GELD
NI Fin. Mij. „Zeelandia" Goes
Dagblad voor de Provincie Zeeland
EERSTE BLAD.
0e Eerste Kamer over het
Onderwijsbeleid.
Buitenland.
De strijd in Spanje.
De economische
spanning in Duitschland.
Regeeringsjubileum van
H.M. de Koningin.
Belangrijkste Nieuws.
DONDERDAG 19 JAN. 1939
53c JAARGANG - No. 94
beschikbaar voor
den aankoop van
een Automobiel
Uitgave: N. V. Uitgevers-Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, does
Postrekening 44455 Telefoon 11
Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J, J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Directeur - Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA
Abonnementsprijs f2.50 per kvataal
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en Vlissingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Advertentiën 30 cent per regel
Ingezonden mededeelingen 60 cent per regel
Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags
f0.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
STEUN AAN' JONGE ONDERWIJZERS.
HET SPELLINGVRAAGSTUK. RESUL
TATEN VAN HET ONDERWIJS. VER
BETERING LEERLINGENSCHAAL
ZIJN ER TEVEEL PROFESSOREN?
Blijkens het voorloopig verslag der
Eerste Kamer over de begrooting van
Onderwijs, K. en W. voor 1939, waren
verschillende leden niet voldaan over
het door den minister gevoerde beleid.
Ten vorigen jare is in de beide Kamers
omtrent tal van punten, welke de volle
verdacht verdienen uitvoerig beraadslaagd
doch eenig gevolg is daarvan, aldus deze
leden, tot nu toe nauwelijks gezien.
Onder deze omstandigheden gevoelden
zij weinig behoefte, zich opnieuw in een
breed debat met den minister te begeven,
wijl zij meenden, dat dit geen vruchten
zou afwerpen.
Verwondering had bij deze leden ge
wekt de houding, door de frac
tie van de R. K. Staatspartij in
de Tweede Kamer bij de behandeling
van dit begrootingshoofdstuk aangeno
men. De R.-K. Staatspartij, dus gingen de
aan het woord zijnde leden voort, heeft
te kiezen of te deelen: zij heeft of hare
oppositie tegen den minister voort te zet
ten, maar dan daarvan ook de consequen
ties te aanvaarden, of die oppositie
ter wille van het overigens blijkbaar door
haar begeerde kabinet te staken en
zich loyaal bij de gevoerde onderwijspoli
tiek neer te leggen.
Verscheidene andere leden achtten het
door de R.K. fractie in de Tweede Kamer
ten aanzien van den minister bij de be
handeling van dit begrootingshoofdstuk
ingenomen standpunt alleszins juist. Tus-
schen den bewindsman en die fractie be
staat ernstig verschil van inzicht voor
zooveel betreft het lager onderwijs.
Hoezeer haar echter de belangen van
het lager onderwijs ter harte gaan, zij
diende boven deze de hoogere be
langen, bij aanblijven der huidige re
geering gemoeid, te doen gelden, wes
halve zij voor de begrooting stemde.
Andere leden wilden den minister
gaarne hun bijzonderen lof brengen
voor een optreden zijnerzijds, als tot uiting
komt ten aanzien van den voorgestelden
steun aan jonge onderwijzers,
waarbij de bewindsman zich in elk op
zicht toegankelijk toont voor redelijke
wenschen.
Verschillende leden noemden als een
der punten, ten aanzien waarvan weinig
of geen resultaat werd bereikt, h e t
spellingvraagstuk.
Eenige leden wenschten hun instem
ming er mede te betuigen, dat de regee
ring heeft besloten tot invoering van het
spellingbesluit-1936 in de regeerings-
stukken.
Andere leden verklaarden te betreu
ren, dat 's ministers voorganger met ruwe
hand in de spelling van onze taal heeft
ingegrepen. Het wordt echter
hoog tijd, aan den chaotischen
toestand een einde te maken.
