De Kabi
ie van 1937.
Na den val van Barcelona.
De Weermacht van ons land.
Alle COUPONS en LOSSINGEN
HENDRIKSE Co.'s
Dagblad voor de Provincie Zeeland'
EERSTE BLAD.
De strijd in Spanje.
VRIJDAG 27 JAN. 1939
53c JAARGANG - No. 101
Buitenland.
Leger en vloot primaire punten van Overheidszorg.
Belangrijkste Nieuws.
GOES.
De aardbeving in Chili.
Uitgave: N. V. Uitgevers - Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, Qoes
Postrekening 44455 Telefoon 11
Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Abonnementsprijs f2.S0 per fcvartaal
Weekabonnementen voor Middelburg
Qoes en Vlissingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Directeur - Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA
Advertentiën 30 cent per regel
Ingezonden mededeelingen 60 cent per regel
Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags
f0.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
DE BREEDE BASIS WAS NIET TE
HANDHAVEN.
Aan de memorie van antwoord aan de
Eerste Kamer i.z. de algemeene beschou
wingen over de Rijksbegrooting voor 1939
is het volgende ontleend:
In tegenstelling met de opvatting van
ettelijke leden, die van meening waren,
dat er, nu het Kabinet zijn tweede bewinds
jaar ingetreden is, alleszins aanleiding
bestaat nog eens terug te kom,en op de
Kabinetsformatie van 1937, is de Regee
ring van oordeel, dat beschouwingen
daarover, althans op dit tijdstip, volko
men doelloos zijn te achten.
De politieke wellevendheid vereischt
niettemin een beantwoording van de ge
maakte opmerkingen. Deze groepeeren
zich om een tweetal hoofdgedachten.
Ie, De toestand thans is al even moei
lijk als die in 1933 en daarom had de
breede basis gehandhaafd moeten blijven.
2e. De versmalde basis heeft niet geleid
tot grootere regeerkracht; eer zou het
tegendeel gesteld mogen worden.
De formateur van het huidige Kabinet
gaf aanvankelijk de voorkeur aan behoud
van den breeden grondslag, teneinde in
het land en in de Staten-Generaal zoo
breed mogelijke instemming te verwerven
voor de financiëele en economische maat
regelen, die noodig zouden zijn. Over de
mogelijkheid om aan deze grondgedachte
uitvoering te geven kan tenslotte uitslui
tend de formateur oordeelen.
Op grond hiervan aarzelt de Minister-
President niet om te zeggen, dat de
breede basis van 1933 alleen te hand
haven zon zijn geweest ten koste van
zooveel compromissen op allerlei gebied,
dat er van een regeerkrachtlg bewind geen
sprake had kunnen zijn.
Nu doet zich intusschen het merk
waardige geval voor, dat in tegenstelling
met de beweegredenen, die den formateur
tenslotte bewogen hebben den gekozen
weg in te slaan, „ettelijke" leden daarin
de oorzaak meenen te zien van het vrij
wel krachtelooze bewind van het zittend
Kabinet.
Gemis aan homogeniteit wordt als een
der oorzaken van de ongenoegzame re
geerkracht genoemd.
Is er dan zoo mag gevraagd met
terdaad grond om aan te nemen, dat het
Kabinet in zijn tegenwoordige samenstel
ling minder homogeen en dus minder
regeerkrachtig zou zijn dan een kabinet,
waarin ook b.v. een liberaal en een vrij
zinnig-democraat zitting zouden hebben?
Het is denkbaar, het is waarschijnlijk
zelfs, dat zulk een Kabinet in de Staten-
Generaal geringeren tegenstand zou ont
moeten dan thans het geval is, maar ligt
daarin bewijs van grooter regeerkracht?
Is zulk een toestand niet veeleer een ge
volg van de omstandigheid, dat de wereld
van het compromis in den boezem van
het Kabinet zelf aan omvang heeft ge
wonnen?
