IBISSHAG
Anti-Rev. Partijconferentie.
Dagblad voor de Provincie Zeeland
HERBEWAPENING.
N.Uendrikse& Flank Soes
EERSTE BLAD.
Buitenland.
Oe grens ligt niet san den Rijn, zegt
Roosevelt.
De strijd in Spanje.
Binnenland.
Belangrijkste Nieuws.
Gereformeerde Kerk Rotterdam-Centrum.
ZATERDAG 4 FEBR. 1939
53e JAARGANG - No. 108
m WÊtmwJ voordepup
Dobbolmann.lekker, man I
Uitgifte eener 3'/2% Obligatie-
leening in stukken van f 1000.
f500.- en f 100.- 100%.
Uitgave: N. V. Uitgevers-Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, Goes
Postrekening 44458 Telefoon 11
Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Directeur Hoofdredacteuri R. ZU1BEMA
AbonnementiprIjs fï.50 por kwartaal
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en Vilssingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Advertentiën 30 cent per regel
Ingezonden mededeellngen 60 cent per regel
Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags
10.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra
BIJ eontraei belangrijke korting
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Wij kunnen de actie voor moreele
en geestelijke herbewapening met instem
ming begroeten en naar vermogen steu
nen en tegelijkertijd erkennen, dat hier
een gevaar schuilt, waarvoor wij de oogen
niet mogen sluiten.
Het gevaar, dat de scherpe lijnen, wor
den verdoezeld en dat men komt tot do
propageering van wat men genoemd
heeft een Christendom boven geloofsver
deeldheid, dat alle innerlijke kracht mist.
Er is dan sprake van een streven naai
rechtvaardigheid, naar onderlinge waar
doering, een betoon van eenheid en: on
derlinge liefde, een eendrachtige samen
werking in het algemeen belang.
Op zichzelf is dat alles heel mooi.
Maar tegelijkertijd wordt daaraan dan
zoo licht verbonden, een veroordeeling
van een beslist partij' kiezen voor bepaal
de beginselen.
Wij komen dan, op wat men genoemd
heeft, de breede basis, waarop vrijzinni
gen en Christenen zonder bezwaar kun
nen samenwerken.
Hier past voorzichtigheid.
Het woord breede basis is betrekkelijk
nieuw, maar de zaak die er door wordt
aangeduid is betrekkelijk oud.
Het is nu ongeveer 10 jaren geleden,
dat wijlen de heer Roodhuizen op poli
tieke samenwerking in dezen geest aan
drong.
Laten wij zoo schreef 'hij er mee
tevreden zijn, dat van onze maatschappij
de grondslagen inderdaad Christelijk zijn.
Thorbecke heeft het indertijd zoo juist
en schoon gezegd:
„De stille werking van 'het christen
dom boven verdeeldheid van geloof, is
oneindig a'lgemeener en grooter dan het
geen men in de kerkelijke sfeer met oogen
ziet. Het Christendom heeft 'onze wetge
ving en ons bestuur, onze samenleving en
onze zeden doortrokken, maar dat is niet
het bijzondere Christendom van een be
paalde kerk. Het is het ééne licht, waar
van de onderscheiden geloofsbelijdenissen
straten zijn; het is 'het Christendom
boven kerkelijke afzondering, gelijk het
menschdom is boven alle volken en ze
alle omvat, gelijk de wetenschap is boven
alle vormen, en stelsels-, waarin ieder,
naar -de mate van zijn inzicht de weten
schap zoekt te na-deren of 'haar tracht
uit te drukken."
De -heer Roodhuizen voegde toen hier
aan toe, dat dit is 'het Christendom -der
liefde, welke deugden zelfs voor den Is
raëliet aanvaardbaar zijn en waarop geen
enkele vrijzinnige een aanval zal doen.
Deze woo-rden vinden ook nu nog wel
in breede krmgen instemming.
