Minister de Wilde zestig jaar.
Prinses Juliana en Prins
Bernhard op 25 Maart
naar Vlissingen.
Alle COyPONS en LOSSINGEN
NI HENDRIKSE Co.'s BANK
Dagblad voor de Provincie Zeeland
m
EERSTE BLAD.
De strijd in Spanje.
ROETHEENSCHE AANSLAG OP MUNKACS.
slotsom, dat het
en
mma.
ZATERDAG 7 JAN. 1939
53c JAARGANG - No. 84
Strijd naar twee zijden.
Buitenland.
Belangrijkste Nieuws.
GOES.
Binnenland.
t van het paard
,ls modegril, in
eur en het be-
aan verdienen,
erd als toebren-
zonder redelijk
waar toch ook
gefokt worden,
itschland rnaakt
verbodsbepalin-
>r het burgerlijk
ten.
g had voor den
sreoht gestaan,
mrgerlijk huwe-
elijke huwelijks-
it. Ook de pas~
omdat hij: zijn
lebben gegeven,
n te verrichten.
den kapelaan
mtslagen en den
het hem ten
3. M. was tegen
itbank te Breda
i, alwaar deze
opnieuw werd
ge getuigen had
)en tegen beide
ieder f 10 subs,
ht.
er uitspraak, en
in den pastoor
en aanzien van
de rechtbank
nrechter en op-
:ij den kapelaan
I 1939.
n 301,5 M. 8,55
00 VPRO. 5,30
-12,00 AVRO.
inbouwpr. 9,30
10,30 Declam.
en VARA-Kin-
12,00 Causerie
ke doen". 12,20
ie Jetty Cantor,
he Jeugdgevan-
Boekenhalfuur.
en soliste. In
ipreking. 4,30
Gesprekken met
kinderen. 6,30
rd. 7,00 Ned.
NfP., Radiojour-
eporkest en so
ek. 9,30 AVRO-
oser Buebe" en
10,30 Gram.
Orgel, klarinet
Gram.
5 M. 8,30 KRO.
,00 NCRV. 7,45
el. 10,10 Gram.
Hierna: Gew.
iepraatje. 12,35
lor. 1,00 Boek-
elodisten en so-
,45 Gram. 2,50
!ang met piano,
lof. 5,00 Geref.
rgel. 7,30 Gram.
,00 Ber. ANP.,
KRO-Melod. en
9,45 Matrozen-
knapen". 10,05
ANP. 10,40—
iRBERICHT.
hedenmorgen
ingen half be-
atig; tempera-
cht 1; neerslag
hedenavond tot
uur:
t matige N.-W.
gedeeltelijk be-
sneeuwbuitjes,
ichts tempera-
t Oosten en het
V. tot W. wind,
jewolkt, weinig
emperatuur om
hte vorst.
het verkeer:
ele land in den
t.
dag 3 u.:-
g 3 u.
tsers:
760.
Uitgave: N. V. Uitgevers - Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, Goes
Postrekening 444B5 Telefoon 11
Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Abonnementsprijs f2.S0 per kwartaal
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en Vlissingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Directeur - Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA
Advertentlën 30 cent per regel
Ingezonden mededeellngen 60 cent per regel
Kleine Advertentlën Dinsdags en Vrijdags
10.7» bij vooruitbetaling
Advertentlën onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
Van sociaal-democratische zijde laat
men niet na te ageeren tegen het natio-
naal-socialisme, dat in de practijk de dood
beteekent voor alle burgerlijke vrijheden,
ook voor de vrijheid van onderwijs.
Een bericht uit München maakte er
melding van, dat de laatste Christelijke
school door een nazi-school vervangen is,
waarbij door een nat.-socialistisch blad
werd aangeteekend dat „het openbaar on
derwijs, de jeugdbeweging, de arbeids
dienst en het leger nu niet langer door het
geloof worden verdeeld".
Voor den heer Gerhard, een der voor
mannen van de S.D.A.P., was deze mede-
deeling aanleiding nogeens opnieuw tegen
het nationaal-socialisme, dat een geweld
dadige kneveling van de Christelijke we
reldbeschouwing beoogt, te waarschuwen.