Het zou dwaasheid zijn te willen be
weren, dat het huidige Kabinet homogeen
zou zijn in den zin, dat alle ministers
ovtr alle vraagstukken een gelijk inzicht
bezaten. Maar even zonderling als deze
bewering zou zijn, is die andere, die het
wil doen voorkomen alsof bij een breede-
ren grondslag grootere homogeniteit be
reikbaar zou zijn dan thans verkregen is.
Waar het, het Nederlandsche partij
wezen nemend zooals het is, voor de ho
mogeniteit op aankomt is dit: of de Mi
nisters, in rade beraadslagend, zich ten
slotte als geheel vereenigen met de voor
stellen, die van de Regeering uitgaan. In
dien zin nu laat de homogeniteit van
het Kabinet niet te wenschen over.
W ie het pleit wil voeren voor een Ka
binet van andere samenstelling dan het
tegenwoordige, kan daarvoor, onder de
tegenwoordige nog altijd overweldigend
moeilijke omstandigheden, ongetwijfeld
goede gronden aanvoeren, maar men doe
dit niet op grond van de overweging, dat
de homogeniteit er door bevorderd en de
regeerkracht er door vergroot zou wor
den, want dan zou men eer tot een tegen
overgestelde conclusie moeten komen.
Het Kabinet is er zich bewust
van niet een politiek te voe-
len, die er op gericht is tegen
stellingen onnoodig te ver
scherp en. Het streeft, met handha
ving van eigen inzicht, juist het tegen
deel na. En uit de afwezigheid van con
crete grieven terzake leidt het af, dat
het daarin tot nog toe niet onverdienste
lijk geslaagd is.
DE TROEPEN VAN FRANCO
HARTELIJK ONTVANGEN.
Gistermiddag te 12 uur rukten de divi
sies uit Navarra en de Mooren met vlie
gende vaandels en slaande trommen als
eersten Barcelona binnen.
D'e troepen van Franco stieten niet op
tegenstand, aangezien de meeste man
schappen van het regeeringsleger de stad
reeds hadden verlaten vóór de troepen
van Franco binnenrukten.
De bevolking van Barcelona heeft den
tioepen van Franco een ontvangst be
reid, als wellicht nog nooit een leger is
ten deel gevallen.
Vrouwen en meisjes schreiden van
vreugde en stoere oorlogsveteranen kon
den hun ontroering nauwelijks verbergen.
Als bij tooverslag verscheen uit alle
vensters en van alle balkons de rood-gou-
den vlag en de duizenden menschen, die
zich verborgen hadden 'gehouden, bega
ven zich op straat. Herhaaldelijk gebeur
de het, dat de troepen niet verder kon
den wegens de ontzaglijke menschen-
massa, die zich in de straten verdrong
en hun uitbundig toejuichte.
Achter de troepen kwam een groot
aantal vrachtauto's met voedsel, dat te
voren gereed was gemaakt.
Orde streng gehandhaafd.
D'e eenheden van de vloot van Franco'
stoomen thans de haven binnen, geheel
gepavoiseerd met de roodgouden kleuren
van de vlag.
De vliegtuigen van Franco's luchtvloot
voeren acrobatische toeren uit boven de
stad. Talrijke politieke gevangenen zijn
in vrijheid gesteld.
De autoriteiten hebben alle mogelijke
voorzorgsmaatregelen genomen om wan
ordelijkheden te voorkomen, D'e nieuwbe7
noemde burgemeester heeft overal in dé
stad Guardia Civil een speciale politie ge
plaatst om te zorgen dat niet wordt ge
plunderd. Vooral bij de plaatsen, waar
levensmiddelen worden uitgereikt, is po
litie gestationneerd, aangezien de uitge
hongerde bevolking hier haast niet te
houden is.
Naar schatting hebben ongeveer 100.000
inwoners Barcelona verlaten. Hun ver
trek werd uitermate vertraagd door het
bombardement op de wegen.
