Dagblad voor de Provincie Zeeland
De Tweede Kamer over de
Begrooting van Onderwijs.
DONDERDAG 1 DEC. 1938
53e JAARGANG - No. 53
Buitenland.
0e mislukte staking in
Frankrijk.
Het gezlnspersoons-
kaartenstelsel.
riep, Kou, fijn. heipen hierbij
Binnenland.
Uitgave: N. V. Uitgevers-Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, Qoes
Postrekening 44450 Telefoon 11
Bijkantoor Middelburg: Pa. Boekhandel
J. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Directeur - Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA
Abonnementsprijs f2.50 per kwartaal
Weekabonnementen voor Middelburg
Qoes en Vlissingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Advertentiën 30 cent per regel
Ingezonden mededeelingen 60 cent per regel
Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags
f0.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
Verlaging der ieerlingenschaal. Kweeke-
lingen met akte. Een motie-Thijssen.
In de Tweede Kamer werden gisteren
de besprekingen over Onderwijs, af deeling
L. 'O., voortgezet.
D r V o s (lib.) wijst op de vele klach
ten over de Ieerlingenschaal en over den
nood-toestand der kweekelingen met akte
die ten onrechte zoo worden genoemd,
en niet met f20 in de maand mogen
worden afgescheept. Het aantal is dit
jaar tot 2107 gestegen, d.i. één op da
zeven onderwijzers. Het is een groot e
beschaming voor ons volk, dat ons on
derwijs staat of valt met de medewerking
der kweekelingen met akte.
Kan de regeering geen gelden verstrek
ken om aan den noodtoestand een einde
te maken?
Het voorstel van den heer Tilanus
is een sympathieke en goedbedoelde po
ging om jonge menschen aan het werk
te brengen. Alvorens zijn oordeel uit te
spréken, wil spr. afwachten, wat de mi
nister hierover zeggen zal. In ieder ge
val moet er iets voor het onderwijs en
de jong© onderwijzers geschieden.
Ook bepleit spr. verlaging der
sollicitatiekosten en de mogelijk
heid van vrijstelling van examengeld.
Kunnen de wefklooze jaren niet in den
diensttijd worden verrekend?
De heer T h ij s s e n (S. D.) bespreékt
de Ieerlingenschaal. V oor hem be
staat er maar één kwestie: de verlaging
der Ieerlingenschaal. De regeering zegt,
dat er voor verlaging geen geld meer is.
Dat is betrekkelijk; dat hangt af van het
belang, dat aan het onderwijs wordt ge
hecht. Immers, als er watersnood is,
is er geld. Voor de defensie is er geld.
Is er voor het onderwijs geen geld te
vinden? Laat de minister nog eens over
leg plegen met het Kabinet. Laat ook
de Kamer aandrang uitoefenen, al wil
spr. de zaak niet a-politiek houden.
Spr. dient een motie in, waar
in hij de Kamer de wenschelijk-
heid doet uitspreken van ver
betering van de personeels
voorziening bij het lager on
der wijs door wijziging van de
Ieerlingenschaal.
Mevr. Bakker—Nort (V.D.) meent,
dat er geld moet komen voor verlaging
der Ieerlingenschaal. De tegenstelling tot
de voor defensie gedane uitgaven valt
in het oog. Van de onderwijzers wordt
te veel gevergd. Het is beneden de waar
digheid van den Staat te teren op vo
lontairs.
Iets moet worden gedaan. Spr. weet
intusschen, dat deze zaak kabinetspoli-
tiek is.
Be toepassing van art. 22bis der Con-
centratiewet baart zorg. D'e bedoe
ling der concentratiecommissie was. an
ders dan de gevolgde interpretatie. De
openbare school heeft een ander karakter
dan de bijzondere. Zij is de school voor
minderheden in streken, waar een bepaal
de godsdienst overheerscht. Spr. vraagt
inlichtingen over de opheffing van bijzon
dere scholen op grond der Concentratie-
wet.
De heer Rooajen (A.R.) is het in
vele dingen met den heer Thijssen eens.
D'e leerlingenschalen willen de A.-R.
gaarne verbeterd zien. Ook de minister
wil dat in principe wel. De Schoolraad
voor de Scholen met den Bijbel nam de
juiste houding aan, door de beoordeeling
"van de financieele mogelijkheid aan de
Regeering te laten.
