Openhartige rede van Daladier
tot de Fransche natie.
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Oe strijd in China.
EERSTE BLAD.
VRIJDAG 28 OCT. 1938
53c JAARGANG - No. 24
Buitenland.
Wordt liet Britsch-ltaliaansch accoord op
15 November van kracht?
DE GROOTE PROVINCIALE
Demonstraties in vrijwel alle Gemeenten.
'sAvonds een verduisteringsproef.
j^jÜDVADÏS"]
Uitgave: N. V. Uitgevers-Maatschappij
.,Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, Goes
Postrekening 44455 Telefoon 11
Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Directeur - HoofdredacteurR. ZUIDEMA
Abonnementsprijs f2.50 per kwartaal
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en Vlissingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Advertentiën 30 cent per regel
Ingezonden mededccllngen 60 cent per regel
Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags
f 0.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra
BIJ contract belangrijke korting
FRANKRIJK STAAT AAN DEN RAND
VAN HET BANKROET.
In zijn op het congres der radicaal-so
cialisten gehouden redevoering heeft de
Fransche premier Daladier gezegd: „Het
is thans voor den leider van een regee
ring niet meer mogelijk zich alleen tot
zijn partij' te richten; t o t geheel
F r a n k r ij k moet worden g e-
sproke n".
Na herinnerd te 'hebben aan de zwa"o
opofferingen, welke men zich getroost
heeft om de crisis op te lossen, verklaarde
Daladier:
„Ik wensch eens te meer voor u allen
met alle kracht, waarover ik beschik, te
betoogen, dat voor de geheele Europee-
sche beschaving, voor ons vrijheidsideaal,
voor ons land en voor Tsjecho Slowakije
zelf de toestand, welke is voortgevloeid
uit de overeenkomst van Münohen, de
voorkeur verdient boven den toestand,
welke vandaag zou heerschen, indien de
oorlog niet voorkomen zou zijn.
Ik weet, dat wij niet onder dwang ge
zwicht zijn en dat, indien ik mij te Mün-
chen geplaatst zou hebben gezien tegen
over een ultimatum, dat, indien ik mijn
stem niet bad kunnen laten hooren en
spreken op voet van gelijkheid, ik naar
Parijs zou zijn terug gekeerd, waar ik
een 'beroep zou hebben gedaan op bet ver-
verzet der natie.
De daad van München was een rede
lijke daad.
Wat de betrekkingen tot D'uitschland
en Italië aangaat, is Frankrijk er van
overtuigd, dat indien men aan beide zijn-
den niet slechts denkt aan de verdediging
der nationale belangen, overeenkomsten
tot stand kunnen 'komen, die de nuttigste
bijdrage tot versterking van den vrede
zullen kunnen geven.
Zoo staat het ook met de vriendschap
pelijke betrekkingen, welke Frankrijk ver
binden met de bevriende naties in Oost-
Europa. Aldus berust de basis der Fran
sche diplomatie vooral op nauwe samen
werking van Frankrijk en Groot-Brittan-
nië.
Deze samenwerking sluit geen enkele
andere uit; wij staan open voor alle mo
gelijke overeenkomsten.
Op samenwerking met Duitschland heb
ik kraohtig gehoopt. Hoe de verschillen
van hun politieke stelsels ook mogen zijn,
moeten deze beide naties, die op het slag
veld zoo vaak tegenover elkander hebben
gestaan, begrijpen, dat in den modernen
tijd een oorlog nooit meer een oplossing
is en dat het door een loyale overeenstem
ming der volken mogelijk is alle proble
men te regelen.
De financieels toestand.
De minister-president behandeld© ver
volgens den financieelen toestand. Hij
constateerde, dat de lasten voor de schat
kist in 1939 geraamd zijn op 102 milliard
aan uitgaven en 66 milliard aan inkom
sten, dus een tekort van 36 milliard. Het
nationale inkomen wordt .geraamd op
220 milliard. Daladier wees er op, dat dit
niet kan voortduren. Frankrijk is
op weg naar het faillisse-
ment, waardoor de onafhanke-
lijkheid van het landte
gronde kan.gaan. Het even
wicht in de 'begrooting moet dus hersteld.
