r:
tul.OUD VADIS
Dagblad voor de Provincie Zeeland
EERSTE BLAD.
Het politiek debat.
De strijd in Spanje.
De strijd in China.
DINSDAG 8 NOV. 1938
53e JAARGANG - No. 33
Buitenland.
Politieke spanning in België
De strijd om de wilde,
tevens gewilde autobussen
Binnenland.
Belangrijkste Nieuws.
Uitgave: N. V. Uitgevers - Maatschappij
.Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, Goes
Postrekening 44455 Telefoon 11
Bijkantoor Middelburg! Fa, Boekhandel
J, J. F A N O V, Lange Burg 40, Telefoon 28
Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA
Abonnementsprijs f2.50 per kwartaal
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en Vilssingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Advertentiën 30 cent per regel
Ingezonden mededeelingen 60 cent per regel
Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags
0.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
Vandaag zal de Tweede Kamer een aan
vang maken met het jaarlijksche begroo-
tingsdebat, waarin bet regeeringsbeleid
zal worden getoetst.
Uit de gewisselde stuiken blijkt, welke
punten in het bijzonder de aandacht zul
len vragen,
Evenals bet vorig jaar, zal ook nu weer
gehandeld worden over bet k a r a k t e r
van het Kabinet.
Wat dit betreft heeft de Regeering zich
duidelijk uitgesproken, toen zij in de Me
morie van Antwoord verklaarde:
„Het Kabinet staat zoo na als vóór een
politiek voor in cbristelijk-nationalen zin.
G h r i 8 t e 1 ij k in dien positieven zin,
dat het 'Gods Wet tot richtsnoer voor zijn
beleid wensobt te nemen; nationaal,
doordat het met eerbiediging van een in
derdaad groote verscheidenheid van scha
keeringen op geestelijk terrein en van de
rechtmatige vrijheden des volks op dien
christelijkeiL grondslag samenbinding en
samenwerking wil brengen en zóó bet al
gemeen welzijn bevorderen".
Verder zullen vooral de financiën
en bet W e r k 1 o o s b e i d s v r a a g-
s t u k in het middelpunt der belang
stelling staan.
Het is mogelijk, dat, wat bet eerste punt
betreft, het geluid der „Negen mannen"
in de Kamer weerklank zal vinden, maar
daartegenover zal aan den anderen kanl
getracht worden, Minister de Wilde te
overtuigen, dat bij in zijn financieele 'be
schouwingen te somber is en dat bet er
met 's Rijks financiën heusch niet zoo
slecht voorstaat als de Minister meent.
Met name de beer Teulings zal nu zijn
meer optimische beschouwingen met cijr
fers en feiten moeten fundeeren. Gemak
kelijk zal bij bet daarbij1 niet hebben.
Dan zijn er de nieuwe belastingplannen
en de financiëele maatregelen ten opzich
te van de gemeenten. Een diepgaand de
bat zal hier wel niet mogelijk zijn, omdat
dit alles nog te veel in bet stadium van
voorbereiding verkeert.
Ditzelfde geldt tot op zekere hoogte ook
van de werkverscbaffingsplannen. Er zijn
wel voorloopige publicaties betreffende
diep ingrijpende plannen, maar bet eigen
lijke debat daarover zal pas kunnen plaats
hebben totdat meer concrete plannen aan
de Volksvertegenwoordiging worden voor
gelegd.
De mogelijkheid hestaat echter, dat zich
over de algemeene richtlijnen en wij
denken daarbij speciaal aan de j e u g d -
werkloosheid een belangrijk de-
bat ontwikkelt, waarbij ook vragen van
principieelen aard als verplichte arbeids
dienst, niet buiten beschouwing zullen
blijven.
