Dagblad voor de Provincie Zeeland
De schandeiyke terreur tegen
de Joden in Duitschland.
EERSTE BLAD.
Buitenland.
Be strijd in China.
Binnenland.
Uit de Provincie
ZATERDAG 12 NOV. 1938
53e JAARGANG - No. 37
Bij het licht van Gods
Woord;
Uitgave: N. V. Uitgevers - Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, Goes
Postrekening 44455 Telefoon XI
Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Directeur - HoofdredacteurR. ZU1DEMA
leeuw
Abonnementsprijs f2.50 per kwartaal
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en Vllsslngen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Advertentiën 30 cent per regel
Ingezonden mededeellngen 60 cent per regel
Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags
10.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
In het Kamer-overzicht van een dei
vrijzinnige Waden, kon men deze week le
zen, dat de rede van den heer Schouten,
die bij de algemeene beschouwingen ovei
de Staatshegrooting voor de A.-R. fractie
het woord voerde, een hoogtepunt was van
het debat.
Wij meenen goed te doen het slot van
deze rede hier te laten volgen.
Na verschillende punten van economi-
schen, socialen en financieelen aard te
hebben behandeld, kwam de heei
Schouten tot de algemeene poli
tiek.
Hij verklaarde aan een nieuw debai
over den grondslag en de samenstelling
van het Kabinet geen behoefte te heb
ben.
De gedachte, dat de Christelijke begin
selen slechts beteekenis hebben voor eeni-
ge bepaalde aangelegenheden van Staats
bestuur moeten wij' met beslistheid bestrij
den. Het Christelijk geloof heeft uni
verseels beteekenis,
De Heilige Schrift bevat de ordinan
tiën Gods voor alle leven en ie de
ren levenskring.
Gehoorzaamheid aan die Schrift leidt
tot een eigen vaste visie van principieel
karakter op het geheele Staatsleven. D'ie
visie wordt niet gedicteerd door de fei
ten, maar zij vordert beoordeeling van
de feiten; zij brengt deze in verband met
de geestesstromingen, en zij noopt tot een
hervorming van het feitelijke leven in de
richting van gehoorzaamheid aan Gods
Wet.
Het is God, die ook te midden van de
grootste verwarring, vervloeiing en af
glijding de wereld draagt. Daarom moeten
alle verhoudingen en feitelijke toestan-
don in het licht van Zijn Woord worden
bezien en beoordeeld.
Ziji, die in de ontwikkeling van dezen
tijd de noodzaak zien om oude, op prin
cipes gegronde partijgroepeerimgen te
veroordeelen en los te laten, vergissen
zich in de ontwikkeling,welke zich
openbaart. Deze ontwikkeling is zeer la
biel. Zij wordt, helaas, veel meer be-
heerscht door practische situaties en fei
telijke omstandigheden dan door waar
lijk principieele, de kernen van het leven
rakende, veranderingen in overtuigingen
en opvattingen. Het leven is in een sterke
vloeiing en vervloeiing gekomen; het
'draagt thans een buitengewoon dyna
misch karakter, maar daarin is, naast
wat verblijdt, veel, dat de labiliteit doet
toenemen.
Plotselinge verschuivingen zijn niet
zeldzaam. Krachtige partijlen en organi
saties storten in dezen tijd dikwijls in
een korte periode geheel ineen. Optre
dende veranderingen op staatkundig en
economisch gebied oefenen grooten in
vloed uit op de richting, waarin men
gaat. Het dynamisch karakter van de
sociaal-democratie ten onzent is dan ook
niet enkel winst. Het openbaart
tevens onzekerheid omtrent de principi
eele richting, waarin moet worden ge
stuurd.
Hoe de staatkundige ontwikkeling ten
onzent ook moge zijn en welke conse
quenties deze ook met zich moge bren
gen, wij handhaven ons inzicht met be
trekking tot de vorming van partijen en
partijigroepeeringen op de basis van de
grondbeginselen. Wij hopen aan de door
ons beleden beginselen trouw te blijven,
in trouw ons werk te doen; moge het zijn
tot zegen van ons volk.
