De radio-rede van de Koningin.
N.V.Hendrikse&E— Bant Boes
Dagblad voor de Provincie Zeeland
■Si IVOROL
nichten
MAANDAG 30 JAN. 1939
53e JAARGANG - No. 103
Nog 60.000 krotwoningen
in ons land.
Buitenland.
De strijd in Spanje.
Binnenland.
Belangrijkste Nieuws.
Geref. Kerk van Assen.
Uitgifte eener* 372% Obligatie-
leening in stukken van f 1000.'
f 500.- en_f 100- 100%.
De afsluiting der Zuiderzee
blijft 4 millioen beneden
de raming.
Uit de Provincie
Vereschildt, 08 j,,
jboer.
iaan Moelker 23 j.
noep, 23 j. jd. (I. G.)
i Januari.
URG, Bevallen: H.
thof, 66 j., man van
(Nbl.)
ranneer U poetst met
Januari. Groenten-
—1.08, Spruiten 9
horseneeren 1819,
ndijvie 38, Peen 3
oten 4.55.5, Sa-
ikool 27, Boerekool
5, Prei 1020, alles
ct. per bos; Knol-
bos.
Jan. Veiling': Ap-
2631, Goudreinet-
nezoet 14, Ermgaar-
ct. per kg.
326, Francois Bor-
3rs Bevelanders 36,
5, Drielingen Zeeuw-
reen. Zuid-Beveland.
27 Januari 1939.
1.50, Koolrapen 2.50
ien 13, Roodekool
j6, Wittekool 5,50,
f 1223, Aardappels
ngen 1.50, alles per
ïrij 1.5010 per 100
28 Jan. Ui e n v e i-
'ne uien f 7,32f 7,53
bonken f7,34 (4,55),
pickles f3,68 (4,25),
reekpeeën 3de soort
10 kg gesorteerd,
ig, met veel hoogere
oer 50.000 kg.
JK, 26 Jan. 1939. Of-
n Marlctcommissie
Schokkererwten f10
oen geen aanvoer.
kg: Witte eigenhei-
he Bonte f2,50, idem
Poters f 1f 1,40.
igesort.): groote brui-
l, kleine idem f 1,80.
>00 kg ongeperst; ge-
idem.
!6 Jan. 1936. Groote,
•f 7,44, bonken f 7,40,
kies f3,50, stek f2,50.
sorteerd.
000 kg.
.oteering. Roomboter
1 per pond. Eieren
liddag 3 u.: 759.
Dor fietsers:
Uitgave: N. V, Uitgevers - Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, Goes
Postrekening 44455 Telefoon 11
Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Abonnementsprijs f 2.50 per kvertaal
W eekabonnementen voor Middelburg
Goes en VIi3singen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA
Advertentiën 30 cent per regel
Ingezonden mededeellngen 60 cent per regel
Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags
f 0.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
De nieuwste foto van H.K.H. Prinses Beatrix, die morgen haar eersten ver
jaardag hoopt te vieren. (Foto F. Ziegler, Den Blaag.)
mm
|ize Doorn, om zf)n
itigsten verjaardag
VERBETERING VOLKSHUISVESTING
EN WERKVERSCHAFFING.
De Nationale Woningraad heeft Zater
dag te Amsterdam een landelijke bijeen
komst gehouden, ter bespreking van de
problemen der krotwoningen.
De eerste spreker, de beer G. Smeenl
wees er op, dat op het terrein van de
volkshuisvesting veel bereikt is. In 1899
was het percentage woningen met 1 en 2
vertrekken 59. Het percentage woningen
met 4 en 5 vertrekken steeg van 15.3 in
1899 tot 36.4 in 1930.
Maar er is nog veel te doen. Bij' de
volkstelling van 1930 bleken van de
139.387 éénkamerwoningen nog 73.476
bewoond te zijn door twee of meer perso
nen. Ernstig is hier vooral, dat in 49.414
één-kamerwoningen méér dan twee per
sonen waren gehuisvest. In 19.495 zelfs
vijf en meer personen. En in welk een
toestand bevinden zich dikwijls deze „wo
ningen"! Ook vele twee- en drie-kamer
woningen zijn feitelijk krotten. Vele wo
ningen zijn overvuld; 204.723 woningen
U.9 procet van het totaal hadden in
1930 „onvoldoende slaapruimte".
De hoofdinspecteur van de volkshuis
vesting schatte in 1925 het aantal krotten
cp ten minste zestigduizend. Stellig kan
men ook nu nog zonder overdrijving zeg
gen: er zijn ten minste zestigduizend krot
ten. In de steden, maar vooral ook in een
aantal plattelandsstreken, laten de toe
standen veel te wenschen. Voor een pe
riode van zeker tien jaar is hier goed
werk te doen. Er moet nu aangepakt wor
den.
