SCHUDT UW LEVER
WAKKER
SCHEEPJESM1L
Vcor beier breiwerk
betere wol, dus:
Gemengd Nieuws
De taalstrijd in België.
Biezelinge, 9.30 en 2 u. ds v. Steenbergen.
Dinsdagav. 7 u. ds v. Steenbergen (Bijbel
lezing).
Borsselen, vm. leesd., nm. ds de Willigen.
Colijnsplaat, vm. dhr Louwerse, nm. ds v. Dijk.
Driewegen, nm. ds v. Burgeler.
Ellewoutsdijk, vm. ds v. Willenswaard.
Geersdijk, vm. dr Hansen, nm. leesd.
's-Gravenpolder, vm. en av. 6 u. ds v. Hoog
straten (H. Av.).
's-Heerenhoek, nm. ds Wagner.
Heinkenszand, 9.30 en 6 u. ds de Willigen.
's-Heer Hendrikskinderen,
's-H. Arendskerke, 9.30 en 2 u. ds v. d. Waa.
's-Heer Abtskerke, 10 en 2 u. ds Drost (n.m.
Voorber. H. Av.).
Hoedekenskerke, vm. ds Hulsbergen, nm, ds
Boersma.
Ierseke, 9.30 en 2 u. ds Bons.
Kapelle, 9.30 en 2 u. dr Schmidt.
Kamperland, 9.30 en 2 u. ds Tonsbeek.
Kattendijke, 9.30 en 2 u. ds Lammers.
Kats, 2 u. dr Hansen.
Krabbendijke, vm. en nm. ds Baarslag.
Kortgene, vm. en nm. ds v. d. Most v. Spijk
Kloetinge, vm. ds Boersma, nm. ds Huls
bergen.
Kruiningen, vm. en nm. ds Mortier.
Nieuwdorp, vm. ds Wagner (H. Av.), nm.
ds Hietkamp.
Nisse, nm. ds Matzer van Blois.
Oudelande, vm. ds Matzer van Blois.
Ovezande, vm. ds de Vries.
Rilland, vm. en nm. ds Sickesz (H. Doop).
Schore, vm. en nm. ds Postma.
Waarde, vm. en nm. ds Hoogenraad.
Wemeldinge, 9.30 en 1.30 u. ds de Bruijn.
Wissenkerke, vm. en nm. ds Louwerse.
Wolfaartsdijk, vm. ds v. Dijk (H. Av.), 2 u.
dhr Kraak (Dankz.), 5.30 u. ds Vossers
(Jeugddienst).
Wilhelminadorp,
Op Walcheren.
Aagtekerke, vm. en nm. ds Panhuise.
Arnemuiden, 9.30 en 6 u. dhr Luitjes, 2 u.
ds Simoons.
Biggekerke, 9.30 en 2 u. ds de Ru (nm. H.
Doop).
Domburg, 9.30 u. ds Nicolai, 7 u. ds War
ners (Jeugddienst).
Gapinge, 2 u. ds v. Duyne.
Grijpskerke, 9.30 en 2 u. ds v. Loon.
Kleverskerke, 2 u. ds Fagel.
Koudekerke, 9.30 u ds v. Kooten (H. Av.), 2 u.
ds Kelder (Dankz.).
Meliskerke, 9.30 en 2 u. ds Bakker.
N.- en St Joosland, 9.30 en 2 u. ds Burger.
Oostkapelle, 9.30 en 2 u. ds Don.
Ritthem, 9.30 en 2 u. ds Bartlema (H. Av.).
Serooskerke, 9.30 en 2 u. ds Warners.
St. Laurens, vm. ds Simoons (Voorber. H.
Av.), 2 u. geen dienst.
Oost-Souburg, 9.30 en 2 u. ds Spijkerboer.
(H. Av.).
Veere, 9.30 u. ds Fagel.
Vrouwepolder, 9.30 u. ds v. Duyne.
West-Sou'burg, geen dienst.
Westkapelle, vm. en nm. ds Reus.
Zoutelande, 9.30 en 2 u. ds Oosthoek,
't Zand, 10 u. ds Dippel, 2 u. ds v. Kooten
(H. Doop).