De geachte afgevaardigde de heer Al-
barda heeft in zijn redevoering van gis
teren de democratie opgeroepen tot ver
weer tegen de machten van vernieling en
dwingelandij. Het is mijn vaste over
tuiging, dat hij dit alleen zal kunnen
blijven doen, wanneer onze oonstitutio-
nëele instellingen, vrucht van het Calvi
nisme welke andere invloeden daarop
ook mogen hebben gewerkt kunnen
worden gehandhaafd.
Van de handhaving van die grondsla
gen van ons Staatsbestel hangt het in
zeer belangrijke mate af, in welken om
vang en in welken zin de sociaal-demo
cratie beteekenis zal hebben voor wat
aan die zijde wordt genoemd: de hand
having van de democratie.
Het geloof in de souvereiniteit Gods
moet onze houding bepalen, moet in het
beweeglijke leven van eiken dag de onbe
weeglijkheid, de vastheid en de rust bren
gen, welke noodig zijn om in continuïteit
verder te werken aan de ontwikkeling
van het leven.
Het is juist dit, wat mij op dit oógen-
blik doet vragen aan hen, die spreken
over het dynamische karakter van ons
leven, over de hevige beweeglijkheid,
welke de samenleving van de wereld en
de samenleving in Europa kenmerkt,
vergeet gij niet aandacht te schenken ook
hieraan, dat in die dynamiek zich open
baart het resultaat van beginselen, welke
in den diepsten grond slechts steunen op
menschelijke wetenschap en op mensche-
lijke wijsheid, en welke niet opgebouwd
zijn uit het geloof in den Almachtige en
in de waarheid van het Woord, dat Hij
ons in de Heilige Schrift heeft geopen
baard?
Nu denke niemand, dat ik dit zeg om
den gang van zaken hier te bemoeilijken,
om staketsels te brengen op den weg,
waarop wij ons met elkander hebben te
bewegen. Niets zal mij liever zijn dan
mede te werken aan de versterking van
onze volkseenheid en aan de uitbreiding
en de verbetering van de samenwerking.
Wij kunnen dit echter alleen doen op
den grondslag van de gehoorzaamheid
aan eigen principieele levensovertuiging,
omdat die overtuiging naar ons beste we
ten, naar ons diepste inzicht niet is een
vrucht van onze eigen overleggingen,
maar is geboden door Hem, die het leven
regeert,"
In den loop van gisternacht zijn de
straten in de verschillende Duitsche ste
den, waar vernielingen van Joodsche be
zittingen hebben plaats gevonden, schoon
gemaakt en zoo herinnerde gistermorgen
m vel© straten weinig den voorbijganger
meer aan de gebeurtenissen dan de leege
vensterkozijnen en de gesloten Joodsche
winkels.
De Duitsche bladen bevatten over het
algemeen slechts korte berichten over
de incidenten.
De Duit-che pers vindt aanleiding om
de gebeurtenissen te beschouwen als een
bewijs van de discipline van het Duit
sche volk, omdat geen enkelen Jood een
haar gekrenkt is en verder wijst zij er
op, dat, indien „nieuwe provocaties van
de zijde van het internationale Joden
dom zouden voorvallen, het Duitsche volk
de rekening met deze misdadigers niet
met zooveel zachtheid zal vereffenen".
Men moet maar durven. Beestachtig
heid wordt zachtheid genoemd.
„Een zwarte dag voor Duitschland".
De meeste Emgelsche bladen uiten hun
verontwaardiging over de anti-semietische
uitspattingen in Duitschland.
De „Times" is van oordeel, „dat mil-
lioenen Duitschers afschuw moeten heb
ben voor de oneer, die hun naam is aan
gedaan".
