De Abdij-kwestie te Middelburg. De Japanners in Zuid-China Dagblad voor de Provincie Zeeland Geen volksstemming in Sndetenduiisch gebied. EEK OPHITSENDE REDE VAR BÜERCKEL TEGEN DE R. I. KERK. M..0UDVADI5 j (en mma. VRIJDAG 14 OCT. 1938 53e JAARGANG - No. 12 De regeering handhaaft haar zienswijze inzake de nood zaak van onteigening. Een volgens de regeering voor ieder aanvaardbare oplossing. Buitenland. Onderhandelingen tusschen Hongarije en Ïsjecho-Slowakije afgebroken. De toestand in Palestina. Belangrijkste Nieuws t vieze gracht- haren, ooren, erg voor hun iende was ra lijlden had ge- bad. Sir Her- nkele vriende- m riep een ba nners te bren- wasschen en weken oud nog liggen, hetgeen anders dan be is sinds devo- d geweest, doch ïwacht, of deze sindsdien ver te handhaven. a. a.s. wordt voor elburg ten ver in Staat en den lingen in revin- aldaar liggende ■Garbi" in kort aak betreffende rdt alsdan ver- daarop gelegde Spaansche ree- het beslag is driaanse, .advo- ijl voor den ka- eveneens advo- edt. ir 1938. n 301.5 M. Alg. KRO. 8.15 Ber. 10.00 •ie. 12.00 Ber. CRO-New Style 2.00 Orgel en RO-Orkest. 4.00 irorkest m.m.v. >.pr. 6.20 KRO- rhtvaartpr. 7.35 er. ANP. 8.15 orkest en koor tO-Orkest. 9.45 eert. 10.30 Ber. m.m.v. solist. 12.00 Gram. M. 8.00 VARA. 12.00 AVRO. O. 9.00 VARA. VARA. er. 10.00 Mor- Declam. 11.20 2.15 Ber. 12.30 kest en soliste. (Opn.). 2.00 ano. 3.00 Va- .00 Gram. 5.00 dram. 6.00 D'e ■ie. 6.50 Orgel. tot democrat Ber. 7.35 Gau- ven wij?" 8.00 iauserie „Onze 9.00 „Sylvia" liotooneel. 1.00 ANP. 10.40 *-Hans-concert. ïuziek. 11.55 RBER1CHT. d van 14 Oct.: jdelijk wellicht wind, betrok- t, regenbuien, overdag. dag 3 u.: r 3 u.: 769. sers: Uitgave: N. V. Uitgevers - Maatschappij „Luctor et Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw" Bureaux Lange Vorststraat 7 0, Goes Postrekening 44455 Telefoon II Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel J. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28 DirecteurHoofdredacteur: R. ZUIDEMA Abonnementsprijs f2.50 per kwartaal Weekabonnementen voor Middelburg Goes en Vllsslngen f 0.20 Losse nummers 5 cent Advertentlën 30 cent per regel Ingezonden mededeellngen 60 cent per regel Kleine Advertentlën Dinsdags en Vrijdags f 0.75 bij vooruitbetaling Advertentlën onder letter of motto 10 cent extra BIJ contract belangrijke korting Aan de memorie van antwoord inzake het wetsontwerp betreffende de Abdij te Middelburg wordt het volgende ontleend: De leden, die uiting gaven aan de mee ning, dat het algemeen belang de voorge stelde onteigening niet vordert, waren van oordeel, dat in de ook ivo'igens hen onvoldoende huisvesting der provinciale griffie op andere wijze zou kunnen wor den voorzien. iZij zijn in gebreke gebleven een oplos sing aan de hand te doen, bevredigend door efficiency. Het Rijksarchief in Zeeland is zeer rijk en zeer omvangrijk. Werd het uit het abdijcomplex weggenomen, dan zou de gelukkige verbinding van archief en pro vinciale griffie verloren gaan. Bovendien zou een nieuw gebouw moeten worden gesticht van niet gering te schatten om vang. Deze oplossing zou in ieder geval duurder uitkomen dan die door de regee ring voorgesteld. Ook de woning van den Commissaris der Koningin zou voor huisvesting van de griffie te klein zijn, een bezwaar, dat nog te ernstiger zou klemmen, indien tot restauratie zou worden overgegaan. Nu zou in dit bezwaar misschien kunnen worden voorzien door in de ambtswoning de /vergaderzaal van Ged. Staten en de sectiezalen onder te brengen. Dan