De tweede spreker de heer J. An-
d r i e s s e n besprak het vraagstuk in
verband met de heerschende werkloos
heid.
De heer Andriessen meende aan de hand
van gegevens, geput uit verschillende pu-
hhcaties, te kunnen berekenen, dat over
1937 in verschillende vormen ruim der
tig millioen gulden aan steun aan de
werklooze bouwvakarbeiders was ver
strekt; dit bedrag zal over 1938 lager zijn
wegens verminderde werkloosheid.
wanneer er jaarlijks 14.500.000 gld.
voor den bouw van nieuwe woningen ter
vervanging van krotwoningen zou worden
beschikbaar gesteld, dan zouden naar zijn
meening hiervoor vijfduizend nieuwe wo
ningen, inclusief grondaankoop, gebouwd
Kunnen worden.
De vraag werd hierbij beantwoord, hoe-
teel bouwvakarbeiders hierdoor direct
werk zouden vinden. Spr. meende dit
aantal op 3250, gedurende een jaar van
o werkweken, te kunnen stellen, terwijl
er naar zijn meening een directe loónpost
tan 3.190.000 gld. in deze 5000 woningen
aanwezig was. Verder zou hierdoor een
direct steunbedrag van 1.570.000 gld. be
spaard kunnen worden.
De heer J. Bol, secretaris van den Na-
tionalen Woningraad, had berekend, dat
het aantal woningen reëel onmiddellijk
voor opruiming en vervanging in aanmer
king komend, 70.000 bedraagt.
D'e heer W. Dees betoogde, dat als
naast de middelen, die de Woningwet
aangeeft, thans ook het Werkfonds dienst
baar wordt gemaakt aan krotopruiming
en daarbij aansluitenden woningbouw in
geheel het land, nu het onbelegde geld
overvloedig is en de werklooze bouwvak
arbeiders talrijk zijn, daarmede volkshuis
vesting en werkloosheidsbestrijding gelij
kelijk zullen zijn gebaat.
DE OPMARSCH VAN FRANCO.
De troepen van Franco zetten den op-
marsch in Catalonië voort. O.a. is Gal-
deta in hun handen gevallen en werden
tal van dorpen bezet.
De geheele Spaansche textielindustrie
is thans in handen van Franco.
Aan de zijde van Franco schat men, dat
de regeeringstroepen ongeveer 100,000
manschappen verloren hebben sedert den
aanvang van het offensief in Catalonië.
In dit cijfer zijn dan 68.400 krijgsgevan
genen opgenomen.
De regeeringstroepen 'hebben na den te
rugtocht uit Barcelona een nieuwe front
linie ingenomen. Daarop zouden de troe
pen van Franco op verzet stuiten.
Vluchtelircgenwee.
Droevig is het lot der vluchtelingen in
Catalonië aan de Fransche grens. Een
leger vluchtelingen stroomt in Frankrijk
binnen. Op de wegen aan de Spaansche
grens ziet het zwart van menschen.
Het schijnt dat zich een paniek heeft
voorgedaan op Spaansch gebied in de
kuststreek, tengevolge van een opgedoken
gerucht, dat troepen van Franco zouden
ontscheept zijin in de baai van Rosas.
Ongeveer honderd voormalige leden van
de internationale brigade en verscheidene
duizenden vluchtelingen hebben langer
dan 48 uur zonder voedsel en zonder wa
ter in den zwartberookten internationalen
spoorwegtunnel te Cerbere vertoefd. Later
wordt, gemeld, dat deze ontruimd is.
Sedert het begin van den uittocht der
Catalanen zijn meer dan 10.000 personen
over het station Cerbere geëvacueerd. Se
dert gisteren worden slechts kinderen,
vrouwen en grijsaards op Fransch gebied
toegelaten. De mannen die in staat zijn
wapens te dragen, worden teruggezonden.
REDE VAN CHAMBERLAIN.
Een pleidooi voor den vrede.
In een door de radio uitgezonden rede
te Birmingham heeft de Britsohe pre
mier Chamberlain, nadruk gelegd op En-
gelands oprechten vredeswil en zijin be
reidheid om met andere naties op voet
van gelijkheid te onderhandelen.
Zoolang er echter 'geen duidelijk we-
derzijdsoh 'begrip is, moet Engeland zich
voorbereiden op zijn verdediging. Daar
om zet het de herbewapening met onver
zwakte energie voort, ofschoon sipirelker
het betreurde dat dit moet geschieden.