„Duitschland gaf zich gisteren over
aan een orgie van woestheid, welke door
de geheele beschaafde wereld een rilling
van afgrijzen zal doen gaan," schrijft de
„Daily Telegraph".
Zeer scherp zijn ook de Amerikaan-
sche bladen in hun oordeel. Zoo schrijft
de „New York Times": „Zoo neemt dus
de regeering van een groot land wraak
over de daad van een krankzinnigen
jongen, een regeering, die de hoogste en
onaangevochten macht uitoefent over 80
millioen menschen, die zich beroemt op
de orde, welke zij handhaaft en wil ver
spreiden over geheel Midden-Europa.
Geen mensch 'kan over de gebeurtenis
sen van gisteren oordeelen zonder een
gevoel van schaamte over de degrada
tie van zijn soort."
GOEBBELS PROTESTEERT EN
ONTKENT NATUURLIJK.
Minister Goebbels heeft gisteren onge
veer 150 vertegenwoordigers van de bui
tenlandsche pers ontvangen. Hij keerde
zioh, zooals te begrijpen was, met kracht
tegen de „matelooze verdraaiingen en
overdrijvingen in een zeker gedeelte der
kwaadwillige buitenlandsche pers".
We zijn dat zoo gewend geraakt, om
dat de buitenlandsche pers niet, zooals de
Duitsche, op commando de waarheid ver
kracht.
Tevens protesteerde hij tegen insinua
ties, volgens welke Joodsche winkels zou
den zijn geplunderd, zonder echter te ver-
heelen, dat „individueele gevallen van
plundering zich kunnen hebben voor
gedaan".
Ook ontkende hij', dat de brandweerlie
den niet getracht zouden hebben, de bran
den in de synagoges te blusschen en dat
de politie niet tusschenbeide zou zijn ge
komen.
Dus weer het oude liedje: „Es ist nicht
wahr!"
In de Grenadierstrasse te Berlijn is het
vernielingswerk der Nazi's al bijzonder
fel geweest. Be inrichting der winkels is
volkomen vernield en de meest verschil
lende voorwerpen zijn op straat gewor
pen. De overblijfselen zijn in boopen bij-
eengeworpen en in brand gestoken.
In Berlijn en omgeving zijn talrijke
Joodsche bankiers en advocaten in hun
woningen gearresteerd. In over het alge
meen welingelichte kringen raamt men
het aantal der arrestaties in Berlijn op
ongeveer 700.
Volgens den „Angriff" zullen de Jood
sche handelshuizen te Berlijn zeer binnen
kort „geariseerd" worden in verband met
de gebeurtenissen der laatste dagen.
Het aantal te München gearresteerde
personen bedraagt 1400. Meer dan de
helft is overgebracht naar het concentra
tiekamp van Dachau.
Ook te Emmerick werden „meer dan
schandalige anti-semietisohe uitspattin
gen" waargenomen.
Tegen 8 uur Donderdagmorgen ver
schenen eenige overvalauto's uit Wezel
met S. A., gewapend met bijlen.
Deze S. A,-mannen trokken door Em
merick en sloegen overal met hun bijlen
de deuren en ramen in van de Joodsche
woningen, terwijl zij den gebeelen inboe
del volkomen vernielden.
Bij een armen Jood, die ondersteuning
geniet, maar nog een mooi antiek eetka
merameublement bezit, uit betere tijden en
waarvoor hem dezer dagen 800 rijksmark
geboden is, werd dit ameublement volko
men verbrijzeld.
Het hoogtepunt bereikten de anti-Jood-
sche nazi-uitspattingen in het groote
confectiemagazijn van de firma Leff-
mann. Hier werden de groote venster
ruiten met bijlslagen vernield en de in
ventaris op straat gegooid. Mantels en
jassen met prijzen van 75 en 100 rijks
mark lagen ais vuil in de goot. Daarna
werden eenige bussen benzine naar bin
nen gebraeht en het magazijn in brand
gestoken. Het brandde totaal uit.
