De wereld herademt. Het oorlogsgevaar geweken. Dagblad voor de Provincie Zeeland EERSTE BLAD. Overeenstemming te München bereikt VRIJDAG 30 SEPT. 1938 52e JAARGANG - No. 307 Een protocol onderteekend. Ontruiming vari het Sudetenland en volkstemming onder toezicht van internationale commissie. Uitgave: N. V. Uitgevers - Maatschappij „Luctor et Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw" iureaux „ange Vorststraat 7 0, Qoes 'ostrekening 44455 Telefoon 11 Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel J. J. FANCY, Lange Burg 40. Telefoon 28 Directeur-Hoofdredacteur: R. ZU1DEMA Abonnementsprijs f2.50 per kwartesl Weekabonnementen voor Middelburg Goes en Vlissingen f 0.20 Losse nummers 5 cent Advertentiën 30 cent per regel Ingezonden mededeelingen 60 cent per regel Kleine Advertentiën Dinsdags en Vrijdags f 0.75 bij vooruitbetaling Advertentiën onder Ietter of motto 10 cent extra Bij contract belangrijke korting Dit nummer bestaat uit 2 bladen DAe wereld herademt. Na dagen van intense spanning is nu de ontspanning gekomen. De loodzware druk waaronder geheele volken gebukt gingen is weggenomen en met groote blijdschap en dankbaarheid mag worden geconstateerd, dat het oor logsgevaar geweken is. Het past ons met hart en mond God te danken dat Hij: de gebeden heeft wil len verhooren, dat Hij', de Koning der koningen, de harten van de heerschers der volken heeft geneigd en dat Hij Europa voor den vreeselijken gruwel van een nieuwen oorlog heeft willen bewaren. Onze dankbaarheid gaat hierbij ook uit tot de menschen, die als middelen in Gods hand den vrede hebben willen die nen. Wiji denken hierben in de eerste plaats aan den Britschen premier, minister Chamberlain, die geen middel onbe proefd heeft gelaten om Hitier tot rede te brengen en hem van zijn daverenden overmoed terug te houden. Welk een zelfverloochening aldus terecht de „Nederlander" heeft hij moeten betrachten, om tot tweemaal toe te gaan overleggen met een man, waar mede blijkbaar schier geen overleg meer mogelijk was. Een Britsche premier, staatsman uit de school van lieden, die zoozeer eerbied hebben voor het redelijk overleg, moest èn te Berchtesgaden èn te Godesberg toch in wezen naar dictaten gaan luisteren. Chamberlain heeft ech ter alles wat hem persoonlijk met wrevel moest vervullen, terzijde gesteld, omdat hij1 aan zijn vaderland en aan de geheele menschheid dacht: zoolang eer en zelf respect der volken dit toelieten, moest hij pogen dezen man terug te brengen van de dwaling zijns wegs. Ten diepste bekommerd heeft heel de wereld toegekeken, maar op het aller laatste oogenblik is zijn onvermoeide streven met succes gezegend. E'n ook mag hierbij worden gedacht aan een Mussolini, die blijkbaar weinig voor een militair conflict in midden-Europa gevoelde, en aan wiens invloed het ten slotte schijnt te danken dat Hitler, die trappelde van ongeduld om er op los te slaan, er toe gebracht werd, de voorge nomen mobilisatie van het Duitsche le ger uit te stellen. De wereld herademt. Ook het Nederlandsche volk, dat in deze spannende dagen met dankbaarheid zal hebben geconstateerd, dat het kabi- net-Colijn op zoo krachtige wijze de ver sterking van onze weermacht heeft ter hand genomen, zoodat wij op alles waren voorbereid. De spanning is nu voorloopig gewe ken. 