pil van regeeringswege
Dagblad voor de Provincie Zeeland
EERSTE BLAD.
De strijd in Spanje.
DONDERDAG 29 DEC 1938
53c JAARGANG - No. 76
Buitenland.
Uitgave: N. V. Uitgevers - Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, does
Postrekening 44455 Telefoon 11
Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Directeur - Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA
Abonnementsprijs f2.50 per kwartaal
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en Viissingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Advertentlën 30 cent per regel
Ingezonden mededeelingen 60 cent per regel
Kleine Advertentlën Dinsdags en Vrijdags
f0.75 bij vooruitbetaling
Advertentlën onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Ingediend zijn: Algemeene Vor-
deringswet 1939, Bodemproduc-
tiewet, Distributiewet, Prijsop-
drijvings- en Hamsterwet, Zee-
schepenivorderirigswet, Wet be
houd scheep9ruimte en Zee- en
Luchtvaartverzekeringiswet.
Bij de Tweede Kamer zijn acht wets
ontwerpen ingediend, houdende regelen
met betrekking tot de voorbereiding van
voorzieningen in geval van oorlog, oor
logsgevaar of andere buitengewone om
standigheden in de behoeften van volks
huishouding en landsverdediging.
Medewerking verdedigingsvoor-
bereiding.
In de toelichting tot het eerste wetsont
werp (medewerking verdedigingsvoorbe
reiding) schrijft de regeering o.m.:
Het ontwerp heeft ten doel de werking
der bij de wet Economische verdedigings
voorbereiding 1938 gestelde regelen te be
stendigen.
(De behoefte, ter verzekering van de
veiligheid des lands maatregelen voor te
bereiden, die niet alleen van militairen,
doch ook van economischen aard zijn,
vindt haar oorzaak in den aard van den
modernen oorlog, welke steeds meer hel
karakter van een totalitairen oorlog
schijnt te zullen aannemen.
In den modernen oorlog is het verloop
van den strijd in hooge mate afhankelijk
van het economische aanpassings- en uit
houdingsvermogen van een land. Het zeer
groote materiaalverbruik door de weer
macht maakt deze steeds meer afhankelijk
van de mogelijkheid om in haar behoef
ten te voorzien. Een ongekende vraag
naar grondstoffen zal ontstaan, die in
vele gevallen het aanbod verre zal over
troffen. Een en ander zal er ongetwijfeld
toe leiden, dat in het bijzonder de oorlog
voerende mogendheden de in haar bezit
zijnde voorraden niet of slechts onder zeer
bezwarende voorwaarden ten uitvoer zul
len toelaten.
Wordt de aanvoer uit het buitenland
in het algemeen hierdoor in geval van
oorlog reeds hoogst onzeker, nog sterker
geldt dit voor den aanvoer van overzee
door de groote gevaren, die in oorlogstijd
ook de neutrale scheepvaart bedreigen.
Deze omstandigheden hebben voor Ne
derland verschillende consequenties,
waarmede de regeering reeds thans ter
dege rekening moet houden, zoowel voor
het geval dat ons land in een oorlog zou
worden betrokken, als voor het geval, dat
het opnieuw er in mocht slagen zijn neu
traliteit te handhaven.
Mocht ons land in een conflict worden
betroken, dan kan, naar de meening van
de regeering, althans in de eerste periode
met aanstonds op den steun van eventu-
eele bondgenooten worden gerekend. Bij
een neutraliteitspositie zal men er van
moeten uitgaan, dat ons Jand tijdens den
goheelen duur daarvan in nog sterker
mate op zichzelf zal zijn aangewezen. Men
denke ook aan het wapen der economi
sche blokkade dat, naar de ervaring uit
de jaren 19141918 heeft geleerd, mede
gebruikt kan worden om druk uit te oefe
nen op neutrale mogendheden.
Ten einde tijdens een oorlog, waarin
ons land al dan niet betrokken is, in de
behoeften van weermacht en burgerbevol
king te kunnen voorzien, dient eenerzijds
debinnenlandsohe voort
brenging te worden gericht op het
geen het meest noodig is, en anderzijds
het verbruik te worden beperkt tot de be
vrediging der meest dringende behoeften.