Dh heer Leffmann zelf heeft tijdens den
wereldoorlog zijn leven voor zijn land ge
geven. Edelmoedig is het „dankbare va
derland" nietl
Tenslotte werden alle Joodsche bewo
ners van de stad als vee naar het politie
bureau gedreven.
De bewoners van Etnmerick zagen dit
alles gelaten en stilzwijgend aan, al
hoorde men nu en dan zachtjes mompe
len: „Schande, schande, Wir müssen
uns schamen D'eutschen zu sein", en
meer dergelijke uitdrukkingen.
Niemand bleek echter den moed te heb
ben, luid aan zijn verontwaardiging lucht
te geven, of de vervolgde Joden in be
scherming: te nemen.
De Borlijnsche correspondent van het
„Alg. Hbld." meldt:
In vier gevallen hebben Joodsche Ne
derlanders in Berlijn de hulp van het ge
zantschap ingeroepen, en in een dier ge
vallen is gebleken, dat de inboedel vol
komen is vernield.
Een verzoek van ons gezantschap aan
de Berlijnsche politie, hulp aan de Ne
derlanders te verleenen, had in de meeste
gevallen succes.
Men heeft de wel zeer interessante
ervaring moeten opdoen, dat de politie
niet bereid bleek zich om schade te be
kommeren, omdat naar zij zelf verklaar
de: „De actie van hoogerhand was be
volen".
(De schade bedraagt te Berlijn alleen
reeds 13 miljoen mark.)
Brandbommen-regen op Chineesche
stad. Meer dan duizend dooden en
gewonden.
Het Chineesche persbureau meldt, dat
achttien Japansche vliegtuigen gisteren
een aanval hebben gedaan op de stad
Lioe Jang, 65 kilometer ten Noord-Oos
ten van Tsjang Tsja.
De Japanners lieten meer dan hon
derd brand- en andere bommen vallen.
Groote gedeelten van de stad zijn in
puinhoopen herschapen.
Meer dan duizend menschen zijn ge
dood of gewond.
Onder de leuze „Binnen
een week in Kanton" is
het georganiseerde Chi
neesche leger gisteren
zijn reeds aangekondigde
t e g e n-o ffensief in Zuid-
China begonnen.
Van Chineesche zijde wordt verklaard,
dat drie legercorpsen de Japansche
strijdkrachten voor zich uitdrijven. Zij
rukken op in de richting van Kanton
Verder wordt gemeld, dat de Chinee
sche guerillatroepen zeer actief zijn.
DE NIEUWE PRESIDENT VAN
TURKIJE.
De Tuhksche Nationale Vergadering
heeft den voormaligeri minister-president,
generaal Ismet Ieunu, tot opvolger van
den overleden president Kemal Ataturk
gekozen.
Ismet Ineunu oftewel Moestafa Ismet
Pasja zooals hij aanvankelijk heette, werd
in September 1884 te Smyrna in Klein-
Azië geboren.
Gewone en Homoeopa-
thische Geneesmiddelen,
Verband- en
Verplegings-artikelen,
Bandages,
Tolletbenoodigdheden,
Parfums, Eau de Colognes
Geschenken I
Lange Kerkstraat 42
GOES Telel. 168
Hg koos de militaire loopbaan en reeds
op 22-jarigen leef tg d bracht hij het tot
kapitein van den generalen staf.
Hg speelde een vrij belangrijke rol in
de Jong-Turfcsche revolutie van 1908,
welk© tot d© onttroning van sultan Ab-
doel Hamid leidde, en nam voorts deel
aan alle daarop volgende oorlogen, waar
in Turkije verwikkeld werd.
Na den oorlog werd hij naast Kemal
Pasja ©en van d© voornaamste leiders
van de nationalistisch© Turksch© bewe
ging ba Klein-Azië.
QR00TE AARDBEVING WAAR
GENOMEN.
Verschillend© seismologische laborato
ria hebben Donderdag twee aardschok
ken geregistreerd, welke heviger zgn ge
weest dan sedert verscheidene jaren zgn
gevoeld.
