Kanonnen en boter. Militair vliegveld te Katwijk. N.V.Hendrikse&C= Bank Boes Dagblad voor de Provincie Zeeland EERSTE BLAD. De strijd in Spanje. ZATERDAG 21 JAN. 1939 53e JAARGANG - No. 96 Niet gebonden. Buitenland. Het aftreden van Schacht als rijksbankpresident. Belangrijkste Nieuws. 3V2% Geref. Kerk Eindhoven 3 Va Geref. Kerk Rotterdam Uitgave: N. V. Uitgevers - Maatschappij „Luctor et Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw" Bureaux Lange Vorststraat 7 0, does Postrekening 44455 Telefoon 11 Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel J. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28 mm Directeur HoofdredacteurR. ZUIDEMA Abonnementsprijs f 2.50 per kwartaal Weekabonnementen voor Middelburg Goes en Vlissingen f C.20 Losse nummers 5 cent Advertentiën 30 cent per regel Ingezonden mededeelingen 60 cent per regel Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags f0.75 bij vooruitbetaling Advertentiën onder Ietter of motto 10 cent extra Bij contract belangrijke korting De roode pers zingt hooggestemde lof liederen ter eere van Zweden, waar zooals het heet de succesvolle wel- vaartspolitiek van de sociaal-democrati sche regeerders, de Regeering kanonnen geeft èn boter. Dit laatste is een toespeling op een uitspraak van Goering, dat in Duitsoh- land de kanonnen gaan vóór de boter. In verband hiermede wordt dan voorts onze Regeering ia gebreke gesteld, om dat zij er niet als die van Zweden, in ge slaagd is de volkswelvaart te herstellen, de blnnenlandsehe koopkracht te verze keren en de werkloosheid terug te drln- gen. Wie even nadenkt gevoelt, dat hier de zaken niet zuiver worden gesteld. Om de eenvoudige reden, dat hier ge werkt wordt met niet vergelijkbare groot heden. De behoeften en de mogelijkheden zijn voor Zweden van geheel anderen aard dan voor ons land. Met het gevolg, dat omstandigheden, die voor het Nederlandsehe bedrijfsleven en voor de welvaart van het Nederland sehe volk noodlottig zijn, voor Zweden rijke voordeelen opleveren. Zweden is een land, buitengewoon rijk aan grondstoffen. Het bezit ongekend rijke en zuivere ijzerertsen in onmetelijke voorraden. Voorts bezit het door de groote bos- sohen een rijke ho-utvoorraad in dezen tijd een veel gevraagd artikel, terwijl het ook nog de beschikking heeft over een belang rijke goudmijn. Hierdoor heeft op d i t moment, Zweden een voorsprong op andere landen. Was het DUitschland en andere landen er in de eerste plaats om te doen de volksvoeding te verbeteren, dan zou dat voor ons land van groote beteekenis zijn. D'an zou er plaats zijn voor onze land en tuinbouwproducten evenals voor onze zuivel, het gevolg zou zijn een opbloei van het bedrijfsleven, vermeerderde wel vaart en verminderde werkloosheid. Maar de werkelijkheid is anders. Etaitschland stelt de kanonnen vóór de boter. Aan de versterking van leger en vloot en van de verdedigingswerken wordt al les ten koste gelegd. Zeer ten profijte van Zweden. De uitvoer van ijzererts was daar in 1937 ruim zesmaal zoo gToo-t als in 1932. En de Zweedsche wapenindustrie is over stelpt met bestellingen, zóó zelfs, dat het haar onmogelijk is alle orders uit te voe ren. Dat is één van de voornaamste rede nen waarom in Zweden de werkloosheid belangrijk minder is dan in ons land. Waarbij dan nog komt, dat het geboor tecijfer in Zweden het laagste is van ge heel E'uropa. Onlangs werd gemeld, dat in sommige wijken van Stockholm met et telijke tienduizenden gezinnen, gemiddeld slechts één kind per drie gezinnen gere gistreerd werd. D'it beteekent voor de toekomst de on dergang van het Zweedsche volk. Maar momenteel is het een factor die meewerkt om het werkloosheidspercen tage laag te houden. Het is duidelijk, dat een vergelijking van ons land met Zweden niet op gaat en dat het groote dwaasheid is aan onze Re geering den eisch te stellen het roode be wind in Zweden te voorbeeld te nemen. Het moet voor de nationaal-socialis- t'sche machthebbers een verademing zijn geweest, toen het bericht kwam, dat de geestkracht van D's Niemöller in de barre eenzaameid van het concentratie kamp gebroken was. Men heeft het zoover weten te brengen dat hij lichamelijk en geestelijk kapot ge maakt is. Zulk een tegenstander heeft men niet meer