Middelburg (Geref. Bond), Vrijzinnige kerk.
2 u. dhr Luytjes te Leiden.
Geref. Kerken.
Arnemuiden, 9.30 en 2 u. ds Scholing.
Baarland, 9.30 en 2 u. ds Leene,
Borsrelen, 9.30 en 2 u. ds Fransen.
Driewegen, 9.30 en 2 u. leesdienst.
Domburg, 9.30 u. leesdienst, 2 u. ds Visser.
Gapinge, 9.30 en 2 u. cand. Jongeling te Rot
terdam (Voorber. H. Av.).
Goes, 9.30 en 5.30 u. ds v. d. Vegt. (H. Av.
en Dankz.).
's-Gravenpolder, 930 en 2 u. leesdienst.
Grijpskerke, 9.30 en 2 u. ds Hofland.
Heinkenszand, 9.30 en 2 u. ds Booij.
Ierseke, vm. en nm. ds v. Egmond.
Kapelle, vm. en nm. ds Scheele.
Krabbendijke, vm. en nm. ds Ros.
Kamperland, vm. en nm. ds v. d. Ende, 6 u.
leesd.
Kruiningen, 9.30 en 2 u. ds Koolstra.
St Laurens, vm. en nm. ds Koning.
Meliskerke, 9.30 en 2 u. ds Vreugdenhil.
Nieuwdorp, vm. en nm. ds Beukema.
Oostkapelle, 9.30 en 2 u. leesdienst.
Rilland, 9.30 en 2 u. ds v. Herwijnen.
Schoondijke, 9.30 en 2 u. ds de Vries.
Serooskerke, vm. en nm. ds Lindeboom.
Souburg, 9.30 en 2 u. ds Bavinck.
Veere, 9.30 en 2 u. ds Stnitt.
Westkapelle, 9.30 u. ds Visser, 2 u. leesd.
Wemeldinge, vm. en nm. ds v. Dijk.
Wirsenkerke, 9.30 en 2 u. ds Oostenbrink.
Wolfaartsdijk, 9.30 en 2 u. ds v. Heiningen.
Geref. Gemeenten.
Aagtekerke, 9.30, 2 en 6 u. leesd.
Biezelinge, vm., nm. en av. leesd.
Goes, 9.30, 2 en 6 u. leesd.
's-Gravenpolder, vm., nm. en av. leesd.
Ierseke, vm., nm. en av. leesd.
Kraibbendijke, vm., nm. en av. ds v. d. Berg.
Rilland, 9, 1.30 en 5.30 u. ds v. Neerbos.
Chr. Geref. Kerk.
Biezelinge, 9.30 en 2 u. ds Franssen.
(H. Av. en Dankz.).
Middelburg (Gasthuiskerk), 10 en 2 u leesd.
Woensdag 7.30 u. ds Dubois te Oud-Beijer-
land.
Vrije Evang. Gemeenten.
Goes, 7.30 u. bidst., 9.30 en 6 u. ds v. d. Vis.
Wemeldinge, 9.30 en 2 u. ds Werges.
Ierseke, vm. en nm. ds Mooij.
Bath, 9.30 en 2 u. dhr Verboom.
Geref. Kerk (H. V.)
Middelburg, 10 en 6 u. ds v. d. Hooff.
ZONDER SCHADELIJKE LAXEERMIDDELEN
en U zult 's morgéns „kiplekker"
uit bed springen.
lederen dag moet Uw lover minstens een liter gal
ln Uw Ingewanden doen stroomen. Wanneer deze
stroom van gal onvoldoende ls, verteert Uw voedsel
niet, het bederft. U voelt U opgeblazen, U raakt
verstopt. Uw lichaam is vergiftigd en U bent
humeurig, voelt U ellendig en ziet alles somber in.
De meeste laxeermiddelen zijn slechts lapmiddelen.
U moet CARTER'S LEVERPILLETJES nemen om
een liter gal vrij te doen stroomen en U zult weer
geheel fit zijn. Onschadelijk, plantaardig, zacht, on
overtroffen om de gal te doen stroomen.