De vrede kan alleen in gevaar worden
gebracht door een uitdaging, n.l. den
eisch om door geweld te overheerschen.
Daartegen zouden de democratische
staten zich onmiddellijk moeten verzet
ten.
Op de reis, die Halifax en ik naar
Rome hebben gemaakt, is critiek geoe
fend door menschen, die blijkbaar vast
besloten zijin obstructie te voeren tegen
iedere poging tot vervulling vani den
wensoh der Britsohe en Italiaansohe vol
ken, die in goede vriendschap en weder-
zijidsch begrip willen leven en geschillen
willen beslechten door besprekingen en
diet door geweld.
Dat geldt niet alleen voor Italië en
Engeland, maar ook voor Frankrijk en
Duitschland.
Laat ons de vriendschap tusschen de
volkeren bevorderen. Dat kan gedaan
worden door particulieren, door handels-
imienschen en door de meer officieels ver
tegenwoordigers.
Laat ons den anderen duidelijk malken,
dat wij hen niet beschouwen als moge
lijke vijanden, maar veeleer als mensohe-
lijlke wezens, zooals wijzelf, met wie wij
steeds bereid zijin op voet van gelijkheid
te spreken, wier standpunt wijl willen
aanhooren en wier redelijke aspiraties
wij zooveel mogelijk willen bevredigen,
•als die aspiraties niet iim strijd zijn met
de algemeens rechten van anderen op
vrijheid en gerechtigheid.
Wij kunnen niet vergeten, dat, terwijl
er twee noodig zijn oun vrede te sluiten,
één den oorlog kan ontketenen.
Het is daarom, niet uit een oogpunt
van aanval, maar van verdediging, dat
wijl de herbewapening met onverzwakte
.energie voortzetten.
Chamberlain gaf daarna een opsom
ming van den vooruitgang, die in het af-
geloopen jaar in alle takken van 'dienst
•gemaakt is. O p 31 Maart zal de
vloot in één jaar tijds zijn
uitgebreid met zestig nieu
we oorlogsschepen, die te-
z a iuK e n 130.000 ton meten. In
de volgende t w a a 1 f maan
den zal de groei nog groo-
ter zijn: dan zullen 75 sche
pen met een tonnage van
150.000 gebouwd worden.
Ook de luchtmacht breidt zich voort
durend uit, in hetzelfde tempo.
Ik kan niet gelooven, dat men voor
nemens 'heeft tot een ui+daging, want de
gevolgen van een oorlog zijin zoo ernstig,
dat geen regeering lichtvaardig den
strijd zou ontketenen. Bovendien b-lijf
ik er van overtuigd, dat er geen
geschillen, hoe ernstig ook, zijn,
die niet zonder oorlog zouden 'kun
nen worden geregeld door overleg en
onderhandelingen, zooals ook is neerge
legd in de verklaring van Miinohen."
RUSSISCHE TROEPENBEWEGING IN
SIBERIë?
Volgens uit Mantsjoekwo ontvangen be
richten, zouden in de omgeving van
Omsk en Tomsk, Russische troepencon
centraties op groote schaal plaats hebben.
Men ziet in Japansche kringen hierin het
bewijs, dat de Sowjets voornemens zijn
het hoofd te bieden aan den toestand, die
ontstaan zou zijn door de versterking van
het anti-Kominternpact.
Japansche militaire deskundigen zijn
van meening, dat de Sovjet-strijdkrachten
in Midden-Siberië, zich, in geval van vij
andelijkheden in het Verre Oosten en het
Westen, in een zeer voordeelige positie
zouden bevinden.
WAT ITALIË NOOIT KAN DULDEN.
De Italiaansche staatsminister Fari-
nacci heeft te München het woord gevoerd
voor een vergadering van 900 menschen
en daarbij verklaard dat „I t a 1 i n o o i t
zal kunnen dulden, dat het
nabij Italië gelegen Tunis
in het bezit is van een
land dat Italië van het
Zuiden uit bedreig t".
En wat Djiboeti betreft: „Deze stad in
Fransche handen, het zou precies hetzelf
de zijn als Hamburg in handen van een
buiten landsche mogendheid".
De „Corriere Podano" verklaart, dat
Italië de overwinning in Spanje nooit be
schouwd 'heeft als einddoel, doch zuiver
als een etappe op den weg naar dat eind
doel.
Eén goed verstaander
DE VREESELIJKE AARDBEVING IN
CHILI.
De> meeste slachtoffers zijn kinderen.
