Alle COUPONS en LOSSINGEN
NI HENDRIKSE Co.'s BANK
Dagblad voor de Provincie Zeeland
EERSTE BLAD.
De strijd in Spanje.
De Koninklyke Familie naar
Zwitserland.
DONDERDAG 26 JAN. 1939
53c JAARGANG - No. 100
Buitenland.
De Koningin voor de radio.
Belangrijkste Nieuws.
GOES.
Binnenland.
Uitgave: N. V. Uitgevers - Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Voritatraat 7 0, Qoei
Postrekening -44455 Telefoon 11
Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J, J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA
Abonnementsprijs v2.5? per kvwtaal
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en Vlissingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Advertentlën 30 cent per regel
Ingezonden mededeelingen 60 cent per regel
Kleine Advertentlën Dinsdags en Vrijdags
f 0.78 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra
BIJ contract belangrijke korting
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Door de Vereeniging van Nationale
Veiligheid is het denkbeeld gepropageerd
om ook van particuliere zijde een
werkzaam aandeel te nemen in de ac
tieve luchtverdediging.
Gedeputeerde Staten van Friesland
hebben in dezen reeds maatregelen geno
men. Zij' zijn, aangezien de provincie
Friesland geen enkel garnizoen bevat en
dus onverdedigd ligt, voornemens, lucht
afweergeschut te plaatsen bij de Provin
ciale Electrische Centrale.
Met de leiders van groote particuliere
bedrijven in de omgeving van Leeuwar
den wordt nog overleg gepleegd om zich
bij deze plannen aan te sluiten en even
eens financieele bijdragen te verstrekken
tot het aanschaffen en bedrijfsklaar hou
den ivan luchtdoelmitrailleurs.
Ook in andere plaatsen hebben voor
aanstaande personen uit het bedrijfsleven
reeds sedert eenigen tijd zich heraden of
men ook ten deze niet actief zou moeten
worden. Zoo zal te Delft opgericht wor
den een vrijwillig luchtafweerlandstorm-
corps, dat volgens de plannen, waarom
trent overeenstemming is verkregen,
voorloopig de beschikking zal krijgen over
een zevental batterijen, welke in een groo-
ten cirkel rondom Delft zullen worden
opgesteld en bediend zullen worden door
niet of niet meer dienstplichtig personeel
van de DdlftsChe industriede onderne
mingen.
Voorts wordt gemeld, dat op bet
oogenblik met tal van industrieele bedrij
ven in verschillende deelen des lands on
derhandelingen worden gevoerd, waarvan
enkele reeds in een zeer ver gevorderd
stadium verkeeren, ten einde ook daar
onder rijksfcoozicht te komen tot aan
schaffing en opstelling van luchtdoelge
schut en tot het oefenen in de bediening
er van, van vrijwillig niet dienstplichtig
personeel.
In het bijzonder te Rotterdam en in de
Zaanstreek is men met deze voorberei
dingen reeds ver gevorderd; doch ook in
andere deelen des lands blijkt groote be
langstelling te bestaan om, waar de re
geering in korten tijd niet alles kan doen,
naar vermogen te helpen bij de verster
king van onze weerkracht, aldus bijdra
gend tot verhooging van de veiligheid,
Naast de militaire zijde van dezen
vorm van particuliere plaatselijke lucht
verdediging, gaat het om de verdediging
van twee economische 'belangen. In de
eerste plaats is iet een groot belang, dat
bepaalde industrieën en bedrijven ook in
tijd van oorlog ongestoord kunnen door
werken aan de voorzieningen voor de be
volking en voor de weermacht. En in de
tweede plaats kan het aldus mogelijk zijn
bet gevaar voor bet personeel en schade
voor het bedrijf, dus kapitaalsvernieti
ging binnen de grenzen van menschelijke
kracht te beperken. Met andere woorden,
'het betreft economische belangen van de
gemeenschap en economische belangen
van den zelfstandigen ondernemer.
Er is in deze plannen iets wat aan
trekt.
Nu de landsoverheid niet in staat is
op korten termijn de noodige voorzienin
gen te treffen, verdient het aanbeveling,
dat de ondernemers bereid zijn, bij wijze
van molestverzëkering zichzelf uitgaven
te getroosten.
Maar er zijn bier ook bezwaren, die
niet over het hoofd mogen worden ge
zien.
Mr R. Pollema, lid van de Eerste Ka
mer, heeft 'het noodig geacht, hierop in
de „Leeuwarder 'Courant" de aandacht
te vestigen.
Hij. "wijst er op, dat 'het hoogst
gewaagd is, in ons defensiestelsel
door incidenteel geplaatst luchtafweer
geschut een verandering te brengen, die,
naar den mensc'h gesproken, voor de
burgerij eer meerder dan minder gevaar
oplevert.