te vreezen en zoo is het niet onmo gelijk, dat binnenkort" het bericht komt, dat Ds Niemöller is vrijgelaten. Toch zou het een fatale vergissing zijn wanneer men meende, dat op deze wijze het Woord van God onschadelijk kan worden gemaakt. Men kan de predikers van het Woord mnden, insluiten in het concentratie- tamp, dooden zelfs. ^Maar daarmee is het Woord Gods niet gebonden. Het Woord des Heeren blijft, ook al worden alle Niemöllers voorgoed tot zwijgen gebracht. be'd'rï9 ^oorc* h°udt stand in eeuwig- En het is sterker dan alle schepselen; ,et zal ondanks allen tegenstand, zijn in- jjoed la-ten gelden; het zal doen alles wat ood behaagt. Bij Prinses Beatrix' eersten verjaardag. Het haute-relief, ontworpen door den Nederlandsehen kunstschilder- beeldhouwer Louis Melis. Een exemplaar hiervan werd aangeboden aan het Prinselijk Echtpaar. NA 30 MAANDEN BURGEROORLOG. Meer dan twee millioen dooden en gewonden. Aan het begin van -de 31ste maand van den burgeroorlog, aldus Un. Press, ziet Franco zich in het bezit tvan 32 pro vincies, terwijl de macht van de regee ring op het Iberische schiereiland tot 9 provincies is gereduceerd, waarvan twee in Gatalonië. Zes provincies, Cas- tellon, Madrid, Guadalajara, Toledo, Granada en Jaen vormen niemandsland. Gematigde experts schatten, dat deze 30 maanden oorlog een bedrag van 60 milliard goudpeseta's verslonden hebben. Het aantal dooden en ge wonden zou de twee mil lioen o v e r s c 'h r ij- -d e n, ld. w. z. bijna 10 pet. van de geheele bevolking iv a n Spanje. Tot de 250.000 burgers, die ged-ood werden, beboeren in de eerste plaats zij, die -doo-r politieke moorden ;en luchtaan vallen om het leven kwamen. Aan de twee fronten bevinden zich thans meer soldaten dan ooit. Franco heeft zijn leger versterkt en het aantal manschappen, dat thans voor hem on der de wapenen is, beloopt 480.000. De regeeringstroepen 'hebben thans bijna 605.000 man 'onder de wapenen ten ge volge van de nieuwe mobilisatiewet, waarbij alle mannen tusschen 17 en 50 jaar gemobiliseerd zijn. Franco heeft thans drie kwart van Spanje in handen met 65 pot. van de Spaansche bevolking. Bovendien bezit hij1 90 pet. van de minerale rijkdommen van Spanje ien feitelijk alle kolen-, koper en pyrietmijnen. Ondertussc'hen heeft Franco kans ge zien, om het rijke erts- en industrie-ge bied van Biscaye weer op volle 'kracht te laten werken. Van hun kant 'hebben de regeerings troepen de rijke 'groot-industrie van Ca- talonië in 'dienst van de munitie-fabri- ca-ge gesteld. Terwijl Franco thans in staat is, den oorlog met den export van I ertsen enz. te betalen, zijn de republikei- Generaal Franco slaat aan het front in Catalonië de troepenbewegingen tijdens den opmarsch der nationalistische strijd krachten gade. nen voor het grootste deel op den in voer van grondstoffen aangewezen. Niet tegenstaande dit feit kunnen de regee ringstroepen nu voor meer dan de helft in de behoefte van -de twee repu- blikeinsche legers voorzien. De goudreserve van Spanje, die bij' het uitbreken van den opstand 2258 millioen gbiudpeseta's bedroeg, zou bijna geheel verdwenen -zijn. Uit de groote hoeveel heden 'Spaansch goud, die op 'de beurzen te Parijs, Londen en Amsterdam zijn ver handeld en de goudlaldingen, die naar Rusland zijn gezonden, om 'het 'oorlogs materiaal, 'door de Sovjet-Unie aan Spanje geleverd, te betalen, kan opge maakt worden, 'dat meer dan twee mil- De maaltijd in de open lucht. Generaal Franco tijdens het ontbijt -achter het front in Gatalonië. liard goudpeseta's Spanje vhorgoed 'heb ben verlaten. Thans is -de repu'blikeinsche regeering begonnen- d-en zilvervo-orraad van Spanje aan te spreken, teneinde oorlogsmateriaal in het buitenland te to-open. Het goud, dat n-o-g in 'Spanje is, is uit sluitend in handen van de regeering en ligt in -de kel-ders van -de Bank van Spanje te Barcelona, 'Cartagena en Va lencia opgeborgen. Volgens bericht-en van de grens -zou -de regeering vast besloten zijn, te v'oorko- men, -dat het in Catalonië achtergebleven goud in handen van Franco valt en dit -goud eventueel per schip of motortruck naar Frankrijk willen zenden, teneinde het in -de kelders van de Bank van Frankrijk in veiligheid te brengen. In verband hiermede heeft Franco