Wij waardeeren het,, dat ook van deze
zijde op het aqjti-Christelijk karakter van
het nationaal-socialisme de aandacht
wordt gevestigd.
Maar wij willen daarbij toch niet ver
geten hoe precies dezelfde
gevaren dreigen van de
toepassing der sociaal
democratische beginselen.
Leerzaam in dit opzicht is wat D'r W.
Kolfhaus in den tweeden jaargang van
Antirevolutionaire Staatkunde schreef
over den schoolstrijd in Duitschland in
de jaren na 1919, toen de roode elemen
ten daar zoo grooten invloed uitoefen
den.
Den toestand na de revolutie bespre
kend zegt Dr Kolfhaus o.m.:
„Teekenend voor de mentaliteit der re
volutiemannen blijft het feit, dat een der
ruwste en meest onbeschaafde socialisti
sche leiders Adolf Hoffmann, in Pruisen
en in Brunswijk zelfs een vrouw uit de
laagste klassen der maatschappij tot mi
nister van eeredienst en onderwijs be
noemd heeft. Zoodra Hoffmann het roer
in banden bad, gaf hij zijn hart lucht
in feilen haat tegen alles, wat aan het
Christelijk karakter der school herinner
de. Het geldig recht kort en klein slaande,
vernietigde hij met één pennestreek door
aanschrijving van 29 November 1918, de
Christelijke school, bepalende dat het ge
bed bij begin en sluiting der lessen en
elke religieuze plechtigheid in de toekomst
achterwege blijven zou.
Het onderwijs in religie zou noch voor
onderwijzers, noch voor leerlingen, lan
ger verplichtend zijn, geen huiswerk mocht
voor de lessen in de religie aan de leer
lingen opgedragen worden. De bedoeling
was duidelijk: elke uiting van den Ghris-
telijken geest moest gestopt worden."
Deze aanval op de gewetensvrijheid
verwekte zulk een storm van verontwaar
diging, dat Hoffmann moest wijken en
dat zijn opvolger bevel gaf bet beruchte
bevel te schrappen."
Na dan gewezen te hebben op de wette
lijke bepalingen over de inrichting van
bet onderwijs, bij de vaststelling waarvan
in sterke mate met de wenschen der R
Katholieken rekening moest worden ge
houden, behandelt de schrijver de hou
dingen der regeeringen en parlementen
in verband met het onderwijsvraagstuk.
D'oor de regeering van Beieren werd
een tegemoetkomende houding tegenover
de Christelijke school aangenomen.
In Pruisen was1 de houding der regee
ring twijfelachtig. Om zich in het bewind
te handhaven moest met de wenschen der
R. K, Staatspartij' rekening worden ge
houden, maar anderzijds had toch geen
der elkaar afwisselende regeeringen den
moed de radicale groepen met haar
eischen van zich af te schudden.
„Ter geruststelling der radicale geesten
werd toegegeven, dat scholen zonder reli
gie mochten geopend worden. Terwijl de
regeering de Roomsche scholen onge
moeid liet, stemde zij in vele gevallen er
in toe, dat aan de evangelische scholen
het confessioneel karakter werd ontnomen
en de-ze daardoor aan het ongeloof werden
uitgeleverd. Evangelische kinderen wer
den uit hun scholen uitgedreven en
gedwongen scholen in ver afgelegen
wijken te bezoeken.
Mannen, die alle gemeenschap met de
evangelische kerk verbroken hadden en
zonder blikken of blozen voor hun onge
loof uitkwamen, werden tot schoolhoofden
en opzieners benoemd. Het gebeurde, dat
erkende atheïsten bij het afnemen van
examina de leerlingen in het vak der re
ligie examineerden. Men stond toe, dat
leerboeken van het onderwijs in de Duit-
sche taal en leerboeken der historie van
het volk werden ingevoerd, waaruit alle
Christelijke gedachte was. verwijderd.
De Pruisische regeering voert geen ge-
regelden krijg- tegen het Christelijk onder
wijs, maar op de geheele lijn ontwaren
wij een onafgebroken guerilla-oorlog tus-
schen de Christenouders en de door de
Regeering gedulde dikwijls zelfs gesteun
de vijanden van het confessioneel onder
wijs".