Ingrijpen van regeeringswege in de pro
ductie en de distributie, zoowel van ge
bruiksartikelen en halffabrikaten als van
grondstoffen zal derhalve in vele gevallen
noodzakelijk izijn.
Hetzelfde geldt voor de prijsvorming.
Behalve de genoemde problemen op het
gebied van de productie, de distributie, de
prijsvorming en den internationalen han
del moeten nog worden vermeld die be
treffende de financiering, de buitenscheep
vaart, het binnenlandsche transport, kort
om betreffende al die onderwerpen, die
met het functionneeren der volkshuishou
ding onder bedoelde buitengewone om
standigheden verband houden.
In het bovenstaande werd een over
zicht gegeven van de maatregelen ten be-
°eve van de economische verdediging,
welke, in geval van oorlog of oorlogsge
vaar of andere buitengewone omstandig-
eden getroffen zullen moeten worden,
■tiet onderhavige wetsontwerp beoogt der
regeering een bevoegdheid te verleenen,
welke zij reeds in vredestijd noodig heeft
om deze maatregelen op doeltreffende
wijze te kunnen voorbereiden, de bevoegd-
beid namelijk, om de bij die voorberei
ding noodzakelijke medewerking van het
bedrijfsleven te verlangen en, zoo noodig,
af te dwingen.
Ten slotte zij nog gewezen op de nood
zakelijkheid reeds thans de organen in
bet leven te roepen, die in vredestijd de
regeering zullen adviseeren over de in
tijden van nood te treffen maatregelen en
die in oorlogstijd met de uitvoering daar
van zullen worden belast. Kernen van
zoodanige organen, waarin vertegenwoor
digers van en deskundigen uit het be
drijfsleven zijn opgenomen, zijn voor de
meest essentieele takken van industrie en
handel reeds gevormd, dan wel verkee-
ren in een ver gevorderd stadium van
voorbereiding.
Algemeene vorderingswet.
Ter toelichting tot het tweede wetsont
werp (Algemeene vorderingswet 1939)
zegt de regeering o.a.:
Aangezien de ontwikkeling van buiten
gewone omstandigheden, als die, welke de
thans ingediende wetsontwerpen op het
oog hebben, een onverwijld ingrijpen van
regeeringswege noodzakelijk kan maken,
komt het onvermijdelijk voor, in de on
derhavige wetten voorschriften op te ne
men, krachtens welke zij bij Kon. be
sluit in werking gesteld kunnen worden
zij het ook achteraf door de Staten-
Generaal wordt bevestigd.
Bodemproductiewet.
Het derde ontwerp is de „Bodempro
ductiewet 1939".
Aangezien het voor een goede uitvoe
ring der wet wenschelijk is, dat reeds
thans een regeeringscommissaris en een
advies-commissie voor de bodemproduc
tie worden aangewezen, is bepaald, dat
de desbetreffende artikelen dadelijk na
afkondiging in werking zullen treden.
De inhoud van het ontwerp verschilt
slechts weinig van dien der bodempro
ductiewet 1938.
Distributiewet.
Het vierde ontwerp is de „Distributie
wet 1939".
Zooals reeds werd uiteengezet in de
memorie van toelichting bij het ontwerp-
D'istributiewet 1938 vormt een regeling
der goederendistributie een onmisbaren
schakel in de reeks van maatregelen, die
in buitengewone omstandigheden, met
het oog op de economische weerbaarheid
des lands noodzakelijk zullen zijn. Het
thans aangeboden ontwerp komt in het
algemeen met de Distributiewet 1938
overeen.
Voorzien is de mogelijkheid, distribu
tievoorschriften te geven, eenerzijds voor
goederen van huishoudelijk gebruik, an
derzijds voor de overige goederen, waar
bij in de eerste plaats te denken valt aan
grondstoffen en half-fabrikaten.