Nu de Regeering verklaard heeft dat
het geld er niet is, moet sprekers fractie
zich daarbij neerleggen.
Nauw verbonden met de leerlingen-
schaal is de kwestie der kweekelin
gen met de akte. Hun toestand laat
spr. niet onbewogen.
D'e minister heeft gekozen voor een
soepele toepassing van art. 56 lid 2 der
l.o.-wet. Spr. hoopt, dat ook de jonge
onderwijzers en de uitgetrokken wacht
gelders daarvan zullen profiteeren.
Het denkbeeld Tilanus is zeker
sympathiek, doch de invoering bij' amen
dement van een begrootingspost, welke
een geheel nieuwe regeling met allerlei
consequenties medebrengt, acht spr. be
denkelijk.
Het medetellen van dienstjaren als
kweekelingen met akte in de salarisbere
kening, acht spr. gewenscht.
Vervroegde pensionneering is voor on
derwijzeressen invoerbaar. De onderwij
zeressen zijn op 55-jarigen leeftijd wel
geneigd op pensioen te gaan.
Het onderwijs aan schip
perskinderen ontvangt dit jaar
meer subsidie. Spr. is daar dankbaar
voor. Spr. vraagt mededeelingen over dit
onderwijs in het onderwijsverslag.
De heer Woudenberg (N.S.B.)
ontkent, dat de N.S.B. een eenheids-
school wil. Een parallel met het Duitsche
nationaal-socialisme mag men hier niet
trekken.
De hooge Ieerlingenschaal acht spr. de
bron van veel kwaad. De groote klassen
maken individueele opvoeding onmoge
lijk.
De heer Krol (C.H.) meent, dat ieder
overtuigd is, dat er meer kweekelingen
met akte werkzaam zijn, dan het onder
wijs vereischt.
Spr. steunt de gedachte van den heer
Tilanus. Geenszins behelst deze gedachte
de strekking om de salarissen der on
derwijzers te verlagen.
Is het niet mogelijk aan de weiklooze
onderwijzers ontheffing te verleenen van
examengeld voor de hoofdakte?
De heer Z iji 1 s t r a (A.R.) keurt de be
moeiingen van de rijksinspectie in het
Noorden met het leerplan af. Men moet
waken tegen staatspaedagogiek. De in
specteur ziji een controleur, niet een su
perieur. De vrijheid der school is in ge
vaar, als wij een hiërarchie boven de
school krijgen. De vrijheid wordt te meer
bedreigd, nu de inspectie zeggenschap
heeft hij de aanstelling van onderwijzers.
De overheid moet, naast hetgeen zij
moet doen, vooral weten, wat zij niet
moet doen.
Spr.wil niets weten van
een leerplicht voor ach-
terlijke kinderen, noch
van een verplichte schif
ting van achterlijke en
niet-achterlijke kinderen.
De rijksinspecteur voor het buitengewoon
onderwijs is in zijn jaarverslag zijln
boekje te buiten gegaan door te verkla
ren, dat de stichting van meer dan een
buitengewone school in een plaats intole
rabel zou zijn.
De heer Van Houten (G.D.) vraagt
een behoorlijke belooning voor kweeke
lingen met akte en elke poging om den
kweekelingen een zekere vergoeding, b.v.
f 60 per maand te geven, lijlkt spr. on
toelaatbaar, wanneer reeds toegekende
salarissen daarvoor moeten worden ge
kort.
De heer Drees (S.D.) bespreekt de
Duitsche school in Den Haag. Deze
wordt geheel door de overheid betaald.
Moet Nederland daarmee doorgaan?
Weliswaar is de mogelijkheid van deze
school hij de wet geregeld, maar de wet
is voor wijziging vatbaar. De school is
geen Nederlandsche school. In wezen ge
draagt zijl zich als een onderdeel van de
Duitsche kolonie.
De geest van die school kan men af
leiden uit sommige Duitsche atlassen.
M)en vraagt zich af, of de medewerking
van Nederland aan de propaganda der
Auslandlehrer wel moet worden voort
gezet. De minister wil een groot nabuur
land niet voor bet hoofd stooten, dat is
begrijpelijk. Maar al te goed is buurmans
gelk.
De heer Zandt (S.G.P.) acht de te
genwoordige Ieerlingenschaal in veel ge
vallen een schade voor het onderwijs.