Het intact gebleven regeeringsleger zal,
naar men meent, stelling kiezen ten noor
den van Barcelona. De regeering-Negrin
beeft zich te Figueras gevestigd.
De strijd gaat door.
Omtrent de krijgsverrichtingen wordt
gemeld, dat de troepen van Franco thans
Badelono, ongeveer 10 km ten noordoos
ten van de stad, naderen. D'e plaatsen
Larabad en Horta, welke dichter bij Bar
celona liggen, zijn reeds in hun handen
gevallen.
Voorts kondigt Radio Nacional officieel
de bezetting van Tarrasa en de algeheele
omsingeling van Sabadell aan.
Ook aan het front van Estremadura
rukken de troepen van Franco op. Te
Valsequillo los Blasquez, waar de regee-
ringstroepen hun laatsten aanval deden,
hebben de troepen van Franco een tegen-
aaval ondernomen en alle verloren ge
bied heroverd.
Gisteren is Alicante door vijf toestellen
gebombardeerd.
Uit Madrid wordt gemeld:
Het is beter weer aan het front in
Fstremadura hetgeen de activiteit der
luchtmacht vergemakkelijkt. Ondanks de
aanvallen welke zij hadden te doorstaan,
hebben de regeeringstroepen hun stellin
gen gehandhaafd.
Men verwacht dat generaal Franco
thanis heel spoedig de rest van Catalonië
zal veroverd hebben, waardoor dan de re
publikeinen worden /beroofd van bijna
al hun wapens- en munitiefabrieken, en
van den vrijen -toegang n/aar -de grens.
Moeilijkheden voor Frankrijk,
lm 'diplomatieke kringen
vrees-t men, dat nu spoedig
het geschil t u s s c -h e n
Frankrijk en Italië acuut
'Z a 1 worden en dat daar
door zee r groet e m o e i 1 ij k-
'heden zullen r ijze n tus-
s c h e m de a -s-s taten en de
democratische landen.
Men herinnert eraan, dat de aanwe
zigheid langs de Pyreneeëngrens van Ita-
l'iaansche en Ou|tsdhe troepen, vliege
niers -en genie-imansdhapipen, een bron
In de Memorie van Antwoord aan de
Eerste Kamer betreffende de Rijksbegroo
ting, wordt o.m. opgemerkt:
Met het oordeel van eenige leden, dat
het gebeurde met Tsjecho Slowakije de
veiligheid van de kleine staten heeft ver
minderd, kan de Regeering in zooverre
instemmen, dat daardoor eens te meer is
gebleken, dat kleine staten, in geval van
nood,niet hebben te rekenen op de hulp
van groote mogendheden, wanneer niet
de levens-belangen van die mogendheden
door een aanval op een kleinen staat zoo
ernstig in gevaar worden gebracht, dat zij
zich genoopt gevoelen tot eigen behoud
in te grijpen.
Gelet op de strategische positie van ons
land, mag worden aangenomen, dat in
een West-Europeesch conflict, waarin Ne
derland zou worden betrokken, zoodanige
belangen van groote mogendheden in hel
geding zullen zijn, dat Nederland niet
alleen zal staan. Dit geldt mutatis mu
tandis evenzeer voor het Nederlandsche
overzeesche gebied.
Wèl zal er op moeten worden gerekend,
dat de Nederlandsche weermacht in staat
moet zijn althans aanvankelijk met eigen
kracht een aanval van welke zijde dan
ook te kunnen weerstaan; dit blijft het
ongewijzigd standpunt van de Regeering.
