,Na*t Rooken
Dagblad voor de Provincie Zeeland
EERSTE BLAD.
De Tweede Kamer over de
fiegrootiog van Onderwijs.
WOENSDAG 30 NOV. 1938
53c JAARGANG - No. 52
Buitenland.
De stakingsbeweging in
Frankrijk.
Binnenland.
Uit de Provincie
MIDDELBURG.
GOES.
Uitgave: N. V. Uitgevers-Maatschappij
Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, does
Postrekening 44455 Telefoon 11
Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Directeur - Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA
Abonnementsprijs f2.50 per kwartaal
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en Vlissingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Advertentiën 30 cent per regel
Ingezonden mededeellngcn 60 cent per regel
Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags
f 0.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
Waarom alleen subsidie voor een neutrale
hoogeschool? Een voorstel van den heer
Moller.
Onder meer dan gewone belangstelling
heeft gisteren de Tweede Kamer, na af
doening van de Defensiebegrooting, de
behandeling van de begrooting van On
derwijs, K. en W. voortgezet.
Bij de afd. ïïooger Onderwijs dringt de
heer Schouten (A.R.) aan op wijzi
ging van het onderwijs voor zuiver-
technisohe doeleinden aan de technische
hoogeschool.
Over het artikel zal vandaag worden
gestemd.
De heer Moller (R.K.) verdedigt een
amendement om art. 41 met f 1 te ver-
hoogen, teneinde een principieels uit
spraak te verkrijgen over het subsi-
d i e e t en van de R.-K atho-
lieke Economische Eoo-
gesohool te Tilburg. Spr.
wil een prineipieele uit
spraak over gelijkstelling
van openbaar en bijzonder
b o o g e r t> to d e r w ij s. Het gaat al
leen nu de hoogeschool te Rotterdam
wèl subsidie krijgt om de billijkheid.
De heer D e G e e r (G.H.) zegt dat het
zelfde te bereiken is door een memorie-
post. Dit amendement is eigenlijk een
motie, doch veel gevaarlijker. Spr. geeft
in overweging, 't amendement om te zet
ten in een motie, te behandelen op nader
'te bepalen dag en waarop spr. dan ver
der zal ingaan.
Mocht bet amendement
worden gehandhaafd, dan
zal sprekers fractie tegen
stemmen. Op een motie zal spr. na
derhand grondig ingaan.
Mevr. Bakte rN o r t (V.D.) aoht
het oogenblik niet geschikt voor een be
slissing als door dr Moller c.s. nu ge
vraagd.
Mevr. De V r i e sB ruins (S.D.)
betoogt dat de beer Moller de zaak te
eenvoudig voorstelt. De zaak moet een
maal aan de orde komen. Maar die mag
indet op deze onderhandsche manier gere
geld worden. Spr.'s fractie stemt tegen
het amendement.
Dr V o s (Lib.) zegt, dat het bier gaat
om een beslissing voor bet geheele bij
zonder hooger onderwijs. Er moet wel te
eeniger tijd een algebeele regeling ko
men. Aan een uitspraak moet echter een
geheele reorganisatie en coördinatie voor
af gaan.
De heer Zandt (Staatk. Ger.) zegt
dat deze zaak diepe problemen raakt en
de schatkist op groote uitgaven kan ko
men te staan. Het gaat meer om bet spel
dan om de knikkers. Mleni zal eindigen met
hooge toegekende subsidies.
Heeft Rome eenmaal den vinger, wel
dra neemt bet de heele band. Spr. is
tegen het amendement. Hoe durft men in
dezen tijd zulk een aanslag op de schat
kist te doen?
De beer Zijlstra (A.R.) vindt bet
een zeer eenvoudig voorstel. De bedoe
ling is een prineipieele uitspraak moge
lijk te maken. Men mag er over spreken
en een antwoord van de regeering ver-
wachten. Het gaat bier om twee soorten
van bijzonder hooger onderwijs. Men
moet niet bet standpunt innemen dat de
overheid vaststelt, welk soort onderwijs
gesubsidieerd moet worden en dat ge
schikt is voor bet geheele volk. Dat ware
iets voor een totalitairen staat.