zouden echter de bestaande vergaderzaal en sec tiezalen moeten worden verbouwd tot bu- reauvertrekken. Afgescheiden van de daaraan verbonden kosten zou hier toch wel ernstig als bezwaar worden gevoeld, dat de inwendige luister van het gebouw zou worden geschaad. D'at de dépendance van het hotel De Ahd ij b ij aankoop een aanmerkelijke uitbrei ding zou geven, is niet wel vol te houden. Deze dépendance, ook de zich daarin bevindende zeer fraaie kamer in rococo-stijl, is veel te klein en door gebrek aan licht als bureau-ruimte volkomen ongeschikt. De oprichting van een nieuw gebouw aan de Oostzijde van de Korte Burg met bijtrek king van het gymnastiek lokaal kan ook geen oplos sing bieden. Het gymnastieklokaal is voor ikantooi ruimte geheel ongeschikt en aan de Oostzijde van de Burg is de ruimte te ondiep dan dat daar een grif fiegebouw zou kunnen worden opgericht. Di skundig voorgelicht moet de regee ring weerspreken, dat het hotel, zonder afbraak en herbouw, niet voor kantoor ruimte voor de griffie zou zijn geschikt te maken. Wat het vreemdelingenbezoek betreft meent de regeering als haar inzicht te mogen stellen dat het vreemdelingenbe zoek integendeel bevorderd zal worden, indien het Abdij-complex nog meer dan tot dusver in vroegeren toestand zal wor den hersteld. De regeering maakt zich sterk, dat geen vreemdeling van een bezoek aan Middelburg, een stad rijk als weinige aan monumenten van geschiedkundige waar de, zal afzien, als het hotel zal verdwij nen. Ieder, die Middelburg kent, weet, dat de stroom van vreemdelingen, die Mid delburg op de marktdagen bezoekt op die dagen valt het meeste vreemdelingen- bezoek te registreeren behoudens uit zonderingen, aan hot hotel voorbij gaat. H et is niet vol te houden, dat met het verdwijnen ivan het hotel de levendige sfeer uit de abdij zal verdwijnen. Dat het gebouw door plaatsing op de gemeentelijke monumentenlijst tegen toe komstige verminking zal zijn gevrijwaard, moet stellig in twijfel worden getrokken. En zeer zeker zal, wanneer niet het rijk eigenaar wordt, riet kunnen worden voorkomen, dat het gebouw te eeniger tijd een bestemming krijgt, die zich met het eerwaardige gebouwencomplex niet ver draagt. Dat niet voldoend overleg zou zijn ge pleegd om het hotelgebouw langs déu weg van minnelijk 'overleg in eigendom te verkrijgen moet de regeering weerspreken. In het 'begin 'van den zomer 1937 is reeds met den eigenaar contact gezocht, in 'het najaar en ten slotte in Januari 1938 zijn deze besprekingen herhaald: de eigenaar heeft zich echter steeds op een zoo a priori afwijzend standpunt gesteld, dat men inderdaad niet tot eigenlijke onder handelingen kon ikomen. Daarom stond geen andere weg dan onteigening open. Met Ged. Staten van Zeeland is geen rechtstreeksch overleg gepleegd. De ge- heele aangelegenheid is echter behandeld in overleg met den Commissaris der Ko ningin, die door dagelijksch contact beter dan wie ook de nooden van de griffie kent. De regeering is inderdaad van mee ning, dat de voorgestelde onteigening zal blijken geen overdreven hooge kosten mede te brengen. Cijfers te dien aanzien zijn niet te geven; het laatste oordeel in deze is aan den rechter als geen minne lijke schikking is te verkrijgen. De regeering heeft overwogen of en, zoo ja, op welke wijze aan de geopperde bezwaren zou kunnen worden tegemoet gekomen. Deze overweging heeft geleid tot een naar haar oordeel voor ieder aan vaardbare solutie. 