„In overeenstemming met de situatie
in Pruisen, waren de verhoudingen in de
schoolpolitiek in verschillende kleinere
staten als Lippe, Waldeck, Baden enz.
Geheel anders dan in deze gewesten
was echter de staat van zaken in landen
met beslist linksche regeeringen en par
lementaire meerderheden, zooals Saksen,
Thuringen, Brunswijk en Hamburg.
In deze staten was de geschiedenis der
school sinds de revolutie van 1918 een
eohte lijdensgeschiedenis.
In een volgend nummer geven wij hier
omtrent nadere bijzonderheden, waaruit
mede zal blijken dat wat het onderwijs1 be
treft, de sociaal-democratie aan het natio
naal-socialisme niets te verwijten heeft.
Hoe kan het ook anders, waar w„ hier
te doen hebben met aanhangers van de
zelfde revolutionaire beginselen!
Daarom strijden wij ook bij de komen
de verkiezingen met alle macht tegen het
nationaal-socialisme
Maar niet minder tegen de sociaal-de
mocratie.
Vandaag viert Mr J. A. de Wilde, Mi
nister van Financiën, zijn 60sten ver
jaardag.
Hoewel de levenstijd over het algemeen
is verlengd en het bereiken van den 60-
jarigen leeftijd meer mormaal is dan
vroeger, is het toch gewoonte geworden,
ook in streken waar aan „kroonjaren"
geen bijzondere aandacht wordt geschon
ken, pm den 60sten verjaardag als een
dag van zeer bijzondere beteekenis te
vieren.
Vamdiaar dat vandaag Mr de Wilde in
zeer bijzonderen zin in het middelpunt
der belangstelling staat.
Dat is a 11 ij d al niiin of meer het
geval.
Als Mr de Wilde spreekt, dan wordt er
geluisterd. Omdat bijl wat te -zeggen
beeft, maar ook oim) de manier waarop
hij het zegt.
De capaciteiten van dezen bewindsman
hebben algemeen erkenning gevonden.
Als raadslid en wethouder, als Kamerlid
en als mini ster was hij steeds een der lei
dende figuren.
De wieg van Mr de Wilde stond in
Zeeland, in Goes, en daar is -hij ook
de advocatenpractijk begonnen.
Maar drie jaar later in 1908 trok hij
naar Den Haag, waar bij al spoedig een
vooraanstaande positie innam.
•Sinds 1933 is de heer de Wilde minis
ter. Eerst van Bdnnenlandsche Zaken en
sinds 1937 tvan Financiën. En hij: is het
met eere
'Om zijn kenlnis en werkkracht wordt
hij niet alleen door zijn politieke vrien
den, maar ook dooir zijn eerlijke tegen
standers hoog gewaardeerd. Als debater
is hij -gezien en gevreesd tevens.
Hiet is nog zoo kort geleden dat van
„de jonge de Wilde" werd gesproken ter
onderscheiding van -zijn vader, een vain
die stoere, beginselvaste mannen, waar
aan onze partij zooveel heeft te danken.
En niu is M'r de Wilde zestig jaar.
Wij1 zijn dankbaar voor wat God in de
zen mam aan de A.R. partij en daarin
tevens aan land en volk heeft geschon
ken.
En wijl spreken de hoop uit, dat het
God moge behagen nog vele jaren tot zijn
levensjaren toe te doen en hem in staat
te stellen nog lang -de belangen van land
en volk te dienen.
"Ce snelle opmarsch der opstandelingen.
Ondanks den uitputten den marsch van
Donderdag zij' vorderden 15 km. over
een zeer moeilijk terrein hebben de
opstandelingen gisteren 'hun opmarsch
over beide vleugels van het Catalaanische
front voortgezet.
Volgens sommige berichten hebben de
Franco-troepen 'het dorp Vilosell en ge
deelten van de Sierra Aliena bezet, zoo-
dat zij thans in rechte lijn nog slechts
op 36 km. van Tarragona, verwijderd
zijn.
In Borjas Blancas zijn ongeveer drie
vijfdien van de bewoners, die zich in
kelders, in het veld en in holen hadden
verscholen, teruggekeerd. D'e stad is ge
heel vernield.