Minister Slotemaker de Brui-
n e boorde dat de beer Moller het niet
wilde laten gaan over een prineipieele
vraag, maar alleen over de vraag of Rot
terdam subsidie moet hebben en Tilburg
niet. De Regeering heeft verleden jaar
zich niefi kunnen beraden over subsi-
dieering van het bijte. 'hooger onderwijis,
omdat het geld er toch niet voor is.
Daarom was spr. tegen een principieel
debat en dat is spr. nog.
Het vraagstuk der subsidieering van
de bijz. handelshoogescholen kan niet los
gemaakt worden van dat der subsidiee
ring van bijz. universiteiten. In 1928 is
hier verdedigd, dat het dogma der neu
traliteit der hoogescholen het eenige ge
schikte is voor heel Nederland. Dit geldt
dan voor de universiteiten evenzeer.
Het vraagstuk van het subsidieeren
der bijz. hoogeschool te Tilburg beeft
op het oogenblik geen practische beteeke-
nis, en daarom heeft het amendement
geen practische waarde.
De heer Moller (R.K.) hecht aan het
staatsrechtelijk bezwaar van den heer De
jeer weinig waarde. Er wordt immers i
geen subsidie gevraagd voor dit jaar.
Spr weigert van het amen
dement een memoriepost
of een motie te maken. De
verhouding bijzonder en openbaar hoo
ger onderwijs beeft spr. trouwens uit
drukkelijk uitgesloten. De eenige vraag
is: is het rechtvaardig, de eene bijzon
dere hoogeschool subsidie te geven (Rot
terdam) en de andere die precies hetzelf
de doet (Tilburg) niet.
De beer De Geer (G.H.) blijft bet
amendement een motie vinden. Over een
motie wil spr. een breed debat houden.
Zooals deze post nu luidt, is spr's fractie
mede om staatsrechtelijke redenen ge
noopt, er baar stem aan te onthouden.
Mevr. De Vrie sB ruins (S.D.)
beeft eveneens staatsrechtelijke bezwaren.
De heer Z ij 1 s t <r a (A.R.) blijft bier
een bijzonder geval zien. Overigens zou
ook spr. gaarne een principieel debat
aanvaarden. Doch niet over deze kwestie,
maar over openbaar en bijzonder hooger
onderwijs.
De Minister wensebt nog op te
merken dat bet bier niet om tweede
rangs-instituten gaat. Het onderwerp
moet aan de orde komen zoodra 't prac-
tisch iets beteekent. Zoolang de Regee
ring geen geld heeft, heeft een debat
slechts theoretische waarde. Anders zou
de materie ook spr.'s groote belangstel
ling hebben.
De beer Moller (R.K.)daarbij ge
steund door den heer A1 g e r a (A.R.)
verdedigt een amendement om de afd. A
van de R.H.B.S. te Leeuwarden te laten
vervallen.
Ook over dit amendement
wordt Donderdag gestemd.
Bij de behandeling van de afd. N ij' -
v e r'h ei dson d er wij's worden ver
schillende wenschen geuit. O.a. wordt
aangedrongen op herstel van de drie
jarige ambachtsscholen.
Door den Minister wordt er op ge
wezen, dat de omzetting der drie-jarige
ambachtsscholen in twee-jarige aan de
uitbreiding van bet Nijverheidsonderwijs
is ten goede gekomen.
Te half 2 werd de vergadering ge
schorst.
De vooruitzichten omtrent het verloop
van de stakingsbeweging in Frankrijk
waren gisteravond aanmerkelijk somber
der. De leider van de Fransche socialis
ten, Lóón Blum, beeft namelijk te elfder
ure een schrijven aan Daladier gericht,
waarin bij de rechtsgeldigheid van bet
door de regeering uitgevaardigde requi-
sitie-decreet betwist.
Tegelijkertijd eisohte Blum, dat zijn
brief per radio aan bet Franscbe volk
zou worden bekend gemaakt. Om negen
uur gisteravond heeft deze uitzending
inderdaad plaats gehad.