'Onwankelbaar staat Voor de regeering vast de noodzaak van de eigendomsver- krijging door het rijk. Voor de griffie wordt een zoo groot mogelijke efficiency verkregen, indien het gebouw niet zal dienen tot uitbreiding van de griffie ruimte, maar indien het geheele provin ciale griffiepersoneel daarin wordt on dergebracht. Het gedeelte van de abdij- complex, waarin thans de griffie is on dergebracht, is Voor dit doel grootendeels ongeschikt. Wordt een gedeelte van de griffie daar gelaten, terwijl een ander deel wordt overgebracht, dan zal ver spreid worden wat bij juiste opvatting van de taak vereenigd moest zijn. Het huidige hotel is Voor griffiegebouw zeer geschikt te maken. Voor de uitbreiding van het archief wordt een andere oplossing gezocht, daarbij valt in de eerste plaats te denken aan het gebouw op de Balans, waarin thans de Provinciale Waterstaat is on dergebracht. Ook in het alsdan te ver laten griffiegebouw kan ruimte worden gevonden voor den Provincialen Water staat, terwijl daar wellicht tevens gedeel ten van den inhoud van het Rijksarchief, die weinig geraadpleegd behoeven te wor den, kunnen worden gehuisvest. I Wordt deze oplossing aanvaard, dan vervalt ook het geopperde bezwaar, dat de levendige sfeer zal verdwijnen van het Abdij-plein. Het huidige griffiegebouw, voorzoover niet in gebruik te nemen voor archiefruimte en voor den dienst van den Provincialen Waterstaat, ware voor het publiek open te stellen. In de onmiddellijke nabijheid van de abdij' worde den eigenaar, indien deze daaraan boven een schadeloosstelling in geld de voorkeur geeft, hotelruimte ver schaft, de naam van Hotel de Abdij kan dan zelfs behouden blijven. In het huidige hotel zal een gedeelte kunnen worden gereserveerd als plaats van samenkomst van vreemde lingen en van ingezetenen van Middelburg, die zich in de omgeving van de Abdij willen verpoozen, dit uiter aard op een voet met het karakter ivan het Abdij-com plex in harmonie. In een officiéél communiqué van de Internationale Commissie tot regeling van het Sudetenduitsche vraagstuk te Berlijn wordt medegedeeld, dat in het Su detenduitsche gebied geen volksstemming zal worden ge houden. Van gewoonlijk goed ingelichte zijde wordt vernomen, dat tusschen Duitsch- land en Tsjechoslowakije overeenstem ming is bereikt, waardoor een volksstem ming in de gebieden met gemengde be volking wordt vermeden. Naar verluidt zijn Praag en Berlijn overeengekomen eenige wijzigingen te brengen in de grens, zooals deze is geworden na de bezetting van de 5 zones door de Duitsche troepen. Ieder zal, ook na hetgeen bekend is geworden over de Duitsche aanmatiging in de Belgische commissie en de slappe houding van de andere drie (Engeland, Frankrijk en Italië) over die „overeen stemming" het zijne denken. Wat kan het kleine Tsjecho-Slowakije tegen deze drie beginnen, als Duitschland van tevoren weet, dat hij geen gewapenden tegen stand te duchten heeft' Hoe de Duitschers in Tsjecho-Slowakije optreden kan men in het Tsjechi sche stadje P o 1 i c k a zien. D'aar zijn de Duitsche troepen niet met vlaggen en ge juich begroet. Stilte en verslagenheid heerschten in dit Tsjechische stadje, dat 4000 Tsjechische en slechts enkele hon derden Duitsche bewoners telt en toch door de Duitschers bezet werd. De bevol king heeft tegen de bezetting geprote steerd bij de Internationale Commissie te Berlijn, de Britsche, Fransche en Ita- liaansche legaties te Praag en tevens tele grafisch de hulp van president Roosevelt ingeroepen. Volgens Az Est zou Policka weer ten d e e 1 e ontruimd zijn. De Duitschers hou den alleen nog dat deel