Voor de 'hulpverleening in het door de
aardbeving in Chili getroffen gebied, zijn
Les in taalkennis en uitspraak voor
Leuvensche studenten.
De radiorede, welke H. M. Koningin
Wilhelmina Vrijdag heeft uitgesproken,
heeft tijdens een der colleges aan de Leu
vensche Alma Mater aanleiding gegeven
tot een typisch gebeuren,
Dr L. Grootaers, lid van de Ko
ninklijke Vlaamsche Academie en hoog
leeraar in de faculteit voor wijsbegeerte
en letteren aan de hoogeschool van Leu
ven, gaf voor studenten in do Germaan-
sche philologie een les in Nederlandsche
taalkunde en phonetica. Op een gegeven
oogenblik brak de professor zijn les, die
nog een paar uren moest duren, af en
zeide tot zijn candidaten: „H. M. Konin
gin Wilhelmina spreekt voor de radio. Ik
raad u aan, naar de radiorede van iH. M.
te gaan luisteren, het zal voor u een les
zijn van taalkennis en van de zuiverste
Nederlandsche uitspraak. De redevoerin
gen van Koningin Wilhelmina zijn model
len op het gebied der Nederlandsche
taal".
De studenten verlieten het onderbroken
college en degenen, die niet de gelukkige
bezitters waren van een radio-apparaat
op hun „kot", begaven zich naar de stam-
lokalen, waar met de grootste aandacht
naar de „les" van H. M. de Koningin der
Nederlanden werd geluisterd.
drie lichtingen militairen opgeroepen. He
vige regens doen het gevaar van epide-
mies toenemen en belemmeren het red
dingswerk.
Over het aantal dooden is nog steeds
geen officiëele schatting te verkrijgen.
Volgens niet-officieele schatting zou
den er 30.000 dooden zijn. Alleen in Con
ception zouden 20.000 menschen den dood
hebben gevonden. In Cuelemu zijn in een
vacantiekolonie van de 400 kinderen 380
omgekomen door de aardbeving.
In Santiago de Chili is een Engelsch
meisje aangekomen, dat per auto een reis
van 1000 mijl door het verwoeste gebied
heeft afgelegd. Zij verklaarde, dat de
meeste slachtoffers kinderen zijn.
De overlevenden melden, dat in tal van
plaatsen de toestand wanhopig is; hon
derden kinderen zijn stervende, terwijl er
menschen zijn, die op straat van uitput
ting, honger en dorst neervallen. De vrees
voor een epidemie is niet overdreven,
want duizenden lijken van menschen en
dieren liggen onder de puinhoopen, terwijl
er een brandende zon aan den hemel staat
Blijkens bij het Nederlandsche departe
ment van Buitenlandsche Zaken ingeko
men ambtsberichten uit Santiago, is 'het
op het oogenblik nog onbekend of er onder
de slachtoffers van de aardbevingsramp
zich Nederlanders bevinden.
Koudegolf in Noord-Amerika.
Sedert verscheidene dagen heersc'ht in
de staten aan de kust van den Atlanti-
schen Oceaan een koudegolf.
De Hudsonrivier is dichtgevroren' en 't
scheepvaartverkeer is gestremd.
De haven van New York is met drijfijs
gevuld.
OPBRENGST VAN DE KINDER
POSTZEGELS.
ƒ181.500 boven frankeerwaarde.
Volgens de voorloopige opgaven heb
ben de weldadigheidspostzegels „Voor
het Kind" 1938—1939 ruim f 181.500 boven
de frankeerwaarde opgebracht. De vol
gende aantallen dezer zegels zijn ver
kocht: 2.176.156 met een frankeerwaarde
van 1% cent, 1.120.299 met een frankeer
waarde van 3 cent, 1.058.572 met een
frankeerwaarde van 4 cent, 2.531.785 met
een frankeerwaarde van 5 cent, 840.237
met een frankeerwaarde van 12% cent.
NEDERLANDSCHE ARBEIDERS
IN DUITSCHLAND ONTSLAGEN.
Aandrang om in Duitschland te gaan
wonen vindt geen weerklank.
Aan ongeveer de helft van de Neder
landsche arbeiders, die op de spinnerij
Eilermark nabij Gronau werken, is Zater
dagmorgen ontslag aangezegd. Aan de
ontslagenen is schriftelijk medegedeeld,
dat alle pogingen om het ontslag onge
daan te maken, hebben gefaald. Tevens
wordt er op aangedrongen, dat de be
trokkenen in Duitschland gaan wonen.
Voor dit laatste bestaat er echter zéér
weinig liefhebberij!
