Dagblad voor de Provincie Zeeland
EERSTE BLAD.
DINSDAG 4 OCT. 1938
53e JAARGANG - No. 3
DE VOLKENBOND.
Buitenland.
Het Engelsche lagerhuis
bijeen. Chamberlain ver
dedigt zijn beleid.
H. M. DE KONINGIN.
Uitgave: N. V. UitgeversMaatschappij
Luctor et Emergo" ter exploitatie van
het blad „De Zeeuw"
Bureaux Lange Vorst straat 7 0, Goes
Postrekening 44455 Telefoon II
Bijkantoor Middelburgs Fa. Boekhandel
J, J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28
Directeur - Hoofdredacteur: R. ZU1DEMA
Abonnementsprijs f2.50 per kwartaal
Weekabonnementen voor Middelburg
Goes en Vlissingen f 0.20
Losse nummers 5 cent
Advertentiën 30 cent per regel
Ingezonden mededeelingen 60 cent per regel
Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags
f 6,78 bij vooruitbetaling
Advertentiën onder letter of motto
10 cent extra
Bij contract belangrijke korting
Dit nummer bestaat uit 2 bladen
Er is een tijd geweest dat van den
Volkenbond hooge verwachtingen wer
den gekoesterd.
Niet zoo weinigen meenden dat met de
stichting van dezen Bond een tijdperk
van onafgebroken vrede was ingeluid.
Immers de leden van den Bond, waar
onder groote en machtige staten hadden
zich plechtig verbonden om gezamenlijk
te trachten het gevaar voor oorlog te
doen verminderen, met de verderfelijke
machtsidee op internationaal terrein te
breken en de voortgang van de rechts
idee te bevorderen.
Wat dit betreft is de Volkenbond een
volkomen mislukking gebleken. Of dit
is misschien te sterk uitgedrukt. Het
Permanente Hof van Internationale Ju
stitie, dat te 's Gravenhage zijn zetel
heeft, is er meermalen in geslaagd inter
nationale rechtsgeschillen tot een oplos
sing te brengen.
Maar wel kan worden gezegd, dat bij
belangrijke conflicten de Volkenbond
niet den minsten invloed heeft uitge
oefend.
Een beroep van Abessynië om recht en
gerechtigheid te handhaven had geen re
sultaat en China zal, als het niet in staat
is zichzelf te helpen, en zich de Japan
ners van het lijf te houden, door den
Volkenbond niet worden geholpen.
Hieruit volgt niet, dat dus de Volken
bond als van geen waarde terzijde ge
steld zou moeten worden.
Maar dwaas zou doen, wie op dezen
Bond zijin vertrouwen zou stellen.
Van Antirevolutionaire zijde heeft
men, hoe ook het goede in de schepping
van Wilson gewaardeerd werd en ge
steund, nooit meegezongen in het koor,
dat van den Volkenbond alle heil ver
wachtte. Bij de heoordeeling van de mo
gelijkheden door dezen Bond te bereiken,
is de nuchterheid en de werkelijkheid
niet uit het oog verlorea
En dat is juist gebleken.
Nog altijld wordt de macht gesteld bo
ven het recht. Eln hoe kan het ook andera
wanneer de Bron van het recht wordt
veronachtzaamd en met den Rechter der
gansche aarde geen rekening wordt ge
houden.
De invloed van den Volkenbond is
ziender oogen verminderd de laatste
jaren.
Een feit dat vooral betreurenswaard is
omdat er niets beters voor in de plaats
is gesteld.
CRIT1EK VAN DEN AFGETREDEN
MINISTER VAN MARINE
DUFF COOPER.
Gisteren vergaderde onder zeer groote
belangstelling het Engelsche Lagerhuis.
Eerst vroeg de afgetreden minister van
Marine, 'Duff Cooper, het woord voor een
persoonlijke verklaring van zijn aftreden.
Hij begon met te zeggen zich er zeer
wel van bewust te zijn, dat er verleden
week reden was voor opluchting.
Hij was er niet minder ze
ker van, dat er aanleiding
bestond om zichzelf geluk
ie wensche n".