Gisteravond werd besloten, dat de rei
nigingsdiensten, die aanvankelijk door
de C. G. T. zelf buiten de beweging wa
ren gehouden, thans wel aan de staking
zullen deelnemen.
Wat het hotel-, café- en restaurantbe
drijf betreft, men heeft thans de zeker
heid, dat de staking daar totaal geen uit
werking zal hebben. Men herinnert er
aan, dat bij de vorige staking in het ho
tel- en restauratiebedrijf het aantal
slachtoffers zeer groot is geweest en dat
deze nog steeds niet te werlk zijn gesteld.
De regeering gaat voort met bet ne
men van maatregelen en een van de be
langrijkste feiten is wel bet openen van
een gerechtelijk onderzoek naar de sta-
kingsoproepen aan bet spoorwegperso
neel.
De regeering vraagt vervolging van
ben, die aan de uitvaardiging van de sta
kingsbevelen hebben meegewerkt.
Verschillende fabrieken in de streek
van Valenciennes zijn op order van de
regeering door de troepen bezet.
United Press meldt, dat verscheidene
gewonden gevallen zijn bij een gevecht
tusschen stakers en gardes mobiles te
Valenciennes. De staking in bet metaal
bedrijf is bijna voor honderd procent
effectief.
De meeste Parijsche bladen zijn ver
schenen, ziji bet in beperkten en eigenaar-
digen vorm.
Teneinde indruk te maken op het pu
bliek beeft de stakingsleiding zich bijl
zonder ingespannen om bet couranten-
bedrijf stil te leggen. Die poging is ech
ter verijdeld.
De socialisten roepen het parle
ment bijeen.
De socialistische fractie heeft beslo
ten alle kamerleden bijeen te roepen
voor een vergadering, die Vrijdag a.s. in
het Paleis Bourbon zou worden gehou
den, oom „de afgevaardigden in de gele
genheid te stellen bun mandaat uit te
oefenen".
De fractie is van meening, dat het
parlement zoo spoedig mogelijk bijeenge
roepen bad moeten worden, en bij' gebre
ke van een officieele bijeenroeping beeft
zij besloten, zelf tot een oproep over te
gaan.
GEVECHTEN IN PALESTINA.
Ten Zuiden van Haifa hebben Britsche
troepen gisteren een verwoed gevecht met
Arabische opstandelingx geleverd. In een
gevecht van man tegen man werden 26
Arabieren gedood. Twee Britsche solda
ten sneuvelden, zeven werden min of
meer ernstig gewond.
MUSSOLINI NAAR LONDEN?
De mogelijkheid van een bezoek van
Mussolini te Londen, in antwoord op het
bezoek, dat Chamberlain in Januari aan
den duce zal brengen, wordt reeds thans
in Romeinsche politieke kringen onder
het oog gezien.
STRAF VOOR PLUNDERING TE
WEENEN.
Officiëel wordt gemeld, dat als gevolg
van het onderzoek door de Gestapo op
bevel van gouwleider Buerckel uitge
voerd, in verband met plunderingen tij
dens de recente anti-Joodsche demonstra
ties te Weenen twaalf leden uit de nazi
partij zijn gezet en naar een concentratie
kamp zijn gezonden. Verdere arrestaties
worden verwacht.
Het Duitsche Nieuwsbureau spreekt de
berichten, als zou in de nationaal-socia-
listische partij in Oostenrijk een zuive
ring hebben plaats gehad, waarbij 150
leden zouden zijn gefusilleerd, tegen. Ook
wordt ontkend, dat de Führer geduren
de den laatsten tijd in Weenen zou zijn
geweest.
Korte Berichten.
President Roosevelt heeft verklaard,
dat Wilson, de Amerikaansche ambassa
deur te Berlijn, voorloopig in Amerika zal
blijven. Dó president gaf te kennen, dat
de terugkeer van den ambassadeur zou
afhangen van de buitenlandsche gebeur
tenissen.
De Belgische minister van financiën,
Gérard, beeft gistermiddag op het bureau
van de kamer het wetsontwerp, waarbij
hij speciale volmachten vraagt, gedepo
neerd.
Te Los Angeles is een krachtige
aardschok gevoeld, die drie tot vijf se
conden aanhield.
