Provinciale Begrooting 1939.
£ul„QUDVADIS
Dagblad voor de Provincie Zeeland
EERSTE BLAD.
Wat Mussert wil.
De strijd in Spanje.
VRIJDAG 4 NOV. 193 8
53e JAARGANG - No. 30
Buitenland.
DE GEWESTELIJKE
LUCHTBESCHERMINGS-OEFENING.
Binnenland.
Prinses Juliana met Prins
Bernhard en Prinses
Beatrix naar Duitschland.
Uitgave: N. V. Uitgevers - Maatschappij
„Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, Qoes
Postrekening 44455 Telefoon II
Bijkantoor Middelburg: Pa. Boekhandel
J, J. F A N O V, Lange Burg 40. Telefoon 28
Directeur - HoofdredacteurR. ZU1DEMA
Abonnementsprijs f 2.50 per kwartaal
Weekabonnementen voor Middelburg
Qoes en Vlissingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Advertentlën 30 cent per regel
Ingezonden ntededeelingen 60 cent per regel
Kleine Advertentlën Dinsdags en Vrijdags
f 0.75 bij vooruitbetaling
Advertentlën onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
Vanwege de „Nationaal Socialistische
Beweging, Leider Mussert", wordt een ge-
cyclostyleerd blaadje uitgegeven „Aanval
en Verweer" dat wekelijks verschijnt en
waarop de leden der Beweging zich mo
gen abonneeren voor den civielen prijs
van f 6 per jaar.
In No. 42 lezen wij o.m.:
„De Zeeuw" (A.-R.) citeert een stukje
uit „Het Arbeidsfront". Blijkbaar ge
schrokken van de klare taal lastert bet
blad:
„Wat Mussert wil is niet zoo precies
aan te geven, omdat bij, zoodra pertinent
gedane uitspraken en toezeggingen voor
't succes bij de kiezers wat lastig blijken
te zijn, ze intrekt."
Voorbeelden blijven natuurlijk uit. Hoe
succesvoller ware bet geweest (en hoe eer
lijker) om bovenstaande boute uitspra
ken door bewijzen te staven. Maar bet
A.-R, blad vertrouwt er op dat zijn Chris
telijke lezerskring het onvoorwaardelijk
gelooft en daarom liegt bet er maar op
los.
Zooals men ziet aan dikke woorden
geen gebrek. Nu is 't een bekend feit dat
dikke woorden menigmaal moeten die
nen om argumenten te vervangen.
Zoo is 'took bier.
„Aaifval en Verweer" is er precies
naast.
Het A.-R. blad vertrouwt er op dat
zijn lezers een beter geheugen hebben
dan de leiding van de N.S.B.
Dat ze zic'h o.a. berinneren de bekende
historie met „Brochure III" die in „B r o-
chure IV" nog werd verheerlijkt, maar
die, toen ze bleek de oogen van de kie
zers wat al te veel te openen voor het
ware karakter van de N.S.B. haastig
werd vervangen en als bet pas gaf ver
loochend.
Merkwaardig overigens, dat de ver
dere inhoud van ons artikeltje waarin
wij op grond van zijn eigen uitspraken
duidelijk maakten „Wat Mussert wil"
met geen woord wordt aangevallen.
Blijkbaar was er geen wapen tot af
weer bij de band.
Wij constateeren het met veruegde.
De opstandelingen' naderen: de Ebro.
De opstandelingen nikken snel op in
de richting van de Ebro, waarvan zij op
sommige plaatsen nog slechts 2 km ver
wijderd zijn. Hun vliegtuigen hebben gis
teravond Alcira en Carcagente gebombar
deerd. In laatstgenoemde stad zijn twaalf
personen gedood en veertig gewond.
Thans is bekend, dat 15 personen ge
dood en 34 gewond zijn tijdens bet bom
bardement van Madrid van Woensdag
avond. Twee granaten hebben ernstige
schade toegebracht aan de ambassade der
Vereenigde Staten.
Voorts heeft een granaat de N e d e r-
landsche legatie getroffen. Een
zware granaat kwam neer in de eetzaal
van bet gebouw der internationale roode
hulp, waar zeven personen gedood en ver
scheidene anderen gewond werden, ter
wijl zij aan den maaltijd waren.