„Ik heb altijd geloofd", zeide hij, „dat
een van de meest belangrijke beginselen
bij de behandeling van de buitenlandsche
politiek was, anderen landen een duide
lijk beeld van de eigen politiek te geven.
De groote nederlaag van
onze buitenlandsche poli
tiek in de laatste maanden
en in de afgeloopen weken
is, dat wij hebben gefaald,
dat duidelijk te maken.
Als wij verleden week in den oorlog wa
ren gegaan, zouden wij niet voor Tsjecho
Slowakije hebben gevochten. Wij zouden
hebben gestreden om te maken, dat een
groote mogendheid niet zou worden toe
gestaan, met voorbijgaan van verplichtin
gen, welke haar door verdragen zijn op
gelegd, het volkenrecht en de beginselen
van de moraal te schenden en door brute
kracht het vasteland van Europa te be-
heerschen. Ons is altijd gezegd, dat wij
onder geen omstandigheid Hitler onaan
genaam moesten stemmen, voor dat hij
een openbare rede zou hebben gehouden.
Dagen lang heb ik op de
mobilisatie van de vloot
aangedrongen, omdat ik
dacht, dat dit de taal was
die Hitier zou begrijpen.
Toen Hitier teekenen begon te verton
nen van een gematigder houding, wist hij
van de mobilisatie der Britsche vloot.
Cooper veroordeelde ook de voorwaar
den van Munchen. Hij voegde hieraan toe,
„Daar de D u i t s c h e r s hun
tegenstander er thans on
der hebben, zullen zij niet
het genoegen willen mis
sen hem te slaan; hetDuit-
sche leger zal zijn buit wil
len h e b b e n".
Het Is mijn overtuiging, dat het onder-
te eken err van een gemeenschappelijke ver
klaring door den minister-president, ge
lijk hij te Munchen heeft gedaan, zonder
voorafgaand beraad met zijn collega's en,
voor zoover mij bekend is, zonder eenig
overlegi met de Dominions, niet de manier
is, waarop de buitenlandsche zaken van
het Britsche Rijk behooren te worden
behandeld.
Wij hebben tot het laatste oogenhlik ge
wacht met te zeggen, en dan nog in een
cnzekeren vorm, dat wij bereid waren om
te vechten. Thans weten wij, dat inlichtin
gen van tegenovergestelden aard in de
ooren van de Duitsche leiders werden ge
fluisterd. De Britsche regee
ring heeft geen taal ge
bruikt, die dictators be-
g r ij; p e n.
De minister-president gelooft tot een
bevredigende regeling te kunnen komen
van alle hangende kwesties; hij kan gelijk
hebben. Ik hoop en bid dat hij' gelijk heeft,
doch daar ik dat niet kan gelooven, is het
beter dat ik ga.
Chamberlain aan hel woord.
Na Duff Cooper kwam minister-presi
dent Chamberlain aan het woord.
Ik kan, aldus de premier, heden geen
poging doen op de redevoering van den
heer Duff Cooper te antwoorden.
Toen het Lagerhuis verleden Woensdag
bijeen kwam, waren wij allen onder de
schaduw van een onmiddellijke bedrei
ging, een oorlog, een beeld, verschrikke
lijker, dan ons ooit voor oogen heeft ge
staan. Wiji zijn allen even verheugd als
dankbaar, dat 'de gebeden van millioenen
zijn verhoord.
Onze onrust is van onze harten geno
men.
Wij gingen niet naar Munchen om er
over te beslissen of het Sudeten Duitsche
gebied al dan niet aan Duitschland afge
staan zou worden. Daartoe was reeds bij
de Fransch-Britsehe besprekingen beslo
ten.
Wij zouden slechts de methoden be
spreken, de voorwaarden en de tijdstip
pen. O'ok moet men bedenken, dat tijd een
van de essentieels factoren was. Alle ele
menten waren aanwezig voor het uitbre
ken van een conflict, dat geleid zou heb
ben tot een catastrofe.
Wij moesten daarom zoo snel mogelijk
tot een besluit komen.