Het oordeel, 'dat door onze weermacht
weinig of niets voor onze eigen beveiliging
kan worden bereikt, kan geenszins wor
den gedeeld. Ook de meexiing, dat de voor
defensie uitgetrokken bedragen, op welk
peil ook gesteld, steeds willekeurig tolijt-
ven, moet de Regeering als onjuist afwij
zen, daar deze bedragen bestemd zijn ter
versterking van de in groote trekken
reeds sedert jaren bestaande en duidelijk
omschreven organisatie der weermacht,
Onder de huidige omstandigheden is het
zeker niet mogelijk de gelden, wenschelijk
voor andere overheidsuitgaven, te ver
krijgen door bezuiniging op de defensie
uitgaven te land of ter zee.
In verband met het hierboven opge
merkte zal het duidelijk zijn, dat de Re-
geering' zich met de door verschillende
leden gemaakte opmerkingen over de pre
ventieve werking der weermacht kan ver
eenigen en zeer zeker met de opvatting,
dat leger en vloot primaire
punten van overheidszorg
zijn en bezuiniging daarop zeer groote ge
varen zou meebrengen.
van voortdurende om-gerustheid voor
Frankrijk zal vormen. De Italianen heb
ben Majorca in hand-en, en maar bericht
wordt, -zijin -de Ganaris-ohe eilanden reeds
het terrein 'hunner manoeuvres geweest.
Ook zijin er berichten binnengekomen,
dat Duitsche duikbooten bij de Ganari-
sohe eilanden geoefend hebben.
Mlen verwacht, dat Fran/po nu Valencia
en Madrid door uithongering tot over
gave zal dwingen.
Te Berlijn is de hoop levendig gewor
den,, -dat het einde van het republikein-
sehe Spanje nabij is -en -dat Franco nog
in den loop van dit jaar zijin steun zal
geven aan het anti-kominternpaot.
Een geheel andere vraag is, of Duitsch-
land en Italië ook in staat zullen blijken
de reusachtige credie-ten te versohaffen,
die Franco moodig zal hebben om zijn ge
teisterd land te herbouwen.
MUSSOLINI OVER DEN VAL
VAN BARCELONA.
ANTI-FRANSCHE BETOOG IN-
GEN TE ROME.
Mussolini vernam het nieuws van den
intocht van Franco's troepen in Barce
lona op de sneeuwvelden van den Monte
Terminillo bij Rome, waarheen hij zich
begeven had oiml de -ski-sport te beoefe
nen. Hijl 'keerde -terstond terug naar het
Fala/zz© Ve-nezia.
Oim kwart over zeven verscheen Mus
solini onder een onbeschrijflijk gejuich
van -de menigte, o-p 'het balkon van het
regeeringsipaleis, voor het uitspreken
van een korte redevoering.
De schitterenne overwinning van Bar
celona, aldus de dictator, vormt een
nieuw hoofdstuk in de geschiedenis van
het nieuwe Europa, dat wij bezig zijn in
het leven te roepen. Door -de prachtige
troep-en van Franco en onze stoutmoe
dige lagiomarissen is niet alleen de re-
-geering van Negrim verslagen, maar bijl
ten nog veel -anderen onzer vijanden in
het stof.
Na deze toesp-r'aak barstte het gejuich
van de menigte opnieuw los. Tientallen
malen keerde Mussolini op het balkon
terug.
Mjussolini's rede werd al in -den aan
vang onderbroken door verwenschingen
aan bet adres van Frankrijk. Toen de
Du-ce zeide, dat imlen bezig is met den
opbouw van een mdeuw Europa, riep de
(menigte in koor: '„Naar Parij|s".
Daar tusschen do-or ho-orde men de kre
ten „Tunis" en „G-o r sic a".
Het oordeel van Eden.
Uit Londen meldt Reuter, dat in een
te 'Stratfo-rd-on-Avon uit/gesproken rede
voering Eden, sp-rekende -o-ver den ern-
-S'tigen toestand in Spanje, om. heeft ge
zegd-, dat het van -vitaal belang is te ver
zekeren dat -geen vreemde
mogendheid zich imi Span
je vestigt, zich geenerlei
b ij z o- n di e r e militaire of
v 1 o o-1 p r i v i 1 e g e s aanmatigt
o f d -i e k r ij -g t. Vooral is het ons
belang, dat Spanje vrij zal zijn om te
besluiten over eigen lot, zond-er tussohen-
•k-omst van andere landen, aldus Eden.