En met wantrouwen en wrevel wo-rden
dan begroet zij, -die zich met -dergelijke
algemeenheden niet tevreden willen stel
ten, die niet alleen vragen naar waar-
deering van enkele -Christelijke deugden
van het Christendom, maar die zic'h ook
in het publieke leven willen baseeren op
den eenigen -grondslag van het Chris
tendom, het Woord Gods. Dezulken wor
den dan zoo licht aangezien: als degenen
die -den vrede verstoren en die door hun
principieel optreden de moreele en gees
telijke herbewapening in den weg staan.
En vergeten wordt, -dat dit juist de
eenige en de juiste weg is, -om tot her
bewapening te komen.
Wanneer e-en: land do-or allerlei vijan
den bedreigd wordt, -dan is voor alles
noodig, dat de krijgstucht wordt hersteld
en dat het gezag van de Overheid w-ordt
erkend.
Is -dat niet het geval, dan kunnen er
duizenden goedwillende menschen zijn,
maar zij -zullen omdat ziji hun eigen weg
gaan, niets bereiken, daar de innerlijke
kracht ontbreekt.
Welnu, zoo is het ook 'hier.
Met dankbaarheid kan worden gecon
stateerd, -dat er ook in vrijzinnige krin
gen velen zijn, die prijs stellen op- -hand
having van -de Christelijke -grondslagen
van ons volksleven en die daartoe gaarne
©en, oproep om te komen tot geestelijke
heraewapening -ondersteunen-.
Zij zijn, daaraan behoeft niet te wor-
A/T van -goeden wille.
..Maar 'hun pogen is vruchteloos, omdat
zp hierbij geen autoriteit erkennen en
hun eigen weg willen gaan.
volkomen terecht van liberaal stand-
Punt betoogde indertijd het H d b 1., dat
het liberalisme nog wel de Christelijke
uonn-en, -die in ons volksleven- zijn vast
gegroeid als historische producten kan
erkennen, maar dat het die normen niet
an verdedigen, omdat het wezen van
mt Liberalisme ligt in de erkenning van
gestadige evolutie en in 'het verwerpen
van objectieve normen.
Dat was een eerlijke bekentenis.
En onverantwoordelijk zou handelen-,
wie daarmee geen rekening hield.
Nu -zijn er mensdhen, die dit gaarne
toefstemmen en die toch, terwi-lle van de
gewenschte eenheid en samenwerking,
deze verschillen niet op den voorgrond
gesteld willen zi-en. Wij moeben, zoo mee-
nen zij, met name in -dezen tijd, in -de
eerste plaats vragen naar wat kan ver
eenigen en alles wat scheiding zou kun
nen maken laten rusten.
Daarte-genlo-ver stellen: wij-, dat het
juist in dezen t ij -d, nu alles in be
weging raakt, en nu alle vastheid schijnt
te -ontbreken, noodzakelijk is te zoeken
naar een vaste baisis en rast te 'houden
aan het onveranderlijke Woord des Hee-
ren.
Door dat te doen wordt niet de een
heid geschaad en -de kracht verzwakt,
maar integendeel -de mogelijkheid ge
schapen, -dat de -vruchten en de deugden
.van het Christendom voor ons volksleven
behouden blijven.
„Een bewuste leugen" tegengesproken.
Tijdens een gisteren gehouden perscon
ferentie 'heeft president Roosevelt ver
klaard, -dat het bericht, volgens hetwelk
hij in -den Senaatscommissie voor mili
taire zaken gezegd zou -hebben, dat -de
grenzen der Vereenigde Staten in Frank
rijk of aan den Rijn zouden liggen, een
„bewuste leugen" is.
De president vatte -de buitenlandsc'he
politiek der Vereen-igde Staten in -de vier
volgen-de punten samen
le. De Vereenigde Staten zijn tegen
verstrikkende bondgenootschappen.
2e. De Vereenigde Staten zijn voorstan
ders van handhaving van den wereld
handel voor iedereen.
3e. De Vereenigde Staten stemmen vol
komen in met elke poging tot verminde
ring of beperking -der bewapening.