Vijf vliegtuigen hebben de haven van
Valencia gebombardeerd. Een bom trof
bet Britsche schip Stamburn, dat lek
werd. Het schip zonk langzaam. De eer
ste machinist is liobt gewond.
TJECHOSLOWAKIJE VERLIEST EEN
DERDE VAN ZIJN GRONDGEBIED.
Tsjechoslowakije zal, nu in bet geschil
met Hongarije is beslist, ongeveer een
derde van zijn grondgebied en van zijn
bevolking verliezen. Van de 15 millioen
inwoners gaan er 5 millioen naar an
dere landen over, 240.000 naar Polen en
meer dan een millioen naar Hongarije.
Lr zullen 1% millioen Tsjechen, Slowaken
en Roethenen als minderheden in bet
buitenland komen, namelijk 720.000 Tsje
chen in Duitschland, 130.000 in Polen en
400.000 Slowaken en Roethenen in Hon
garije.
Van de 140.500 km2, van het oude
Tsjecboslowaakscbe grondgebied zijn
42.700 km2, afgestaan, namelijk 28.000
Duitschland, 2.000 aan Polen en
12.700 aan Hongarije.
■rc,"'"'e uitslag van de conferentie van
Weenen beeft te Praag de grootste bit
terheid veroorzaakt, meldt bet „Hbld.".
CHAMBERLAIN LICHT ONGESTELD.
D'e E'ngelsche minister-president Cham
berlain is licht ongesteld en kon der
halve gisteren niet het debat in het La-
Dankbetuiging van den Commissaris
der Koningin.
De Commisoaris der Koningin zond
aan de burgemeesters in Zeeland bet
volgend schrijven:
Het is mij' aangenaam, U mijnen dank
te betuigen voor de medewerking, door
U verleend bij de op 27 October j.l. ge
houden gewestelijke oefening in de lucht
bescherming.
Ik verzoek U tevens, dezen dank over
te brengen aan het hoofd van den lucht
beschermingsdienst in Uwe gemeente en
aan het met dezen dienst verbonden per
soneel, alsmede aan het politiepersoneel,
waaronder ook begrepen zij, die voor
dien dag een aanstelling hadden als on
bezoldigd gemeenteveldwachter.
Van de aanwezige deskundige autoritei
ten mocht ik tot mijne voldoening ver
nemen, dat deze oefening zeer geslaagd
kan heeten.
D'e Commissaris der Koningin in Zeeland,
QUARLES VAN UFFORD.
gerhuis bijwonen, tijdens hetwelk de ar
beidersoppositie een motie van afkeu
ring inzake de tekortkomingen in de
luchtbeschermingsmaatregelen zou in
dienen.
DE INTERNATIONALE CRISIS
KOSTTE ENGELAND 5X MILLIOEN
In bet Lagerhuis heeft minister Si
mon verklaard dat de jongste crisis aan
de Britsche schatkist een totaal bedrag
van £5/4 mill, heeft gekost, ongerekend
natuurlijk het crediet van de 10 mil
lioen voor Tsjeeho-Slowakije.
E'r zal zeer waarschijnlijk een onder
zoek worden ingesteld naar het plotse
ling verhoogen van de prijzen van zand
zakken en andere luchtbe&chermings-
benoodigdheden, alsmede naar de over
winst, op deze wijze gemaakt.
WEENEN NA ZEVEN MAANDEN
NAZI-BEZIT.
Een bijzondere correspondent van het
Belgische blad „Libre Belgique" publi
ceerde een beschouwing over Weenen na
zeven maanden nationaal-socialisme,
waaraan het volgende is ontleend:
Weenen is nu, wat haar oppervlakte
betreft, de eerste stad van Duitschland
geworden, maar het heeft meer het ka
rakter van een provinciestadje. Zelfs de
komst van Hitier, enkele dagen geleden,
heeft de stad niet uit haar slaap gewekt.
Alle ministeries zijn naar Berlijn ver
huisd en Seyss Inquart leeft in de scha
duw van Buerckel, die naar het Saarge-
bied is terug gekeerd, en van tijd tot tijd
de hoofdstad van de Oostmark met een
bezoek komt vereeren.