Alle maatregelen blijven evenwel vruchte
loos, wanneer de binnen- en buitenland
sche orde niet gehandhaafd blijven.
Na ernstige studie is spr.
tot de slotsom gekomen,
dat de crisis in Frankrijk
de vermindering van,de
productie tot oorzaak heeft
Van 1929 tot 1937 is de productie in
D'uitschland, Engeland en Scandinavië
toegenomen, terwijl deze in Frankrijk in
dezen tijd is afgenomen. Dit kan niet zoo
doorgaan.
Men hoort zeggen: „Frankrijk moet
sterker worden, het moet zijn wil op kun
nen leggen door geweld van wapenen".
Dezelfde stemmen roepen evenwel „werkt
niet meer dan veertig uur".
D'e minister-president verklaarde ver
volgens, dat te veel propaganda wordt ge
voerd.
Het nationaal-socialistische D'uitsch
land, het fascistische Italië en het com
munistische Rusland dulden op hun ge
bied geen democratische propaganda. Dit
is hun goed recht, doch de Fransche re
publiek, welker geduld misschien grooter
is geweest, zal er in het vervolg voor wa
ken, dat geen onderneming meer ontstaat
welke niet gesproten is uit Franschen bo
dem.
Vervolgens wees de minister-president
er op, dat Frankrijk geen redder noodig
'heeft, noch een man, door het lot aange
wezen; door werkers zal het land gered
worden.
Het zal zichzelf redden door de kracht
van zijn kinderen. Zijn grootste kracht is
zijn vrijheid.
Deze rede is' in Duitschland gunstig
ontvangen. In politieke kringen is men
vooral zeer tevreden over de bereidwillig
heid met Duitschland tot overeenstem
ming te komen.
'Ook te Rome heeft de redevoering van
Daladier levendige belangstelling gewekt.
Men is van meening, dat hij moedig heeft
gesproken.
Reuter meldde gisteravond uit Rome:
Lord Perth heeft gistermiddag een be
zoek gebracht aan den Italiaanschen
minister van buitenlandsche zaken,
Ciano, teneinde hem op de hoogte te
stelten van de resultaten der Engelsdie
kabinetszitting ivan gisteren ten aanzien
van de Britsch-Italiaansche overeenkomst.
Te Rome verluidt, dat de Britsche re
geering er in heeft toegestemd de terug
trekking door Italië van 10.000 vrijwilli
gers uit Spanje te beschouwen als neer
komende op de vereischte regeling in
Spanje, zoodat de overeenkomst onmid
dellijk van 'kracht kan worden. De overige
buitenlandsche vrijwilligers zouden dus in
Spanje kunnen blijven. Engeland zou dan
wel spoedig tevredengesteld zijn.
Naar verluidt, is men voor-
l'oopig overeengekomen het
Britsch-ltaliaansch accoord
op 15 November van kracht te
d o en worden.
Te Londen werd in sommige kringen,
naar Reuter meldt, het bovenstaande be
richt uit Rome, voorbarig geacht en be
schouwd als een poging om de inwer
kingtreding van het EngelschItaliaan-
sche accoord te forceeren. Men wijst er
op, dat er nog een parlementsdebat ge
houden moet worden, voordat bepaald
kan worden of er Oen regeling in het
Spaansche conflict bestaat.
Officieele kringen te Londen kunnen
den inhoud der berichten uit Rome ech
ter bevestigen noch ontkennen.
Er kan wel worden verklaard, dat de
Britsche regeering verlangend is om de
overeenkomst zoo spoedig mogelijk in
werking te d'oten treden en derhalve
wenscht, wanneer het parlement bijeen
komt, in staat te zijn de gunstigste voor
waarden voor de vankracbtwording voor
te leggen.
Ook het geregelde Chineesche leger zou
voortaan guerilla-actie voeren.
De Chineesche militaire woordvoerder
in Zuid-Hoenan heeft medegedeeld, dat
de Chineesche 'leger® na den val van
Hankau en Kanton een nieuwe taktiek
zullen gaan voeren. De Japansche troepen
zullen op dezelf de wijze worden aangeval
len door het Chineesche geregelde leger,
als thans door de; Chineesche vrijscha-
ren in Sjansi geschiedt.