DE TWEEDE KAMER.
De Tweede Kamer heeft besloten de
begrooting van het departement van bin-
nenlandsche zaken voor 1939 te behande
len a.s. Donderdagavond en de begroo
tingen van het departement van oecono-
miscbe zaken en van bet Landbouwcrisis
fonds voor 1939 toe te voegen aan de
agenda der dagvergaderingen.
INTERPELLATIE OVER DE
VLUCHTELINGEN.
De heer Albarda (S.D.) heeft de Twee
de Kamer verlof gevraagd vragen te mo
gen richten tot den minister-president
over bet beleid der regeering en de door
baar getrokken richtlijnen ten aanzien
van de vluchtelingen, een en ander in ver
band met de incidenten, welke zich aan
de grens hebben voorgedaan.
De overstroomingen in Midden-Celebes.
Een Aneta-telegram uit Buitenzorg
geeft nog de volgende bijzonderheden
over de ramp in Midden-Gelebes:
In de onderafdeeling Mamoedjoe is bet
district Tapalang het ernstigst getroffen.
Hier .zijn 13 personen gedood en 40 bui
zen verwoest. In bet zuidelijk deel van dit
district zijn alle bruggen weggeslagen.
Zooals reeds werd gemeld, zijn in de
kampong Maloenda van de 400 buizen er
126 vernield. Hier zijn 28 slachtoffers.
Uit bet noordelijke deel van dit district
zijn nog geen berichten ontvangen, daar
de verbinding nog niet is hersteld.
In de bergstreek Oeloemandad zijn 14
personen gedood.
In de onderafdeeling Mamasa zijn
•4 groot bruggen weggeslagen. Tot dus
ver zijn van hier vier dooden gerappor
teerd.
In de onderafdeeling Polewali zijn zes
personen als te zijn gedood opgegeven.
Veertien personen worden nog vermist.
AANVOER VAN TIJDENS GARNALEN-
VISSCHERIJ GEVANGEN BIJVISCH.
Naar men van bevoegde zijde ver
neemt, is bij Kon. besluit van 24 Novem
ber 1938 no. 12, hetwelk 1 December 1938
in werking treedt, artikel 2 van het Kon.
besluit van 27 September 1938 no. 43, tot
het verleenen van ontheffing van artikel
2 van het crisis-zeevischbesluit 1936 ge
wijzigd.
Op grond van deze wijziging zal de
door garnalenvisschers aangevoerde bij-
viscb met ingang van 1 Dtecember 1938
ten minste de volgende afmetingen moe
ten hebben:
21 c.m. voor zoover betreft tong, schar
en wijting; 23 c.m. voor zoover betreft
schol, schortong en tongschar; 24 c.m.
voor zoover betreft schelvisch en kabel
jauw; 25 c.m. voor zoover betreft tarbot
en griet; 30 c.m. voor zoover betreft hake
(merluccius).
Voorts zal bet aan garnalenvisschers
met ingang van 1 December 1938 geoor
loofd zijn, een gewichtshoeveelheid viscb,
met uitzondering van tong van kleiner
afmeting dan bovengenoemd, aan te
voeren, gelijk aan ten hoogste 5 pet. van
het gewicht der garnalen, die zij in totaal
aanvoeren.
Rijkswaterstaat.
De Technische Hoofdambtenaar van
den Rijkswaterstaat in het ressort Ter-
neuzen, de heer P. Noë, is als zoodanig
benoemd te Zwolle. De heer J. v. Schra-
vendijk, Technisch Ambtenaar bij dien
Dienst te Sassenheim, is in zijn plaats
te Terneuzen benoemd.
Waterschapsbesturen.
Bij Kon. besluit zijn benoemd met in
gang van 13 December tot dijkgraaf van
den Egbert-Petruspolder: J. van der
Weele Mzn te Wolphaartsdijk; met in
gang van 26 November tot dijkgraaf van
den Boonepolder, A. P. Woutersen te
Hoedekenskerke.
Nieuwe wandelsportorganisatie.