Wie enkele maanden niet meer in Wee
nen is geweest en nu terugkeert in de
hoofdstad van de Oostmark, merkt vrij
spoedig op, dat de Joden uit
het straatbeeld verdwenen
z ij n. Men ziet ze niet meer. Toch waren
er 300.000 zonen van Israël in deze stad.
Wat er van hen geworden is? Het ant
woord is heel eenvoudig. Zij zijn nog
steeds in Weenen, maar zij durven zich
niet meer op straat vertoonen. Waar zou
den zij ook heengaan? Bioscopen, thea
ters, openbare parken enz. zijn voor hen
verboden terrein. Alle café's dragen het
opschrift: „Nicht Ariër unerwünscht". De
Joden durven zelfs niet meer op de tram
stappen. Zij blijven thuis en des avonds
komen zij naar buiten, maar enkel in de
Leopoldstadt, waar zij de meerderheid der
bewoners vormen.
Zijn de Oostenrijkers te
vreden onder het nieuwe
regime? Het is een vraag, die vele
malen wordt gesteld. Het antwoordt luidt:
„Ja", als men de vraag aan de Oostenrijk
kers stelt; „neen", als men hen gadeslaat.
„Iedereen heeft werk", zeide mij een
van de leden van de nationaal-socialisti-
sche partij'. „E'r wordt nog wel niet ge
noeg geld verdiend, maar dat komt wel"
Over het algemeen heerscht er veel ja-
louzie onder de nazi's.
Wat de Oostenrijksche geest betreft, is
er in Weenen niet veel veranderd, en alle
nationaal -socialisten zijn het daarover
roerend eens. De Weeners laten zich niet
commandeeren. Zij verklaren onomwon
den, niets van de Pruisische methodes te
willen weten. Van een districts-partijlei-
der vernam ik: „Als wij een mededeeling
publiceeren met als tekst: „Morgenavond
vergadering!", dan komen er ongeveer 400
personen, maar als wij eraan toevoegen:
„Men is verplicht aanwezig te zijn", dan
komen er nog geen 20".
De kudde-discipline heeft dus nog geen
vat op de oude „Gemütlichkeit". De inwo
ners van Weenen zijn in hun hart niet
veranderd.
GEHEIMZINNIGE ONTPLOFFING AAN
BOORD VAN EEN DUITSCH SCHIP.
Ten gevolge van een ontploffing, waar
van de oorzaak onbekend is, is een groot
lek geslagen in de Vancouver, een schip
van de Hamburg-Amerika Lijn, juist toen
het van Oakland zou vertrekken.
De ontploffing was mijlen ver te hoo-
ren. Het schip verkeerde spoedig in zin
kenden toestand en dreef af naar de kust.
Uit San Francisco is bericht ontvangen,
dat de ontploffing zich in de machineka
mer heeft voorgedaan, die daarop vol
stroomde met water.
Later wordt gemeld:
Dé Vancouver is gezonken in de mon
ding van de San Franciscobaai.
De vrees, dat er bij' het ongeluk dooden
gevallen waren, is ongegrond gebleken. De
kapitein beeft medegedeeld, dat vier man
gewond zijn. Hij noemde de ontploffing
zeer verdacht, en achtte het niet uitge
sloten, dat zij veroorzaakt is door een
bom.
DE GEBOORTENDALING IN
FRANKRIJK.
Onrustbarende cijfers.
Te Limoges heeft een congres zich met
de schrikwekkende daling van het geboor-
tental in Frankrijk 'bezig gehouden. Als
dit in het tempo van de laatste 7 jaar
doorgaat, zal het over 50 jaar 12 millioen
inwoners verloren hebben. In 1876 be
droeg het jaaxlijksohe cijfer nog 1.022.000,
in 1930 zakte het tot 750.000 en in 1937 tot
616.000, een vermindering met 18 pot in
7 jaren. Sinds 3 jaar gaat de sterfte de
geboorte met 14.000 per jaar te boven, als
men rekening houdt met de in Frankrijk
wonende vreemdelingen en met 30.000
voor de Fransche bevolking alleen. In '37
hadden Italië en Duitschland achtereen
volgens 985.000 en 1.361.000 geboorten in
te schrijven. Italië telt jaarlijks 350.000
geboorten meer dan sterfgevallen. Er zijn
streken waar men uren kan loopen zonder
een levende ziel te ontdekken.