van de stad be zet, waar de munitiefabriek gelegen isl Echter houden zij ook nog het district om de stad bezet. De bezetting van Policka, dat ook voor den oorlog een erkend Tsjechische stad was, stelt weer eens in het licht, dat de Duitschers zich bij de bezetting niet alleen door ethnografische gegevens hebben la ten leiden, maar dat zij wel degelijk ook strategische en misschien ook oeconomi- sche overwegingen hebben laten gelden. Zoowel de Times als de Daily Telegraph verzekeren, dat de Duitschers zich te Berlijn meer hebben laten toemeten dan zij te Godesberg eischten. (Zoo lang zamerhand blijft er van het gunstige ver schil tusschen het accoord van München en Godesberg niets over en worden de eischen van Godesberg verwerkelijkt. O Chamberlain!) Op het oogenblik loopt de grens, al is zij dan nog „provisioneel", volgens de „Daily Telegraph" zoo, dat bijv. Pilsen, dat Tsjechisch blijft, van zijn watertoe voer is afgesneden en dat voor een stad van brouwerijen Praag van de bronnen van zijn electriciteitsvoorziening en Brünn van zijn verbinding met Praag. De „Times" merkt nog op, dat de nieuwe gj^ens vlak langs de Skodafabrieken loopt. Ghwalkovski, de Tsjechische minister van buitenlandsche zaken, zal vandaag door Hitler in tegenwoordigheid van mi nister von Rihbentrop worden ontvan gen. Het onderhoud dat de Tsjechische mi nister gisteren met minister von Ribben- trop had beperkte zich tot kwesties in zake de nieuwe grensregeling, waarbijl de Tsjechische minister zeer vergaande concessies moet hebben gedaan. Vandaag zal hij' met Hitier spreken over groote politieke vraagstukken, in de eerste plaats de toekomstige Duitsch-Tsjechi- sche verhouding voorts over de in- en uitvoerrechten, monetaire, financieels en technische kwesties. BEROEP VAN BOEDAPEST OP DE VIER MOGENDHEDEN. De onderhandelingen tusschen Honga rije en Tsjecho Slowakije zijn gisteravond om 19.12 uur afgebroken, nadat de dele gaties slechts vijf minuten bijeen waren geweest. De Hongaarsche delegatie heeft onmid dellijk Komarom verlaten, om naar Boe dapest terug te keeren. Volgens berichten uit-politieke kringen, zou Hongarije nu voornemens zijn een beroep te doen op de viermogendheden, die het accoord van München ondertee kend hebben. De Hongaren waren niet te spreken over de laatste Tsjecho Slowaaksche voor stellen en verzochten andere voorstellen. Men had in Hongaarsche kringen den in druk, dat de Tsjecho Slowaaksche gedele geerden trachtten tijd te winnen en slechts voet voor voet aan de Hongaarsche eischen toegeven. 'De Tsjecho Slowaaksche delegatie had een kaart aan de vergadering voorgelegd, waarop de nieuwe door Praag gewensoh- te grenslijn was uitgestippeld. Dit tegen voorstel was echter voor de Hongaren on aanvaardbaar. Het bericht, dat de onderhandelingen te Komarom -zijn afgebroken, heeft in Boedapest groote opschudding teweeg ge bracht en verbittering onder de bevolking gewekt. Het is onmiddellijk tot groote demon straties gekomen. In de laatste 48 uur, zoo verklaart men te Praag, zijn in Roethenië Hongaarsche vrijcorpsen binnen gedrongen, die, naar de politie heeft vastgesteld, militair geor ganiseerd zijn. De leiders ervan zouden Hongaarsche reserve-officieren zijn. De wapens, waarover de benden beschikken, zijn, naar men verklaart, van buitenland sche herkomst. Tot nu toe heeft de politie zeven plaatsen ontdekt, waar de wapens werden uitgedeeld. Volgens een tweede bericht is het bij Kvasy tot een schermutseling gekomen, waarbij een Roetheensche gendarme ge dood is. Nieuwe