Spr. wil evenwel redelijk zijn. Niet deze
minister beeft de koorden der financiën
in de hand. Komt bij echter in den mi
nisterraad wel voldoende voor de belan
gen van zijn departement op? De groote
klassen zijn slecht, maar funester is nog
het systeem der jonge kweekelingen met
akte.
Spr. meent, dat aan de kweekelingen
met akte minstens f 500 per jaar moet
Worden gegeven.
De dienstjaren als kweelkeling met
akte behooren mede te tellen bij de bere
kening van het salaris.
De vergadering wordt tot Donderdag
verdaagd.
RADIO-REDE VAN DEN PREMIER.
Om acht uur gisteravond heeft de
Fransche minister-president Daladier een
radiorede gehouden, waarin hij o.m. ver
klaarde: Op den avond van dezen dag
heb ik het recht te zeggen, dat de 30ste
November een historische datum zal blij
ven: Immers de totale mislukking van de
algemeene staking beduidt de vastbeslo
tenheid van het land, in vertrouwen mede
te werken met de krachtsinspanningen
van de regeering en door eerbiediging van
de wetten het heil van Frankrijk te ver
zekeren.
De minister-president voegde hieraan
toe, dat alle vitale werkzaamheden van
het land vrij zijn uitgeoefend: de treinen
hebben geloopen, de post-, telegraaf- en
telefoondiensten waren verzekerd, te Pa
rijs hebben de autobussen en de metro ge-
functionneerd.
Met nadruk wees Daladier er ook op,
dat zelfs in de particuliere industrie de
staking van het werk slechts gedeeltelijk
is geweest.
Ik was daar trouwens zeker van, al
dus de premier.
„Ik had gezegd, dat ik het gezag van
den republikeinschen staat zou weteu te
doen eerbiedigen. Het is geëerbiedigd.
Ik had gezegd, dat ik het stopzetten
van de openbare diensten niet zou dul
den. Zij werden niet stopgezet.
Ik had mijn vertrouwen gesteld in de
beambten en arbeiders, om de overwin
ning te behalen op de propaganda's, die
funest waren voor het vaderland. Zij heb
ben mijn oproep beantwoord.
De woede van de revolutionnairen is
vooral tegen D'aladier gericht."
Gisteren sommeerde hem de socialis
tische kamerfractie opnieuw tot heen
gaan.
Naar aanleiding van den oproep, door
de socialistische, kamerfractie aan al'e ka
merleden gedaan, om zich in het Paleis
Bourbon te vereenigen, ten einde de bij
eenroeping van de kamers af te dwin
gen, hebben de partijen van de nieuwe
meerderheid besloten, Donderdagochtend
bijeen te komen en een démarche te doen
bij' het presidium van de kamer, om te
verzoeken, de socialisten en commuris-
ten niet in staat te stellen, het dwaze
spelletje uit te halen, het kamergebouw te
gaan bezetten.
De zich zoo machtig voorstellende G.
G. T. heeft gisteren haar onmacht ge
toond en tevens haar ware doeleinden
ontmaskerd.
Minister Julien van P. T. T. kon ver
klaren, dat van alle ploegen op een per
soneel van 210.000 post-, telegraaf- en
telefoonbeambten er in totaal nog geen
1000 hebben gestaakt, dus nog niet één
procent heeft ontbroken. Voor de 26.000
man van Parijs en omgeving bedroeg het
aantal wegblijvers nog geen 100.
Volgens de laatste berichten uit alle
deelen des lands is het percentage der
genen, die aan het stakingsparool ge
hoor gegeven hebben, in de voornaamste
bedrijven als volgt:
Spoorwegen 1, werkvervoer 10, haven
arbeiders en zeelieden 40, mijnwerkers 45,
ijzer- en staalindustrie 75, machinefabrie
ken 40, winkels en magazijnen 1, dagblad
bedrijf 40, levensmiddelenvoorziening 3,
electriciteits-, gas- en waterleidingbedrijf
nihil.
D'e G. G. T. bekent haar nederlaag, maar
schuift de schuld op Daladier, die de re-
quisities heeft bevolen en militair machts
vertoon heeft ontwikkeld. Het is echter
zeer waarschijnlijk, dat geen van de sta
kers iets van dat machtsvertoon gemerkt
heeft. In den loop van den middag trou
wens waren de veiligheidsdiensten reeds
aanzienlijk ingekrompen en gisteravond
was alles ingerukt.
