Kanonnen en boter.
Militair vliegveld te Katwijk.
N.V.Hendrikse&C= Bank Boes
Dagblad voor de Provincie Zeeland
EERSTE BLAD.
De strijd in Spanje.
ZATERDAG 21 JAN. 1939
53e JAARGANG - No. 96
Niet gebonden.
Buitenland.
Het aftreden van Schacht als
rijksbankpresident.
Belangrijkste Nieuws.
3V2% Geref. Kerk Eindhoven
3 Va
Geref. Kerk Rotterdam
Uitgave: N. V. Uitgevers - Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, does
Postrekening 44455 Telefoon 11
Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
mm
Directeur HoofdredacteurR. ZUIDEMA
Abonnementsprijs f 2.50 per kwartaal
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en Vlissingen f C.20
Losse nummers 5 cent
Advertentiën 30 cent per regel
Ingezonden mededeelingen 60 cent per regel
Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags
f0.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder Ietter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
De roode pers zingt hooggestemde lof
liederen ter eere van Zweden, waar
zooals het heet de succesvolle wel-
vaartspolitiek van de sociaal-democrati
sche regeerders, de Regeering kanonnen
geeft èn boter.
Dit laatste is een toespeling op een
uitspraak van Goering, dat in Duitsoh-
land de kanonnen gaan vóór de boter.
In verband hiermede wordt dan voorts
onze Regeering ia gebreke gesteld, om
dat zij er niet als die van Zweden, in ge
slaagd is de volkswelvaart te herstellen,
de blnnenlandsehe koopkracht te verze
keren en de werkloosheid terug te drln-
gen.
Wie even nadenkt gevoelt, dat hier de
zaken niet zuiver worden gesteld.
Om de eenvoudige reden, dat hier ge
werkt wordt met niet vergelijkbare groot
heden.
De behoeften en de mogelijkheden zijn
voor Zweden van geheel anderen aard
dan voor ons land.
Met het gevolg, dat omstandigheden,
die voor het Nederlandsehe bedrijfsleven
en voor de welvaart van het Nederland
sehe volk noodlottig zijn, voor Zweden
rijke voordeelen opleveren.
Zweden is een land, buitengewoon rijk
aan grondstoffen.
Het bezit ongekend rijke en zuivere
ijzerertsen in onmetelijke voorraden.
Voorts bezit het door de groote bos-
sohen een rijke ho-utvoorraad in dezen tijd
een veel gevraagd artikel, terwijl het ook
nog de beschikking heeft over een belang
rijke goudmijn.
Hierdoor heeft op d i t moment, Zweden
een voorsprong op andere landen.
Was het DUitschland en andere landen
er in de eerste plaats om te doen de
volksvoeding te verbeteren, dan zou dat
voor ons land van groote beteekenis zijn.
D'an zou er plaats zijn voor onze land
en tuinbouwproducten evenals voor onze
zuivel, het gevolg zou zijn een opbloei
van het bedrijfsleven, vermeerderde wel
vaart en verminderde werkloosheid.
Maar de werkelijkheid is anders.
Etaitschland stelt de kanonnen vóór de
boter.
Aan de versterking van leger en vloot
en van de verdedigingswerken wordt al
les ten koste gelegd.
Zeer ten profijte van Zweden.
De uitvoer van ijzererts was daar in
1937 ruim zesmaal zoo gToo-t als in 1932.
En de Zweedsche wapenindustrie is over
stelpt met bestellingen, zóó zelfs, dat het
haar onmogelijk is alle orders uit te voe
ren.
Dat is één van de voornaamste rede
nen waarom in Zweden de werkloosheid
belangrijk minder is dan in ons land.
Waarbij dan nog komt, dat het geboor
tecijfer in Zweden het laagste is van ge
heel E'uropa. Onlangs werd gemeld, dat
in sommige wijken van Stockholm met et
telijke tienduizenden gezinnen, gemiddeld
slechts één kind per drie gezinnen gere
gistreerd werd.
D'it beteekent voor de toekomst de on
dergang van het Zweedsche volk.
