Dagblad voor de Provincie Zeeland
EERSTE BLAD.
President Benesj afgetreden.
Het heengaan van Benesj
Buitenland.
De Duitschers eischen nog
steeds meer.
De debatten in
het Engelsche Lagerhuis.
DONDERDAG 6 OCT. 1938
Belangrijkste Nieuws
53e JAARGANG - No. 5
Uitgave: N. V. Uitgevers •Maatschappij
Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorststraat 7 0, Qoes
'ostrekening 44455 Telefoon 11
Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel
J. J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Directeur - Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA
Abonnementsprijs f2.50 per kwartos!
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en Vlissingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Advertentiën 30 cent per regel
Ingezonden mededeelingen 60 cent per regel
Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags
f0.75 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
President Benesj, sinds 1935 president
van isjecho-Slowakije, is afgetreden.
Na het groote offer dat hij bracht toen
hij de buitengewoon smadelijke eischen
aan zijn land gesteld, terwiile van den
vrede aanvaardde, heeft hij thans door
als president af te treden, in het belang
van zijn land, een nieuw offer gebracht.
Hij heeft zich vrijwillig teruggetrok
ken, omdat onder de totaal nieuwe om
standigheden waarin de republiek is ko
men te verkeeren, zijn aanblijven een
belemmering zou kunnen zijn voor de
nieuwe gedragslijn welke de regeering
te volgen heeft.
Hij heeft zijn hoog3 ambt neergelegd,
„voornamelijk met het oog op den inter
nationalen toestand en in de hoop, dat
aldus snel een samenwerking met de na
burige landen zal tot stand komen".
Zooals gewoonlijk in de wereld, is ook
nu de eer en de roem voor de grooten en
de sterken, terwijl zij die in den hoek
staan waar de slagen vallen, vergeten
worden of erger.
Hitler, die er niet voor terugdeinsde
geheel Europa in den oorlog te storten
op een tijdstip toen het vaststond dat
langs minnelijken weg een bevredigende
oplossing 'kon worden verkregen, is
thans de groote man.
Ën Chamberlain; die, wanneer hij niet
zoolang Tsjecho-Slowakije in den waan
had gelaten dat op de hulp van Frank
rijk en Engeland gerekend zou kunnen
worden, heel wat moeilijkheden had
kunnen voorkomen.
En Mussolini. Wie denkt in deze da
gen nog aan den Negus van Abessynië.
Mussolini is toch de groote man die een
vredelievend en ongewapend volk door
de macht zijner wapenen verpletterde I
En wie denkt er nog aan Schussnigg,
die vertrouwen meende te mogen stellen
in de plechtige toezeggingen van Mus
solini?
Met Benesj gaat het niet anders. Hij
behoort tot de verliezende partij en daar
om wordt het beter geacht wierook te
branden voor de „groote mannen" die
het recht offerden aan de macht.
Wij hebben geen behoefte Benesj te
verheerliiken.
Hij' heeft ook zijn fouten gehad.
En hij' verkeerde in de onaangename
positie aan het hoofd te staan van een
kunstmatig gevormden staat, die geen
wezenlijke eenheid was, en die voorbe
stemd was vroeger of later uiteen te
vallen.
Maar dit behoeft geen reden te zijn om
niet zijn verdiensten te eeren en zijn we
zenlijke grootheid in het licht te stellen
en aan zijn onbaazuchtigheid volle recht
te laten wedervaren.
Met instemming laten wij' hier dan
ook volgen wat de „Maasbode" in ver
band met dit aftreden opmerkte:
Zelden in de geschiedenis zal een
staatsman zooveel beleedigingen en be
lasteringen hebben moeten verduren als
Benesj in de afgeloopen maanden van
Duitsche zijde heeft moeten ondergaan.
Zelden zal een man zoo diep in zijn
vrienden teleurgesteld zijn.
Met een werkelijk bewonderenswaar
dige zelfbeheersching heeft hiji gezwegen
en alle vernederingen over zich heen la
ten gaan, wijl het welzijn van het land
het eischte en ook wijl daarvan het be
houd van den Europeeschen vrede kon
afhangen.