Voorts is er nog het vraagstuk van de
handelspolitiek. Sommige li
berale bladen raken niet uitgepraat over
wat zij noemen de overrompeling van bet
parlement. Het ligt eenigszins in den aard
der zaak, dat getracht zal worden, het ta
rieven-vraagstuk voorzoover dat dit in bet
raam der algemeene beschouwingen mo-
gelijk is, grondig te behandelen.
Uit den aard der zaak zijn er nog tal
van andere problemen, o.a. 's lands de
fensie en de buitenlandsche politiek, aan
welke behoorlijk aandacht zal worden ge
schonken.
Wij behoeven daarop thans niet in te
gaan.
^Wel echter spreken wij' onze blijdschap
uit, dat grondige bespreking van al deze
vraagstukken in ons land nog m o g e 1 ij k
is.
Dat de vertegenwoordigers van 't volk,
de gelegenheid hebben, om met de Regee
ring te spreken, om bun critiek te
laten hooren, om met de Regeering sa
men te werken tot heil van land en
volk.
Wij hebben niet een parlement, dat
slechts mag applaudiseeren en dat voorts
moet dienen om te voorkomen dat de stem
des volks gehoord zal worden, maar wij
mogen 'God danken, dat wij hebben een
volksvertegenwoordiging, welks leden als
vrije mannen, hun stem kunnen laten
hooren.
De gevechten aan het Ebro-front. Ver
rassende aanval der regeeringstroepen.
Gisteren zijn de opstandelingen begon
nen met aanzienlijke streken langs den
weg van Camposines naar Mora te be
zetten.
Deze operaties bereiden het terrein voor
voor den opmarsch in het Noordelijk
deel van den zak, die bij de Ebro nog
bestaat.
De tegenstand van den vijand is nog
zeer hevig.
Van de zijde der regeeringstroepen
wordt medegedeeld, dat de luchtmacht
der opstandelingen aan het Ebrofront
verdubbeld schijnt te zijn. Op sommige
oogenblikken hebben meer dan drie hon
derd vliegtuigen boven de linies der re
geeringstroepen gevlogen. Sedert twee
dagen wordt ook een honderdtal kleine
Italiaansche tanks op het terrein
van den strijd gezien, Niet minder dan
73 vliegtuigen hebben herhaaldelijk over
de steden achter het front gevlogen. Gis
ternacht is de stad Tarragona tweemaal
gebombardeerd, echter zonder dat schade
werd aangericht. Gistermorgen hebben
tien vliegtuigen een derden aanval onder
nomen. Daarbij zijn een ziekenhuis en
een dertigtal woonhuizen vernield. Er
zijn acht dooden en veertig gewonden.
Volgens te Londen ontvangen berich
ten hebben de Barcelonatroepen in een
verrassend offensief de rivier Segre 15
K.M. ten Zuiden van Lerida bij de brug
te Seros overschreden. Het dorp Soses,
dat op den rechteroever is gelegen, werd
ingenomen. Daarbij werden eenige hon
derden opstandelingen gevangen ge
nomen.
De regeeringstroepen hebben hun of
fensief te 6 uur gisteren ingezet. Zij trok
ken ten Zuiden van Lerida over de Segre
en bezetten Seros, Titona en Soses. Zij
hebben den weg FragaLerida afge
sneden.
NU REEDS HET DERDE
BELEGERINGSJAAR.
Gisteren ging Madrid het derde jaar
van de belegering in.
Tijdens bet beleg zijn 1176 burgers door
bommen en granaten gedood. Hoewel
slechts een derde van de hoofdstad deel
uitmaakt van de militaire zone, Fchat-
ten de autoriteiten, dat in de niet-mili-
taire sectoren minstens een vierde van
bet aantal granaten en bommen terecht
is gekomen, dat in het militaire gebied is
.gevallen. Ten naastebij tweevijfden van
alle gebouwen zijn volkomen verwoest,
waarvan 15.000 in de militaire zone en
5100 elders.