De uitvoering dient in handen te wor
den gelegd van die organen, welke hier
toe door kennis van plaatselijke toestan
den en omstandigheden het meest ge-
eigend zijn, in casu de gemeentebesturen.
De leiding van de uitvoering eener dis
tributieregeling berust in den regel in
eiken distributiekring bij den burgemees
ter.
De ministers stellen zich voor, dat bij
de uitvoering der onderhavige regelen de
I
bestaande organisatie van den handel
zooveel mogelijk zal worden intact gela
ten, Bij een eventueele distributieregeling
zullen derhalve zoowel de winkeliers als
de grossiers en andere tusschenpersonen,
waar mogelijk, worden ingeschakeld.
Hierdoor zal het doelmatige functionnee
ren van het distributieapparaat ten zeer
ste worden bevorderd, terwijl bovendien
voorkomen zal worden, dat de uitvoering
der regeling onnoodig kostbaar wordt.
Prijsopdrijving en hamsteren.
Als vijfde ontwerp volgt de „Prijsop-
drijvings- en hamsterwet 1939".
Dat de regeering in omstandigheden,
als bovenbedoeld, inderdaad de beschik
king moet hebben over bevoegdheden,
welke haar in staat stellen prijsregelend
op te treden en met name prijsopdrijving
te voorkomen, is eens te meer in Sep
tember j.l. gebleken.
In die dagen van spanning is opnieuw
uitgekomen, hoe bet publiek, zoodra een
internationaal conflict dreigt, de neiging
heeft voorraden aan te leggen van alle
verbruiksgoederen, welker §chaarschte
terecht of ten onrechte als gevolg van
het uitbreken van een oorlog gevreesd
wordt. Het behoeft geen betoog, dat de
sterke vraag, die zich ten gevolge van
deze neiging tot „hamsteren" op de markt
ontwikkelt, een uitgezochte gelegenheid
tot prijsopdrijving biedt. Ter bestrijding
van deze laatste is het dus allereerst
noodig, dat de regeering de bevoegdheid
verkrijgt om wanneer de omstanighe-
den daartoe aanleiding geven onver
wijld een hamsterverbod uit te vaardi
gen.
Het is om deze redenen, dat in het
onderhavige wetsontwerp wordt voorge
steld der regeering middelen te verschaf
fen om zoowel tegen prijsoprijving als
tegen het zoogenaamde hamsteren op te
treden.
Scheepsruimte.
Ontwerp no. 6 is de „Zeeschepenvor-
dering&wet 1939".
De inhoud van het ontwerp komt in
hoofdzaak overeen met dien van de Sche-
penvorderingswet 1938.
„Wet behoud scheepsruimte 1939" is
aanhaaltitel van het zevende ontwerp.
De inhoud verschilt slechts weinig van
dien der Sohepenuitvoerwet 1938.
Ten slotte: de zee- en luchtvaartverze
keringswet 1939, waarvan de inhoud
slechts weinig verschilt van dien van de
O'orlogszee- en luchtvaartverzekerings
wet 1938.
HET VRAAGSTUK
ITALIE-FRANKRIJK.
Rome's standpunt nader gepreciseerd.
In een hoofdartikel geeft de „Giornale
d'Italia antwoord op de Fransche bewe-
l ringen, volgens welke de Italiaanscbe
eischen nopens Tunis een wijziging zou
den dreigen te brengen in den status quo
in de Middellandsche Zee en bijgevolg een
inbreuk zouden vormen op de Britsch-
Italiaansche overeenkomsten, waarin juist
de onaantastbaarheid van de Middelland
sche Zee werd bevestigd.
Het blad schrijft, dat dit eenvoudig een
manoeuvre is, die ten doel heeft, bond
genooten te zoeken voor de verdediging
van een moeilijke zaak. De Italiaansche
eischen, aldus verklaart het blad, bren
gen geenerlei wijziging in den status quo
in de Middellandsche Zee met zich mede.
Het blad doet het verder uitkomen, dat
Frankrijk er naar streeft, om met alle
middelen de 130.000 Italianen in Tunis te
denationaliseeren en verscheidene tien
duizenden Italianen, die gedwongen zijn
geweest, zich te laten naturaliseeren, te
ver-Franschen, terwijl Italië vastbesloten
is. tot iederen prijs zijn zonen te bescher
men.