De oorzaken van de bevolkingsafneming
zijn velerlei. Ze zijn o.a. te zoeken in on
voldoende voordeelen voor met talrijk
kroost gezegende gezinnen. Aanbevolen
wordt fiscale hervorming voor de gezins-
lasten, beroepsbijslagen voor gezinnen,
voorschotten bij trouwen en geboorte-pre
mies.
Korte Berichten.
Het Britsche hoogerhuis heeft met
bijna algemeene stemmen de regeerings-
motie inzake het accoord met Rome aan
vaard.
BESCHERMING
VAN DE KISTEN INDUSTRIE.
Beperking invoer naaldhouten kisten en
kistgarnituren.
Ingediend is een wetsontwerp tot be
krachtiging van het Kon. Besluit, waarbij
de beperking van den invoer van naald
houten kisten en kistgarnituren met in
gang van 1 October j.l. voor het tijdvak
van 9 maanden is ingesteld.
De positie van de Nederlandsohe kisten-
industrie, welke aan een aanzienlijk aan
tal personen werkgelegenheid biedt, wordt
in toenemende mate bedreigd door den in
voer van genoemde artikelen. Mede in 't be
lang van de werkgelegenheid en de wen-
sehelijkheid een meer economische be-
drijfszetting mogelijk te maken, heeft de
minister zich genoodzaakt gezien de be
perking van den invoer van kisten en
kistgarnituren te bevorderen.
Uiteraard zal bij deze contingenteering
van verpakkingsmateriaal bijzondere aan
dacht aan de belangen der verbruikers
worden geschonken.
TOMATENSOEP IN BLIK.
Groote hoeveelheden tomaten uit de
markt genomen door de Nederlandsche
Groenten- en Fruitcentrale.
Wegens den overvloedigen tomatenoogst
heeft de Nederlandsche Groenten- en
Fruitcentrale, teneinde de telers te behoe
den voor de noodlottige gevolgen van
overproductie, een groote hoeveelheid to
maten uit de markt genomen en deze,
onder bijvoeging van rijst, laten verwer
ken tot tomatensoep in blik.
Van deze blikken zullen eerlang 1.5 mil
lioen stuks beschikbaar worden gesteld
voor de distributie onder de werkloozen.
Maar daarnaast is de Nederlandsohe
Groenten- en Fruitcentrale voornemens
een partij van niet minder dan 4.5 milli
oen blikken in den vrijen handel te bren
gen. Het ligt in de bedoeling dezen ver
koop te doen geschieden via de grossiers,
winkeliers, coöperaties en groot-winkel-
Men meldt ons van officieel® zijde, dat
Prinses Juliana en Prins Bernhard met
Prinses Beatrix heden naar Duitschland
zijn vertrokken voor een bezoek van veer
tien dagen aan Prinses Armgard te
Reckeniwalde.
bedrijven, onder het etiket „Centrale voor
de veilingen".
Om het nieuwe regeeringsartikel ingang
te doen vinden, zal de Centrale een be
drag van f 60.000 beschikbaar stellen voor
reclame-doeleinden.
VERVROEGDE PENSION NEERING IN
DE TYPOGRAFIE.
De Ned. Kath. Bond keurt het plan giosd1.
De landelijke vakgroepsvexgadering van
den Ned. Kath. Grafischen Bond heeft
het plan besproken tot vervroegde pen-
sionneering in de typografie.
Naar bet Bondsorgaan meldt, werd het
plan algemeen toegejuicht en aan den
bondsvoorzitter werd dank gebracht voor
het door hem genomen initiatief om een
voorstel tot vervroegde pensionneering in
den bedrijfsraad aan de orde te stellen,
waaruit het voorgestelde plan is te voor
schijn gekomen.
Tenslotte werd met bijna algemeene
stemmen het voorstel aanvaard, waardoor
de Kath. organisatie thans een definitie
ve beslissing heeft genomen, welke voor
alle leden bindend is.