KRACHTIGE TAAL IN DE FRANSCHE
KAMER,
De Fransche minister van buitenland-
l
sche zaken, Bonnet, heeft gistermiddag in
de Kamer -een groote rede gehouden, in
welke hij in het bijzonder het Fransch-
Italiaan-sche vraagstuk en het Spaansche
probleem besprak.
Frankrijk zal de integri
teit van zijn imperium
bandhaven.
Frankrijk zal de niet-in-
mengingspolitiek niet prijs-
geven. De Spanjaarden moe
ten alléén hun zaken re
gelen. In dit verband wees
de minister op de volko
men solidariteit tusschen
Frankrijk en Engeland.
Bonnet betoogde, dat hij naar verbete
ringen van de betrekkingen met Italië ge
streefd heeft. Na München heeft Frank
rijk een ambassadeur te Rome benoemd.
De Italiaansehe regeering heeft echter
de overeenkomsten van 1935 opgezegd. 'De
Fransche regeering heeft daarop geant
woord, dat zij- het Italiaansehe standpunt
niet aanvaardde. Het accoo-rd van 1935
had trouwens reeds een begin van uitvoe
ring verkregen.
Onze Bri'tscbe vrienden begrepen ons
standpunt volkomen: de houding van En
geland is volkomen loyaal geweest.
Frankrijk zal niet toe
staan, dat een aanslag ge-I
daan wordt op hetgeen is
opgebouwd door het bloed
en -den arbeid van Fran
se h e n. (Luit applaus.)
Frankrijk zal de onaf-
hankelijkheid -van zij-n ge
bied handhaven.
Frankrijk heeft tegenover Spanje de
plichten der menschelijkheid vervuld. Het
'heeft voor 40 millioen franken graan naar
Spanje gezonden en reeds 11.000 vluch
telingen opgenomen. D'e Spaansche regee
ring heeft verzocht om gastvrijheid voor
een groot aantal vrouwen, kinderen en
ouden van dagen. Ik heb Del Vayo ont
vangen en ik heb niet gezegd: „Wat zal
dat kosten?" maar ik heb geantwoord:
„Dat is in orde". Het parlement zal de
credieten eenstemmig toestaan.
Wij zouden niet kunnen dulden, dat een
staat intervenieert, om door Spanje heen
de onschendbaarheid van Frankrijk te be
dreigen.
Bonnet herinnerde voorts er aan, dat
het Brit sch-Italiaan sche
acc oord voorziet in de al
geheele ontruiming van
Spanje do-or de Italianen.
Dat geldt voor manschap
pen en wapenen.
Frankrijk kan er niet in
toestemmen, dat z iji n ver
bindingswegen met Noord-
Af ri k a worden bedreigd
door buitenlandsche ves
tigingen op het Iberische
schiereiland, o-p de eilan
den en in Marokko. Enge
land zou op Malta en in
Gibraltar niet minder be
dreigd zijn.
Men heeft, aldus ging Bonnet voort, een
internationale conferentie voorgesteld.
Het is er verre van, dat wij vijandig daar
tegenover zouden staan. D'e bewapenings
wedloop bedreigt Europa met bankroet of
oorlog. Maar men moet teleurstellingen
vreezen.
O'ok Daladier heeft het woord gevoerd.
Niet ieder, die wil, beleedigt Frankrijk.
Binnenland.
Radio-rede van H. M. de Koningin.
Ex-keizer Wilhelm viert zijn tachtigsten
verjaardag.
De kabinetsformatie van 1937.
Buitenland.
D'e aardbeving in Chili.