Italië heeft 't controlerecht van Frank
rijk op Tunis in den vorm van een pro
tectoraat slechts erkend in ruil voor een
erkenning van Fransche zijde van het
recht der Italianen in Tunis. Frankrijk
echter heeft de overeenkomsten met Italië
geschonden en stelt zich bovendien ten
doel, de politieke autonomie van Tunis op
te heffen door het protectoraat in een
Fransche bezitting te veranderen.
Het hoofdartikel van de Giornale d'Ita
lia heeft te Londen een zeer diepgaande
en gunstige reactie teweeg gebracht.
Men wijst met nadruk erop, dat dit ar
tikel de atmosfeer zuivert van de tenden-
tieuse geruchten van den laatsten tijd.
DE PALESTIJNSCHE CONFERENTIE
EINDE JANUARI BIJEEN.
In welingelichte kringen te Londen ver
wacht men, dat de Palestijnsche confe
rentie in de voorlaatste weck van Januari
bijeengeroepen zal worden. De voor de
Kerstvancantie aangevangen besprekin
gen tusschen de Britsche autoriteiten en
den Arabisohen Hoogen Raad te Jeruzar
lom betreffende de Arabische vertegen
woordigingen uit Palestina, zijn practisch
geëindigd.
De delegatie zal uit zes leden bestaan,
die alle Palestijnsche Arabische partijen
vertegenwoordigen.
Palestijnsche Arabische kringen te Lon
den verwachten de aankomst der delega
tie tegen 10 of 12 Januari.
Men meent te weten, dat het ontwerp
regeling voor het Palestijnsche vraagstuk
zou uitgaan van het volgende algemeene
beginsel:
Den Arabieren de zekerheid geven, dat
zij inderdaad definitief thuis zijn in Pa
lestina, zonder dat Groot-Brittannië ver
plicht zou zijn terug te komen op de Bal-
four-verklaring. De Joodsche immigratie
zou noch opgeschort, noch verboden worg
den, maar slechts gekanaliseerd. Inplaats
van een immigratie over een onbepaald
tijdperk, zou men 'n politieke immigratie
stellen over een vrij korte periode van
eenige jaren en met een omvang, die op
vastgestelde tusschenpoozen herzien zou
kunnen worden. Tevens zou een wetgeven
de raad worden ingesteld op een paritaire
Verwacht moet worden, dat de confe
rentie vrij lang zal duren.
PLOTSELING STERFGEVAL IN
SENAAT VAN BELGIE.
De zitting van den Belgischen Senaat
werd gister 'op tragische wijze onderbro
ken. De 47-jarige nexist Rhodius uit Na
men voerde het woord over een kwestie
van vergoeding aan de oud-strijders, toen
hij: eensklaps ineenzakte en dood neer
viel.
Een geneesheer, die op de publieke
tribune zat, snelde toe, en stelde vast,
In tegenwoordigheid van jhr mr F. Beelaerts van Blokland (rechts), vertegenwoo rdigerder Nederlandsche Regeering, werd
de eerste steen gelegd voor het voortrekkers-monument bij de viering van den lOOsten Dingaansdag in Zuid-Afrika.
Het offensief van Franco tot staan
gebracht?
Volgens te Londen ontvangen berich
ten is het offensief van Franco aan het
Ebro-front het grootste, dat hij ooit heeft
ingezet. De omvang van de manoeuvres,
waarvan de voorbereiding eenige maan
den heeft gevergd, is een der redenen
van de schijnbare vertraging in het ont
ketenen van het offensief.
In berichten van welingelichte zijde
wordt het totaal der opstandelingen
thans gesteld op 800.000 man, die een
front moeten dekken ter lengte van 800
K.M. De troepen, die aan het Ebro-front
aanvallen, zijn, naar men gelooft, min
stens 200.000 man sterk en hiertoe be-
hooren volgens betrouwbare berichten
ongeveer 25.000 man Italiaansche troe
pen, d.w.z. vrijwel alle Italiaansche
landstrijdkrachten in Spanje.