Merkwaardig is, dat in de zeer roode
industriestad Rijssel het aantal werk
willigen 31.725 heeft bijgedragen en het
aantal, dat niet op het appèl verschenen
is, 14.413.
Alleen komen berichten binnen omtrent
ernstige botsingen tussc'hen stakers en
mobiele garden te Rijssel en Toulouse. Te
Rijssel brachten eenige honderden sta
kers, die voor de arbeidsbeurzen samen
schoolden, drie trams tot stilstand. Zij
dwongen het trampersoneel en de passa
giers uit te stappen en sloegen de ruiten
in. Er zijn tal van arrestaties verricht
en verscheidene mobiele garden werden
gewond.
Te Toulouse hebben postende stakers,
In de memorie van antwoord aan de
Tweede Kamer in zalke de invoering van
het gezinspersoonskaartenstelsel zegt de
minister, dat bij de bepaling van de tege
moetkoming aan de gemeenten in de kos
ten van de omzetting de bedoeling heeft
voorgezeten, die kosten in het algemeen
ten laste van het Rijk te brengen.
Niet ontkend kan worden, dat er ver
moedelijk wel gemeenten kunnen zijn, die,
op grond van bijzondere omstandigheden
met de gemiddelde vergoeding niet ten
volle zullen uitkomen, een consequentie,
aan alle algemeen geldende normen ver
bonden. Daar staat tegenover, dat in de
meeste gevallen bij behoorlijk werken de
tegemoetkoming toereikend zal zijn.
Dat de omzetting in beginsel in werk
verschaffing moet worden verricht, is ge
heel in overeenstemming te achten met
het besluit der regeering om slechts on
der die voorwaarde tot algemeene invoe
ring van het gezinspersoonskaartenstel
sel over te gaan. Men houde wel in het
oog, dat, hoezeer de voordeelen van het
G.P.K,-stelsel nagenoeg algemeen wor
den erkend, tot invoering daarvan op dit
oogenblik uit een oogpunt van kosten
nimmer zou zijn overgegaan, wanneer
niet het naderen van de volkstelling en
de mogelijkheid om werk te verschaffen
'zich als bijzondere omstandigheden had
den voorgedaan.
Hieruit moge volgen, dat niet kan wor
den toegegeven, dat hoofdarbeiders, die
er in slagen huiten den steun te blijlven,
door deze werkverschaffing hun arbeids
kansen zien verminderen.
meest ijzer- en staalarbeiders, getracht de
deuren van een groot warenhuis te slui
ten, daarbij geholpen door een menigte
van ongeveer 2000 menschen, die afwis
selend de Internationale en de Marseil
laise zongen. Er ontstond een vechtpartij
tusschen de versterkte mobiele garden
en de betoogers, doch het is nog niet be
kend in hoeverre er gewonden zijn.
ALS NOG EEN JOOD EEN AANSLAG
PLEEGT
Dreigement van S.S.-blad.
Het weekblad van de S.S. „Das
schwarze Korps", verklaart, dat indien
van Joodsche zijlde nog een aanslag ge
pleegd wordt op het leven van een voor
aanstaand persoon in Duitschland, de
Joden in massa in hel
derde rijk zullen worden
uitgemoord.
„Op den dag, waarop een Joodsch wa
pen of een wapen door Joden gekocht ge
bruikt wordt tegen een van de leidende
personen van Duitschland zullen er geen
Joden meer in Duitschland zijn.
ERNSTIGE WOORDEN VAN DEN
PAUS.
In een toespraak tot de door hem in
audiëntie ontvangen jonggehuwden heeft
de paus woorden gesproken, die aller
lei commentaar wekken te Rome. De
paus zeide:
„Wiji vragen n te bidden voor de uit
voering der zeer bijzondere voornemens,
die wij niet hadden vóór de geestelijke
oefeningen, waaraan wij thans deelne
men, want wijl waren toen
niet op de hoogte van ze
kere dingen, die zich op
dit oogenblik voordoenen
die ons bedreigen. Bidt voor
de voornemens van den paus en gijl zult
gebeden hebben voor het welzijn, niet al
leen van zielen, maar van de geheeel
kerk."
In kringen te Rome oppert men aller
lei veronderstellingen betreffende de
werkelijke beteekenis van deze woorden.