'En wie weet of ook uit dit dreigende kwaad nog niet iets goeds geboren wordt en ook op economisch gebied het in zijn gevolgen zoo noodlottige egoïsme plaats gaat maken voor een geest van samen werking. Aan de schier ondragelijke spanning is dan nu, Gode zij dank, een einde ge komen. De hoopvolle verwachting, die gis teren werd gekoesterd, is niet beschaamd. God heeft de gebeden, die voor behoud van den vrede zijn opgezonden, willen verhooren en in Zijn genade het zóó ge leid, dat de viermogendheden-conferentie te München tot overeenstemming is geko men. Het verloop der besprekingen. Voor de ochtendzitting der eigenlijke conferentie een aanvang nemen kon, had Hitier reeds twee gesprekken gevoerd met Mussolini, het eerste in den trein tu's- schen Kufstein en München, dat ander half uur heeft geduurd en het tweede na aankomst te München, waar de Führer tegen elf uur een bezoek bracht in het Prins Karei paleis, waar Mussolini zijn intrek heeft genomen. Daladier had in den Führerbau zijn eerste onderhoud met Hitier en Goering. Dat gesprek was bijzonder hartelijk. D'a'ladier heeft vervolgens met Cham berlain van gedachten gewisseld en dat onderhoud verliep in den zelfden geest van vriendschap en solidariteit, welke de jongste bijeenkomst te Londen kenmerkte. Ten slotte heeft Daladier met Musso lini eenige vriendelijke en hoffelijke ge sprekken gevoerd. Vóór den aanvang der besprekingen gebruikten de leiders der regeeringen met de 'hoeren van hun gevolg staande een hapje, waarbij wederom gelegenheid was tot ongedwongen besprekingen der staats lieden en diplomaten onderling. Na afloop van dit ongedwongen twaalf uurtje noodigde de Führer de regeerings- chefs naar zijn werkkamer. Hitier sprak de meening uit, dat snel een oplossing tot stand moest komen en dat het van belang was, dat de gedane beloften zonder langer dralen door de regeering te Praag zouden worden ten uitvoer gelegd. Achtereenvolgens hebben Chamberlain, Daladier en Mussolini daarop hun opvat tingen ten aanzien van het geheele aan de orde zijnde probleem uiteen gezet. Deze eerste bespreking, welke om kwart voor één was begonnen, duurde voort tot drie uur. Toen gingen de heeren lunchen. 'Omstreeks half vijf begaven de ver schillende delegaties zich wederom naar het Fü'hrerhaus, waar even later de be sprekingen werden hervat. aankamst per vliegtuig te München begaf minister-president Cïhamberlain zich in gezelschap van minister Von Bibbentrop per auto op weg naar zijn hotel. Deze tweede conferentie heeft bijna vier uur geduurd. Zij eindigde eerst om half negen. Op uitnoodiging van Hitier namen, na de onderhandeling, Mussolini, Chamber lain en Daladier deel aan een gemeen- schappelijken maaltijd. Om ongeveer tien uur begon de derde conferentie. Deze duurde tot diep in den nacht. NIEUWE CONCESSIES VAN PRAAG. Reuter verneemt, dat voor het begin van de conferentie te München de Tsje- cho-Slowaaksche regeering nieuwe con cessies heeft gedaan. In de desbetreffende officieele verkla ring wordt gezegd, dat de regeering be reid is, Duitschland de gebieden af te staan, waar het Duitsche bevolkingsper centage meer dan vijftig procent be draagt. Zij vraagt voor de rest van Tsje- cho-Slowakije slechts grenzen, die het den nieuwen staat mogelijk maken te bestaan en zich te verdedigen. De Tsj echo-SlowaakSche regeering kan zich echter niet vereenigen met een volks stemming in gebieden met een groote meerderheid van Tsjechen, of in die, welke geheel door Tsjechen worden be woond, zooals Duitschland om militaire redenen vraagt. De Tsj ec'h o-Slowaaksche regeering aan vaardt een tijdslimiet voor de uiteinde lijke regeling. Alle maatregelen moeten uitgevoerd worden tegen 