Deze aardbeving had haar epicentrum
in den Stillen Oceaan ten Zuiden van
Alaska.
Uit Homoloeloe wordt gemeld, dat een
hevig© zeebeving aan de kust van de
Hawaiï eilanden een springvloed heeft
veroorzaakt, welke eerst zes uur na
het einde van de zeebeving terugtrok.
Korte Berichten.
Op 16 November zal het Britsch-
Italiaansch acooord in werking treden.
In politieke kringen wordt verwacht,
dat koning Carol van Roemenië en zijn
zoon Miohaël, na hun bezoek aan Enge
land, hun terugreis over Duitschland zul
len maken, teneinde Hitier te bezoeken.
Dit bezoek aan Duitschland wordt als
zeer belangrijk beschouwd.
Met algemeene stemmen heeft de
ministerraad te Praag Chvalfcovsky, den
minister van buitenlandsche zaken, can-
didaat gesteld voor het presidentschap.
REORGANISATIE VAN DE POLITIE.
Door Minister Goseling noodzakelijk
geacht
In zijn Memorie van Antwoord op de
Justitiebegrooting deelt Minister Goseling
mede, dat hij van oordeel is, dat ter ver
betering van de organisatie van de politie
waarbij gestreefd moet worden naar een
coördinatie, die tot sterkere eenheid zal
leiden, geboden is.
Dë behandeling van de zaak-Oss ter
openbare terechtzitting van het ambtena
rengerecht te 's-Gravenhage heeft ernsti
ge symptomen doen zien van niet te dul
den toestanden en verhoudingen, welke
mede kunnen worden toegeschreven aan
bestaande gebreken in de organisatie van
de politie hier te lande.
Verbetering van de politie-organisatie
zal echter niet kunnen bestaan in het op
lossen der problemen, welke voortsprui
ten uit bet naast elkaar aanwezig zijn van
twee rijkspolitieoorpsen. Zij omvat een
breedere taak, waaraan sinds enkele ja
ren gestadig wordt gearbeid.
TOMATENSOEP IN BLIK.
Conserven-industrie bij den verkoop
ingeschakeld.
Prijs voor consument vastgesteld op
18 cent per blik.
Inzake het. binnenkort van regeerings-
wege in den vrijen handel brengen van
tomatensoep in blik, vernemen wij', dat
daarbij niet alleen de diverse distributie
vormen, maar ook de conserven-industrie
zal worden ingeschakeld.
De Nederlandlsche Groenten- en Fruit-
centrale levert de Mikken aan de conser-
venfaibrieken voor 12V* cent. De inkoop
voor de grossiers bedraagt 13V* cent, voor
de detaillist 15 cent, terwijl de prijs voor
den consument is vastgesteld op 18 cent
per blik.
VERLAGING BIJZONDER INVOER
RECHT THEE.
Verlaging accijns op het sigarettenpapier
in voorbereiding.
Het ligt in het voornemen van den Mi
nister van Financiën, aldus de M. v. A.
aan de Tweede Kamer over de Begroo
ting Financiën een verlaging te bevorde
ren van het ingevolge de omzetbelasting-
wet, van de thee geheven bijzonder in
voerrecht, door in de waarde, waarover
dit laatste recht beiekend wordt, niet
meer bet in dit verband met een accijns
gelijk te stellen gewone invoerrecht voor
thee te doen begrijpen.
Voorts ligt het in zijn voornemen bij
de in voorbereiding zijnde herziening van
de Tariefwet 1934 een voorstel tot verla
ging van het invoerrecht van sigaretten
papier op te nemen.
In verband hiermede wordt tevens een
wetsvoorstel in gereedheid gebracht tot
regeling van een overeenkomstige verla
ging van den accijns op sigarettenpa-
pier
BRANDSTOFFENBIJSLAG VOOR
KLEINE BOEREN EN TUINDERS.