Eischt Carter's Leverpilletjes bij apothekers en
drogisten, f. 0.76.
Doopsgez. Gem.
Goes, 10.15 u. geen dienst.
Oud-Geref. Kerk.
Colijnsplaat, 9,30 en 6 u. ds Franke.
Leger des Heiig.
Goes, 7.30 u. bidstond, 10 u. heiligingsdienst,
3.30 u. verblijdingsmeeting, 8 u. verlos
singssamenkomst. Leidster kapt. Westra.
DOOR DE SYNODE DER GEREF.
KERKEN AANGEWEZEN DEPUTATEN
VRAGEN RADIO-ZENDTIJD.
Namens de Gereformeerde Kerken in
Nederland heeft het door de Synode be
noemde college van deputaten voor radio
uitzendingen dier Gereformeerde Kerken,
bij den minister van Binnenlandsche
Zaken een aanvrage ingediend om zend
tijd, voor het verzorgen van speciaal
gereformeerde uitzendingen, op denzelf
den voet als aan de vereeniging „De Ne-
derlandsch-Hervormde Radio Omroep"
mocht worden toegestaan.
Adressanten betoogen, dat zij zich, ten
einde het groote Christelijk belang te
dienen en de eenheid der orthodox-pro-
testanten niet in gevaar te brengen, bij
de samenwerking met de Nederlandsch-
Christelijke Radio Vereeniging tot nu toe
verschillende beperkingen hebben ge
troost, doch dat zij, nu de Nederlandsch-
Hervormde Radio Omroep zendtijd vraagt,
het zich tot een plicht rekenen, te zor
gen, dat de Gereformeerde Kerken niet
bij de Hervormden worden achtergesteld.
Dit klemt aldus het adres te ster
ker, omdat ons staatsrecht het begrip
„Staatskerk" niet kent, en verzoekers de
Gereformeerde Kerken op de meest offi-
ciëele wijze vertegenwoordigen, terwijl de
Nederlandsch-Hervormde Omroep slechts
een particuliere vereeniging is, die, hoe
wel Nederlandsch-Hervormde leden tel
lende, toch geenerlei mandaat van de
Nederlandsch-Hervormde Kerk zelf ont
ving.
WEU D. S. VAN SCHUPPEN - VEENE-NDAAll.
"ch {flokfleuaMm'
Dierenmishandeling. Een
boer uit Zegveld had zich gisteren voor
het gerechtshof te Amsterdam te verant
woorden wegens een ernstig geval van
dierenmishandeling, des te ernstiger om
dat dergelijke mishandelingen, in de
streek waar verdachte woont, herhaalde
lijk schijnen voor te komen.
De waakhond van den boer, een trouw
en mooi dier, had één gebrek: hij toonde
te veel belangstelling voor de schapen.
Hij joeg achter de beesten aan en zoo
nu en dan pleegde hij thuis te komen
met een bek vol schapenwol. De man,
die thans in het verdactenbankje zit,
was bang, dat het beest of zijn eigen
schapen of die van zijn buurman zou
doodbijten. Om aan deze liefhebberij een
eind te maken, gebruikte hij een afschu
welijk middel. Hij duwde een gloeiende
kool, gewikkeld in natte schapenwol in
den nek van het dier, wiens snuit hij
dicht hield. De vreeselijke pijn, de reuk
en de smaak van de schroeiende wol zou
den den hond volgens het in die streek
heerschende volksgeloof afkeerig van
schapen maken.
De boer vond het pijnigen van den
hond blijkbaar niet zoo erg, minder was
hij te spreken over het vonnis van den
politierechter, die hem tot drie maan
den gevangenisstraf had veroordeeld, te
meer, daar dit nog een maand hooger
was dan den eisch van den officier van
justitie.
In hooger beroep vorderde de procu-
Na wapenstilstand met de regeering
„oorlogstoestand" weer ingetreden.
GRAMMENS VERTELTI
Brussel, 17 Januari 1939.