Een bericht uit Valencia spreekt van
een poging der opstandelingen om aan
het centrale front in de streek van Gua
dalajara een aanval te doen op de stel
ling van Albanades. Gedekt door de duis
ternis naderden zijl de linies der regee-
ringstroepen en bonden den strijd aan,
die twee uur duurde. Ten slotte werden
de opstandelingen teruggedreven; in
wanorde trokken zij naar hun linies te
rug..
Uit het regeeringscommuniqué blijkt,
dat het met man en macht ingezette offen
sief van Franco voorloopig tot stilstand
is gebracht. D'e strijd om de vlakte van
Lerida, het punt, waar de opstandelingen
een doorbraak forceerden, verplaatst zich
meer naar het zuiden, daar in de rich
ting van Borjas Blancas Franco's aan
vallen zijn doodgeloopen. In het zuiden
stuiten de Italiaansche troepen op de
versterkte posities van de regeering in de
uitloopers van het Llena-gebergte. Vol
gens nog onbevestigde berichten hebben
de regeeringstroepen in dezen sector ver
scheidene kilometers terrein heroverd.
dat de heer Rhodius door een beroerte
was getroffen.
De ochtendzitting van den Senaat werd
na dit tragisch ongeval ten teeken van
rouw geschorst.
GROOTE AMERIKAANSCHE
MANOEUVRES.
ZIJ zullen vijf maanden duren.
Het eerste contingent van de Ameri-
kaansche Zuid-zeevloot, bestaande uit
een twintigtal hulpschepen, is van San
Pedro in Californië naar de Garaibische
Zee vertrokken, waar in Januari hoogst
belangrijke vloot- en luohtmanoeuvres
zullen beginnen, die vijf maanden zullen
duren.
De rest van de vloot, bestaande uit 140
oorlogsschepen, zal waarschijtalijk 4 Ja
nuari van San Pedro en San Diego ver
trekken. In de daarop volgende week zul
len de strijdkrachten ter sterkte van naar
schatting vijfhonderd vliegtuigen hun
bases verlaten om zich naar de aangewe
zen plaatsen in het gebied der Kleine
Antillen te begeven.
Het onlangs gevormde Atlantische es
kader zal eveneens aan deze manoeuvres
deelnemen.
JAPANSCHE VREDESVOORWAARDEN
NIET AANVAARDBAAR, ZEGT
TSJANG KAI SJEK.
Tlsjang Kai Sjeik heeft veridaard, dat
de vredesvoorwaarden van prins Konoje,
'zooals deze uiteengezet zijn in de ver
klaring van 22 December, geheel on
aanvaardbaar zijn. Hij voegde hier
aan toe, dat dit een volledige overgave
van China zou heteekenen.
Tsjang Kai Sjeik heeft er o.a. nog op ge
wezen, dat de voorwaarden van 'Konoje
omvattender tem strenger waren dan die,
welke China voor het uitbreken der vijan
delijkheden waren voorgelegd en hij voeg
de hieraan toe: Als de vroegere voorwaar
den reeds voor China onaanvaardbaar
waren, boe kan 'het land dan na acht
tien maanden van vechten en lijden de
thans gestelde eischieni inwilligen? Waar
voor hebben wij gestreden?
Sedert het begin der vijandelijkheden
zijn, naar medegedeeld wordt, 300.000
Ghineezen gedood en 550.000 gewond. Het
totaal der dooden en gewonden aan Ja-
pansc'he zijde wordt op 650.000 geschat.
DE NIEUWE KOUDEGOLF IN DE
VER. STATEN.
De strengste koudegolf van dezen win
ter strekt zich thans over de Oostelijke
kust der Ver. Staten tot diep naar het
Zuiden uit.
Er zijn reeds 15 slachtoffers van de
koude in het geheele land te betreuren.
Een intensieve koude heerscht er in de
vlakten van de Missouri en Mississippi
en Ohioriviervalleien en in het district