Semi-officieel wordt medegedeeld, dat
alhoewel de regeeringstroepen Borjas
Blancas hebben verlaten, zij' de spoorlijn
Lerida-T'arragona, die 4 km. ten Noor
den van Borjas loopt, nog in handen
hebben.
Het Italiaansch offensief in de rich
ting van Falset heeft de laatste dagen
geen succes gehad. Daarentegen hebben
de regeeringstroepen hun posities dooT
een aantal tegenaanvallen versterkt.
Rapporten van Andujar melden, dat
het groote offensief der regeeringstroe
pen succesvol verloopt.
Van officieele zijde wordt gemeld, dat
80.000 man regeeringstroepen aan het
offensief aan het Estre-madura-fro-nt deel
nemen.
TS J EC H O-SLOWA AKSC H E
GRANATEN VALLEN IN DE STAD.
Het Hongaarsche telegraaf-agentschap
meldt, dat gisternacht om 3 uur 40 min.
van Tsjecho-Slowaaksche zijde een aan
val is gedaan op de Hongaarsche grens
stad Munkacs.
De aanval zou zijn geopend door een
pantserwagen, welke evenwel buiten ge
vecht zou zijn gesteld en waarvan de
bemanning gevangen zou zijn genomen.
Hierop zou de Tsjecho-Slowaaksche ar
tillerie van de heuvels in den omtrek
Munkacs onder vuur hebben genomen.
Van Hongaarsche zijde zijn versterkin
gen naar de stad gezonden; de aanval
is ten koste van zware offers afgeslagen.
De Hongaarsche regeering heeft onmid
dellijk geprotesteerd bij de gezanten van
Duitschland en Italië te Boedapest tegen
dezen aanval van Tsjecho-Slowaaksche
troepen en Oekrainsche vrijscharen op
Munkacs. Ook te Praag is een ernstig
protest ingediend, waarin de Hongaar
sche regeering iedere verantwoordelijk
heid voor mogelijke gevolgen - van de
hand wijst.
Bij de gevechten zouden vier Hongaar
sche officieren en vijf soldaten, benevens
vijf Tsjechen gesneuveld zijn.
Hongaarsche stlap te Praag.
Uit Munkacs wordt gemeld, dat de
Tsjechische militairen Donderdagavond
om 10 uur terugtrokken en dat het schie
ten ophield.
De persdienst van de regeering dei
Karpaten-Oekraine deelt mede, dat iri den
nacht van Donderdag op Vrijdag Hon
gaarsche terroristen, zooals reeds meer is
geschied, bij' de gemeente Grosveg, nabij
Munkacs, over de grens zijm gekomen en
Tsjecho-Slowaaksche grenswachten heb
ben aangevallen. Hierbij werd e9n Tsje
chisch soldaat gewond.
De terroristen werden doo- Tsjech o-
Slowaaksche soldaten over de grens ge
dreven.
Verder ontkent de persdienst, dat Mun
kacs beschoten zou zijn.
De Hongaarsche zaakgelastigde heeft
een stap gedaan bij' den minister van bui-
1 tenlandsche zaken te Praag, wien hij een
memorandum overhandigde, waarin
de Tsjecho Slowaaksche
regeering verantwoorde-
1 ij k wordt gesteld. Het mini
sterie van buitenlandsohe zaken behield
zich voor een antwoord te geven na een
gestreng onderzoek en wanneer zal zijn
vastgesteld van welken 'kant het incident
werd uitgelokt.
In het protest, dat zeer krachtig was,
wordt leedwezen er over geuit, dat het
streven van Hongarije naar een verbete
ring van de betrekkingen tussohen Hon
garije en Tsjecho Slowakije werd verijdeld
door een daad van agressie door de Tsje-
oho Slowaaksche troepen. In het protest
wordt alle verantwoordelijkheid voor de
toekomst van de hand gewezen.
Pijnlijke Indruk te' Berlijn.
Het incident bij Mun'kacs 'heeft een pijn
lijken indruk gemaakt te Berlijn. Bevoeg
de 'Duitsche kringen hellen er toe over in
dit incident een zelfstandig optreden te
zien van locale legerformaties.