Twee jaren, 730 dagen, waarvan geen
enkele voorbijging zonder hetgedonder
van de kanonnen, het gehuil van voorbij
vliegende granaten en het gerikketak van
machinegeweren. Een millioen menscben
zijn daaraan thans gewend, zooals men
went aan bet voorbijgaan van de treinen,
wanneer men in de buurt van bet station
woont.
Ondanks dat, is de bevolking ongebro
ken, zelfs niettegenstaande het feit, dat
nog dagelijks slachtoffers vallen en dat
ook de honger zijn intrede in de bele
gerde stad beeft gedaan. Twee winters
van koude en ellende beeft men reeds
doorstaan. De derde is pas begonnen.
Maar niemand, die aan overgave denkt.
Volledige steun aan Tsjang-Kai-Sjek.
Chineezen melden succes bij Kanton.
De politieke volksraad van China, die
tien dagen vergaderd heeft, is gisteravond
uiteengegaan, na eenstemmig een resolu
tie te hebben aangenomen, waarin on
voorwaardelijke steun aan Tsjang-Kai-
Sjek wordt toegezegd.
Daar de raad bestaat uit vertegenwoor
digers van verschillende politieke par
tijen en beroepen kan de resolutie wor
den beschouwd als 'n bewijs van volledig
vertrouwen in den maarschalk.
Het Chineesche persbureau „Central
News" meldt uit Tsjoeng King, dat de
Chineesche troepen Leoeng Tsjau, 80 ki
lometer ten Noord-Oosten van Kanton,
hebben heroverd. Zij zijn daarna verder
naar het Zuiden opgerukt en hebben stra
tegisch belangrijke hoogten ten Noord-
Westen van Tsoeng Hwa, dat op 50 K.M.
van Kanton ligt, bezet.
De discussies op het socialistisch con
gres over de betrekkingen met Burgos
(Spanje) en het verzet, dat daarbij tot
uiting kwam, tegen het benoemen van
een Belgischen vertegenwoordiger bij
Franco, hebben den socialistischen mi-
nister-president en met hem de regeering
in een moeilijke positie gebracht.
Het bestuur der R.-K. partij en de libe
rale leden van Kamer en Senaat zullen
vandaag bijeenkomen, om den politieken
toestand te bespreken.
De koning heeft gisteravond minister
president Spaak ontvangen.
Spaak heeft op het socialisten-congres
verklaard, dat de benoeming van een
officiëelon agent van België te Burgos
om economische redenen in het bolang
van Bolgië noodzakolijk is, terwijl daar
entegen anderen en vooral de oudere lei
ders, zooals Van der Velde, zich tegen
het zenden van een agent naar Burgos
hadden verzet.
Een resolutie is aangenomen, waarin
het heet, dat geen besluit inzake Burgos
zal worden genomen, voor een nieuw
socialistencongres zich daarover zal heb
ben uitgesproken.
De Roomsch-Katholieken en een aantal
liberalen hebben onmiddellijk op deze
resolutie gereageerd en tijdens de zitting
van den ministerraad hebben de R.-K.
ministers Spaak er van in kennis gesteld,
dat het hun uiterst moeilijk zou zijn
met deze oplossing genoegen te nemen.
De toestand der regeering is zeer
moeilijk.
Het congres der Belgische werklieden
partij heeft, na gisternamiddag ander
maal minister-president Spaak te heb
ben gehoord, met groote meerderheid een
motie aangenomen, waarin de buiten
landsche politiek der regeering wordt
goedgekeurd.
Naar aanleiding van dit besluit heeft
Van der Velde verklaard, onder de be
staande omstandigheden geen prijs meer
te stellen op het voorzitterschap der
partij.
Ten slotte heeft het congres met 386.046
tegen 132.492 stemmen, bij 34.185 onthou
dingen, den tekst aangenomen van de
door Spaak ingediende motie.
DE VERKIEZINGEN IN POLEN.
Ernstige nederlaag der oppositie.