Wederom werd van sommige zijden ge
klaagd over de resultaten van het
o n d e r w ij s. Ten aanzien van het lager
onderwijs achtten deze leden een groot
bezwaar, dat teveel Wordt onderwezen
naast de hoofdvakken lezen, schrijven en
rekenen, waardoor het onderwijs in deze
vakken, welke de basis vormen voor
verdere ontwikkeling, in het gedrang
geraakt.
Eenige leden vroegen zich af, om wel
ke reden de regeering zich zoo weinig
beeft laten gelegen liggen aan de univer
sitaire studie der economische
wetenschappen.
Sommige leden merkten op, dat een
herziening van de wettelijke voorschrif
ten betreffende de bijzondere hoogleera
ren dringend noodig is. Naar hun oordeel
zlJn er in het algemeen te veel
Professoraten. Er moet beperking
worden betracht mede ten aanzien van
1et aantal bijzondere hoogleeraren.
Ten aanzien van het subsidie aan
6 katholieke economische
oogeschool te Tilburg werd van
meer dan eene zijde verwondering geuit
over het standpunt der regeering. Het
»gelijke monniken gelijke kappen" wordt
ier al heel weinig toegepast. Nu de
weede Kamer zich vóór het beginsel
eeft uitgesproken, streve de regeering
if>f spfec^gate naar ec gelijke behande-
ng der twee bijzondere handelshooge-
scholen.
Tal van leden wezen wederom op de
gebrekkige resultaten van het voor
bereidend hooger- en middel
baar onderwijs in het bijzonder
voor zooveel betreft de kennis van de
Nederlandsche taal en vreemde talen.
Verschillende leden waren van oordeel,
dat nu wel voldoende is gebleken, dat
ten aanzien van een verbetering
van de leerlingenschaal van
dezen minister niets is te verwachten.
Verscheidene leden waren van meening
dat, waar de klachten over de leerlingen-
schaal algemeen zijn en aan deze schaal
nadeelen zijn verbonden, waarvan de ge
volgen niet zijn te overzien, wel naar
een tusschenweg moet worden
gezocht, waardoor aan de ernstigste
bezwaren tegen de huidige leerlingen-
schaal althans wordt tegemoetgekomen.
Van verschillende zijden werd aange
drongen op het onverwijld treffen van
maatregelen ter beveiliging van
onze kunstschatten tegen
luchtaanvallen. Met klem wordt
tot den minister het verzoek gericht,
zoodanige inlichtingen aan de Kamer
te verschaffen, dat zij de overtuiging
verkrijge van groote voortvarendheid te
dezer zake.
Verscheidene leden waren van oordeel,
dat de posten voor kunst, op deze be
grooting uitgetrokken, als zeer laag moe
ten worden aangemerkt.
De regeling voor den steun aan
beeldende kunstenaars ls, naar
de meening dezer leden, niet bevrediend.
Zij waren wijders van oordeel, dat de
levensomstandigheden van vele musici
zeer moeilijk zijn, mede door de te ge
ringe subsidiëering van overheidswege
aan de orkesten.
Winst van Franco.
HoewM in een iets langzamer tempo,
zetten de opstandelingen in de drie -voor
naamste sectoren van het Gatalaansche
front hun opmarsch gestadig voort. In
het Noorden konden zij1, ondanks de te
genaanvallen der regeeringstroepen na de
verovering van Pons het nabijgelegen
dorp Aliala en de electrische centrale be
zetten. Langs den straatweg Lerida
Barcelona bevinden de opstandelingen
zich op slechts 7 K.M. afstand van Iguau-
lada en ca. 60 K.M. van den zetel der re-
publikeinsche regeering.
Vooral langs de kust hebben de op
standelingen een moeilijke taak uit te voe
ren, daar zij gelijktijdig de heuvels langs
den weg, waar hun tegenstanders zich
hebben verschanst, moeten bezetten.