De Chineesche vrijscharen zijn diep
Tsjahar binnengedrongen en hebben zich
meester gemaakt van de stad Hsiahoea-
joean zeventig kilometer ten Zuidoosten
van de hoofdstad Kalgan aan de spoorlijn
PekingSweijüan.
Andere 'Chineesche ongeregelde troepen
hebben Hsoeanhoea, veertig kilometer ten
Zuid-oosten van Kalgan aangevallen.
De steeds toenemende kracht van de
Chineesche ongeregelde benden bedreigt
thans ernstig Jehol.
De Japansche troepen hebben gister
avond na een' hevig 'gevecht, Teian aan
het Zuidelijk front van den Jangtse bezet.
DE TOESTAND IN PALESTINA.
Haifa wordt gezuiverd.
D'e .zuiveringsactie in Noord Palestina
wordt actief voortgezet, met name te Hai
fa, waar troepen op overeenkomstige
wijze als in het oude Jeruzalem optre
den. In de geheele stad worden strenge
huiszoekingen verricht, in het bijzonder
in de buurt der öouks, die aan verdachte
elementen een toevlucht bieden, waar zij
onmogelijk kunnen worden gecontroleerd.
Dit stadsdeel zal worden afgebroken.
Overigens duurt het terrorisme voort;
in de buurt van T'el Aviv heeft de kolonie
Ness Ziona een nieuwen aanval te ver
duren gehad, waarbij de a*1 uinistrateur
werd gedood.
Een Britsch legerofficier en nog twee
militairen zijn gewond, toen een landmijn
tot ontploffing kwam onder een militaire
vrachtauto op een landweg in de vlakte
van Sharon. Ook een burger werd ge
wond.
D'e Joodsche burgemeester van Tiberias
is ernstig door drie revolverkogels ge
wond.
Gisteren heeft over geheel Zeeland de
aangekondigde luchtbeschermingsoefe
ning, onder leiding van den Commissa
ris der Koningin, Jhr. Mr J. W. Quarles
van Ufford plaats gehad.
De belangstelling van de zijde der
autoriteiten hiervoor was groot. Wij noe
men o.a.:
De minister van Binnenl. Zaken, de
minister van Defensie met adjudant; de
Inspecteur voor de Luchtbescherming,
Luit.-Gen. de Ridder; de Inspecteur-Gen.
van het Loodswezen, vice-adm. van Laer;
de commandant der Maritieme Middelen
te Vlissingen, Kap. ter Zee, v. d. Stad,
met adjudant; de direct, van het Loods
wezen, Kap. ter zee Arntzenius; de
Hoofdcommissaris Nederl. Roode Kruis,
Kolonel Lucardie; de Insp.-Gen. van de
Scheepvaart, van 't Haaff; de comman
dant der Luchtvaartafd. te Soesterberg,
Luit.-Kol. van Heijst met adjudant; de
adj.-inspecteur der Luchtbescherming,
Kap. van Riesen; de Hoofdingenieur-dir.
van den Rijkswaterstaat; de Pres. der
Arr. Rechtbank te Middelburg; de off.
van Justitie bij deze Rechtbank; de dis
trictscommandant der Kon. Marechaus-
sée; de voorzitter van den Zeeuwschen
Prov. Brandweerbond, dhr M. Fernhout;
de districts-commandant der Rijksveld-
wacht te Middelburg; de heer H. Bier
man te MiddelburgLuit.-Kol. G. Berg-
huijis, garnizoenscommandant te Middel
burg; Kapt. Mr. van der Slik'ke, garni
zoenscommandant te Vlissingen; Dr Dek
ker te Middelburg; de vertegenwoordiger
der P.T.T. de heer te Kolsté; de Insp. van
de Scheepvaart, dhr Mante; Kapt. Per
sant Snoep, comm. Motorcorps Zeeland;
de Hoofdingenieur Prov. Waterstaat in
Zeeland; de Rijksinspecteur voor het Ver
keer; de kringcoimmissaris van het Ned.