Van meer dan 17 millioen Poolsche
kiezers hebben ongeveer 12 millioen bun
stem uitgebracht, d.i. ongeveer 67 pet.
Bij de vorige verkiezingen hebben
slechts 46 pet. der kiezers gestemd.
Van de 208 gekozenen zijn 161 lid van
bet kamp der nationale eenheid.
De Oekrainscbe minderheid beeft 19
zetels veroverd, de joodscbe 5.
Hoewel verscheidene candidaten van het
kamp der nationale eenheid een neder
laag hebben geleden, beteekenen de ver
kiezingen in baar geheel een succes voor
de regeering.
De pers is bet er over eens, dat de op
positie een zware nederlaag geleden heeft.
EEN FRANSCH-DUITSCHE VREDES-
VERKLARING NOG DEZE WEEK?
De diplomatieke redacteur van Reuter
meldt, dat nog vóór bet einde van de
week een Fransch-Duitsche verklaring,
volgens welke beide staten geen oorlog
met elkaar zullen voeren, verwacht kan
worden.
De verklaring zou zijn opgesteld naar
bet voorbeeld van die, welke door Hitier
en Chamberlain geteekend is.
Intusschen meldt een Havas-telegram
uit Londen, dat in gezaghebbende Fran-
sche kringen geen bevestiging van boven
staand Reuter-bericht te verkrijgen is.
KARD. FAULHABER PREEKT TE
MüNCHEN.
Protest tegen de theorieën van het
nationaal-socialisme.
Z-ondag beeft Kardinaal Faulhaber
te Müncben een preek gehouden, welke
werd aangehoord door ongeveer 5.000
personen.
De kardinaal verdedigde de christe
lijke beginselen tegen de theorieën van
het nationaal-socialisme.
Hij keerde z,ich scherp tegen bet ver
loren gaan van de individueels persoon
lijkheid in het derde rijlk en pleitte voor
de rechten van bet individu door te wij
zen op de plichten van bet individu je
gens den staat.
Na de plichten van het individu jegens
den staat uiteen gezet te hebben, ver
klaarde de kardinaal, dat de staatsbur
ger vier rechten heeft, n.l.:
1. Het recht in God te gelooven. In
deze dagen is de 'kardinaal verplicht op
dit vanzelfsprekende recht te wijzen.
2. Het recht voor dit geloof uit te ko
men. Hiet individu mag niet belet worden
deel te nemen aan godsdienstoefeningen
met het dreigement te worden uitgesloten
van de nationale gemeenschap.
3. Het recht de stem van geweten en
karakter te volgen.
4. Het recht met den staat mede te
werken.
INVAL IN DE DUITSCHE AMBASSADE
TE PARIJS.
Een Poolsche Jood lost twee schoten op
den derden legatie-secretaris.
Een vreemdeling is gisteren de Duit-
sche ambassade te Parijs binnengedron
gen, waar -hij zich toegang verschafte tot
het bureau van den derden legatie-secre
taris Von Rath, op wien bij twee schoten
loste.
Een kogel drong in den schouder, de
Waarop baseert Minister Gosellng zijn
actie?
Op Woensdag 9 en op Vrijdag 11 dezer
zal de Staat der Nederlanden zich in
kort geding voor den president van de
rechtbank in den Haag te verweren heb
ben, respectievelijk tegen de te 's-Graven-
hage gevestigde N.V. Sommeling en tegen
den heer Koch te Bussum, welke als
eischers zullen optreden. Beide eischen-
de partijen betwisten de bevoegdheid van
den Staat om hun wilde autobusdiensten
te verbieden.
Aangezien de landsadvocaat, Jhr Mr
G. W. v. d. Does, tengevolge van familie
omstandigheden verhinderd is als pleiter
voor den Staat op te treden, zal Mr D.