4e. Het volk der Vereenigde Staten
stemt in met vreedzame -handhaving van
de politieke, economische en sociale on
afhankelijkheid van al'le volken ter we
reld.
De president verklaarde met klem, dat
de buitenlandsc'he politiek der Vereenig
de Staten niet -veranderd is en ook niet
zal veranderen. Eenige leden van het
Congres en eenige -dagblad-eigenaren
'hebben die -politiek welbewust verkeerd
voorgesteld. De president laakte op bit
tere wijze -de hou-ding -der pers.
Toen -de journalisten 'hem vroegen
naar zijn beweerde verklaring over de
grenzen -der Vereenigde Staten, zei'de -de
president glimlachend: „Met -die verkla
ring moet de een of andere -domkop zijn
wesgeloopen."
H ij voegde' hier aan t oe,
dat 'hij zulk een verklaring
niet» alleen niet -had afge
legd, maar -dat ook 'de be
weerde inhoud natuurlijk on
juist was.
Hevige bombardementen van Figueras
en Gerona.
Naar vernomen wordt, is Fi-gueras- gis
teren zesmaal -gebombardeerd; er zouden
500 -personen gedood zijn.
Talrijke huizen z-ij-n verwoest en het
aantal slachtoffers is -zoo abnormaal
'hoog, -doordat in dit district zo-o-veel
vluchtelingen bij-een zijn. Tijdens -den
derden aan-val 'die laat in d'en middag
geschiedde, brachten de- Finsche generaal
Hollander en -de Franlsche kolonel Bach
van -de internationale commissie voor -de
evacuatie van -de buitenlandsdhe vrijwil
ligers, een bezoek aan de Spaansche re-
geering in het oude slot buiten Figueras.
De bommen kwamen in 'de nabijheid van
het slot neer en een van -de chauffeurs
-der commissie, -die een -officier naar -de
stad moest brengen, werd gedood. Een
bom heeft, naar -gemeld wordt, het 'huis
getroffen, waarin het Fransche consulaat
ils- gevestigd.
Gisteravond trok een stroom van do-o-
d el ijk verschrikte vluchtelingen naar alle
richtingen. De menschen verkozen koude
en honger bo-ven -de verschrikkingen -der
luchtaanvallen.
Naar Hav-as uit Figueras zelf meldt
hebben de bombardementen 150 do-oden
behalve meer 'dan 200 ge-wonden, ge-
eischt. De correspondent meldt voorts,
dat 'de stad Gerona gisteren 16 maal 'he
vig -gebombardeerd is. Het aantal slacht
offers i-s nog niet bekend.
D'e troepen van Franco zetten in alle
sectoren van -het -Catalaansche front hun
opmarsch (voort.
NA DEN AANSLAG OP SPAAK.
De Belgische ministers zijn -gisteren ln
raadszitting bijeen -geweest, van -gister
middag vier uur tot half acht, onder
voorzitterschap van den eersten minis
ter Spaak.
Namens 'de ministers heeft minister
Marck bij deze gelegenheid uitdrukking
-gegeven aan 'de sympathie -der le-den der
regeering voor dien premier in verband
met den aanslag, waarvan hij D-onderdag
het voorwerp 'is geweest.
De rechter van instructie 'heeft te zijner
beschikking doen stellen baron Paul
d'Anethem, wisselagent te Brussel, gebo
ren 19 Mei 1893 te Lausanne, oud-strij
der en reserve kolonel in het eerste
linieregiment.
d'Anethem had een brok beton in den
zak toen 'hij: gearresteerd werd. De agen
ten, -die hem in arrest stelden, verkla
ren, dat zij gezien 'hebben, dat 'hij -Spaak
sloeg.
HANDGRANATEN GEWORPEN VOOR
SYNAGOGE TE BOEDAPEST.
Onbekende daders hebben twee hand
granaten geworpen 'voor een groote -syna
goge te Boedapest.