reeds een waarschuwing aan het adres van Frankrijk, gericht, waarin dit land duidelijk wordt gemaakt, dat, indien hij- wint, hij het -goud, dat -daar -door de Spaansche republikeinen werd gedepo neerd, zal opeis-chen. GROOTE VERRASSING TE BERLIJN EN ELDERS. -Hitier heeft den nieuwen rijksminister van economische zaken en president der rijksbank, Funk, het volgend schrij-ven gezonden: Ik neem de gelegenheid van uw benoe ming tot president van de Dhitsche Rijks bank waar, om u bij de aanvaarding van Minister acht aanleg noodzakelijk. Geen langer uitstel mogelijk. Omtrent den aanleg 'van een militair vliegveld deelt de minister van Defensie 'op de vragen van het Tweede Kamerlid, den heer K r ij g e r, mede, dat er in ver band met -de uitbreiding van de militaire luchtvloot nog -dringende behoefte bestaat aan twee groote militaire vliegvelden', welke zoo mogelijk in de vesting Holland moeten zijn gelegen. Een omvangrijk on derzoek heeft aangetoond, dat daarvoor slechts enkele geschikte terreinen zijn te vinden, wanneer althan® onevenredig hoop kosten zullen worden vermeden. Daarbij komt, dat do keuze van de plaats voor een militair 'vliegveld mede afhankelijk is van -den afstand tot een burgerlijk luchtvaartterrein met inten sief luchtverkeer, zulks ten einde de vei ligheid in de lucht zoowel voor de burgerlijke als voor de militaire lucht vaart niet in gevaar te brengen en te voorkomen, -dat in het bij-zonder bij slecht zicht -de militaire oefeningen op -ontoe laatbare wij-ze zouden moeten worden1 in geperkt, Reeds -geruimen tijd geleden werd in de nabijheid van Katwijk een terrein ge vonden, 'dat aan -de gestelde eise'hen van bodemgesteldheid voldoet, zoodat -dan ook besloten is de plannen tot het aanleggen ■van een militair vliegveld aldaar ten uit voer te leggen. De ligging ten opzichte van Schip-hol is daarvoor ge-en beletsel. Wel zal, wan neer Schiphol niet tót centraal vliegveld voor het internationaal luchtverkeer zou worden bestemd, voor een ander centraal vliegveld -dan niet meer een terrein in de nabijheid van Leiderdorp kunnen wor den gekozen. Dus acht de minister een militair vliegveld bij' Katwijk toelaatbaar, onge- a-öht -de bestemming, welke aan Schiphol als burgerlijk vliegveld - al dan niet als centraal vliegveld wordt gegeven-. Om dat -de eischen van -de landsverdediging langer uitstel niet toelaten, kan -de minis ter niet eerst de volksvertegenwoordiging in -de-zen kennen. uw nieuwe functie mijn meest oprechte wenschen te doen toekomen. Uw taak zal zijn: 1. In uw thans de beide belangrijke ressorten vereenigde functie, zooals tot nu toe, tot eiken prijs de stabiliteit der lo-onen en prijzen te verzekeren en daar mede ook verder de waarde van de mark te handhaven. 2. De kapitaalsmarkt in verhoogde mate te ontsluiten voor de particuliere geldbehoefte en ter beschikking te stel len. 3. Dte met de wet van 10 Februari 1937 ingeleide reorganisatie der door het pact van Dawis aan de onbeperkte souvereini- teit van het rijk onttrokken toenmalige rijksbank tot een aan de souvereiniteit van den staat onvoorwaardelijk onderge schikte Duitsche circulatiebank tot dat einde te brengen, dat in overeenstemming is met de nationaal-socialistische princi pes. Aan rijksminister dr Schacht heeft de Führer het volgende schrijven gezonden; „Zeer geëerde heer minister, Ik neem de gelegenheid, dat gij van uw functie van president van het direc torium der Rijksbank zijt ontheven waar om u mijn meest oprechten en warmsten. dank uit te spreken voor de Duitsohland en mij persoonlijk in deze functie in lange en moeilijke jaren opnieuw bewe zen diensten. Uw naam zal vooral voor altijd ver bonden zijn met het eerste tijdvak der nationale herbewapening. Ik ver-heug mij, van uw diensten in uw hoedanigheid van rijksminister voor de kwijting van nieuwe taken te kunnen gebruik maken. Het vertrek van Schacht uit -het presi dium der Rijksbank is te Berlijn als een volkomen verrassing gekomen. Nog Don derdag had de leider van de rijkspers ca tegorisch de berichten ontkend over eeni- ge a.s. wijziging in het kabinet. Weer een bewijs te meer, wat officieele ontken ningen in Duitsohland beteekenen! Het is opmerkelijk, dat gisteren in het maandblad van Goering „der Vierjahres- plan" een