Men zal zic'h herinneren, dat ik rond
uit als mijn meening heb te kennen gege
ven, dat de voorwaarden van Godesberg
zoodanig waren, dat zij de openbare mee
ning in de geheels wereld zouden schok
ken en stellig zonder meer door de Tsje
chische regeering zouden worden verwor
pen. Dit is precies zoo gegaan, als ik had
gedacht.
Het memorandum van Godesberg, al was
het opgesteld in den vorm van voorstellen,
was in feite een ultimatum met een tijds
limiet van zes dagen.
De overeenkomst te Munchen daaren
tegen komt overeen met de Britsch-Fran-
schc voorstellen, die de voorwaarden voor
den afstand van het gebied inhouden, de
verantwoordelijkheid van de vier mogend
heden en een Internationaal toezicht op
de voornaamste beginselen.
Wij moeten niet spreken van een per
soonlijke of nationale overwinning van
wie dan ook. De werkelijke overwinning
is, dat aangetoond is, dat de vertegen
woordigers der vier groote mogendheden
de mogelijkheid kunnen vinden tot over
eenstemming te komen zonder verlies van
menschenlevens.
Uit naam van dit Huls en van de bevol
king van dit land vorklaar Ik, aldus
Chamberlain dat Tsjecho Slowakije
onze bewondering en eerbied heeft ver
diend voor de zelfbeheersching, waardig
heid en prachtige discipline tegenover een
beproeving, waarvoor slechts weinige na
ties ooit gestaan hebben.
Er zijn harde dingen gezegd over Hit-
Ier. Ik ben van meening, dat het Huis de
de moeilijkheden moest erkennen van
iemand in die positie, die krachtige ver
klaringen, welke hij reeds had afgelegd,
terugnam en erkende dat door toe te
stemmen, hoewel op het laatste oogenbli'k,
in een bespreking met andere landen over
kwesties, waarover hij reeds definitief een
beslissing genomen had, hierdoor een
werkelijke en substantieele bijdrage tot
den vrede werd geleverd.
Wat Mussolini betreft, diens bijdrage
is zeer zeker van groot en misschien be
slissend belang geweest.
Daladier had in sommige opzichten de
moeilijkste taak van ons alle vier, met het
oog op de speciale betrekkingen die zijn
land met Tsjecho Slowakije verbindt.
Chamberlain zeide verder, dat de Ver-
eenigde Staten een steeds toenemenden
invloed hadden geoefend. De krachtige en
overtuigende boodschappen van Roosevelt,
aldus de minister-president, toonden, dat
de meening van het machtigste land van
de wereld zic'h over een afstand van 3000
mijlen oceaan kon laten gelden.
Sprekende over zijn onderhoud met Hit-
Ier van Vrijdag j.L, zeide Chamberlain:
„Ik weet niet waarom deze bespreking
aanleiding zou kunnen geven tot achter
docht en nog nimmer tot critiek. I k h e b
geen pact gesloten, ik heb
geen nieuwe verplichtin
gen op mijgenomen; er is
geen geheime af spraak ge
in a a k t.
Chamberlain zeide voorts
te veel realist te zijn om
te gelooven, dat thans in
één dag het paradijs op de
aarde kan worden verwe
zen 1 iji k t. S 1 e c 'h t s d e f u n d e e-
ringen zijn gelegd, doch
met den bovenbouw is men
nog in het geheel niet be
gonnen. Laat niemand denken, dat,
omdat nu te Munchen dit accoord tus-
schen de vier mogendheden is geteekend,
men zich kan veroorlooven de hand te
lichten met het groote bewapeningspro
gram, dat van dag tot dag in snelheid en
omvang toeneemt. Indien er ontwapening
moet komen, zal deze stap voor stap ge
schieden moeten.
Terwijl wij vastbesloten moeten blijven
de tekortkomingen in onze bewapening
en van defensieve voorzorgsmaatregelen
aan te vullen, zie ik nieuwe mogelijkheden
om de kwestie der ontwapening ter 'hand
te nemen, en ik geloof, dat zij thans op
zijn minst even hoopvol zijn als ooit te
voren.
De oppositie bestrijdt Chamberlain.