Vee-rtiien Joden, die uit de synagoge
kwamen, werden door de granaatscherven
gewond, van wie zeis zwaar. Drie dezer
laat-sten verkeeren in levens-gevaar.
Van officieuze zijde wordt verklaard,
dat er zeer strenge maatregelen -zijn ge
nomen.
De premier Imrédy heeft tegenover de
pers uiting gegeven aan zijn verontwaar
diging over het gebeurde.
ENGELAND WIL BERLIJN EENS
POLSEN.
Naar de „Un. Press." van zéér bevoeg
de en betrouwbare zijde verneemt, beeft
het Britsche kabinet als resultaat van
Hitiers vredelievende woorden, Maandag
uitgesproken, Donderdag besloten, zich
langs de gebruikelijke diplomatieke we
gen met Duitschland in verbinding te
stellen, om te onderzoeken, in boeverre
die vredelievende plannen tastbaar zijn.
Ook de koloniale kwestie is Donderdag
besproken en dienaangaande vernemen
wij, dat de Britsche regeering niet kan
begrijpen wat precies de inzichten der
Duitsche regeering zijn, daar Duitsch
land tot nu toe aan geen enkel land de
eisch tot teruggave van koloniën 'heeft
gesteld.
De Britsche regeering heeft daarom
dan ook besloten, alle zinspelingen op de
koloniale kwestie te negeeren, ook die van
den Führer zelf.
De regeering is besloten, daarover al
leen te beslissen, als een verzoek van
Duitschland volgens de normale diploma
tieke procedures wordt gedaan en op de
meest formeele wijze.
Bovendien blijven de Engelsche minis
ters zich op het standpunt stellen, dat de
kwestie der koloniën alleen kan worden
besproken als een deel van de algemeene
regeling in Europa.
GEBREK AAN ARBEIDERS BIJ DEN
LANDBOUW IN DUITSCHLAND.
D'r Brummenhaus, een hooggeplaatste
functionaris bij het bureau voor de le
vensmiddelen-voorziening, schrijft in het
landbouwblad „Landpost": Het gebrek
aan werkkrachten bij den landbouw be
dreigt de productie op ernstige wijze. Het
heeft de laatste maanden bij- vele bedrij
ven een zoo catastrofalen omvang aange
nomen, dat de productie-capaciteit der
landbouwondernemingen voor 1939 er
door in gevaar wordt gebracht.
AMERIKAANSCHE STAP TE ROME.
De Amerikaansche ambassadeur te
Rome, William Philipps, heeft een nota
doen overhandigen, waarin de aandacht
van Ciano gevestigd wordt op de houding
der fascistische pers ten aanzien van den
persoon van den president der Vereenig
de Staten.
DE BEPERKTE TREINENLOOP IN
DUITSCHLAND.
De oorzaak.
Wij meldden gisteren reeds, dat met het
oog op de toenemend ernstige situatie
der spoorwegen in. Duitschland op groote
schaal personentreinen komen te verval
len. Volgens de spoorwegautoriteiten zdjtn
deze schrappingen niet alleen veroor
zaakt door de toegenomen eisohen voor
het -goederenverkeer. De electrici-
teit-svoorziening voor -het-
spoorwegverkeer, in -het
bijzonder in Zui d-D' u i t s o h-
la-nd, is onvoldoende voor
-de behoeften. Daarom zullen de mo
torwagens worden vervangen d-oor eenige
honderden loco-motieven.
Korte Berichten.
De vrouw van Gand'hi is gearres
teerd, 'daar zij wilde deelnemen aan esn
bijeenkomst der burgerlijke ongehoor-
zaamheidsbeweging in Rajkot, een staat
In 't welbekende hoofd Is
't pijpje niet vergeten.
Dat komt, omdat je niet
kunt rooken bij het eten.
in het presidentschap Bombay, waar
deze beweging is verboden. Het is -de
zevende maal, -dat -de vrouw van den
mahatma om politieke redenien' wordt ge
arresteerd.
EXTRA POSTDIENST OP DEN
NIEUWJAARSDAG.