nazi-betoogingeii te Weenen. De rijkscommissaris voor 'Oostenrijk, gouwleider Buerckel, beeft gisteren zijn aangekondigde rede gehouden, waarin bij sprak over de incidenten te Weenen. De rede was- ongekend fel. Ze werd door den zender te Weenen uitgezonden en voort durend door een of meer buitenlandsche zenders gestoord. Hij zeide o.a. dat „bet episcopaat zijn hoop had gesteld op Tsje cho-Slowakije en dat de bisschoppen on langs hadden vergaderd en besloten had den, het volk op te bitsen tegen het na- tionaal-socialisme". In vergelijking met de 'houding van de geestelijkheid tegen het nationaal-socia- lisme, aldus de nazi-leider, zijn de inci denten te Weenen slechts een kleinigheid. Wij ontzeggen den priesters het recht, zich in onze politieke zaken te mengen. De gouwleider heeft repressaille-maat- regölen aangekondigd tegen de R.K. kerk in Oostenrijk wegens de zoogenaamde anti-nationaal-,socialistische houding van kardinaal Innitzer. Buerckel zeide, dat alle R.-K. scholen in Oostenrijk, welke niet reeds gesloten zijn, van vandaag af geslo ten worden. De politieke amnestie, welke waar schijnlijk zal volgen na den „Anschluss" van het Sudeten-D'uitsche gebied, zal niet ■van toepassing zijn op priesters en alle pogingen van de zijde der geestelijkheid, om amnestie voor Schuschnigg te krijgen, worden definitief van de hand gewezen. Buerckel stelde de Tsjechen en Joden verantwoordelijk voor de jongste demon straties tegen kardinaal Innitzer en hij kondigde aan, dat alle Joden, die Tsjechisch onderdaan zijn en alle politiek-verdachte Tsje chen Weenen terstond moe ten verlaten. Men verwacht, dat minstens alle Joden van Tsjechische nationaliteit alsook de Tsjechen, die politiek op den voorgrond hebben gestaan, uit Weenen zullen wor den verdreven. De rede werd, naar Un. Press meldt, gevolgd door een demonstratie van tien duizenden anti-katholieke nazi's. Onmiddellijk na afloop van de rede be gon, met goedvinden van Buerckel, een groote opmarsch naar den St. Stephanus- dom (de kerkgangers mochten er de laatste dagen niet komenen tegen half tien was een onafzienbare menigte op het St. Stephanus-plein en rond den dom verzameld, zoodat niet alleen het plein, doch ook de omliggende straten ge- 'heel gevuld waren met menschen. Woeste jubelkreten weerklonken. Op schriften waren te lezen als: „Weg met den politieken clerus. Innitzer is erger dan nutteloos. Wij' willen vrede, maar geen politiek bedrijvende priesters. Joden en priester® zijn de vijanden van het Duitsche volk." Een galg werd meegevoerd, waaraan een bord hing met het opschrift: „Hier zouden wij Innitzer graag willen zien hangen." Verschillende groepen vormden spreek koren, zooals: „Zonder Joden en zonder Rome willen wij Duitschlands dom bou wen", weer een andere: „Weg met Innit zer en ben, die achter hem staan." Een groep marcheerde met een bord, waarop te lezen stond: „Alle leden ivan ons bedrijf zijn reeds uit de kerk getre den." De verhouding tusschen het nationaal- socialiisme en de R.K. kerk is dus onge kend scherp geworden. Van een samen werking, waarvan kardinaal Innitzer en anderen in hun naïviteit nog gedroomd hebben, is geen sprake meer. De les, die zij hebben geleerd, is hard en teleurstel lend. Maar ze is buitengewoon leerzaam tevens. Dat ze verstaan wtorde, ook in ons land GROOTE GEBIEDEN BEVINDEN ZICH REEDS GEHEEL IN ARABISCHE HANDEN. D'e toestand in Palestina is aanmerke lijk verergerd. Het geheele land is in oproer. Woensdagavond waren alle wegen, die van Jeruzalem naar bet plat