Roode Kruis, Mr van Dusseldorp; de
Jhr. Mr Schorer; de vertegenwoordiger
vertegenwoordiger van de K. N. A. C,
der Ned. Maatschappij Geneeskunst, Dr
Klein Swormink; de vertegenwoordiger
der Ned. Spoorwegen, Dr Posthumus
Meijjes; de vertegenwoordiger der Ned.
Ver. voor Luchtbescherming, Mr Boo-
gaardt.
Gep. Luit.-Gen. Termonia, gedelegeer
de van den Commissaris-Generaal voor
de passieve luchtbescherming, waaraan
toegevoegd de heer Goris; de heer Blij,
direct, van het Loodswezen te Antwer
pen; de heer Stroobants, inspecteur van
het Belgisch Loodswezen te Vlissingen;
de Luit,-Kolonel Diepenrijkx, Belgisch
militair attaché te 's Gravenhage en de
heer C. M. Olifiers, Kapitein der Infan
terie, werkzaam ten bureele van den chef
van den Generalen Staf, toegevoegd aan
bovengenoemde heeren.
Deze autoriteiten waren in drie groe
pen verdeeld. De A-groep, waarbij de Mi
nister van Binnenlandsche Zaïken was
ingedeeld; verkende Zeeuwsch-Vlaande-
ren; de B-groep, waartoe de minister van
Defensie behoorde, inspecteerde Walche
ren en Zuid-Beveland, en de C.-groep be
paalde haar aandacht tot Zeeland boven
de O'oster-Schelde.
Bij de middagoefening namen drie
groepen militaire jachtvliegtuigen, die
uit oostelijke richting kwamen, ieder een
gedeelte van Zeeland voof haar rekening.
Vooraf vereenigden de deelnemers
zich resp. te Terneuzen, Middelburg en
Brouwershaven aan een koffie-maaltijd.
In Schouwen-Dulveland.
Té Brouwershaven zette burge
meester Gast voor de autoriteiten uiteen,
dn hoeverre de luchtbesëlhermingsdien-
sten daar ter plaatse zijm georganiseerd.
De tocht ging verder naar Zi e r i k-
s e e, waar in het gemeentehuis een com
pleten inlichtingendienst, voorzien van
radio en telefoon, was ingericht ter sig
naleering der vijandelijke vliegtuigen.
Om ongeveer half vier daverden in
derdaad twee militaire machines boven
de stad, waar een sirene begon te loeien.
Op de Balie stortte een huis in en onmid
dellijk vielen eenige bommen. Zoodoende
moest de transportcolonne van het Roode
Kruis dienst doen.
De gasbrigade trok eveneens uit om
hulp te veTleenen en even buiten de stad
kreeg de brandweer gelegenheid haar ca
paciteiten op een geïmproviseerden brand
te beproeven.
In Zeeuwsch-Vlaanderen.
Met de boot van 13 u. 15 arriveerden
te T'eriieuzen de minister van binnen
landsche zaken, de 'heer van Boeyen en
de commissaris der Koningin in Zeeland,
benevens enkele andere autoriteiten. Het
gezelschap reed per auto naar A k s e 1
en Sas van Gent,, in welke beide
plaatsen men zich op de hoogte stelde
van den stand van zaken inzake de
luchtbescherming.
Daarna werd gereden naar Sluis-
k i 1, waar o.m. het hospitaal werd be
zichtigd. Hierna ging het naar Terneu
zen, waar in de buurtschap Zwaantje
bommen werden verondersteld te zijn
geworpen op den gashouder en de vlak
daarbij' gelegen tricotagefabriek der n.v.
Sohockaert. De demonstraties van de
transportcolonne van het Roode Kruis
en van de brandweer werden gadegesla
gen, welke demonstraties uitstekend
slaagden.
Te Hulst werden groote oefeningen
gehouden, waarbij' zoowel de transport
colonne als de andere hulpdiensten pa
raat bleken.
Te A k s e 1 werden veronderstelde
bommen geworpen in de buurt van de
Zeestraat en den Kaaiwal, waarbij' ver
schillende branden ontstonden en ook
veel gasgewonden voorkwamen. De orga
nisatie bleek ook hier tot in de puntjes
verzorgd.