Het geschut, dat niet door Defensie,
maar door particuliere of b.v. provinciale
bedrijven geplaatst is en eventueele vijan
delijke vliegtuigen naar beneden zou ba
len, kan altoos v.oor apen onverdedigde
steden de wreedste repressailles van den
vijand uitlokken.
Ged. Staten van Friesland willen de
bedieningsmanschappen recruteeren uit
niet of buitengewoon dienstplichtig per
soneel van de centrale of uit de omge
ving daarvan.
„Het is," zegt Mr Pollema, „fraai be
dacht, maar in werkelijkheid wil dit toch
zeggen, dat de bediening&manschappen
van dit luchtafweergeschut zullen staan
buiten 'het officieele legerverband. Ieder
boseffe goed, wat dit wil zeggen,
Van de verschrikkingen van den mo
dernen oorlog kunnen we ons geen enkele
voorstelling maken, maar een open on
verdedigde stad, waaruit door buiten het
officieele leger staande manschappen,
dus door volkenrechtelijk gesproken
„franctireurs" met luchtafweer- of ander
geschut op vijandelijke vliegtuigen wordt
geschoten, behoeft zich geen enkele illusie
meer te maken."
Het komt ons voor, dat de opmerkin
gen van Mr Pollema en zijn advies: „de
■D'e f en s i e is en b 1 ij v e R ijiks-
zaak", niet zonder meer ter zijde kun
nen worden gelogd.
DE VAL VAN BARCELONA ELK
OOGENBLIK VERWACHT.
Druk vair Franca's troepen1 neemt snel toe
In alle sectoren van het front voor Bar
celona duurde gisteren de opmarsch van
Franco's strijdmacht voort.
'Gistermiddag functionneerde de radio
verbinding met Barcelona nog.
Uit Lerida meldt Reuter evenwel, dat
Franco's omsingelingsbeweging, om Bar
celona snel vordert en dat de val dus wel
niet lang meer op zich zal laten wachten
De Zuidelijke en Westelijke voorsteden
van Barcelona zijn Woensdag door de
troepen van Franco bezet. De batterijen
op het fort van Montjuich en op de Tibi-
dabo waren bij het invallen van de duis
ternis nog met regeeringstroepen bemand.
Zij vuurden echter niet meer.
De straten van Barcelona lagen gister
avond geheel verlaten. De bewoners heb
ben zich in hun woningen terug getrok
ken in afwachting van de dingen die ko
men zullen. Men schat, dat met de troe
pen ongeveer 50.000 burgers de stad ver
laten hebben. Onder de 1.5 millioen men-
schen, die zijn achtergebleven, heerscht
hongersnood. Bovendien is er gebrek aan
water, terwijl sinds Franco's troepen
Dinsdag de laatste electriciteitscenrtale
bezet hebben, de geheele stad in het don
ker ligt.
Franco schijnt de tactiek te voeren, die
hij ook bij Bilbao heeft toegepast en een
e opmarsch der nationalisten in Spanje. In het veroverde gebied worden op de
en de oude papieren bankbiljetten omgewisseld voor nationalistisch geld.
algeheele omsingeling af te wachten, al
vorens de stad te nemen, teneinde straat
gevechten te voorkomen.
De omsingeling vordert snel.
D'e troepen van Franco veroveren ge
leidelijk de heuvels ten Noord-Westen van
Barcelona en ofschoon zij op sommige
punten nog op tegenstand stuiten, is er
toch nergens sprake meer van georgani
seerd verzet.
Generaal Yague kan zijn troepen slechts
met moeite in bedwang houden. De buiten
wijken, waarvoor zij op het oogenblik
staan, worden nog slechts hier en daar
zwak verdedigd. Ter elfder ure hadden
de regeeringstroepen nog enkele verdedi
gingswerken opgeworpen aan den buiten
rand van de stad, doch deze zijn door de
artillerie in puin geschoten.
Engeland en Frankrijk moeten
zich op eventualiteiten voor
bereiden.
In zijn Bulletin du Jour schrijft de
Temps:
„Wanneer Barcelona gevallen zal zijn,
hetgeen niet lang meer lijkt te zullen du
ren, is het wel duidelijk, dat de geheele
belangstelling zich richten zal op het in
ternationale aspect van het vraagstuk.