In een Maandag j.l. gehouden vergade
ring van den Zeeuwschen Bond van
Wandelsportvereenigingen is met alge-
meene stemmen besloten, wegens bet niet
meer aan zijn doel beantwoorden, deze
bond te ontbinden.
Tegelijk echter zijn de vertegenwoordig
de vereenigingen er toe overgegaan een
Zeeuwsche Centrale van den Zuidelijken
Wandelsportbond te vormen.
Reeds vier vereenigingen traden direct
toe en een voorloopig afdeelingsbestuur
werd samengesteld.
Het secretariaat wordt voorloopig waar
genomen door den heer J. J. Meulmees-
ter, Lampsinsstraat 10 te Vlissingen.
(VI. O.)
„Voor het kind".
Men schrijlft ons:
Vanaf 1 December tot 5 Januari a.s.
zullen weer de bekende weldadigheidsze*
gels en prentbriefkaarten „Voor het
kind" worden verkocht, n.l. postzegels
van IVi, 3, 4, 5, en 12Vs cent, verkoop
prijs 3, 5, 6, 8 en 16 cent, mapjes met 5
diverse kaarten ad 35 cent per mapje en
een 2-tal losse kaarten ad 7 ct per stuk.
De netto-opbrengst komt in zijln geheel
ten bate der misdeelde kinderen van alle
gezindten.
Men koop© daarom voor zijln a.s.
correspondentie en gelukwensehen zoo
veel mogelijk weldadigheidszegels en
briefkaarten „Voor het kind", welke da
gelijks in bet tentje ten post'kantore, bij
de leden van bet Comité en in het bureau
van den Armenraad Bogardstr. 26 ver
krijgbaar zijh.
Het plaatselijk Comité bestaat uit de
dames mevr. Ermerins, mevr. Fruin,
mevr. Huizenga, mevr. de Groot, mevr.
van der Hoop, mevr. van Ittersum, mevr.
Loman, mevr. Meursinge Reynders, mevr.
Muller, mevr. Peeck, mevr. Por-
theine, mevr. Schram de Jong, mevr. de
Veer, mevr. v. d. Veur, mevr. v. d. Weel
en mevr. Weisfelt. Secr. de heer Van
Linschoten, secr. van den Armenraad.
Huiseigenaren, kijkt uw kelderluiken na.
Gisteren had een stadgenoote, die met
haar dochtertje op een kelderluik stond,
het ongeluk te vallen, doordat het luik
het begaf. Het dochtertje kwam ten deele
in bet water, dat de kelder vulde, terecht.
Het liep alles nog vrij goed af, maar bet
bleek, dat dit kelderluik weinig wordt ge
opend en de liggers door de vocht zeer
geleden hebben.
Het moge een les zijn voor anderen de
kelderluiken op tijd na te zien, opdat
geen ergere ongelukken voor komen.
De bazaar en verloting van het Roode
Kruis.
Gisteravond bad bet slot plaats van
den bazaar ten bate van de Transport
colonne van bet Roode Kruis.
De naam van de pop was Aldolfine en
de bladwijzer lag op bladzijde 240 van het
boek. De naam is geraden, terwijl 250
het dichtst bij' 240 geraden is.
De propaganda-avond van het Chr. Nat.
Vakverbond.
Deze gisteravond gehouden propagan
da-avond stond onder leiding van den 1
Verzacht Uw keel. Verfrisch Uw - ooos.
mond en adem met de smakelijke
voorzitter van den Chr. Besturenbond,
die in zijn openingswoord opmerkte, dal
de Chr. Vakbeweging steeds meer da
belangstelling van ons volk heeft.
Vervolgens sprak ds Simoons, Ned,
Herv. predikant te St. Laurens een prin-
cipiëel woord. De leidende gedachte in
de Chr. sociale beweging, aldus spr., is
bet woord Christelijk. Dit is een beljjde-
nis. De nadruk moet niet vallen op or
ganisatie voor materiëele motieven, maai
pp de verantwoordelijkheid tegenover
Christus. De gerechtigheid en de liefde,
gegrond in Gods Woord, moeten het
leidend beginsel zijn van het C. N. V.
