N.V. Het werk van het
bestuur en den besturenbond is belang
rijk, vooral voor de binnenzijde van de
vakbeweging.
Gelukkig wint de 'Chr. vakbeweging
weer aan aantal en invloed. Wij moeten
zorgen vooral in Zeeland, dat elke man"
en elke vrouw 'die er bij' hoort er bij' ge
trokken wordt.