Attlee, de leider der Lahour-oppositie
zeide, dat, terwijl iedereen zich opgelucht
gevoelt, dat er geen oorlog is gekomen,
men zich hierover toch niet onbezorgd
mag verheugen. Dit is niet een
overwinning geweest van
het verstand, het is een
overwinning geweest van
het brute geweld. De gebeur
tenissen der laatste paar dagen vormen
een der grootste diplomatieke nederlagen
aldus spr., die dit land en Frankrijk ooit
te hoeken hebben gehad.
De minister-president is de man ge
weest, die den vrede heeft gered, hij' is
eveneens de man, die hem in gevaar heeft
gebracht. Het zijn de Tsjechen geweest,
die den vrede in Europa hebben bewaard.
Zij toonden schitterende zelfbeheersching.
Hun president is een groot patriot, een
groot Europeaan. Hij is door de Duitsche
leiders op smadelijke wijze belasterd, doch
heeft zich nimmer verwaardigd te ant
woorden.
„Europa", aldus Attlee, „leeft thans
onder voortdurende dreiging van wapen
geweld en daarom kunnen velen zich op
het oogenhlik 'niet gelukkig voelen.
„Sedert Eden is afgetreden", aldus Att
lee, „is Chamberlain zijn eigen minister
van buitenlandsche zaken geweest. Dit is
gevaarlijk, want men zou zoo den indruk
kunnen krijgen, dat Engeland evenals
Duitschland en Italië slechts bij monde
van één enkeling spreekt".
Attlee betoogde, dat Chamberlain de
dupe is geworden van dictators.
Wat zal de premier er van zeggen, als
Hitier thans om koloniën vraagt? Veron
derstel, dat hij alleen maar vraagt om
Belgisch Congo of om Nederlandsch Su
matra?
Attlee besloot zijn rede met te verkla
ren, dat het volgens zijn meening tijd is
geworden voor een nieuwe vredesconfe
rentie.
Sir Archibald Sinclair twijfelde er zeer
aan, of men niet den dag zal zien, waar
op de regeering het zal betreuren, dat zij
de vrijheid in Midden-Europa gekocht en
den weg geopend heeft voor den opmarsch
van de dictators tegen de volkeren .en de
hulpbronnen van Oost-Europa.
De minister-president heeft met de
grondslagen voor den vrede ook de grond
slagen van de democratie verzwakt.
Spr. stelde nog een laatste vraag, n.l.
waarom Rusland niet was uitgenoodigd
om deel uit te maken van de internatio
nale commissie.
Er was hierna groote belangstelling
voor de rede van Eden.
Eden begon mety lof te brengen aan
Duff Cooper voor zijn overtuiging. Hij kon
verder niets anders doen dan ook even
eens lof brengen aan Chamberlain, die
met zoo groote hardnekkigheid had ge
werkt voor den vrede.
Hij kon zich echter niet ontveinzen, dat
de voorstellen van Munchen nog verdere
concessies hadden gelëischt van de Tsje
chen- De oorlog was ontweken, iets waar
voor wij niet anders dan dankbaar kun
nen zijn, zeide Eden. Maar ten koste van
een giroote onrechtvaardigheid tegen een
kleine^ vriendschappelijk gezinde natie.
D'e tijd, die aan de Tsjechen was gege
ven om het land te verlaten, was onbarm
hartig kort. Hoe kon men verwachten, dat
O ÜITSCH LA N
stvenkojen g fcopèr
0 bruinkolen o lin.anHnomium,wolfram
A aardolie «n aarda»
zout a zilver; lood, zink
ES coke»
iiwvrls
Duibche tea^ifns
Hongaarsche
Russische
Poolsche
Roemeensche**-
Ten paieize Het Loo teruggekeerd.
H. M. de Koningin is gistermiddag om
drie uur per auto van Soestd'ijk naar het
paleis Het Loo vertrokken voor voort
zetting van Haar gewoon verblijf aldaar.
:zimvia'—uw*
Tsjecho-Slowakije, Taalgrenzen, mineralen, enz.
Boerderijen afgebrand.