„Dns beginsel onze kracht" wa3 de
titel van de rede van den heer A. Vin
gerling te Goes. Wij moeten ons, aldus
spr., concentreeren op ons beginsel. Dit
grijpt terug naar Christus' verlossings
werk, dat één groot stuk sociaal werk
was om 't gezonken© op te heffen. Sociaal
voelen is dus noodig voor allen, voor
alle Christenen. Het moet er uit bij bet
Christendom in Zeeland, dat het sociale,
het stoffelijke leven met Bijbel en gods
dienst niets te maken heeft. De Bijbel
vraagt recht en gerechtigheid op elke
bladzijde. Het sociaal-economisch leven
is niet iets minderwaardigs1, want bet
gebod: Hebt uw naaste lief als uzelven
is gelijk aan hot andere, groote gebod.
De leidende gedachte bij het organisee-
ren is, dat God ons uit éénen bloede ge
schapen heeft. De vorm wordt bepaald
door het feit, dat alles principiëel wordt,
als wij op den gang van het leven in
vloed uit willen oefenen. Dan valt al het
„algemeens" en bet „technische" er ook
onder. Dit is voor velen in Zeeland erg
moeilijk to aanvaarden. Wij moeten be
ginnen er rekening mee te houden, hoe
God onze maatschappij gemaakt beeft.
Dan is er voor den Christen niets neu
traal. Waarom rékenen sommigen bij de
politiek wel en bij het sociale leven
niet mot het van God gegeven 'karakter
der dingen?
Het doel der organisatie wordt bereikt,
als, onafhankelijk van de stoffelijke re
sultaten, God Zijn eer krijgt in. de ver
houdingen in arbeid of bedrijf.
Dit beginsel zal onze kracht zijn, als
wij het gelooven en aanvaarden in ons
persoonlijk leven. Dan komen niet het
„succes" maar de taak en de verant
woordelijkheid vanzelf. Dit hebben de
voormannen een 40 jaar geleden begre
pen en beleefd. Het is him werk, dat
ook in Zeeland het groote onrecht is
verdwenen, dat de arbeider, toch ook
verantwoordelijk voor zijn leven als
Christen, niets te zeggen had inzake de
arbeidsverhoudingen in eigen leven.
Spr. wekte de aanwezigen op getrouw
te zijn in het vereenigfngsleven en de
Chr. pers te steunen.
Candidaat P ij 1 m a n te Vlissingen spralb
het slotwoord. Het beginsel komt voort
uit het geloof, dat dringt tot activiteit,
tot Chr. sociale organisatie.
Het pijpercorps „Juliana" onder leiding
van den heer I. de Lange, luisterde den
avond op met vroolijke muziek.
De voorzitter dankte de sprekers, waar
na cand. Pijlman met dankgebed sloot.
Een afscheid.
D'e majoor der Rijksveldwacht van de
brigade Goes, de heer Boorsma, gaat van
daag, wegens het bereiken van den pen
sioengerechtigden leeftijd, den dienst ver
laten.
Gister heeft de brigade van baar chef
afscheid genomen in bet dienstgebouw
aan de Kade.
De districtscommandant, dhr v. d. Lely,
schetste den loop van dit leven en memo
reerde hoe, toen 't diploma werd inge
steld er 74 van de rijksveldwachters op
gingen, waarvan slechts 6 slaagden; on
der die zes was majoor Boorsma. In zijn
werk, zei de commandant, kwam tot uiting
dat hij een man was van goede ontwik
keling en de wijze, waarop hij de brigade
leidde, strekte .tot voldoening. Bij bet
kader der rijksveldwacht stond de majoor
aan de spits der oude garde. Spr. zei den
majoor daarvoor hartelijk dank en hoopte
dat de heer Boorsma nog tal van jaren
zijn rust zou genieten.
Brigadier Fokke sprak namens de bri
gade en vertolkte de welgemeende gevoe
lens van allen voor den humanen chef,
met wie het goed optrekken was en die
de brigade leidde op een wijze, die boven
allen lof verheven is. D!e 15 jaren dat de
majoor de Goesehe brigade commandeer
de zijn een goede tijd geweest; niet min
der dan 4 brigadiers brachten bet tot ma-