Na de bezetting van Barcelona. Anti-
Fransche betoogingen in Rome. Fran
sche ministers aan het woord.
welke per 1 Febr. 1939 vervallen
worden aangenomen door
Frankrijk beschikt over een
kracht, die het in staat
stelt met kalmte; d e r g e 1 ij; k e
bleleedigingen te ontvan
gen.
Frankrijk kan niet dulden, dat een aan
slag wordt gepleegd op zijn territoriale
onaantastbaarheid, noch op zijn rijk in
Afrika, noch op de vrije verbindingswe
gen, of die nu over zee loopen of niet, tus
schen het moederland en het rijk.
Frankrijk zal niet dul
den dat men aan zijn rijk
of aan zijin rechten raakt.
Motto van vertrouwen aangenomen.
De kamer heeft met 364 tegen 232 -stem
men de volgende motie van vertrouwen
in de regeering aangenomen:
„De- kamer keurt de verklaringen van
de regeering goed, vertrouwt op haar
waakzaamheid om de onaantastbaarheid
van het Fransche rijk en de veiligheid van
zijn imperiale wegen te handhaven, wei
gert iedere toevoeging en gaat over tot
-de orde van den dag".
Engeland voelt zich sterk.
Sir Samuel Hoare heeft gisteravond te
Swansea een redevoering uitgesproken,
waarin hij misprijzend sprak over de pa-
niekzaaiers, die bezig zijn het gevoel te
wekken, dat de oorlog onvermijdelijk is.
Een dergelijke onvermijdelijkheid bestaat
niet, aldus Hoare. Laat ons de toekomst
■onder oogen zien, wat zij; ook moge bren
gen, met moed en vastberadenheid en in
het geloof, dat de rede en het gezonde
verstand de overhand zullen houden maar
vastbesloten om gereed te zij-n voor ieder
noodgeval. Het vertrouwen en de gereed
heid zij-n de twee groote nationale be
hoeften en onze voorbereidingen te land,
ter zee en' in de lucht zijn reeds gevorderd
tot een formidabel punt, terwijl de daar
achter staande nationale geest dagelijks
aan kracht wint.
VREESELIJKE VERWOESTINGEN.
Men schat het aantal slachtoffers van
•de aardbeving in 'Chili op ten minste
10.000. Behalve 'Co-ncepcion zijn nog drie
steden volkomen verwoest.
De aardbeving wordt de grootste ramp
genoemd, welke Chili ooit heeft getrof
fen.
Volgens Un. Press nadert 'het aantal
dooden de 20.000 en wel verdeeld als
volgt: Paral: 150 dooden 200 gewonden;
stad half verwoest. -San Carlos: 50 -do-o
den 100 gewonden. Joengay: 20 dooden
50 gewonden. Los Angelos: 13 dooden,
ivele gewonden. Chilian: geheel verwoest,
meer dan 5000 mogelijkerwijze 10.000
dooden. Cauquenes: 5000 dooden, de stad
werd geheel verwoest.
Een nog niet bevestigd bericht meldt,
dat te 'Concepcion 800 lijken geborgen
zijn uit de- puinh'oopën, -die -door de aard
beving in deze stad zijn aangericht. Het
is voor de regeering onmogelijk, tenge
volge- van de slec'hte verbindingen, een
totaal van het aantal slachtoffers op te
geven.
„JAPANSCHE NEDERLAAG IS
ONVERMIJDELIJK" VOLGENS
TSJANG KAI-SJEK.
Bij de opening van de vijfde voltallige
zitting van de centrale commissie van de
Kwo-mintang heeft maarschalk Tsjang
Kai-sjek een rede gehouden, waarin hij
o.a. zeide, dat voor China het oogenb-lik
is gekomen om zich voor te bereiden op
het offensief, dat moet voeren tot de eind
overwinning. De maarschalk noemde de
volgende redenen, waarom de nederlaag
voor Japan onvermijdelijk is:
le. De oorlog is in tegenspraak met de
continentale politiek van Japan.