Maar momenteel is het een factor die
meewerkt om het werkloosheidspercen
tage laag te houden.
Het is duidelijk, dat een vergelijking
van ons land met Zweden niet op gaat en
dat het groote dwaasheid is aan onze Re
geering den eisch te stellen het roode be
wind in Zweden te voorbeeld te nemen.
Het moet voor de nationaal-socialis-
t'sche machthebbers een verademing zijn
geweest, toen het bericht kwam, dat de
geestkracht van D's Niemöller in de
barre eenzaameid van het concentratie
kamp gebroken was.
Men heeft het zoover weten te brengen
dat hij lichamelijk en geestelijk kapot ge
maakt is.
Zulk een tegenstander heeft men niet
meer te vreezen en zoo is het niet onmo
gelijk, dat binnenkort" het bericht komt,
dat Ds Niemöller is vrijgelaten.
Toch zou het een fatale vergissing zijn
wanneer men meende, dat op deze wijze
het Woord van God onschadelijk kan
worden gemaakt.
Men kan de predikers van het Woord
mnden, insluiten in het concentratie-
tamp, dooden zelfs.
^Maar daarmee is het Woord Gods niet
gebonden.
Het Woord des Heeren blijft, ook al
worden alle Niemöllers voorgoed tot
zwijgen gebracht.
be'd'rï9 ^oorc* h°udt stand in eeuwig-
En het is sterker dan alle schepselen;
,et zal ondanks allen tegenstand, zijn in-
jjoed la-ten gelden; het zal doen alles wat
ood behaagt.
Bij Prinses Beatrix' eersten verjaardag. Het haute-relief,
ontworpen door den Nederlandsehen kunstschilder-
beeldhouwer Louis Melis. Een exemplaar hiervan werd
aangeboden aan het Prinselijk Echtpaar.
NA 30 MAANDEN BURGEROORLOG.
Meer dan twee millioen dooden en
gewonden.
Aan het begin van -de 31ste maand
van den burgeroorlog, aldus Un. Press,
ziet Franco zich in het bezit tvan 32 pro
vincies, terwijl de macht van de regee
ring op het Iberische schiereiland tot
9 provincies is gereduceerd, waarvan
twee in Gatalonië. Zes provincies, Cas-
tellon, Madrid, Guadalajara, Toledo,
Granada en Jaen vormen niemandsland.
Gematigde experts schatten, dat deze
30 maanden oorlog een bedrag van 60
milliard goudpeseta's verslonden hebben.
Het aantal dooden en ge
wonden zou de twee mil
lioen o v e r s c 'h r ij- -d e n, ld. w. z.
bijna 10 pet. van de geheele
bevolking iv a n Spanje.
Tot de 250.000 burgers, die ged-ood
werden, beboeren in de eerste plaats zij,
die -doo-r politieke moorden ;en luchtaan
vallen om het leven kwamen.
Aan de twee fronten bevinden zich
thans meer soldaten dan ooit. Franco
heeft zijn leger versterkt en het aantal
manschappen, dat thans voor hem on
der de wapenen is, beloopt 480.000. De
regeeringstroepen 'hebben thans bijna
605.000 man 'onder de wapenen ten ge
volge van de nieuwe mobilisatiewet,
waarbij alle mannen tusschen 17 en 50
jaar gemobiliseerd zijn.
Franco heeft thans drie kwart van
Spanje in handen met 65 pot. van de
Spaansche bevolking. Bovendien bezit
hij1 90 pet. van de minerale rijkdommen
van Spanje ien feitelijk alle kolen-, koper
en pyrietmijnen.
Ondertussc'hen heeft Franco kans ge
zien, om het rijke erts- en industrie-ge
bied van Biscaye weer op volle 'kracht te
laten werken.