Men heeft het reeds in de rubriek
der nieuwsberichten kunnen lezen:
Grammens, de leider van den „Raad
der Daad", is te Leuven gearresteerd
wegens het overschilderen van offi
cieels opschriften, die in strijd met
de wet van 1932 nog altijd in de
Fransche taal zijn gesteld. Dezer da
gen hadden wij juist een langdurig
onderhoud met deze ongetwijfeld
zeer interessante persoonlijkheid, die
in den strijd van het Vlaamsche volk
zoo'n belangrijke taak vervult. Vele
zijner uitlatingen zullen den Neder-
landschen lezer een beter inzicht doen
krijgen in de problemen, die het
stamverwante Vlaamsche volk bezig
houden.
De Vlaamsche kwestiel In Vlaanderen:
alles Nederlandschl Ziedaar een kwestie,
waarvan wij in Nederland om zoo te zeg
gen uitsluitend den buitenkant kennen.
Ondanks de onmiskenbare sympathie wel
ke het stamverwate volk, de Vlamingen,
in Nederland in breede kringen ontmoet,
Florimont Grammens, de leider van de
„Raad der Daad".
wordt op het innerlijk wezen van de zaak
veel te weinig ingegaan, ondanks de cul
tureels banden, welke de beide volksdeo-
len binden.
Men moet echter het voorrecht, het ger
luk hebben, zooals wij dat hadden, om
den heer Grammens te ontmoeten, om een
helder inzicht te krijgen in wat daar leeft
en woelt en strijdt in den boezem van
het Vlaamsche volk. Het is een voorrecht,
dozen voorvechter van de Vlaamsche zaak
de kwestie te hooren uiteenzetten en ver
dedigen, die geheel zijn bestaan, zijn ge
heels leven vult, waarvoor hij zich uit
zijn functie van Provinciaal Inspecteur
bij het Technisch Onderwijs heeft zien
ontzetten, waarvoor hij zooals ook dit
keer weer menigmaal gevangenisstraf
heeft ondergaan! Men voelt, wanneer
men dezen, overigens zoo kalmen man,
in vnur ziet geraken, dat het verneder-
landschen ^an Vlaanderen voor hem een
levensdoel, een heilige taak is, waarvoor
hij bereid is, elk offer te brengen en waar
aan hij al zijn krachten zal blijven wijden,
onvermoeid en onversaagd.
De achteruitzetting der Vlamingen.
Hier volgt beknopt weergegeven,
wat de heer Grammens ons vertelde: De
oorzaak van de achteruitzetting der Vla
mingen? Deze is in eenige woorden opge
helderd. Na de scheiding tusschen Noord-
on Zuid-Nederland in 1830 oriënteerde de
Belgische regeering zich geheel naar
Frankrijk; en dat is zoo gebleven tot voor
korten tijd. Voor den onpartijdigen be-
oordeelaar is het wel een zonderlinge toe
stand, dat een volksgroep van 5.4 millioen
zielen de Vlamingen zich bijna een
eeuw lang de voogdijschap heeft moeten
laten welgevallen van een kleinere volks
groep: de Walen, op het oogenblik niet
meer dan 3.5 milioen zielen tellend.
Hoe is dit mogelijk geweest? Laten wij
het openlijk erkennen, dat het vraagstuk
van het dagelijksch brood daarbij een
groote rol heeft gespeeld. Geen enkele Vla
ming, die hoopte of wenschte een open
bare functie te bekleeden, had eenige kans
om die hoop of dien wensch in vervulling
te zien gaan, als hij niet bereid was den
nek te buigen onder het Fransche juk.
Jaren kwamen en gingen, zonder dat
er verandering kwam in deze tergende
toestanden. De Vlamingen lieten zich veel,
zeer veel, véél te veel welgevallen. Maar
konden zij anders, wanneer men het bo
venstaande in aanmerking neemt?
Geest van verzet groeit'.
Toch groeide gestadig en taai bij de
Vlamingen het inwendig verzet tegen hun
achteruitzetting. Van de regeering, van
ouder op ouder Franschgezind, hadden
zij weinig te verwachten, zoolang er geen
druk op hen werd uitgeoefend, sterk ge
noeg om haar te doen zwichten. Om het
zoo ver te kunnen brengen, moest het
Vlaamsche volk worden wakker geschud,
tot erkenning gebracht van zijn staat van
onverdiende vernedering. Den Vlamingen
zelf moest worden geleerd te werken en
te strijden voor hun rechten.