Op dat oogenblik zal men zich reken
schap kunnen geven van de mate, waarin
het fascistische Italië bereid is de door
Mussolini tegenover Chamberlain aan
vaarde verplichtingen na te komen en niet
te streven naar territoriale, politieke of
economische voordeelen in Spanje. Op dat
oogenblik zal de kwestie gesteld wordon
van de handhaving van den „status quo"
in het Westen van de Middellandsche Zee,
zooals die gestipuleerd is in het Britsch-
Italiaansche accoord van 16 April.
Een handhaving met het oog waarop
Frankrijk en Engeland alle voorzorgs
maatregelen zullen moeten nemen, die
dienstig zijn om het hoofd te bieden aan
mogelijke verrassingen.
Zoo zal de eventueele val'van Barcelo
na diepen weerslag hebben op den inter
nationalen toestand, waarvoor Europa
sinds lang gesteld is en die snel moet op
gehelderd worden wanneer men deiningen
en krampen wil vermijden, welke niet
minder gevaarlijk zouden zijn voor den
vrede dan die van September j.l.
NIEUWE
ITALIAANSCHE WAARSCHUWING
AAN HET ADRES VAN FRANKRIJK.
Het hoofdartikel van de Giornale d'Ita-
lia is wederom gewijd aan de Spaansche
kwestie.
Na allereerst er op gewezen te hebben,
dat de zegenrijke actie van Franco niet
zal ophouden te Barcelona, doch eener-
zijds ook de rest van Catalonië zal zuive
ren tot aan de Fransche grens en ander
zijds zich naar het zuiden zal richten op
Valencia en Madrid, bespreekt het blad
het te Parijs overwogen plan ten aanzien
van Spaansch Marokko en het eiland Mi
norca, teneinde Frankrijk te beschermen
tegen een oriënteering van het nationalis
tische Spanje naar Italië.
Dit Fransche plan, aldus schrijft de
Giornale, zou ingeval het zou worden ver
wezenlijkt, beteekenen:
lo. een niet-uitgelokte Fransche agres
sieve actie op Spaansch grondgebied;
2ö. Een rechtstreeksche en openlijke
Fransche interventie in den Spaanschen
burgeroorlog, ten aanzien waarvan Italië,
overeenkomstig de loyaal gegeven waar
schuwing, niet onverschillig zou kunnen
blijven;
3o. Een nieuwe schending van den sta
tus quo in do Middellandsche Zee, welke
de Middellandsche Zee-staten, in de eer
ste plaats Italië, niet stilzwijgend zouden
'kunnen aocepteeren.
AARDBEVING IN CHILI.
Groote verwoestingen.
De vreeselijke aardbeving, die het Zui
den van Chili geteisterd heeft, heeft een
aantal slachtoffers geëischt, waarvan het
juiiste cijfer nog niet officieel is vastge
steld. De autoriteiten ontkennen echter,
dat het aantal dooden 2000 zou bedragen,
zooals sommige berichten meldden, tor-
wijl uit Valdivia wordt bericht, dat de
lijst van de dooden uit Goncepcion slechts
60 vermeldt.
De regeering heeft direct hulp per
vliegtuig, speciale treinen en automo
bielen naar de plaatsen des onheils ge
zonden. Voedsel, doctoren en verpleeg
sters worden aangevoerd.
De autoriteiten van Goncepcion hebben
via 'de radio voortdurend berichten uit
gezonden omtrent het onheil en om ver
bandmiddelen en dergelijke verzocht,
daaraan toevoegden, dat men niet in
staat was, het aantal dooden en gewon
den te schatten, doch men bevestigde dat
het centrum van de stad verwoest is. Con-
cepciomi is de derde stad van Chili en tel'
80.000 inwoners.
Sommige steden zijn geheel ver
woest.
Verblijf te Grindelwald.
Bij de Koninklijke Familie bestaat het
voornemen zich ongeveer 15 Februari
voor eenigen tijd naar Zwitserland te be
geven en wel naar Grindelwald.
Het hotel „Adler" aldaar is voor bet
verblijf gereserveerd.
Grindelwald is een uitgelezen plaats
voor wintersport en ligt in het Berner
Oberland op een hoogte van 1050 meter.
Van Kerstmis tot Pascben is er door de
overvloedige sneeuw gelegenheid om
prachtige ski-tochten te maken. Met
bergsporen zijn op gemakkelijke wijze
startplaatsen te bereiken als KI. Schei-
degg (2064 meter), Eigergletscher (2323
meter) zelfs naar het uitgangspunt van
den grooten Eismeertocht 3162 meter) en
den Jungfrau (3457 meter).
Het klimaat kenmerkt zich door koude
nachten en helderen zonneschijn overdag.
Ook voor alle andere wintersport als
schaatsenrijden, hockey, bobslee enz. is er
prachtige gelegenheid.