Gistermorgen is brand uitgebroken in de
boerderij van den landbouwer S. C. de
Koning te Rijsoord, Door den feilen wind
sloeg het vuur over naar de aan de
overzijde van den weg gelegen boerderij
van den heer J. van Nes. In de schuren
van de K. was de geheele oogst gebor
gen, terwijl by van N. een groote partü
vlas was opgeslagen.
De panden zijn geheel uitgebrand. Bij
na alles was verzekerd.
de Tsjechen on de j'oden vóór 10 October
hun zaken kunnen regelen en het land
verlaten?
'Hier viel Chamberlain Eden in do rode:
„Neen", zeide 'hij, „de heer Eden vergist
zich, Dat is niet de bepaling. Alleen de
krijgsmacht van de Tsjechen moot op 10
October het land uit zijn, de andaren
kunnen later volgen. En het is de inter
nationale commissie, die zal moet en toe
zien, dat zij: geen slachtoffer worden!"
De minister-president had de hoop uit
gesproken, aldus Eden, dat de overeen
komst den toestand rustiger zou maken,
maar onmiddellijk erop was een nieuw
ultimatum tegen Tsjecho Slowakije ge
volgd, waarbij nieuwe concessies werden
geëischt en moesten worden toegestaan.
Eden kreeg luide toejuichingen toen hij
zijn plaats weer innam.
EEN ENGELSCH WITBOEK INZAKE
TSJEJCHQSLQWAKIJE.
In den vorm van een Witboek zijn te
Londen een aantal documenten betref
fende Tsjecho-Slowakije gepubliceerd.
Hierbij zijn twee kaarten, waaruit blijkt
hoe de eischen van Hitier tijdens de con
ferentie te München werden gewijzigd.
De eerste kaart is gevoegd hij' de over
eenkomst van München en geeft een
overzicht van de bezetting, zooals deze
thans geschiedt; de tweede kaart is ge
voegd bij de eischen, welke Hitier op 23
September te Godesberg aan Chamber
lain heeft overhandigd.
Langs de geheele noordgrens verlang
de Hitier een breede strook; vooral in
het Oosten was deze strook zeer breed.
Dit is te München terug
gebracht tot twee betrek-
kelijk kleine gebieden in
het noordoosten en het
noordwesten.
Aan de westelijke grens gingen de
eischen van Hitler bijlna tot Laun en in
het zuiden tot Pilsen. Het gebied
dat op 3, 4 en 5 October
zal worden bezet, omvat
ongeveer de helft van de
zen e i s c h.
In het zuiden eischte Hitier een strook
langs de geheele grens, doch hetgeen op
1 en 2 October is bezet, is ongeveer een
vierde deel hiervan.
POOLSCH LEGER RUKT TESCHEN
BINNEN.
Maarschalk Smigly Rydz, de opperbe
velhebber van het Poolsche leger, heeft
Zondagmiddag om twee uur over de
radio het bevel „Voorwaarts marsoh"
gegeven aan de soldaten, die daarop on
der bevel van generaal Brotnowski het
Tlsjechische gedeelte van Teschen fcüjin
binnengerukt.
Zondagmorgen- waren reeds in Te
schen groote betoogingen begonnen ter
viering van den terugkeer der stad tot
Polen.
De stad was met de Poolsche kleuren
versierd.
De Tsjechische troepen trokken zich
naar Frydek terug.
Dé Poolsche troepen werden verwel
komd met gejuich van de menigte. Zij
zullen het rond de stad gelegen voorma
lige Tsjechische gebied met een straal
van tien kilometer bezetten.
HITLER BEZOEKT HET EGERLAND.
Hitler is gistermiddag onder groot
gejuich van de bevolking per auto te
Eger aangekomen. Hij heeft daar van
het podium op het marktplein af de be
volking toegesproken.
Hitier heeft zich daarna met Henlein
naar Hotel Viktoria hegeven, het vroe
gere bureau van de Sudetenduitsche
partij. Diep onder den indruk, aldus het
Duitsche Nieuwsbureau, betrad de Füh-
rer dit door de Tsjechen zwaarbescha-
digde gebouw, waarvan alle vensterrui
ten versplinterd zijn en dat overal kogel-