Van hun kant 'hebben de regeerings
troepen de rijke 'groot-industrie van Ca-
talonië in 'dienst van de munitie-fabri-
ca-ge gesteld. Terwijl Franco thans in
staat is, den oorlog met den export van I
ertsen enz. te betalen, zijn de republikei-
Generaal Franco slaat aan het front in
Catalonië de troepenbewegingen tijdens
den opmarsch der nationalistische strijd
krachten gade.
nen voor het grootste deel op den in
voer van grondstoffen aangewezen. Niet
tegenstaande dit feit kunnen de regee
ringstroepen nu voor meer dan de
helft in de behoefte van -de twee repu-
blikeinsche legers voorzien.
De goudreserve van Spanje, die bij' het
uitbreken van den opstand 2258 millioen
gbiudpeseta's bedroeg, zou bijna geheel
verdwenen -zijn. Uit de groote hoeveel
heden 'Spaansch goud, die op 'de beurzen
te Parijs, Londen en Amsterdam zijn ver
handeld en de goudlaldingen, die naar
Rusland zijn gezonden, om 'het 'oorlogs
materiaal, 'door de Sovjet-Unie aan
Spanje geleverd, te betalen, kan opge
maakt worden, 'dat meer dan twee mil-
De maaltijd in de open lucht. Generaal
Franco tijdens het ontbijt -achter het front
in Gatalonië.
liard goudpeseta's Spanje vhorgoed 'heb
ben verlaten.
Thans is -de repu'blikeinsche regeering
begonnen- d-en zilvervo-orraad van Spanje
aan te spreken, teneinde oorlogsmateriaal
in het buitenland te to-open.
Het goud, dat n-o-g in 'Spanje is, is uit
sluitend in handen van de regeering en
ligt in -de kel-ders van -de Bank van
Spanje te Barcelona, 'Cartagena en Va
lencia opgeborgen.
Volgens bericht-en van de grens -zou -de
regeering vast besloten zijn, te v'oorko-
men, -dat het in Catalonië achtergebleven
goud in handen van Franco valt en dit
-goud eventueel per schip of motortruck
naar Frankrijk willen zenden, teneinde
het in -de kelders van de Bank van
Frankrijk in veiligheid te brengen.
In verband hiermede heeft Franco
reeds een waarschuwing aan het adres
van Frankrijk, gericht, waarin dit land
duidelijk wordt gemaakt, dat, indien hij-
wint, hij het -goud, dat -daar -door de
Spaansche republikeinen werd gedepo
neerd, zal opeis-chen.
GROOTE VERRASSING TE BERLIJN
EN ELDERS.
-Hitier heeft den nieuwen rijksminister
van economische zaken en president der
rijksbank, Funk, het volgend schrij-ven
gezonden:
Ik neem de gelegenheid van uw benoe
ming tot president van de Dhitsche Rijks
bank waar, om u bij de aanvaarding van
Minister acht aanleg noodzakelijk.
Geen langer uitstel mogelijk.
Omtrent den aanleg 'van een militair
vliegveld deelt de minister van Defensie
'op de vragen van het Tweede Kamerlid,
den heer K r ij g e r, mede, dat er in ver
band met -de uitbreiding van de militaire
luchtvloot nog -dringende behoefte bestaat
aan twee groote militaire vliegvelden',
welke zoo mogelijk in de vesting Holland
moeten zijn gelegen. Een omvangrijk on
derzoek heeft aangetoond, dat daarvoor
slechts enkele geschikte terreinen zijn te
vinden, wanneer althan® onevenredig
hoop kosten zullen worden vermeden.
Daarbij komt, dat do keuze van de
plaats voor een militair 'vliegveld mede
afhankelijk is van -den afstand tot een
burgerlijk luchtvaartterrein met inten
sief luchtverkeer, zulks ten einde de vei
ligheid in de lucht zoowel voor de
burgerlijke als voor de militaire lucht
vaart niet in gevaar te brengen en te
voorkomen, -dat in het bij-zonder bij slecht
zicht -de militaire oefeningen op -ontoe
laatbare wij-ze zouden moeten worden1 in
geperkt,
Reeds -geruimen tijd geleden werd in
de nabijheid van Katwijk een terrein ge
vonden, 'dat aan -de gestelde eise'hen van
bodemgesteldheid voldoet, zoodat -dan ook
besloten is de plannen tot het aanleggen
■van een militair vliegveld aldaar ten uit
voer te leggen.