teland leiden vol militai- I" Negen jaar dus na den aanvang der j groote wereldcrisis is van een duurzaam m herstel en dus van een stabiele wel- I vaart of zooals in den aanvang ge- I noemd, „een nooit gekende welvaart" Inog geen sprake en veeleer de kans I op regelmatig wederkeerende inzin- kingen zeer groot. Bldi. 10 (5) W.C. Sicken Binnenland. Do Abdijkwestie te Middelburg. Buitenland. De Japanners in Zuid-China. Ophitsende rede en demonstraties tegen de Roomsoh-Katholieken te Weenen. Onderhandelingen tusschen Hongarije en Tsjecho Slowakije afgebroken. Geen volksstemming in Tsjecho Slowakije. De terreur in Palestina. re vrachtauto's, tanks en troepen. Achter de lijn Hebron- Beth 1 e h e m-J e r i c h o-N a b 1 o e s zijn de Arabieren heer en meester. Hetzelfde geldt voor groote gebieden ten Noorden en ten Zuiden van Jeruzalem. Het Arabische hoofdkwartier heeft be vel gegeven, dat de actie van verzet met alle macht versterkt moet worden. In Haifa, Samaria, Jaffa en tal van andere steden zijn Arabieren, die in dienst van de Engelsche autoriteiten stonden, vermoord. De Engelsche troepen, die naar Pales tina gezonden worden, zullen daar eerst einde October arriveeren. Gewapende Arabieren zijn gisteren de Maspero sigarettenfabriek van de Impe rial Tobacco Company, even buiten Jaffa gelegen, binnengedrongen. Zij overmeesterden het personeel en staken de voorraden in brand. De ge weldige brand, die hierop volgde, heeft een schade aangericht van naar schat ting 150.000 pdst. In den loop van gisteren zijn twee auto bussen aangevallen. Een bij Haifa, waar bij vier inzittenden door een bom wer den gewond en een bij Jeruzalem, waarbij de chauffeur is ontvoerd. Bij schermutselingen nabij Haifa zijn voorts een Britsch officier en een soldaat gewond. BUITENLANDERS VERLATEN KANTON. De Japansche troepen welke in de Bias- baai geland zijn, zijn verscheidene kilo meters het land ingetrokken, maar heb ben geen verliezen geleden, zegt een com muniqué van het keizerlijke hoofdkwar tier. Volgens een Japansoh communiqué hebben de Japansche marinevliegtuigen de Chineesche stellingen doeltreffend ge bombardeerd. O.a. bombardeerden zij de spoorbruggen aan de lijn Kanton-Han- kau. De Japansche bladen spreken nu den wensch uit, dat de andere mogendheden zich ten aanzien van de Japansche actie afzijdig zullen houden. De Japanners hebben Woensdag den geheelen dag nog troepen en voorraden in de Biasbaai aan land gebracht onder dekking van oorlogsschepen. De Ghinee- zen bemoeilijkten de ontscheping niet, doch zij zijn voornemens 20 km land-in- waarts stand te houden op een linie, al waar reeds versterkingen zijn aangelegd. Men gelooft, dat de eerste groote strijd gestreden zal worden bij Wai-Tsou, waar gToote Chineesche troepenmachten samen getrokken zijn en dat gunstig ligt voor de verdediging door de aanwezigheid van meren en lage heuvels. Na de Japansche troepen-ontschepin gen in Zuid-China hebben de buitenland sche consuls te Kanton, met uitzondering van den Duitschen consul, den raad gege ven, dat vrouwen en kinderen de stad ver laten. Er doen hardnekkige geruchten de ron de, dat de Chineezen de Kantonrivier zul len afsluiten, doch bet is uiterst moeilijk iets definitiefs te weten te komen. De autoriteiten te Kanton hebben reeds alle voorbereidingen getroffen voor de verdediging van de stad, indien de in de Bias-baai aan land gezette Japansche troepen zouden trachten, verder 'tland binnen te dringen.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1938 | | pagina 1