En zoo ver is het gekomen. Het zou ons
te ver voeren in het kader van dit artikel
de geheele geschiedenis van deze ontwik
keling, die de heer Grammens ons ver
haalde, weer te geven. Genoeg zij te zeg
gen, dat de Vlamingen onder het brengen
van de zwaarste offers: broodroof, gevan
genschap, vrijheidsberooving, gemis van
het gezinsleven enz. ten slotte bereikten,
waar zij recht op hadden de verneder-
landsching van Vlaanderen, d. w. z. de
jure. Dat men daar echter in feite nog
geenszins aan toe is, zullen wij dadelijk
zien. In 1925 vond dé halve vernederland-
sching van de Gentsohe hoogesohool
plaats, in 1930 de volledige; in 1932 volg
de de wet op het algemeen onderwijs, de
besturen en het gerecht en in 1938 die op
het leger.
Wat de Vlaamsche beweging eveneens
als een succes mag aanmerken: ook in
het koninklijk huis ia een groote verande
ring merkbaar. Men heeft in Nederland
bij 's koningsbezoek met groote voldoening
geconstateerd, dat Koning Leopold zich
met een zeker gemak van de Nederland-
sche taal bedient.
Maar de voorschriften bleven i
een doode letter.
Nu zou men misschien geneigd zijn te
spreken van een succes over de geheele
linie. Dat dit echter niet zoo is, hebben
wij reeds aangeduid: er is immers een
verschil tusschen het maken der wetten
en het toepassen daarvan. Ook op het
oogenblik moeten wij erkennen, dat de
nieuwe voorschriften veelal een doode let
ter gebleven zijn. Het feit deed zich voor,
dat de leden van de Kamer, die tevens de
functie vervulden van burgemeester in
dorpen of steden en voor de aanneming
van bedoelde wetten hadden gestemd, op
grond van politieke overwegingen in hun
eigen gemeenten deze wetten niet toepas
ten! Juist tegen deze afkeerigheid van
het toepassen van de wettelijke voor
schriften is de actie van den heer Gram
mens en zijn medewerkers gericht. De
heer Grammens, die reeds jaren strijd
voerde op de volks- en taalgrens, die
dwars door België heen loopt van Oost-
naar West, ondervond vooral, hoe al die
wetten niet werden toegepast, waar het
juist zoo noodig was om de Nederland-
sche cultuur te beschermen tegen de ver
dringing door de Fransche.
Hij voelde zich daardoor verplicht op
eigenmachtige wijze in te grijpen en wel
dra werd hij dan ook de leider van een
beweging over Vlaanderen onder de
benaming „Raad der Daad" die zich
buiten alle politieke groepen houdt en
eigenmachtig optreedt, om de Nederland-
sche cultuur aldaar de alleenheerschappij
te bezorgen, zooals dit het geval is met
de Fransche in Wallonië.
Zij strijden slechts met oirbare midde
len. Zelfs de ergste vijanden van Gram
mens en zijn medewerkers zullen hen
nooit kunnen beschuldigen van verzet
tegen de gestelde machten. Wanneer men
meent, tot aanhouding te zijn gerechtigd,
laten zij zich kalm arresteeren, wetende,
dat de politie, door hen aan te
houden, slechts haar plicht doet. Hier
bij zij opgemerkt, dat de hoogere
rangen in politiekringen nog
steeds in handen zijn van
Walen of Franskiljons.
Maar evenmin toonen zij,
die strijden voor Vlaanderens
taalvrijheid, zich berouw
volle zondaars, als zij voor
het gerecht verschijnen. Zij
weten, dat zij slechts voor
hun recht en dat van hun
volk opkomen. Zoo heeft de
heer Grammens dan ook,
evenals nu weer, de gevange
nisdeuren herhaaldelijk ach
ter zich hooren dichtvallen.