De ministers van Economisch© Zaken
em Social© Zaken hebben ter kennis van
de gemeentebesturen gébracht, dat aan
de klein© boeren en tuinders, die in die
B-groep zijn gerangschikt, gedurende hel
tijdvak 30 October 1988 tot on mot 15
April 1989, een brands tof fembg,slag mag
worden toegekend. Deze bijslag mag ten
hoogste bedragen: a. van 30 October
1988 t/m 26 November 1938 fl per
wéék; b, van 27 November tot en met 11
Maart 1939 f 1.80 per week; c. van 12
Maart 1939 tot en met 15 April 1989
fl per wéék.
De som van d© foitolijke stounvorgoe-
ding, de berekende bedlrijfsinkomsten en
eventueel loon van den ondersteunde zelf
mag met inbegrip van den brandstoffen-
b ij slag nimmer meer bedragen dan 95
pet. van het loon, hetwelk de betrokken
grondverbruiker zon kunnen verdienen,
indien hg als landarbeider c.q. tuinar-
beider in het vrije bedrijf in loondienst
zou zgn tewerkgesteld gedurende do we
ken, waarin hg thans steun geniet.
STEUN AAN DEN TUINBOUW.
De minister van Economische Zaken
heeft bepaald, dat uit het landboutw-cri-
sisfonds aan hen, die als teler van ge
wassen van den tuinbouw zijn aangeslo
ten bij de stichting Nederlandsche
Groenten- en fruitcentrale, gevestigd te
'a Gravenhage, en op den dag der uit
keer ing geacht kunnen worden hun be
drijf alsnog uit te oefenen, steun ver
leend zal worden overeenkomstig de be
palingen van deze beschikking, tot een
bedrag van ten hoogste f 3.850.000.
Zonnevlek.
Gisteren was zeer duidelijk een zonne
vlek waar te nemen. Ook vandaag was ze
nog vrij goed zichtbaar.
Dammen.
Goes IKrabbendijke I. M. Jeremiasse
L. Zuidweg 20; M. de JongeW.
Hoogesteger 20; F. de HertogJac. Lin-
denberg 20; G. Hoogesteger—A. Holle-
stelle 20; J. v. Calmthout—M. Meeuw-
sen 0—2; J. CrucqA. v. d. Vreede 2—0;
J. Sinke—J. Hoogerheide 2—0; L. Dek
ker—J. v. Oosten 1—1; J. Mange—C. Wa
genaar 20; P. Bliek—M. Nieuwenhuizen
11. Officiëele uitslag 164.
MIDDELBURG.
Ged. Staten hebben aan den heer
J. J. van Weijnsbergen op diens verzoek
met ingang van 1 Januari a.s. eervol
ontslag verleend als technisch ambtenaar
van den Provincialen Waterstaat, met
dankbetuiging voor al hetgeen door hem
in het belang van de Provincie op Wa
terstaatsgebied is gedaan.
De heeri van Weijnsbergen kwam 1
Mei 1893 in dienst bij den Waterstaat en
is sedert 1 Jan. 1907 opzichter of tech
nisch ambtenaar. Op 29 Dec. a.s. wordt
hij 65 jaar.
Het College heeft met ingang van ge
noemden datum den technisch ambtenaar
van den Provincialen Waterstaat, J. B.
Dekker, overgeplaatst van Tolen naar
Middelburg.
In de heden gehouden aandeelhou
dersvergadering van de N.V. Zeeuwsche
Voeder- en Kunstmesthandel werd beslo
ten evenals vorig jaar na afschrijving en
reserveering 6 pet. dividend uit te kee-
ren. Tot commissaris werd herkozen Mr
Dr R. W. Graaf van Lynden.
B. en W. stellen voor op de begroo
ting 1939 een subsidie udt te trekken van
f 720 voor 16 openbare concerten, (a f 45
per concert), waarvan 10 te geven door
het Middelburgsch muziekkorps en 2