Van het Estremadurafront meldt Ha-
vas, dat de regeeringstroepen krachtige
aanvallen hebben gedaan op de stellin
gen tusschen de stations van Zujar en
Marmoi.
In Barcelona heerscht, ondanks- het
slechte weer, een tamelijk opgewekte
stemming, daar regen voor de bewoners
beteekent, dat de „Zwarte vogels", zooals
zij, Franco's vliegtuigen noemen, niet
verschijnen. Meer en meer ziet men de
uitwerking van de bepaling, dat -vrouwen
het werk der mannen moeten overnemen.
Do bladen melden, dat ondanks dezen
maatregel de productie van oorlogsmate-
ï'ieel toeneemt.
Niet-inmengingscomedie gehekeld.
De Spaans-ohe regeering heeft via haar
gezant t-e Londen de iBiritsehe regeering
een nota gezonden, waarin ziji haar -ver
bazing en haar protest uitspreekt over
de schendingen van Italiaansche zijde
van de niet-inimengingBovereenkomst, die
tot geen enkel protest iin -de niet-inmien-
gingscomlmissie hebben gele-id. D'e nota
spreekt in dit verband van „h e t o- p-
zettelijik s -t i 1 z w ij' g e n" 'dier
-oomimissie.
De publicatie waarnaar wordt verwe
zen, geeft aan, dat in 193-7 vier Italiaan
sche torpedojagers' -en twee onderzeeërs
aan Franco zijn verkocht.
De nota noemt -deze verlkooipien even-
zoovele openlijke als vaststaande schen
dingen van de miet-inmienigin,gsacooorden
door -de Ifcaliaansohe regeering en wei
gert te gelooven, dat de Britsche regee
ring er op zijn minst niet iets van ge
hoord zou hebben. Do nota verzoekt ten
slotte het protest door te zenden aan de
betrokken commissie.
GEEN VERVROEGDE ZITTING VAN
HET ENGELSCHE PARLEMENT IN
VERBAND MET DE GEBEURTENISSEN
IN SPANJE.
Attlee, de leider der Labours in het En-
gelsohe Lagerhuis, heeft eén schrijven ge
richt tot den minister-president Cham
berlain, waarin hij verzoekt onmiddellijk
het parlement bijeen te- roepen tot bespre
king van den toestand in Spanje.
Attlee verklaart, dat er op het oogen-
blik in republikeinsch Spanje ernstig ge-
VOORUITZICHTEN ALLESBEHALVE
ROOSKLEURIG.
De economische vooruitzichten van
Duitschland voor 1939 geven aanleiding
tot bezorgdheid, aldus de Berlijnsche
correspondent van de „Financial News".
Hoewel over het algemeen genomen,
het nationale inkomen In Duitschland
met 71 milliard rijksmark, 55 procent
hooger is dan in 1932 en men verwacht,
dat het in 1989 het inkomen van het
recordjaar 1929 (75.9 milliard rijksmark)
aanzienlijk zal overtreffen, is er nooit
een tijd geweest, de oorlog uit
gezonderd, waarin het publiek
zoo te lijden heeft gehad onder
zulk een schaarste aan arti
kelen voor het eerste levens
onderhoud.
De Duitsche propaganda heeft er veel
ophef van gemaakt, dat Duitschland in
1938 meer staal heeft geproduceerd dan
de Vereenigde Staten en dus de grootste
staalproducent ter wereld was. Doch
de bouwbedrijvigheid in ge
heel Duitschland wordt door
gebrek aan staal ernstig be
lemmerd en hoewel de staatsinkom
sten, die in 1932 slechts 6.647.000.000 rijks
mark bedroegen en in 1937 14.000.000.000
rijksmark, in 1938 volgens de raming
zijn opgeloopen tot 17.500.000.000, heeft de
rijksminister van Financiën een nieu
we belasting moeten aanvragen, wel
ke volgens de berekening 400 millioen
rijksmark zou moeten opbrengen.