De ligging ten opzichte van Schip-hol
is daarvoor ge-en beletsel. Wel zal, wan
neer Schiphol niet tót centraal vliegveld
voor het internationaal luchtverkeer zou
worden bestemd, voor een ander centraal
vliegveld -dan niet meer een terrein in
de nabijheid van Leiderdorp kunnen wor
den gekozen.
Dus acht de minister een militair
vliegveld bij' Katwijk toelaatbaar, onge-
a-öht -de bestemming, welke aan Schiphol
als burgerlijk vliegveld - al dan niet als
centraal vliegveld wordt gegeven-. Om
dat -de eischen van -de landsverdediging
langer uitstel niet toelaten, kan -de minis
ter niet eerst de volksvertegenwoordiging
in -de-zen kennen.
uw nieuwe functie mijn meest oprechte
wenschen te doen toekomen.
Uw taak zal zijn:
1. In uw thans de beide belangrijke
ressorten vereenigde functie, zooals tot
nu toe, tot eiken prijs de stabiliteit der
lo-onen en prijzen te verzekeren en daar
mede ook verder de waarde van de mark
te handhaven.
2. De kapitaalsmarkt in verhoogde
mate te ontsluiten voor de particuliere
geldbehoefte en ter beschikking te stel
len.
3. Dte met de wet van 10 Februari 1937
ingeleide reorganisatie der door het pact
van Dawis aan de onbeperkte souvereini-
teit van het rijk onttrokken toenmalige
rijksbank tot een aan de souvereiniteit
van den staat onvoorwaardelijk onderge
schikte Duitsche circulatiebank tot dat
einde te brengen, dat in overeenstemming
is met de nationaal-socialistische princi
pes.
Aan rijksminister dr Schacht heeft de
Führer het volgende schrijven gezonden;
„Zeer geëerde heer minister,
Ik neem de gelegenheid, dat gij van
uw functie van president van het direc
torium der Rijksbank zijt ontheven waar
om u mijn meest oprechten en warmsten.
dank uit te spreken voor de Duitsohland
en mij persoonlijk in deze functie in
lange en moeilijke jaren opnieuw bewe
zen diensten.
Uw naam zal vooral voor altijd ver
bonden zijn met het eerste tijdvak der
nationale herbewapening. Ik ver-heug mij,
van uw diensten in uw hoedanigheid van
rijksminister voor de kwijting van nieuwe
taken te kunnen gebruik maken.
Het vertrek van Schacht uit -het presi
dium der Rijksbank is te Berlijn als een
volkomen verrassing gekomen. Nog Don
derdag had de leider van de rijkspers ca
tegorisch de berichten ontkend over eeni-
ge a.s. wijziging in het kabinet. Weer
een bewijs te meer, wat officieele ontken
ningen in Duitsohland beteekenen!
Het is opmerkelijk, dat gisteren in het
maandblad van Goering „der Vierjahres-
plan" een lang artikel was opgenomen
van de hand van dr Schacht, den „presi
dent der rijksbank".
De meeste officieele kringen zijn zoo
verrast, dat de zakën wat verward zijn.
Er wordt aan herinnerd, dat er veel ge
ruchten in omloop waren over een aan
dr Schacht toegeschreven voornemen zich
binnenkort terug te trekken en er is vaak
gemeld, dat eenige andere adviseurs van
Hitier het niet eens waren met Schacht's
financieele politiek, doch tot nu toe zijn
deze berichten steeds ontkend.
In een artikel over het vierjarenplan
Binnenland.
Militair vliegveld te Katwijk.
Buitenland.
De Volkenbondsraad gesloten.
Het aftreden van Schacht.
Nieuw kabinet in België.