Op Walcheren en Zuid-Beveland.
Nadat wij in hotel de Burg te Middel
burg de koffiemaaltijd hadden gebruikt,
reden we eerst per auto naar B o r s e 1 e.
We vr'oegen ons af, waarom de keuze
op deze gemeente wasi gevallen, maar
toen we er waren uitgestapt en in den
commandopost in het Raadhuis een kijkje
hadden genomen, was deze vraag al
direct beantwoord. Onder de uitstekende
leiding van den heer Warren, waterbouw^
kundig opzichter en tevens opzichter der
gemeente, hoofcTvan den luchtbescher
mingsdienst, is in deze kleine gemeente
een organisatie opgebouwd en ingericht,
die aan andere gemeenten ten voorbeeld
gesteld kan worden. Keurige kaarten zijn
aangebracht. Van een vernuftige „electri-
sche" kaart, voorzien van lampjes, zijn af
te lezen de vliegafstanden ten de richting
van gesignaleerde vliegtuigen.
Het volgende bezoek gold een schuil-
loopgraaf, ingericht van vrijwel waarde
loos materiaal voor 40 a 60 personen,
gratis gemaakt door werkloozen en ande
ren.
Ook de opruimingsdienst en de brand
weer waren paraat. In de openbare school
waren een ontsmettingslokaal en een
nood-lazaret ingericht, tusschen welke in
tijd van oorlog een rechbstreeksche ver
binding wordt aangebracht.
In den toren (tevens uitkijkpost) loeide
een sirene. Kortom in deze kleine ge
meente is den voorbeeldige luchtbescher
mingsdienst ingericht.
Wachten op den Minister.
Teruggekeerd in Middelburg werd aan
het station gewacht tot de Minister van
Defensie, Zijne Excellentie Dr van Dijk
per auto uit Den Haag was gearriveerd.
Toen deze was aangekomen en begroet
gaf de commandant, overste van Voort-
huizen het sein, dat 'de oefening kon be
ginnen. De sirenes gingen loeien ben tee-
ken van luchtalarm. Even later waren de
vliegtuigen boven de stad. Ook zij1
■hadden blijkbaar 'gewacht, tot de
Minister er was! Voor de verschil
lende dealen der stad was een uitge
breid programma opgesteld. We zagen
o.a. Oen 'verneveling van het station, die
zeer goed slaagde. In korten tijd was het
gebouw onzichtbaar. Ondersteld werd, dat
enkele bommen, die voor het station be
stemd waren geweest, in de omgeving
waren neergekomen.
Een brisantbom was op de Maisbaai
terecht gekomen. Een achttal gewonden
werd door den eersten hulpdienst gehol
pen, Een brandbom had bovendien in de
Vitrite Works brand veroorzaakt, die
door eigen personeel der fabriek werd
gebluscht.
Wij veroorloven ons de opmerking, dat
de te 'hulp komenden wat meer moesten
doen alsof er werkelijk iets vreeselijks ge
beurd was. Het ging nu soms zoo lang
zaam, net alsof men verlegen was voor
elkander en de toeschouwers. Sommige
personen van de hulpdiensten kwamen
aan met de handen in de zakken!
Kwiek ging het nu juist niet.
We gingen nu verder naar de Rouaan-
sche kade, waar ter hoogte van de Kui
perspoort een rook-ontwikkeling toonde,
dat hier een gasbom was neergekomen.
Het leek ook hier wat lang eer de gas-
ploeg aanwezig was1, doch Oen excuus
was, dat men bij' het bestrijden van gas
niet tegen den wind in mag werken.
Daarmede was rekening gehouden, zoodat
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Plan A (vervolg). Wat ons te doen staat
IDe wereldcrisis en den geesel der werk-1
loosheid te bestrijden door het BENUTTEN
■von 's WERELDS OVERVLOEDIG EN\
I RIJKDOM. - Dit nu Is moselj/k, als het
S begrip „BEZIT" wordt vervangen door S
I het begrip BRUIKLEENdoch een bruik-1
teen met t(/dens het bruikleen „de rechten 5
I'van den bezitter",
Na afloop van de brutkteenpertode vervalt I
het bezit aan den Staat met als eentg I
IS doel „DE VERNIETIG/NÓ".