De eer den vrede op het allerlaatste
oogenblik gered te hebben, komt ande
ren toe. Dat zij het moment
nog konden benutten, is
het groote werk van B e-
n e s j. Want als Benesj het woord van
Hitier. dat hij desnoods een wereldoorlog
had willen wagen om zijn eischen te ver
wezenlijken, met eenzelfde bedreiging
had beantwoord, n.l. met het besluit om
eveneens een wereldoorlog voor de on
geschondenheid van Tsjecho-Slowakije te
riskeeren terwijl hij' zijn bondgenoot-en
aan het eenmaal gegeven woord hield,
dan ware het onheil niet te overzien ge
weest."
ZE KRIJGEN WEER HUN ZIN.
Wie gedacht zou hebben, dat de Duit
schers uit blijdschap over de groote brok,
die hun van Tsjec'ho-Slowakije in handen
viel, 'de militaire bezetting op rolletjes
zouden laten loopen en geen nieuwe
kwesties meer zouden zoeken, is bedrogen
uitgekomen. De honger wordt blijkbaar al
etende steeds grooter en van tevreden
heid, waarvoor toch alle reden is, is blijk
baar geen sprake.
Dinsdagavond is n.l. een meeningsver-
sc'hil ontstaan tusschen de Duitsche en
de andere leden van de internationale
commissie, die van meening waren, dat
alleen de gebieden, waar de Duitschers
70 of 75 pet. van de bevolking uitmaak
ten, bezet zouden worden.
Men. zou zoo denken, dat dit te Mün-
chen wel behoorlijk op papier zou zijn
gezet en dat alle pai tijen zich daaraan
'hebben te houden.
In alle berichten omtrent de overeen
komst kwamen de percentages van 70 a
80 voor.
Naar verluidt heeft de internationale
commissie echter het Duitsche verzoek
ingewilligd, dat vóór 10 October de ge
bieden in Tsjecho-Slowakije met een
voornamelijk Duitsche bevolking bezet
zullen worden. Dit zijn de gebieden waar
de Duitschers meer dan 51 pet. van de
bevolking uitmaken.
'Ook hierin hebben dus Engeland en
Frankrijk aan Hitier zijn zin gegeven.
Het kan er nog wel bij.
Is men er nu? Weineen.
Er zijn echter nog andere moeilijkhe
den gerezen. Naar de Telegr. meldt, is
van Duitsche zijde tevens de eisch ge
steld, dat de Tsjecho-SlowaaJksche repu
bliek aan Duitschland schadevergoeding
betaalt voor de beschadigingen, die door
Tsjechische troepen vóór en tijdens den
terugtocht uit 'het Sudeten-Duitsche ge
bied aldaar zijn aangericht.
Zooals men weet, hebben de Tsjechen
in het grensgebied tal van bruggen,
spoorlijnen en wegen opgeblazen, omdat
de terugtrekkende Tsjechische formaties
op den voet gevolgd werden door gewa
pende Sudeten-Duitsche vrijwilligers. Het
is tot nu toè nog niet bekend, welk stand
punt de internationale commissie ten op
zichte van dezen Duitschen eisch in zake
herstelbetalingen zal innemen.
WEER EEN RESULTAAT VAN
DUITSCHE PRESSIE?
Duitschland is wel grootmoedig tegen
over de staatshoofden van geannexeerde
mogendheden. Wie den naam Schusch-
nigg noemt, krijgt al een zeer onbehaag
lijk gevoel over zich. Waar is die man
en wat wacht hem straks?
En nu Benesj, de president van Tsje-
oho Slowakije. Men kon hem niet in de
gevangenis of het concentratiekamp du
wen. Maar Hitier c.s, hebben dezen man
wel op de schandelijkste wijze belasterd
en beleedigd. Wee hém, die één tiende
deel van al dat liefelijks aan het adres
van Hitler durfde richten. Hij kon zijn
boeltje wel pakken.
Nu het Sudetenland gedeeltelijk is be
zet en in 'het overige deel een volksstem
ming zal worden gehouden, was men nóg
niet tevreden. Benesj bleef nog president
van het overgeschoten deel van Tsjecho
Slowakije. En dat mocht niet. Immers hij
zou al het mogelijke doen om dat deel
zelfstandig te houden en het niet tot een
vazalstaat van Duitschland te laten ver
worden, terwijl Hitier natuurlijk (wie
doorziet deze politiek niet?) ook in dal
laatste deel de lakens wil uitdeelen. Daar
voor zijn figuranten noodig en is een man
De Hongaarsche minister-pres. Imredy
tijdens zijn radiorede over de positie der
Hongaarsche minderheid in Tsjecho-
Slowakije.
van karakter een sta-in-den-weg.