C. A. O. STEENHOUWERSBEDRIJF.
Verzoek tot verbindendverklaring.
De minister van sociale zaken maakt
bekend, dat door den bond van steenhou
werspatroons in Nederland, den Neder-
landsohen R. K. Bond van werkgevers in
het natuursteenbedrijf, den algemeenep
Ned. Bouwarbeidersbond, den Ned. R. K.
bond van bouwvakarbeiders „St Joseph",
den Ned. Christelijken bouwarbeidersbond
en den Christelijken nationalen bouwvak
arbeidersbond in Nederland is ingediend
een verzoek tot bindendverklaring van
bepalingen van de collectieve arbeidsover
eenkomst voor het steenhouwersbedrijf
in Nederland.
GRANAAT TREFT NEDERLANDSCHE
LEGATIE TE MADRID.
Hulzen echter reeds lang verlatent
Tijdens bet bombardement, dat gister
avond Madrid heeft getroffen, is een gra
naat in het gebouw der Nederlandsche le
gatie ontploft.
De Nederlandsche legatie te Madrid
wordt gevormd door drie verschillende
huizen in drie aparte straten. In geen de
zer huurhuizen woont iemand. Reeds se
dert langen tijd zijn de Nederlandsohe ar
chieven overgebracht naar Valencia, waar
consul Blitz voor de belangen der Neder
landers zorgt en vice-consul Schlosser,
eveneens in Valencia, hetzelfde doet.
Materieele beteekenis heeft deze ge
beurtenis voor Nederland dus niet.
Door renteverlaging en conversie is
de rente van alle geldleeningen, op één
uitzondering na, teruggebracht tot 3Va
pet. of lager. De uitzondering betreft de
leening 1932'38, oorspronkelijk groot
f 1.000.000, waarvan de rentestand 4 H
pet. bedraagt. Deze leening is eerst ge
heel aflosbaar per 1 Aug. 1939. Een po
ging, om ongeacht het conversie-verbod
tot een renteverlaging te geraken is mis
lukt.
De rente door de stoombootdiensten en
de P'ZEM verschuldigd is voor 1939 ge
stel op 4 pet.
De hier bedoelde rente zal voor 1940
van 4 op 3/4 pet. moeten worden ver
laagd.
Het aandeel in de tegemoetkoming aan
calamiteuze polders is evenals vorig jaar
gesteld op f 85.000. In 1937 is ten be
hoeve van den dijkval aan den Willem-
Anna-polder f 90.000 onttrokken aan het
Zeeweringsfonds. Dit fonds is thans
nog groot f 110.000. Het is ge-
wenscht dit bedrag weder geleidelijk op
te voeren tot f 200.000.
Behoudens onvoorziene omstandighe
den laat het zich aanzien, dat over 1938
een bedrag aan het fonds kan worden
toegevoegd.
Met betrekking tot de begrootingen
van de Provinciale stoombootdiensten
behoefden, wat de gesubsidieerde lijnen
aangaat, de tekorten met inbegrip van
de extra-afschrijvingen, niet hooger te
worden geraamd dan voor 1938, aange
zien het vervoer is toegenomen.
'O
Aan dat oorlogsnoodlot Is niet te ont-
komen, tenzij er een nieuw Ideaal zou zijn,
om gezamenlijk na te streven, een ideaal,
'zóó schoon, met zulke heerlijke, rijke
perspectieven, dat ieder mensch, maar
bovenal iedere leider der menschen er door
getroffen en aangegrepen zou worden met
de opwellende hoop in het hart o,
als dat eens te bereiken zou zijn,
als dat eens waarheid mocht wezen.
Dat ideaal, dat voor verwezenlijking vat-1
bare ideaal, bestaat en zelfs voor alle
stervelingen dezer aarde. Het heet „wel-»
vaart"' en wel welvaart tot een omvang
zooals: wij dien nog nooit gekend hebben.
Bidt. 59-60
(23)
W. C. Sickr,,
Wat de gesubsidieerde lijnen aangaat
behoefden de tekorten met inbegrip van de
extra-afschrijvingen niet hooger te wor
den geraamd dan voor 1938, aangezien
bet vervoer is toegenomen.