Op deze „vernietiging" van het oude pro-1
mducf volgt dan vanzelfsprekend en dus J
giautomatisch „de aankoop van het nieuwe j
Iproduct", hetgeen weer de mogelijkheid
tot „produceeren" tengevolge heeft
|Bld«. 36 (17J W. C. Sicie»J
men een omweg moest maken. Het met
gas besmette deel der straat werd met
borden en vlaggetjes afzet. Een door gas
getroffene en bij zijn val verwonde werd
op een brandhard weggedragen, de straat
werd gereinigd en de omwonenden, die
hun ramen open hadden kregen een waar
schuwing deze te sluiten.
Even verder klonk eten harde slag. Een
brisantbom was op de Bierkade neerge
komen, en bad 'daar gas- en waterleiding
getroffen. Herstellingsploegen moesten
ze repareeren. Op het Bellinkplein had
een brandbom zijn vernielend werk ver
richt. Het was wellicht een vergissing,
dat hier de opruimingsploeg aankwam.
De brandweer kwam spoedig ter plaatse
om den brand te Musschten en met de Ma-
girusladder personen van 'de 'bovenverdie
ping, die in gevaar verkeerden, te redden.
Zoo1 werden in verschillende deëlen der
stad allerlei oefeningen gehouden, die aan
de verschillende gemeentediensten en
ploegen zware eischen stelden.
De brandweer- en andere posten in de
drie andere wijken kregen bericht van
branden zooal® op de Varkensmarkt voor
wijk 3, in den Cellebroersbof ten de Za-
charias Jansenstraat in wijk 2 en voor
wijk 1 in de bakkerij op den- hoek van de
Seiss'traat en op het terrein van den
houthandel Alberts. Over het algem en
kan de middagoefening geslaagd worden
genoemd, ail blijven er op- en aanmerkin
gen.
D'e brandweerlieden gingen nu naar
bet Molenwater, waar o.a. ook de beide
wethouders en vele andere belangstellen
den bijeen waren om getuigen te zijn van
het ontsteken van een 5-tal brandbom
men, een onder eten schuin dak en vier
op verschillende vloeren als linoleum,
ijzer, enz.
De uitwerking en kracht van deze bom
men konden hier goed worden waargeno
men.
Een zeker niet minder belangrijke 'de
monstratie was daarop, die der N.V. Sa-
val Apparatenfabriek te Breda. Deze 'heeft
zoowel met haar schuimspuiten als met
haar schuimbluschapparaten vee'l bereikt
bij' brandstapels' en 'brand op een stuk
asphalt op den grond, alles flinflr met ben-
zine-gedrenkt. In een zeer korten tijd
werden iedere keer de vlammen gedoofd.
Ook de transportcolonne van het Ne-
derlandsche Roode Kruis hield later op
den dag een oefening.
Verondersteld werd dat de colonne aan
het station bezig was met eten gewonden-
transport en dat er toen een bom viel, die
een viertal personen op het emplacement
bij' bet gebouw der veiling op verschil
lende wijze trof. De leider, Dr de Boer,
deelde mede, wat ieder der gewonden had
en met ploegen van vijf trokken de man
nen er op uit om de geblesseerden te hel
pen en naar de gereed staande goederen
wagens te vervoeren.
Naar Vere.
Het gezelschap autoriteiten begaf zich
van Middelburg naar Vere. Voor het
Stadhuis' ontving de burgemeester, dhr
D'. H u i n i n k, de gasten. Deze konden
zich eerst overtuigen, dat in een 'onge
bruikt schoollokaal een ziekenvertrek
was ingericht, waarvan de medische
outillage voortreffelijk was. Een uur te
voren waren hier gewonden verbonden.
Op het voetbalveld had vervolgens
een demonstratie plaats die voor het tal
rijke publiek zeer leerzaam was. Gebro-
beerd werd twee miniatuurhuisjes door
een brandbom in brand te steken. Met
het eene lukte dit uitstekend. Het an
dere dat behandeld was met waterglas
en krijt liep vrijwel geen schade op. Het
was 'n aansporing om houtwerk op zolder