Wat kan men Grammens
en zijn medewerkers eigen
lijk ten laste leggen? Dat zij
de uitvoering der langs vol
komen wettelijken weg tot
stand gekomen voorschriften
zelf zijn gaan toepassen, toen
zij, die daartoe krachtens hun
ambt geroepen waren, dit
achterwege lieten? Kan men
hun dit als een misdaad aan
rekenen? Neen, zeggen zij.
In millioenen exemplaren
verspreidden zij drukwerken,
waarin zij op de miskenning
der wetten wezen, doch zon
der gevolg. Eerst toen zij
moesten ervaren, dat til hun
pogingen faalden, gingen zij
er toe over om de wetten
zelf toe te passen, hoewel zij
daartoe niet waren aange
steld.
Taalgrens russchtn
uw* nfierlandjo' en ksatcch
Rijksgrens
Provimciegrens
De Nederlandsdh-Fransche taalgrens.
Na den wapenstilstand opnieuw
oorlog?
Het speciale terrein, waarop de heer
Grammens zijn actie begon (begin 1937)
was dus de grens, waar de Nederland-
sche en de Fransche cultuur op elkaar
botsten. Men weet het: eerst werkte men
met de verfkwast, later met den hamer.
In de gemeentehuizen drong men door en
vernietigde er de Fransche voorschriften,
die daar niet meer thuis behoorden, om
dat de Nederlandsche taal van hooger-
hand was voorgeschreven. Dit optreden
sloeg geweldig inl
Nadat dit eenigen tijd had voortge
duurd, kwam er een wapenstilstand, een
soort accoord, tot stand tusschen de re
geering en de Vlaamsche cultuurvereeni-
Een pamflet, dat door de medewerkers van Grammens bij
millioenen in België verspreid wordt.
gingen, die, vrij van alle politiek, in
Vlaanderen sinds tientallen jaren strijd
voeren op hun speciaal terrein.
De punten van dezen z.g. wapenstil
stand waren de volgende:
1. Alle processen tegen deelnemers aan
de Vlaamsche actie worden stopgezet.
2. De belofte wordt gedaan, dat een
volstrekte eentaligheid voor Vlaanderen
wordt gewaarborgd.
3. Dfe belofte wordt gedaan, dat amnes
tie zal worden verleend aan allen, die op
grond van hun Vlaamsche, eigenmachti
ge actie zijn veroordeeld.
Maar ondanks deze belofte van de re
geering: gemeentebesturen als van Oosten
de, Tienen, Edingen, Knokke enz. blijven
weerbarstig. Zij deponeeren de wetsbe
sluiten, waaraan zij zich niet wenschen te
houden, in de papiermand. En weer moet
Grammens zijn actie hervatten en deze
brengt hem opnieuw in de gevangenis,
waar hij weigert eenig voedsel van bui
ten te ontvangen en de kost der gewone
gedetineerden eet, d.w.z. droog brood,
aardappelen en chicorei-sap.
Is de actie van Grammens na de af
spraken met de regeering gerechtvaar
digd? Men oordeele. Van vele zijner me
dewerkers ontving Grammens dezer da
gen stukken, waarbij dezen werden aan
gemaand oude boetes te betalen. Het
staat dus vast, dat op het oogenblik, dat
de cultuurvereenigingen door minister
president Spaak werden ontvangen en
hernieuwde beloften ontvingen, toen reeds
de beslissing was getroffen de vroegere
vonnissen uit te voeren. De overeenkomst
de oude straffen niet uit te voeren, werd
dus niet geëerbiedigd. Aldus is de wa
penstilstand wederom in een oorlog ont
aard. Hoe de afloop daarvan zal zijn?
Grammens is er de man niet naar, den
strijd op te geven. Hij heeft met zijn ac
tie reeds vele successen kunnen boeken
en tegenslagen zullen hem niet weerhou
den op den eenmaal ingeslagen weg voort
te gaan. Hij weet het: de vernederland-
sching van Vlaanderen, alsook het ver
vangen van Waalsche ambtenaren en be
ambten in dat gebied door Vlamingen is
niet meer tegen te houden. Het Vlaam
sche volk is ontwaakt, het weet waar het
recht op heeft en het is geenszins van
plan zich nogmaals in slaap te laten
sussen. (Nadruk verboden.)