Men betreurt dit incident en geeft te
verstaan, dat het het voorwerp zal uitma
ken van energieke 'betoogen te Boedapest
en te Praag.
De gebeurtenissen bij: Munkacs 'hebben
groote verrassing gewekt in Italiaansche
kringen, die zich echter van iederen com
mentaar onthouden.
Boedapest zou het incident als
geregeld beschouwen.
Havas meldde gisteravond uit de Hon
gaarsche hoofdstad, dat Boedapest het
grensincident bij Munkaos als geregeld
beschouwde.
De staatssecretaris Krno betuigde den
Hongaarschen zaakgelastigde te Praag
zijn leedwezen over het incident.
De op voorstel van Ts'jeoho- Slowakije
in te stellen gemengde commissie van on
derzoek zal strafmaatregelen nemen in de
gevallen waarin schuld wordt geconsta
teerd.
De Commissaris der Koningin in Zee
land deelt ons mede, dat er gegronde hoop
bestaat, dat H. K, H. Prinses Juliana
met Prins Bernhard zich op Zaterdag
25 Maart naar Vlissingen zullen be
geven in verband met de doopplechtigheid
van het tweede der op de werf der Kon.
Mij „De Schelde" voor rekening van de
Stoomvaart-Mij „Zeeland" in aanbouw
zijnde motormailsohepen. HH. KK. HH.
hebben goedgevonden, dat de naam van
dit schip „BEATRIX" zal zijn.
DALADIER OVER ZIJN NOORD-
AFRIKAANSCHE REIS.
Gasteren was bet de laatste dag van
Daladier's bezoek aan Noord-Afrika. De
Fransc-he premier Ihield een energieke
redevoering, bij1 gelegenheid van een hem
in Algiers aangeboden noenmaal en die
niet den Jminsten 'twijfel liet bestaan,
dat F r a n k' r ij k geen duim
breed gronds van zijn in
vloed s g e b i e d e n i m Noord-
Afrika zal laten aaintas-
t e n.
Daladier's bezoek aan Noord-Afrika
beeft Frankrijk een nieuw bewijs gegeven
van -de innige gehechtheid der Noord-
Afrikaansohe bevolking aan het moeder
land en het opnieuw vertrouwen ge
schonken in zijn kracht, om Noord-Afri
ka tegen eiken aanval te beschermen.
„0|pi deze reis, die al te snel ten einde
spoedt, heb ik, aldus Dal-adder, overal de
eenheid met Frankrijk geconstateerd.
Maar wat me het meest heeft getroffen,
zijn niet de geestdriftige ontvangsten en
toejuichingen in Tunis, van al die groe
pen mienschen jegens den man, die
Frankrijk vertegenwoordigde, doch is het
feit, -dat -overal, waar ik kwam, tot in
de kleinste en meest afgelegen dorpen
toe, -de Marseillaise werd gezongen, het
vaderlaindsche lied der Fransohen en der
republikeinen.
En i;k heb daarom het recht te zeggen:
er zijn weinig volken op -de wereld, die
kunnen zeggen, wat ik thans zeg: „De
eenheid -van Frankrijk is v-oltooid. De
eenheid van Frankrijk en -zijn imperium
is de groote gebeurtenis, welke wij van
daag vieren."
Tenslotte zed-de -de minister-president,
dat de -onaantastbaarheid van het Fran-
sche rijk zal worden gehandhaafd. Dit
beteekent niet alleen, dat geen duim
breed van het Frans-che gebied zal wor
den afgestaan, -doch nok, -dat Frankrijk
zich niet zal laten meesleuren in zekere
juridische procedures, welke sommigen
willen.
REPRESAILLES TEGEN JAPAN.
De kwestie van een heffing van rech
ten op Japansche goederen in het Brit-
sche rijk en in Engeland wordt thans be
studeerd door de betrokken departemen
ten.
Bevestigd wordt, dat de leden van het
Engelsche kabinet, die gisteren in Dow-
ningstreet bijeen geweest zijn, van ge
dachten hebben gewisseld over deze mo
gelijkheid, die trouwens meer en meer een
waarschijnlijkheid wordt.