Vragen van- den heer Roosjen beantwoord
Op de vraag van het Tweede Kamerlid
den heer Roosjen: „Is het juist, dat aan
het personeel van het bureel brievenpost,
afdeeling expeditie binnen- en buitenland,
te Amsterdam C.S., op Zondag 1 Januari
1939 extra-dienst ia opgelegd?" heeft de
minister van Binnenlandsche Zaken be
vestigend geantwoord.
Op de tweede vraag: „Indien ja, is de
minister dan niet van oordeel, dat deze
maatregel in strijd is met de verklaring
in de Memorie van Antwoord op de post-
begrooting 1930, waarin gezegd wordt, dat
door de bedrijfsleiding gestreefd zal wor
den naar verdere beperking van den Zon
dagsdienst?", heeft de Minister geant
woord, dat deze maatregel met bedoelde
verklaring niet in strijd is, aangezien we
gens de opeenhooping van corresponden
tie bij de jaarwisseling een belangrijk om
vangrijker Zondagsdienst opgelegd had
moeten worden, indien niet juist door de
bedrijfsleiding ook in dit bijzonder geval
gestreefd was naar de grootst mogelijke
beperking van dien dienst. De publieke
belangen, die aan het P. T. T.-bedrijf zijn
toevertrouwd, gedoogen niet belangrijke
vertragingen op de eerste werkdagen der
week in de uitreiking der poststukken te
doen ontstaan. Ten einde den Zondags
dienst tot -den kleinst mogelijken omvang
te beperken, is in -dit geval, daar de
Maandag na den Nieuwjaarsdag, die op
Zondag viel, niet geheel als een normale
zakendag behoefde te worden beschouwd,
met een vrij belangrijke vertraging in de
uitreiking der stukken op dien dag genoe
gen genomen. Alleen daardoor is het mo
gelijk geworden den dienst op de groote
kantoren op Zondag 1 Jan. 1939 binnen
redelijke grenzen te houden.
MANNELIJKE WERKLOOZEN
INPLAATS VAN ARBEIDSTERS IN DE
TEXTI EL-INDUSTRIE.
De Enschedésche fabrikantenvereni
ging heeft besloten tot het nemen van een
belangwekkende proef. Er zijn in de tex
tielfabrieken verschillende machines, wel
ke tot nu toe uitsluitend door vrouwen be
diend werden. Daar men van oordeel was
er een belangrijk sociaal werk mee te ver
richten, wil de betrokken fabrikantenver-
eeniging nagaan, of het mogelijk is de
vrouwen door werklooze mannen, liefst
hoofden van gezinnen te vervangen. Aan
het Amsterdamsch Psycho-Technisch Bu
reau is daarom opgedragen 20O werklooze
textielarbeiders te testen, ten einde na te
gaan, wie geschikt zijn voor het werk der
vrouwen.
Uit deze personen zullen er 40 worden
uitgezocht, uit wie ten slotte 25 arbeiders
zullen worden gekozen, -die met de bedie
ning van de genoemde machines zullen
worden belast.
WEDEROM LEIDER N.S.B. IN INDIë
AFGETREDEN.
Gelijk dezer dagen uit de procedure van
ir v. d. Laaken contra ir Mussert nog eens
in herinnering werd gebracht, werd de
■heer v. d. Laaken juist een jaar geleden
ontslagen. Als zijn tijdelijke opvolger op
Java werd benoemd de heer de Jong, die
sindsdien echter voor de N.S.B. bedankte.
D'aarop volgde de benoeming van kapi
tein Becking. Ook deze is dezer dagen als
zoodanig verdwenen en als zijn opvolger
is aangewezen de heer Boldingh. Wie
volgt?
Binnenland.
De nieuwe regeling voor de werkver
schaffing.
Buitenland.
Tegenspraak van president Roosevelt.
Amerikaansche stap te Rome.
Aanslag op een synagoge te Boedapest.
(Vri) van couponbelasting).
Inschrijvingen worden aangenomen door
DE NOTA INZAKE OSS.