DE NIEUWE PRESIDENT VAN
TSJ ECHO-SLOW AKI JE,
Dr Emil Hacha, de president van het
opperste gerechtshof in Tsjecho-Slowakije
is met 272 van de 308 stemmen tot pre
sident van de Tsjecho-Slowaaksche repu
bliek gekozen.
Niet alleen de openbare gebouwen,
doch vele particuliere huizen hadden gis
teren wegens de verkiezing van den
nieuwen president der republiek, de vlag
uitgestoken.
De nieuw gekozen president is Roomsch-
Katholiek.
JOODSCHE VLUCHTELINGEN AAN
DE BELGISCHE GRENS TERUG
GEWEZEN.
Gisteren hebben weer verschillende
groepen Joodsche vluchtelingen uit
Duitschland in de omstreken van Eupen
en Malmédy pogingen gedaan om op Bel
gisch grondgebied te komen. Te Eupen al
leen heeft de gendarmerie niet minder
dan 30 Duitsche Joden, die zonder pas de
Belgische grens overschreden hadden,
weer naar de grens teruggebracht. Alle
Duitsche Israëlieten, die van een geldig
paspoort voorzien zijn, worden echter
binnengelaten.
Korte Berichten.
In den nacht van Dinsdag op
Woensdag is bij Bielefeld een particuliere
auto met vijf inzittenden op een parkee-
rende vrachtauto gereden. De 5 inzitten
den van de personenauto werden op
slag gedood.
In den nacht van Dinsdag op
Woensdag is in het Centraal Station
van Halle een sneltrein uit Eichenborg
bij dichten mist op een locomotief ge
reden. Twee rijtuigen en de locomotief
van den sneltrein ontspoorden. Daarbij
werden 21 reizigers en 4 spoorwegbeamb
ten licht gewond.
G|f FV- Snet en goed
altijd een poeder o( cachet van Mijnhardt*
Mijnhardt's Poedersper stuk 8 ct. Doos 45 cc.
Cachets,genaamd,.Mijnhardtjes "2st. iOct. Doos50
De algeheele staking, welke in Frankrijk voor Woensdag was uitgeschreven, is „iu
het water gevallen". De openbare diensten functionneerden vrijwel normaal.
VERDRAG NEDERLAND-
DUITSCHLAND.
Over betalingsverkeer.
Tusschen de Koninklijke Neder landsche
regeering en de Duitsche regeering is het
volgende overeengekomen:
De bepalingen van het Neder landsch-
D'uitsche verdrag over het betalingsver
keer van 18 December 1937 blijven tot en
met 31 December 1939 van kracht.
Deze overeenkomst moet bekrachtigd
worden. Zij treedt op den vijftienden dag
na de uitwisseling der bekrachtigingsoor-
tonden, welke zoo spoedig mogelijk te
's Gravenhage zal plaats vinden, in wer
king.
HET WEEKBLAD VAN DE N.S.B. IN
INDIë GESCHORST.
De verandering van naam heeft niet
mogen baten.
Biij gouvernementsbesluit is het druk
ken, uitgeven en verspreiden v,an het te
Batavia verschijnend nationaal-socialiisti-
sche weekblad Het Nationale Weekblad,
voorheen genaamd Inidië Hou-Zee, verbo
den voor den duur van dirie weken.
In de considerans van dit besluit wordt
overwogen, dat in het op 5 November
1938 verschenen no. 24 van dit week
blad een artikel is gepubliceerd, geti
teld: De Leider spreekt, waarin weder
om uitingen voorkomen, welke de ken
nelijke bedoeling hebben gevoelens
van minachting op te wekken
en stemming te maken tegen
het in Nederland gevestigde
gezag en de aldaar gestelde
machten. Voorts dat deze uitingen
schadelijk moeten worden geacht ook
voor de openbare orde iu Indië.
GEEN KOUDE WINTER.
De periode DecemberFebruari ver
moedelijk warmer dan normaal.
Het Kon. Ned. Met. Instituut te De
Bilt deelt mede:
Betreffende het karakter van den ko
menden winter DecemberFebruari, kan
worden medegedeeld!, dat de becijferin
gen met een waarschijnlijkheid van 2 op
3 aangegeven, dat de temperatuur hoo-
ger zal zijn dan normaal; de neerslag on
geveer normaal.