Uit Tokio ontvangen berichten strek
ken ertoe te bewijzen, dat de economi
sche toestand in Japan het land bijzonder
gevoelig maken voor dit soort represail
les.
Tenslotte speelt de houding der Ver-
eenigde Staten een belangrijke rol, Tot
dusverre bepaalt men zich ertoe, Was
hington op de hoogte te houden van wat
gedaan is. Het schijnt bovendien, dat bin
nenkort hierover met Parijs van gedach
ten zal worden gewisseld.
CHAMBERLAIN VIA PARIJS
NAAR ROME.
Chamberlain en Halifax -zullen, wan
neer zij zich naar Rome begeven hun
reis te Parijs even onder breken en op
den Quai d'Orsay de thee gebruiken met
Daladier en Bonnet, waarbij zij- tijd zul
len hebben voor eien korte gedachten-
wisseling.
Chamberlain en Halifax vertrekken
Dinsdag naar Parijs. Vandaar zullen zij
met den express naar Rome reizen.
De Engelsche gasten zullen hun intrek
nemen in de Villa Ma-dama, die de Ita
liaansche regeering te hunner beschik
king heeft gesteld.
D-e eerste minister heeft gister weer
een onderhoud gehad met Halifax, Mac
Donald en John Simon.
Naar men zegt, werd van gedachten
gewisseld over den politieken toestand,
Binnenland.
Prinses Juliana en Prins Bernhard naar
Vlissingen.
Verlaging mom-opolihe-ffing op ap-pelen.
De „onregelmatigheden" te Amsterdam.
De rechtbank te Middelburg over bet
ooupeeren van paardenstaarten.
Buitenland.
Grensgevechten te Munkacs.
Daladier over -zijn reis.
De strijd in Spanje.
Represailles tegen Japan.
welke per 1 JAN. 1839 vervallen
worden aangenomen door
Gep. luit-generaal E. F. Insinger, oud
commandant van het veldleger, oud
commandant van de vesting Holland
en oud-gouverneur der residentie, is op
68-jarigen leeftijd te Den Haag overleden.
om 'd-e regeering in staat te stellen, een
overzicht te krijgen van de- verschillende
gevoerde besprekingen, die in het bij
zonder betrekking hebben gehad op de
Fransch-Italiaansche betrekkingen en op
'het Spaansche vraagstuk.
Hevige koude in Anatolië.
D'e laatste vier -dagen heersc'ht een
felle kou-de, die gepaard gaat met hevige
sneeuwstormen, in Anatolië. Hierdoor
zijn minstens 32 boeren om het leven ge
komen. In sommige plaatsen hebben
hongerige wolven, -de bewoners aangeval
len.
TARIEFMACHTIGINGSWET HEDEN
IN WERKING.
Gisteren is afgekondigd de wet tot wij
ziging van do Tariefmaobtigingswet 1934.
Deze wet treedt heden in werking.
HET VLUCHTELINGENVRAAGSTUK
Een commissie onder voorzitterschap
van minister Van Boeyen.
De minister van hinnenlaudsohe za
ken heeft een comlmissie ingesteld, waar
in, onder zijn voorzitterschap, behalve
ambtenaren van de -departementen van
binnenlandsche zaken en justitie, verte
genwoordigers zitting hebben van -de
voornaamste oomité's welke zich op bet
terrein van het vluchtelingenvraagstuk
bewegen.
Het -doel van de instelling van -deze
commissie is een meer centrale beheer-
sching van de vele problemen, welke zich
op -dit terrein voord-oen, en het bevorde
ren van een doelmatige en economische
werkwijze.
DE FOKKER T 9.
Naar Aneta verneemt houdt de reis
naar Ned.-Indië van den heer Van Tijen,
onder-directeur van de N.V. Nederland-
sche vliegtuigindustrie, verband met den
bouw van een Fokker-prototype-bombar
dementsvliegtuig T-9, welke prototype
waarschijnlijk in den loop van 1939 ge
reed komt.
Dit vliegtuig is het eerste geheel me
talen vliegtuig, dat bij Fokker wordt ge-