Het hotel „Adler" ligt in een prachtige
omgeving en biedt naar alle kanten
echoone vergezichten.
Over moreele en geestelijke herwapening.
Naar gisteravond door de radio werd
medegedeeld, zal de Koningin Vrijdag 27
dezer des middags kwart voor één voor
de radio spreken, met als onderwerp:
„Onze taak in deze dagen, in verband
met de moreele en geestelijke herwape
ning".
De minister van binnenlandsche zaken
heeft bericht ontvangen, dat de aardbe
ving de stad Can Carlos die 350 K.M.
ten Zuiden van Santiago gelegen is, heeft
verwoest. San Carlos telde 9000 inwo
ners.
Officieele berichten melden, dat te
Goncepcion duizend dooden en talrijke
gewonden zijin gevallen. De halve stad is
vernield of beschadigd.
In Lota vielen vijftien dooden en vijiftig
gewonden, in Talcahua.no veertien doo
den en honderd gewonden.
Volgens berichten van uitgezonden
vliegtuigen is Chilian, de hoofdstad der
provincie Nuble, verwoest.
Een vliegtuig,, dat te Chilian landde,
meldt, dat daar nog slechts 5 huizen
overeind staan. Ghillan telde 40.000 in
woners.
„HERHALINGSOEFENINGEN" IN
ITALIë.
Met ingang van 1 Februari a.s. zullen
zooals wij gisteren reeds meldden,
in Italië herhalingsoefeningen worden ge
houden van lichting 1901 (geboortejaar).
De eerste groep, welke onder de wape
nen komt, zal 60.000 man sterk zijn."
Dit bericht komt niet onverwacht.
Reeds gedurende eenige dagen werden ge
regeld per briefkaart dienstplichtigen op
geroepen, die in het genot waren van
groot verlof. Het ging dan steeds om spe
cialisten, vooral voor de mechanische wa
penen.
Binnenland.
De Koninklijke familie naar Zwitser
land.
Radio-rede van H. M. de Koningin.
Herhalingsoefeningen in 1939.
Buitenland.
Aardbeving ia Chili.
Barcelona gevallen.
De verhouding ItaliëFrankrijk.
Duitsche Rijlksdag 30 Jan. bijeen.
welke per I Febr. 1939 vervallen
worden aangenomen door
Het bericht zelf, waarin de gedeeltelijke
mobilisatie der lichting 1901 wordt be
kend gemaakt, wijst er op, dat binnen
kort nog verdere oproepingen zullen vol
gen; immers er staat duidelijk; „een eer
ste quotum van 60.000 man".
Als doel van dezen oproep worden her
halingsoefeningen genoemd, doch deze
60.000 man zullen stellig naar de Fran
sche grens worden gestuurd om op alle
eventualiteiten voorbereid te zijn.
DUITSCHE RIJKSDAG 30 JANUARI
BIJEEN.
Hitler zal een rede houden.
Van semi-offioieele zijde wordt medege
deeld:
De rijksdag is voor Maandag 30 Januari,
des avonds om acht uur, bijeengeroepen.
Voor de eerste maal zullen de afgevaar-
den uit den Ostmark en uit den Sudeten-
gouw aanwezig zijn.
Op de agenda staat o.m. een redevoe
ring van Hitier. Hij zal om half negen
des avonds bet woord nemen.
EEN DUITSCH VLIEGTUIG VAN
FRANCO'S LUCHTMACHT
VERONGELUKT.
Gisternacht twee uur is bij Arrens, op
een 50 km van Tarbes een vliegtuig van
de luchtmacht van Franco verongelukt.
In het wrak werden vijf dooden gevon
den. Het stoffelijke overschot van den
bestuurder was geheel verkoold.
Het toestel was een Heinkel II met drie
motoren, bewapend met twee mitrailleurs.
Het logboek was geheel in het
Duitsch geschreven. Blijkens
de rapporten, welke op de
slachtoffers zijn gevonden, wa
ren drie hunner Duitschers!
De vierde was een Spanjaard, die de uni
form van Franco's leger droeg.
MR T. J. VERSCHUUR.
Op terugreis naar Nederland.
Mr T. J. Verschuur, oud-minister en
voorzitter der R.K. Staatspartij is, naar
Aneta uit Batavia seint, gistermorgen on
der groote belangstelling daar op de „Si-
bajak" scheep gegaan voor zijn terugreis
naar Nederland.
D'e boot wordt op 14 Februari te Mar
seille verwacht, zoodat Mr Verschuur een
der volgende dagen weer thuis kan zijn.
Barcelona mobiliseert zijn laatste mannen tegen de oprukkende nationalistische
troepen. De laatste lichtingen gaan zich melden.