J. Veegens hem vervangen.
Op onze navraag te bevoegder plaatse,
waaraan de regeering het recht meent
te kunnen ontleenen om, met behulp van
circulaires, aan de politie-autoriteiten
opdracht te laten geven het rijden van
wilde autobussen, waarvan niet bij rech
terlijk vonnis is uitgemaakt, dat zij ver
boden zijn, te verhinderen, kregen wij
ten antwoord, zegt het V a d e r 1., dat
men in dit stadium hieromtrent geen uit
sluitsel kon verschaffen.
Bij de behandeling van bedoelde korte
gedingen zou het standpunt van de regee
ring uit het pleidooi van haar advocaat
wel blijken. En dan zou men o.m. ook
kunnen bemerken, dat de regeering goede
gronden meent te hebben om zich gerech
tigd te achten ook de diensten van die
autobussen door de politie te laten stop
zetten, waaromtrent de president van de
rechtbank in Den Haag, den door de
Nederlandsche Spoorwegen ingedienden
eisch tot stopzetting, had afgewezen.
Tot zoover wat men in bevoegde krin
gen aangaande dit alles op dit oogenblik
wilde zeggen. Wellicht stelt de regeering
zich op het standpunt, dat het optreden
tegen de wilde autobussen in kwestie
rechtens te baseeren is op het recht om
in geval van wetsovertreding poltie-
dwang toe te passen.
tweede kwam terecht in de buurt van de
lever.
De dader is een Poolsche Jood, hij beet
Grymsztan.
De llegatiesecretarisi is in zeer zorg-
wekkenden toestand naar het ziekenhuis
vervoerd. De dader is gegrepen.
BRITSCH KONINGSPAAR NAAR DE
VER. STATEN.
De koning en de koningin van Enge
land hebben de uitnoodiging van presi
dent Roosevelt, om in den zomer van bet
volgende jaar een bezoek aan de Vereen.
Staten te komen brengen, aanvaard.
BEZOEK VAN KONING LEOPOLD
AAN ONS LAND.
Ontvangst op de Belgische legatie.
De Belgische onderdanen, die in Ne
derland zijn gevestigd en het op prijs
zouden stellen deel te nemen aan de
ontvangst, elke op 23 dezer des namid
dags te 's Gravenhage zal gehouden
worden op het Belgisch gezantschap, Ja
cob Catslaan 14, ter gelegenheid van het
bezoek van Z. M. Koning Leopold III, ge
lieven voor 9 dezer hun adres mede te
deelen aan het consulaat van België tot
welk ressort bun woonplaats behoort.
Voor degenen, die woonachtig' zijn te
's Gravenhage of omgeving, kan opgave
geschieden, bij 'het Belgische gezantschap.
De aanwezigheid van de in Nederland
wonende Belgische oud-strijders zal zeer
geapprecieerd worden.
PSYCHOTECHNISCH ONDERZOEK
VAN DIENSTPLICHTIGEN.
Commissie geïnstalleerd.
De Minister van Defensie beeft een
commissie geïnstalleerd, wel'ke tot taak
heeft dezen bewindsman voorstellen te
doen omtrent de wijze, waarop, door uit
breiding van de psychotechnische onder
zoekingen van de dienstplichtigen, bij
land en zeemacht, meer gegevens kunnen
worden verkregen omtrent hun geschikt
heid voor verschillende te vervullen
diensten bij de weermacht.
Deze commissie staat onder leiding van
Prof. Dr J. W a t e r i n k, hoogleeraar
aan de Vrije Universiteit te Amsterdam
Plaatsvervangend voorzitter is Prof
Dr H. J. F. W. Brugmans, hoogleeraar
aan de Rijksuniversiteit te Groningen.
In zijn installatie-rede bracht de Min
nister 't groote belang naar voren, 't wel'k
er in is gelegen, om, bij bet geven van een
bestemming aan een dienstplichtige, te
kunnen beschikken over betrouwbare ge-
\Laten dus alle volken, Indien, of voor-
zoover zij niet economisch bestuurd wor-
Iden, zich nieuwe, andere leiders kiezen
zen laat bovendien, voor alle volkeren te-
Izamen, op de poorten van de gebouwen
van den Volkenbond te Oenève een groot
Zbord spijkeren, waarop geschreven staat:
I Streng verboden toegang voor
Ministers van Buitenlandsche
I Zaken en andere Politici.