Ook op andere fabrieken is ongeveer de
helft van het Nederlandsche personeel
ontslagen, o.a. bij de firma Niehiis en
Dütting te Nordhorn, waar ongeveer 500
Nederlanders wonen. Niet, minder dan 200
personen uit de gemeente Denekamp, die
op deze fabriek werken, zijn bij1 dit ont
slag betrokken.
Binnenland.
D'e Eerste Kamer over het noodwetje in
zake de wilde bussen.
De opruiming van krotwoningen.
Buitenland.
Rede van Chamberlain,
De toestand in Spanje, Vluchtelingen
stroom naar Frankrijk.
Inschrijvingen worden aangenomen door
Noord-Oo3tpolder verloopt volgens
vastgestelde regeling.
Do Minister van Waterstaat heeft aan
de Tweede Kamer een nota overgelegd
betreffende de financiering van de Zui
derzeewerken.
In de passages, gewijd aan de af
sluiting van de Zuiderzee, wordt
herinnerd aan de kostenraming van 1928,
toen men de kosten der afsluiting op 128
millioen taxeerde.
Naar thans blijkt heeft de afsluiting
WieringenFriesland tot en met 1937
123,7 millioen gevorderd, welk bedrag
moet worden verminderd met 4,8 milli
oen aan toevallige baten en nog zal wor
den verhoogd met vermoedelijk 5 mil
lioen, zoodat thans mag worden aange
nomen, dat de kosten ongeveer 4 mil
lioen zullen blijven beneden de ra
ming van 1928.
De totale kosten van de afsluiting kun
nen op circa 200 millioen worden gesteld.
Van dit bedrag blijkt einde 1937 nog een
kapitaalslast van 68.5 millioen te be
staan, waaraan naar verwachting in de
eerstvolgende jaren nog in totaal 11.5
millioen zal worden toegevoegd, alvorens
de afsluiting c.a. geheel gereed zal zijn.
De Wieringermeer heeft exclu
sief de rente rond 83 millioen gekost,
namelijk de kosten van het maken van
den polder ad 98 millioen, verminderd
met de voorloopige baten ad 15 millioen.
Einde 1937 was er een kapitaalslast van
73 millioen.
Wat de Noord-Oostpolder be
treft, hebben zich tot nu toe geen om
standigheden voorgedaan, welke de in
1936 vastgestelde regeling van de finan
ciering dreigen te verstoren. Het maken
van den polder met een oppervlakte van
47.600 ha. zal 123.8 millioen kosten of
f2600 per ha.
STAATSRAAD ROMME OVERLEDEN.
Zondag is te zijnen huize te 's Graven-
hage in den ouderdom van 76 jaar over
leden mr R. H. A. M. Romme.
Mr Romme was van 20 October 1923
tot 1937 lid van den Raad van State in
welk college hij' werd opgevolgd door Mr
P. J. M. Aalberse.
CANDIDAATSTELLING PROV. STATEN
Chr.-Hist. candidatenlijst.
De Ghr. Hist, candidatenlijst voor de
Provinciale Statenverkiezing in Zeeland
is als volgt samengesteld:
1. A. D. F. v. d. W:ort, Goes; 2. Mr
W. F. E. Baron van der Feltz, Middel
burg; 3. A. H. Stemerding, O. en W. Sou
burg; 4, C. Flipse, 's H. Arendskerke;
5. A. de Feijter, Zaamslag; 6. G. van
Duin, Zierilkizee; 7. M. de Looae, Goes;
8. H. M. de Looff, Kamperland; 9. H. J.
Brakman, Retranohement, 10. P. Jianse,
Biggekerke; 11. Mr C. Kousemaker,
Kloetiinge; 12. C. A. Kaan, Terneuzen;
13. 'S. A. N. van Oeveren, Wolfaartsdijk;
14. B. C. de Mul, Kruiningen; 15. M. den
Boer, Haamstede; 16. L. M. Steendam,
Zierikzee; 17. A. A. Schuit, Kortgene; 18.
M. Krijger, Bruinisse; 19. Joh. de Kruy-
ter, Goes; 20. Dr J. E. mn Eldik, Noord-
gouwe.
Van de 8 thans zitting hebbende C.-H.
leden komen dus de heeren W. de Ridder
uit Vlissingen en M. M. Schippers uit
Kamperland niet terug.
DE GARNALENVISSCHERIJ.
Geen mooie resultaten.
Vorige week zijn de Vlissingsche gar-
nalenvisschers voor de eerste maal weder
uitgevaren. Dé vangsten waren bedroe-