Vreezende, dat dit ontstemming onder
de bevolking zou verwekken, heeft Hitier
daartoe niet zijn toestemming gegeven,
zoodat een tijdelijk voorschot moest wor
den verkregen door een beroep te doen
op de financiëele reserves van het Duit
sche arbeidsfront.
Tot op zekere hoogte hangt de uitvoe
ring van het program der openbare wer
ken voor 1939 af van een ruimen invoer
van grondstoffen, derhalve van een uit
gebreide buitenlandschen handel. In dit
BLIJVENDE HERINNERING.
De huldigingscommissie 1938 Amster
dam welke de feestelijkheden in de hoofd
stad heeft georganiseerd voor het 40-ja-
rig regeeringsjubileum van H.M. de Ko
ningin heeft besloten ter blijvende herin
nering aan deze voor het geheele Neder
landsche volk onvergetelijke gebeurtenis
een tweetal gedenkramen aan te bieden
aan de N$d. Herv. Gemeente ter plaat
sing in de Nieuwe Kerk te Amsterdam.
opzicht heeft het derde rijk geen reden
om zich over de resultaten van 1938 te
verheugen. In 1937 bedroeg de Duitsche
export 5.911.000.000 rijksmark en de im
port 5.468.000.000 rijksmark en het uit-
voeroverschot 443.000.000 mark. In de eer
ste elf maanden van 1938 was het invoer-
overschot van Duitschland alleen 210
millioen mark en van Groot-Duitschland
inclusief Oostenrijk en het Sudetengebied
415 millioen mark.
Inplaats van het program der open
bare werken te beknotten, heeft de rijks-
regeering besloten een poging te doen
om hierin evenwicht te brengen door de
productie te verhoogen. Teneinde meer
resultaat te bereiken met de ter beschik
king staande arbeidskrachten, werd een
wet afgekondigd, waarbij de achturige
werkdag practisch werd afgeschaft, en
waarbij een werkdag van 10 uren werd
i ingesteld overal waar een verhooging der
productie dringend noodzakelijk geacht
werd.
Duitschland, aldus besluit
de „Financial News", staat
voor steeds grooter wordende
financiëele moeilijkheden, nu
Dr Schacht op doeltreffende
wijze de c r e d i e t u i t b r ei d i n g
heeft stopgezet. Het vooruit
zicht voor 1939 kan dan ook
allesbehalve rooskleurig ge
noemd worden.
vaar voor een hongersnood bestaat en hij
acht het daarom noodzakelijk, dat hulp
maatregelen worden genomen in samen
werking met andere mogendheden.
In zijn schrijven aan den minister-pre
sident heeft Attlee verder de volgende re
denen uiteengezet, waarom 'hij verzoekt 't
parlement bijeen te roepen:
Ten eerste: De ernst van den huidigen
toestand in Spanje.
Ten tweede: Het voortdurend
gebruik van Italiaansche
troepen tot het verwezen-
lijken van de bedoelingen
van de Italiaan s-che regee
ring om Franco de over
winning te bezorgen. Het
wordt thans duidelijk, dat de politiek van
niet-inmenging 'het de Spaansche regee
ring -onmogelijk maakt, zich de middelen
tot verdediging aan te schaffen tegen een
aanval van een buitenlandsche mogend
heid.
Ten derde: Het is niet in overeenstem
ming met de eer en het belang van Groot-
Brittannië, dat de Spaansche regeering
niet het recht heeft, vrij wapenen en voor
raden te koopen, welke zij noodig heeft
voor haar verdediging.
Ten vierde: Het voortdurend vermoor
den van vrouwen en kinderen door het
niet goed te praten bombardeeren van
■de niet-militaire objecten.
Chamberlain verklaart in zijn antwoord
aan Attlee, dat de opheffing van het em
bargo op wapenen en munitie voor de
Spaansche republikeinen naar het oor
deel der Britsche regeering onvermijde
lijk zou leiden tot uitbreiding van het
conflict. De gevolgen daarvan
zouden niet nauwkeurig
z ij n te overzien, maar zeer
ernstig zouden ze in ieder
geval z ij n.