ZEn daarnaast een ander bordj
Gevraagd
een uiterst bekv/ame
„BEDRIJFSLEIDER".
■Bids. 61
(26 slot)
W. C Ólckcro
Binnenland.
Do strijd om de wilde autobussen.
De roggoprijzen te laag?
Buitenland.
Franscb-Dhitscbe toenadering.
Hevige gevechten aan bet Ebro-front.
Zal minister Spaak aftreden?
gevens omtrent diens geschiktheid voor
bepaalde functies, welke in de weermacht
moeten worden vervuld.
Door bet houden van een psychotech
nisch onderzoek wordt bevorderd, dat de
juiste keuze wordt gedaan.
De vraag is nu voor welke functies
moet een dergelijk onderzoek worden ge
houden en op welke wijze moet het in
het kader van de huidige organisatie der
weermacht plaats hebben.
Er zal dus een systeem moeten wor
den ontworpen, hetwelk mogelijk maakt
in korten tijd een groot aantal dienst
plichtigen te onderzoeken. Noodig zal zijn
eenvoud, mede omdat do uitvoering wel
zal moeten worden opgedragen aan mili
taire hulpkrachten.
De voorzitter, Prof. Dr J. Waterink,
dankte hierop den Minister voor het in
de commissie gestelde vertrouwen en be
antwoordde tevens verschillende door den
Minister gegeven 'beschouwingen.
GRAANPRIJS EN PRODUCTIE
KOSTEN.
Roggeverbouwende boeren in de knel.
Door het Tweede Kamerlid den heer
Krol zijn aan den minister van Econo
mische Zaken de volgende vragen ge
steld:
Is het den minister bekend, dat de ver
hooging der monopolieheffingen en de
ingevoerde denaturatieregeling den rog-
geprijs niet hebben kunnen stimuleeren,
tengevolge waarvan practisoh de toe
stand is ontstaan, dat momenteel de rog
geverbouwende boeren bun product niet
kunnen afzetten dan tegen uiterst lage
prijzen?
Is, bijl bevestigende beantwoording van
de voorgaande vraag, de minister be
reid, ten behoeve van de hierbiji betrok
ken weinig financieel draagkrachtige boe
ren spoedig te bevorderen hetzij! door
een verbooging van de heffing op de
mais, hetzij!, wanneer deze maatregel om
de daaraan verbonden consequenties
voor andere takken van landbouw niet
aanbevelenswaardig is, door het tijdelijk
uit de markt nemen der rogge, hetzij1 op
nog andere wijze dat den betrokken
landbouwers de waarborg wordt gegeven
dat zij1 voor bun graan een prijs kunnen
bedingen, overeenkomende met de pro
ductiekosten.
VERDUISTERDE MAANSVER
DUISTERING.
Niets waar te nemen.
De aangekondigde maansverduiste
ring, die gisteravond plaats vond, is als
verduistering volkomen geslaagd. Het
wolkendek was n.l. zoodanig, dat van de
verduistering zoo goed als niets viel waar
te nemen.
De verduisterde maansverduistering is
dus, geheel in stijl van dezen tijd van
verduisteringsproeven volkomen geslaagd.
DE WIJZIGING VAN DE SPOORWEG
PENSIOENWET.
Het ontwerp thans officieel ingetrokken.
De Minister van Waterstaat beeft thans
officieel aan de Tweede Kamer, mede
namens zijn ambtgenooten van binnen-
landscbe zaken en van financiën, mede-
i ged»eid, dat 't bijl Koni. boodschap op 13
April aangeboden wetsontwerp tot wijzi-