Men kan er dan ook van verzekerd zijn
dat er achter de schermen „gewerkt" is
om Benesj te bewegen ontslag aan te vra
gen. Of ook Engeland en Frankrijk daar
in een rol hebben gespeeld, zal misschien
nooit publiek worden. Waarschijnlijk ia
het wel. Het past geheel in de gevoerde
„vredes"-politiek der laatste week.
Gisteravond kon gemeld worden, dat
Benesj is afgetreden
Naar verluidt, hebben de
Duitschers een sterke pres
sie uitgeoefend. Uit de rede,
welke Hitier te Berlijn heeft gehouden,
bleek duidelijk, dat hij een persoonlijken
afkeer had van Benesj en van betrouw
bare zijde wordt medegedeeld, dat Hitier
heeft beloofd, edelmoediger(l) te zijn in
de onderhandelingen, wanneer Tsjecho
Slowakije een ander staatshoofd zou heb
ben.
Verder wordt vernomen, dat generaal
Syrovy zal optreden als president der re
publiek tot een opvolger voor Benesj zal
zijn gekozen. Deze verkiezing moet ge
schieden dopr kamer en senaat te zamen.
De Duitsche pers kan nóg niet nalaten
dezen man, die zich de laatste weken bui
tengewoon fier heeft gehouden en met
geen woord heeft geantwoord op de Ber-
lijnsche scheldwoorden, bij zijn heengaan
t met vuil te gooien.
Waarschijnlijk op commando!
„Het verdwijnen van dezen man", zoo
schrijft b.v. het „Berliner Tageblatt", „die
het ondernam op leugen en bedrog een
staat te bouwen ,was de logische voor
waarde eener bevredigende oplossing van
de kwesties, die binnenkort tusschen Ber
lijn en Praag nog geregeld zullen moeten
worden. Wie wind zaait, oogst storm en
wie leugen zaait, oogst verachting. Be
nesj heeft geoogst wat hij gezaaid heeft"
Benesj' afscheid.
In zijn brief, waarin hij zijn aftreden
mededeelt, schrijft Benesj o.a., dat de drie
jaar, welke hij president is geweest, rijk
aan gebeurtenissen zijn geweest, welke
haar hoogtepunt hebben gevonden in de
droeve feiten van de laatste dagen. Deze
liggen zwaar op geest en hart, doch zij
hebben het geloof in de idealen van het
volk niet gebroken.
De omstandigheden zijn dusdanig ge
wijzigd, dat Benesj voelt, dat het hand
haven van zijn positie een hinderpaal zou
kunnen vormen vooor den nieuwen toe
stand, waarvoor men thans staat, vooral
in verband met de internationale situatie
en met het oog op een snelle ontwikkeling
van de samenwerking met de buurstaten.
Hij dankt den minister-president en
zijn collega's voor de samenwerking en
wenscht hun allen succes.
In een raidotoespraak tot het volk heeft
Benesj de redenen van zijn aftreden uit
eengezet. Hij' zeide o.m.:
„Ik was van plan na de totstandkoming
van het accoord te München af te treden,
doch achtte het gewenscht te wachten tot
dat een sterke regeering was gevormd. De
vier groote mogendheden hebben beslui
ten genomen, zonder dat wij geraadpleegd
zijn; ik zal geen woord van critiek of
blaam uiten. De geschiedenis zal ooraee-
*len, doch ik zal blijven zeg
gen, dat de offers, die men
van ons verlangd heeft, on
rechtvaardig waren.
Ik wil de belangen van mijn land niot
in den weg staan. Als overtuigd demo
craat voel ik, dat •'mij' niets overblijft dan
af te treden.
Ten slotte wil ik uiting geven aan mijn
volledig vertrouwen in de toekomst van
mijn land. Ik verlaat geen schip in den
storm, doch het is noodig, dat ik dit offer
breng".
HET HOOGERHUIS VERDAAGD.
Voor de hervatting van het debat in bet
Lagerhuis beeft Sir John Simon de motie
ingediend, waarin de politiek der regec-
ring wordt goedgekeurd.