De regeering is niet be
reid zoo'n koers inteslaan
en ziet onder deze omstandigheden geen
voordeel in een vervroeging van den -da
tum, waarop het parlement zal bijeenko
men.
Ten aanzien van de kwestie van den
hongersnood in het republikeinsohe Span
je, schrijft Chamberlain o.a.:
„Het leek duidelijk, -dat er op het oogen-
blik ge-en kans was op het opstellen van
een plan op den grondslag van een in on
derling -overleg verleende internationale
hulp op groote schaal. Zoo'n plan zou in
ieder geval veel tijd kosten om doelmatig
georganiseerd te worden. Wij1 hebben ons
echter reeds aangesloten bij' andere regee
ringen voor bijstand aan en financiering
van het werk van inofficieele organisaties
die reeds werikzaam zijn en wij stellen ons
voor, deze politiek voort te zetten.
Chamberlain voegt hieraan toe, dat de
regeering zal voortgaan, den toestand in
Spanje in zijn ontwikkeling te bestudee-
ren. Mochten -de omstandigheden een ver
vroeging van den datum, waarop het par
lement bijeenkomt, noodzakelijk maken,
dan zal de regeering niet aarzelen zulks
te doen.
BOMMEN OP DE WEERLOOZE
BEVOLKING.
Bespreking: in den Volkenbondsraad.
De Volkenbondsraad heeft gisteren op
verzoek van Del Vayo de kwestie der
luchtbombardementen in Spanje bespro
ken en aan de hand van het rapport van
de Britsche militaire commissie, die ter
beschikking van de strijdende partijen m
Spanje staat, om terstond na een lucht
bombardement, waardoor de burgerbevol
king van een stad getroffen wordt, ter
plaatse een onderzoek in te stellen.
De rapporten hebben volgens Del Vayo
bewezen, dat de luchtmacht van Franco
herhaaldelijk een stad zonder militaire
doeleinden bombardeerde, en opzet
telijk Slachtoffers onder
de burgerbevolking ver
oorzaakte. In andere gevallen, wan
neer wèl militaire doeleinden geacht kon
den worden aanwezig te zijn, waren niet
de noodige maatregelen ter bescherming
van de burgerbevolking getroffen.
Del Vayo weigerde te gelooven, dat
Spaansche vliegers verantwoordelijk wa
ren voor het dooden van talrijke onschul
dige landgenooten. Het moeten volgens
hem Italiaansche vliegtuigen ge
weest zijn, -die deze wreedheden hebben
beraamd.
Del Vayo betreurde ten zeerste, dat de
Volkenbond ook tegenover deze wreedste
methode van oorlogvoeren lijdelijk geble
ven is.
Aan den eenen kant staat het rapport
van de commissie Jalander over het te
rugtrekken der 'buitenlandsche strijd
krachten uit het republikeinsohe leger,
dat thans voor 100 pet uit
Spanjaarden bestaat, aan
den anderen kant de mededeeling van
Mussolini aan Chamberlain, d a t d e
Italiaansche troepen in
Spanje zullen b 1 ij v e n, tot
-de volledige overwinning
van Franco.
Verschillende sprekers voerden hier
over het woord. Zij veroordeelden natuur-
lijk het luchtbombardement ten sterkste,
doch verder dan tot een platonisch pro
test kwamen zij niet.
DE BOMAANSLAGEN IN ENGELAND.
De „Daily Telegraph" meldt uit Du
blin, dat het kabinet van Ierland Dins
dag is bijeen gekomen, om over het bom-
mencomplot in Engeland van gedachten
te wisselen.
Binnenland.
De Eerste Kamer over de begrooting van
Onderwijs.
De vrijlating van verdiensten van steun
regeling.