lang artikel was opgenomen van de hand van dr Schacht, den „presi dent der rijksbank". De meeste officieele kringen zijn zoo verrast, dat de zakën wat verward zijn. Er wordt aan herinnerd, dat er veel ge ruchten in omloop waren over een aan dr Schacht toegeschreven voornemen zich binnenkort terug te trekken en er is vaak gemeld, dat eenige andere adviseurs van Hitier het niet eens waren met Schacht's financieele politiek, doch tot nu toe zijn deze berichten steeds ontkend. In een artikel over het vierjarenplan Binnenland. Militair vliegveld te Katwijk. Buitenland. De Volkenbondsraad gesloten. Het aftreden van Schacht. Nieuw kabinet in België. WIJ kunnen vrijblijvend plaatsen 1 f 1000—, 2 f500— en 4 f 100— 1 f 1000— en 7 6 f 100 100 pCt, zegt Funk, dat het bijzonder belangwek kend is, dat het land vanwaar P'uitsch- land de meeste goederen invoert, de Ver eenigde Staten is, dat dagelijks zijn groe ten cliënt op de laagste manier beleedigt en belastert. Docb voor deze bestellingen In de Ver eenigde Staten zullen wij andere vinden in do Balkanlanden en Turkije. Volgens de „Daily Telegraph" beboe ren tot de maatregelen, welke door de rijksregoering zullen worden genomen, om den uitvoer aan te moedigen, een ver betering en intensiveering van de export reclame. Er zal een nieuw type handelsreiziger worden opgeleid om Duitsche goederen in vreemde landen te pousseeren. Het aftreden van Schacht als Rijks- bankprosident wordt te Londen als een vervulling van diens waarschuwing, in December gegeven, beschouwd, n.l. dat de nazi-extremisten de overhand zouden krijgen, die Duitsohland in gevaarlijke nieuwe avonturen zouden storten, tenzij de „gematigde" elementen, zooals hijzelf en Goering, in staat zouden zijn, hun po sities te versterken doo-r het verkrijgen van economische concessies van buiten- landsche mogendheden. Het aftreden van Schacht is als een bom in de financieele wereld ontploft. In politieke kringen te Lon den acht men Schacht's heen gaan een bewijs te meer voor de bewering, dat de extremis ten in Duitsohland veld win nen. Schacht's ontslag betee kent, datDuitschland den eeni- gen bemiddelaar heeft wegge stuurd, dien men in Londen nog accepteerde. Dit plotseling heenzenden heeft de vrees in Engeland doen toenemen, dat de nationaal-socialisten een nieuwe ver rassing voor Europa voorbereiden. Naar verluidt, stond Schacht op het standpunt, dat de nationaal-socialisten in de handelspolitiek meer vrijheid moes ten toelaten en het particulier initiatiel een betere kans geven. Zijn ontslag be schouwt men als een duidelijke aanwij zing, dat deze politiek door Berlijn wordt verwo'rpen. In Washington heeft Schacht's heen gaan al evenveel verrassing gewekt. In de hoogere financieele kringen te Berlijn is men van meening, dat een aantal veranderingen in het personeel van de rijksbank zal plaats hebben, wan neer deze door Funk wordt overgenomen. Ook rekent men met vergaande maat regelen op het gebied van het financie wezen in het algemeen. In Duitsche kringen ver wacht men een verwij dering van de conservatieve finan cieele politiek van Schacht. De Engelsche bladen zien in het -heen gaan van Schacht als president der Rijks bank een nieuw terugwijken der „gema tigde" strooming in het Dórde Rijk. De '(liberale) „Star" schrijft: „Duitsoh land heeft thans geen goud meer. Het bezit -geen 'buitenland-sche deviezen, die invoer van belangrijke artikelen mogelijk zouden maken. De laatste Duitsche lee ning, -die in -eiken gezonden staat in 24 - uur volteeken-d zou moeten zijn, was eerst na ze-s weken ge-dekt. De officieele statis tieken wijzen' uit, -dat er bijna twee- mil lioen werkl'oozen -zijn. Al het genie van S-c'hacht -zou tegen -deze harde feiten niets vermogen. 'Het lijkt waarschijnlijk, 'dat Schacht moest vertrekken, omdat hij Hit'ler ge zegd heeft, dat ide -eenige oplossing be staat in belastingverhooging. H i 11 -e r kan Schacht over 'boord wer pen. Maar h. ij zal niets kunnen doen tegen de onverbiddelijke wetten der economie." Uit Washington: De aanstelling van Funk tot president van de Rijksbank is -door een hooggeplaatst departementsamb tenaar 'n „voor de Vereenigde Staten be-

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1939 | | pagina 1