In antwoord op een door Eden gestelde
vraag, of de conferentie van Munch en zou
leiden tot een vier-mogendheden-pact, zei
Simon:
„Indien de vraag bedoelt, of wij bereid
zijn gezamenlijk met Frankrijk, Italië en
Duitschland in vriendschappelijk overleg
te treden over de Europeescbe problemen,
dan moet ik met den meesten nadruk ver
klaren, dat wij zulk een overleg geenszins
uitsluiten.
Het is een der voornaamste doelstel
lingen van de regeering geweest, te zien
of het mogelijk is, om, inplaats van tus
schen de democratieën en dictaturen een
voor hen en ons onoverbrugbare kloof te
handhaven, in het belang van den vrede
in Europa naast elkaar te leven.
Doch indien daarentegen de vraag be
doelt, of wij denken over een exclusief
vier-mcgendhedenpact met uitsluiting van
andere staten, groot of klein, om dit zijn
wil aan Europa te doen opleggen, dan zeg
ik namens de regeering met allen nadruk,
Binnenland,
Steun aan de kleine boeren.
Het a.s. bezoek van Koning Leopold.
Burgemeestersbenoeming te Rotterdam.
Buitenland.
Verlaten de buitenïandscbe vrijwilligers
Spanje?
Toestand in Palestina hoogst ernstig.
De debatten in het Engelsche Lagerhuis.
De Fransche regeering krijgt de ge
vraagde volmachten,
Francois Piétri, wiens naam genoemd
wordt als ambassadeur van Frankrijk
te Rome.
Na de bezetting van Rosenberg in het Sudetenland door de Duitsche troepen. Een kijkje op het marktplein,» waar de
manschappen kennis maken met de bewoners.
dat dit niet de politiek der regeering Is
en ook nooit geweest is".
Simon sprak de hoop uit, dat Rusland
bereid zal zijn, zich aan te sluiten bij de
garantie voor Tsjecho Slowakije, en hij
voegde hieraan toe, dat het niet in de be
doeling ligt, Rusland uit te sluiten van
eenige regeling in Europa.
„Het is belangrijk, de medewerking der
kleinere staten in Europa te verkrijgen,
die steeds waardevolle bondgenooten voor
den vrede zijn geweest".
Eén soort Volkenbond dus naast den
Volkenbond?
Hoewel Simon toegaf, dat er in oe voor
gaande stappen van bet nationaal-socia-
listiscbe Duitschland of in „Mein Kampf"
niets was om een vertrouwensvol opti
misme te rechtvaardigen, wees bij er toch
op, dat Hitier voor het eerst een conces
sie deed. „Het moet moeilijk zijn voor het
hoofd van een totalitairen staat terug te
gaan precies als een auto die geen ver
snelling achteruit heeft".
Scherpe critiek van Churchill.
Ook Churchill heeft bet woord gevoerd
Hij begon met de verkla
ring, dat Engeland ©en to
tale en niet te verzachten
nederlaag had geleden. Het
uiterste, dat de minister-president voor
Tsjecho Slowakije heeft kunnen bereiken
was, dat de Duitsche dictator in plaats
van zijn eten van de tafel weg te grissen,
zich er mee vergenoegd had, dat bet hem
gang voor gang werd opgediend.
De kans is thans groot, dat Tsjecho
Slowakije door het nazibewind zal wor
den verzwolgen!
Wij staan hier voor ©en
ramp van de eerste groot
te, die Elngeland en Frank-
r ij k is overkomen. Wat ik on
dragelijk vind is, dat dit land onder de
macht en den invloed van het nationaal-
socialistische Duitschland komt.
Churchill verklaarde:
„Het volk moet weten dat in de lands
verdediging grove nalatigheid en tekort
kom ingien zijn begaan, dat wij zonder oor
log een nederlaag hebben geleden, waar
van wij; nog lang de gieivolgen zullen on
dervinden, dat het geheele evenwicht van
Europa in gevaar is gebracht en dat voor-
loepig een vreeselijk woord tegen de Wes-
tersche democratieën is uitgesproken:
„Gij zijt gewogen eni te licht bevonden!".
Greenwood diende hierop de motie der
arbeiderspartij in, waarin het behoud van
den vrede geprezen wordt, maar afkeu
ring wordt uitgesproken over de verne
derende middelen die daartoe gebruikt
waren en waarin voorts een wereldconfe
rentie geëisoht wordt, om den oorlog in
■da toekomst uit te bannen.
Het dagelijksch bestuur van de liberale
oppositie heeft besloten steun te verlee-
nen aan het amendement van Labour op