WIJ kunnen vrijblijvend plaatsen
1 f 1000—, 2 f500— en 4 f 100—
1 f 1000— en 7 6 f 100
100 pCt,
zegt Funk, dat het bijzonder belangwek
kend is, dat het land vanwaar P'uitsch-
land de meeste goederen invoert, de Ver
eenigde Staten is, dat dagelijks zijn groe
ten cliënt op de laagste manier beleedigt
en belastert.
Docb voor deze bestellingen In de Ver
eenigde Staten zullen wij andere vinden
in do Balkanlanden en Turkije.
Volgens de „Daily Telegraph" beboe
ren tot de maatregelen, welke door de
rijksregoering zullen worden genomen,
om den uitvoer aan te moedigen, een ver
betering en intensiveering van de export
reclame.
Er zal een nieuw type handelsreiziger
worden opgeleid om Duitsche goederen in
vreemde landen te pousseeren.
Het aftreden van Schacht als Rijks-
bankprosident wordt te Londen als een
vervulling van diens waarschuwing, in
December gegeven, beschouwd, n.l. dat de
nazi-extremisten de overhand zouden
krijgen, die Duitsohland in gevaarlijke
nieuwe avonturen zouden storten, tenzij
de „gematigde" elementen, zooals hijzelf
en Goering, in staat zouden zijn, hun po
sities te versterken doo-r het verkrijgen
van economische concessies van buiten-
landsche mogendheden.
Het aftreden van Schacht is als een
bom in de financieele wereld ontploft.
In politieke kringen te Lon
den acht men Schacht's heen
gaan een bewijs te meer voor
de bewering, dat de extremis
ten in Duitsohland veld win
nen. Schacht's ontslag betee
kent, datDuitschland den eeni-
gen bemiddelaar heeft wegge
stuurd, dien men in Londen
nog accepteerde.
Dit plotseling heenzenden heeft de
vrees in Engeland doen toenemen, dat
de nationaal-socialisten een nieuwe ver
rassing voor Europa voorbereiden.
Naar verluidt, stond Schacht op het
standpunt, dat de nationaal-socialisten
in de handelspolitiek meer vrijheid moes
ten toelaten en het particulier initiatiel
een betere kans geven. Zijn ontslag be
schouwt men als een duidelijke aanwij
zing, dat deze politiek door Berlijn wordt
verwo'rpen.
In Washington heeft Schacht's heen
gaan al evenveel verrassing gewekt.
In de hoogere financieele kringen te
Berlijn is men van meening, dat een
aantal veranderingen in het personeel
van de rijksbank zal plaats hebben, wan
neer deze door Funk wordt overgenomen.
Ook rekent men met vergaande maat
regelen op het gebied van het financie
wezen in het algemeen.
In Duitsche kringen ver
wacht men een verwij dering
van de conservatieve finan
cieele politiek van Schacht.
De Engelsche bladen zien in het -heen
gaan van Schacht als president der Rijks
bank een nieuw terugwijken der „gema
tigde" strooming in het Dórde Rijk.
De '(liberale) „Star" schrijft: „Duitsoh
land heeft thans geen goud meer. Het
bezit -geen 'buitenland-sche deviezen, die
invoer van belangrijke artikelen mogelijk
zouden maken. De laatste Duitsche lee
ning, -die in -eiken gezonden staat in 24 -
uur volteeken-d zou moeten zijn, was eerst
na ze-s weken ge-dekt. De officieele statis
tieken wijzen' uit, -dat er bijna twee- mil
lioen werkl'oozen -zijn. Al het genie van
S-c'hacht -zou tegen -deze harde feiten niets
vermogen.
'Het lijkt waarschijnlijk, 'dat Schacht
moest vertrekken, omdat hij Hit'ler ge
zegd heeft, dat ide -eenige oplossing be
staat in belastingverhooging. H i 11 -e r
kan Schacht over 'boord wer
pen. Maar h. ij zal niets kunnen
doen tegen de onverbiddelijke
wetten der economie."
Uit Washington: De aanstelling van
Funk tot president van de Rijksbank is
-door een hooggeplaatst departementsamb
tenaar 'n „voor de Vereenigde Staten be-