Voor de lijn Vlissingen Neu
zen moet echter het tekort hooger wor
den uitgetrokken. Over 1937 bedroeg het
tekort f9.220,90. Dit bedrag is voor f 2.291,60
gunstig beïnvloed door het vervoer van
werkloozen. Dit vervoer heeft zich tot
dusver in 1938 niet voorgedaan en even
min kan daarop voor 1939 worden ge
rekend. Voor een juiste vergelijking dient
dus met een tekort van rond f 11,500,
te worden gerekend. Als gevolg van de
stijging van de prijzen van brandstoffen
en ondei'hou dsmaterialen moest voor 1938
worden gerekend op een tekort van
f 16.400,—. Daar inmiddels de tarieven
voor deze lijn zijn verlaagd en deze ver
laging niet wordt gecompenseerd door een
toeneming van het vervoer, dient het
tekort voor 1939 te worden geraamd op
f18.200,Zoo lang het stoom
schip „Schouwen" nog in de
vaart kan blijven wen-
schen Gedep. S taten ge en
voorstel te doen tot op
heffing van deze lijn. Wan
neer evenwel de lijn in de toe
komst moet worden bezwaard
met de kapitaalkosten van een
nieuw schip, zal het tekort bij
overigens gelijke omstandig
heden zoodanig stijgen, dat
het voortbestaan van deze lijn
in nadere overweging moet
worden genomen.
Het tekort van den Ooster-Schelde-
dienst kan als gevolg van het toenemen
van het vervoer voor 1939 worden gesteld
op f38.000,— tegen rond 147.400,— voor
1938.
Met ingang van 2 October 1938 hebben
Ged. Staten besloten geen steigerrrecht
meer te verhalen op reizigers van en
naar Borsele.
De verbetering van
secondaire wegen
de
gaat regelmatig voort. Op Schouwen-Dui-
veland zijn alle wegen verbeterd, in uit
voering of aanbesteed.
Te verbeteren is nog:
T o 1 e n a, eenige vakken van den Pro
vincialen weg Tolen—Scherpenisse; b. het
bij het waterschap St.-Maartensdijk in
onderhoud zijnde deel van den weg St.-
Maartensdijk—Stavenisse; c. de weg Sta-
venisseSteiger; d. van den weg Oud-
Vossemeer—St.-Annaland het vak in
onderhoud bij het waterschap Oud-Vosse-
meer,
Noord-Beveland. a. de weg van
Kamperland naar den veerdam; b. het
wegvak van het begin van de verbeterde
traverse van Kortgene af naar de te bou
wen brug over de Zandkreek.
Zuid-Beveland. a. het vak in de
gemeente Wemeldinge van den weg Ka-
pelle—Wemeldinge (dit vak is reeds „pas
sende in" het plan verbeterd); b. het
vak in de gemeente Yerseke van den weg
YersekeKruiningen; c. de weg 's-Gra-
venpolder—Kapelle (Rijkswegenplan); d.
het Zuid-Noord gerichte vak van den weg
's Heerenhoek—Lewedorp; e. de weg
's-GravenpolderOvezand, voor zoover
niet bij de Provincie in onderhoud; f. de
weg DriewegenBorsele, voor zoover niet
bij de Provincie in onderhoud; g. de weg
Borsele's-Heerenhoek, voor zoover bij de
gemeente Ovezand in onderhoud.
Walcheren, a. de weg Oostkapelle-
Dombung; b. de weg KoudekerkeVlis
singen, voor zoover bij de gemeente Vlis
singen in onderhoud.
West-Zeeuwsch-Vlaanderen.
a. de weg HoofdplaatBiervlietweg no.
19, voor zoover bij de gemeenten Hoofd
plaat en Biervliet in onderhoud (grond
en materiaal-aankoopen vonden reeds ge
deeltelijk plaats); b. de weg Nieuwvliet—
Zuidzande (Potjes)Oude tol; c. de weg
IsabellasluisPhilippine.
OostLZeeuwsch-Vlaanderen.
a. de weg NeuzenAxel, van het begin
bij de ontworpen Axelsche brug tot het