De voorzitter der Tweede Kamer heeft
de nota van minister Gosoling inzake Oss
gesteld in handen van een commissie uit
de Kamer, bestaande uit de heeren Drees
(s.d.), Schouten (a.r.), Sweens (r.-k.), Ti-
lanus (c.-h) en Wendelaar (lib..
Baron Krayenhoff Hoofdkwartier-
commissaris van de Nederlandsche
Padvinders.
Het Nationaal Hoofdkwartier van ,,-de
Nederlandsche Padvinders" prijst zic'h
gelukkig, -dat de 'heer 'G. R. T. baron
Krayenhoff bereid ils -gevonden' de func
tie van hoofdkwartierscommissaris voor
Pers en Propaganda te vervullen.
De Jamboree iheeft baron Krayenhoff
in nauwe aanraking gebracht met de pad-
vin'ders'beweging. Dteze heeft Baron
Krayenhoff bereid gevonden om nog
méér werk, op zich te nemen in het be
lang van -de toekomst van ons land door
in de padvindersbeweging een functie te
gaan vervullen.
Gistermorgen werd te 's Gravenbage
de tweedaagscihe conferentie van de A. R.
partij voortgezet.
De voorzitter, de heer J. Schouten,
.heette in het bijzonder welkom den minis-
ter-ipiresident D-r H. Colijn (applaus). Het
verheugt spr. dat de bewindsman nog in
ongebroken kracht zijn verantwoordelijk
werk doen mag.
Spr. droeg hierna het presidium over
aan Ds M. v. Girielken, waarna de discus
sie over het referaat van den heer J.
Schouten, over „De financiering van de
Overheidsuitgaven voor werkverschaf
fing en werkverruiming", een aanvang
nam: Er gaven zich tal van debaters op.
Kan inleider ook aangeven, zoo werd
o.a. gevraagd, hoe we uit de moeilijkhe
den kunnen komen en de gemeenten bui
ten de curateele van 'het rijk blijven? Hoe
kunnen we komen tot een betere verdee
ling van de financieele lasten tusschen
Rijk en gemeenten?
Ter bestrijding van werkloosheid kan
veel im'eer gedaan, zonder dat Nederland
in gevaar komt en zonder dat we anti-
cipeeren op 'het nageslacht.
Tegenover iedere nieuwe schuld van
den -Staat, staat een nieuw bezit op de
staatsbalans. Men -stare zic'h niet blind
op een veroudërd begrip van het staats
budget. Mlen kan ook een geheel ander
economisch inzicht ontwikkelen dan ref.
deed.
Is he-t cijfer van -de Ned. staatsschuld
groot 300.000.000 in -het licht der Ned.
huishouding werkelijk zoo beklemmend
als bet oip het eerste gezicht lijkt?
Ls -het mogelijk de belastingschroef nog
wat aan te draaien?
Is een groote werken-politiek in finan
cieel opzicht verantwoord, ja dan neen?
Kan ter bestrijlding van de -geestelijke
demoralisatie miet meer worden benut
wat door het particulier initiatief reeds
werd opgebouwd? Kan hier niet meer
medewerking van kerkelijke zijde worden
ingeroepen?
De w.n. voorzitter dankte de debaters
en verleende -het woord aam Dr Colijin, -die
de 'middagzitting niet kon bijwonen door
belangrijke besprekingen over werkloos-
'heidszaken. Met groote belangstelling
heeft D'r Colijn het referaat en het debat
gevolgd. Hij wees er ter voorkoming van
misverstand op, dat er -geen plan-West-
h-off is-, wijl -de Regeering ir Westhoff
alleen opdracht gaf tot het maken van
een inventarisatie. Spr. sprak voor het
welslagen der conferentie zijn beste wen-
schen uit (ap-p-laus).
Ds v. Grieken bad Dr Golijln in zijlm ar
beid -Gods zegen toe, waarna hij de mor
genzitting sloot.
(Slot volgt.)