D'e verkoop van regeeringstomatensoep
een succes.
Buitenland.
De economisch© toestand in Duitschland.
De opmarsch van Franco's troepen.
Geen vervroegde zitting van het Engelsohe
parlement,
op gemakkelijke betalingsvoor
waarden. Vraagt Inlichtingen.
Hoewel in politieke kringen te Dublin
de meening wordt uitgesproken, dat de
zaak tegen -het Iersohe republikeinsohe
leger niet bewezen is, is de alge-meene
opvatting toch, dat het samenvallen der
proclamatie van het ïersche republikein-
sche leger met deze geheimzinnige aan
slagen te sterk opvalt, om te worden over
het hoofd gezien.
De proclamatie van genoemd leger is
over geheel Ierland verspreid. Zij' bevat
beroep op Groot-Brittannië, om zijn leger-
bureaux, instellingen en vertegenwoordi
gers op ieder -gebied uit heel Ierland te
rug te trekken. Dit zou een essentieele
vooi waarde zijn voor een accoord van
vrede en vriendschap tusschen de beide
landen.
De proclamatie richt zich
vervolgens tot 'het volk van
„heel Ierland, in het land of
in ballingschap" met een op
roep tot medewerking aan
de „in naam van God" onder
nomen poging, om deze ont
ruiming af te dwingen en
de republiek Ierland in te
stellen.
Een kleine hoeveelheid ontplofbare
stoffen is gister laat op den dag gevon
den aan den voet van een paal der elec
trische leiding in de buurt van East
D'iksbury bij: Manchester.
D'e politie heeft in verband met -de
aanslagen, nog een arrestatie verricht.
BIDDEN VOOR DEN VREDE IN
DUITSCHLAND EEN MISDAAD!
Binnenkort zullen dominé Müller, de
loider van de oppositioneele kerk en twee
andere dominé's voor de rechtbank te
Berlijn moeten verschijnen, beschuldigd
■van „misbruiking van den kansel".
De aanklacht tegen ds Müller is een ge
volg van zijn verzoek aan zijn parochia
nen van 30 September, om voor de
handhaving van den vrede
on voor een gunstig re
sultaat van de interna
tionale pogingen voor den
vrede te bidden.
In verband met dit verzoek .is de uit
betaling van ds Müller's salaris door de
nazi-autoriteiten gestaakt.
Tot nog toe zijn de salarissen van 40
dominé's ingehouden.
VOLKSTELLING IN RUSLAND.
Gisteren begon in heel Sovjet-Rusland
een volkstelling, welke waarschijnlijk de
uitgebreidste uit de heele Russische his
torie zal zijn. Een half millioen menschen
is den arbeid in verband met deze tel
ling begonnen, welke ongeveer tien dagen
zal duren. De sovjet-unie telt ongeveer
200 millioen inwoners, die over een op
pervlakte, welke ongeveer gelijk is aan
een zesde deel van den aardbol, verspreid
leven. De resultaten der telling zullen
niet eerder dan na verscheidene maan
den bekend zijn.
Men verwacht van deze volkstelling,
dat zij Stalin's verklaring, dat de sovjet
bevolking per jaar met drie en een half
millioen toeneemt, zal bevestigen.
Opvallend is het, dat de vraag betref
fende den godsdienst ontbreekt. In ver
band hiermede denkt men onwillekeurig
aan de mislukte volkstelling van 1937,
toen deze vraag wel op het desbetreffen
de briefje voorkwam. Een onverwacht
groot aantal personen had achter deze
vraag vermeld, dat zij geloovig waren.
De sovjet-regeering beschouwde deswege
de volkstelling als ongeldig.
Wat betreft de verafgelegen streken is
men van meening, dat de personen, die
met de organisatie der volkstelling be
last zijn, groote moeilijkheden van de
zijde der bevolking zullen ondervinden,
om hen te overtuigen, dat de volkstelling