15 December a.s., doch een regeling is mogelijk tegen 31 October a.s. De Tsjecho-Slowaaiksche regeering ver- eenigt zich ook met controle door een in ternationale commissie en 'door 't Brit- isehe legioen, alsmede met bezetting door Britsche troepen, alvorens het gebied aan Duitschland wordt overgegeven. In het belang van haar eigen verdedi ging en dat van de Tsjechische en demo cratische Duitsche minderheid en ook in het belang van de Joden in het gebied, kan zij niet tot ontruiming overgaan, demobiliseeren of de forten opgeven, al vorens de grenzen zijn vastgesteld, de uit wisseling der bevolking is gewaarborgd en een begin is gemaakt met het stelsel van internationale waarborgen. Op dit kritieke oogenblik plaatst de Tlsjecho-S'lowaaksche regeering de belan gen der beschaving en van den wereld vrede boven den nood van haar eigen volk, en zij' 'heeft besloten offers te bren gen, die nooit te voren in de geschiedenis met zulke geconcentreerde pogingen van een niet-verslagen staat werden geëischt. BRITSCHE VOORSTELLEN. Uit betrouwbare bron wordt medege deeld, dat Chamberlain te München de volgende voorstellen 'heeft gedaan Ten eerste bezetting van een smalle strook van het Sudeten-gebied met inbe grip van Eger en Asc'h buiten de linie der Tsjechische fortificaties. Ten tweede bezetting door een inter nationale politiemacht van het overi ge gebied, dat later aan het Reich zou worden overgemaakt. Ten derde onmiddellijke instelling van een internationale commissie voor het afbakenen der grenzen en voor de uitwisseling der bevolking. Ten vierde zou aan Hitier te kennen worden gegeven, dat na de besprekingen van München directe Engels ch-Duitsche besprekingen zouden kunnen volgen, waarin de kwestie der koloniën zou kunnen worden besproken, terwijl verdere besprekingen, waaraan geïnte resseerde staten deel zouden kunnen ne men, zouden kunnen worden, gevoerd over alle verdere vraagstukken, die nog den vrede van Europa zouden kunnen bedrei gen. Eischen van Hitier. De eischen van Hitier zijn voldoende bekend uit de schreeuwerige redevoerin gen, die een en andermaal zijn gehouden en uit de rede van Chamberlain. Ook het voorstel-Berchtesgaden en het ultimatum van Godesberg zijn publiek geworden. Het zal hem niet gemakkelijk gevallen zijn om een veer te laten en 'het zal zijn vriend Mussolini heel wat moeite gekost 'hebben om hem zoover te krijgen. Wie zoo hoog van den toren heeft geblazen, kan heel moeilijk terug. Volgens een mededeeling van ingelichte Duitsche zijde moet Hitler in de eerste zitting hebben verklaard, dat Duitschland nog steeds vasthoudt aan den 1 October, als dag van zijn opmanseh in het Sude- ten-land. Hitier zou echter tevens gezegd hebben, dat hij er zich mede tevreden zou stellen, indien op dien dag de Tsje chen alleen het Eg er-gebied ontruimden, zoodat de Duitsche troepen tenminste daar konden binnen rukken. De volgende dagen zou dan het bezettings- gebied successievelijk kunnen worden uit gebreid. Een 'hooge Duitsche officieele persoon lijkheid 'heeft verklaard: Wij willen vóór alles den Sudeten-Duitsc'hers het gevoel geven, dat ze weer vrij zijn en dat gevoel zullen de Sudeten-DUitschen hebben, in dien de Duitsche troepen den eersten Oc tober een deel van dat Duitsche gebied bezetten. Ook wordt in Duitsche kringen verno men, dat het voor Duitschland een be vredigende oplossing zou zijn, indien in het niet door Duitsche troepen bezette plebisciet-gebied door internatio nale troepen politie-eontrole zou wor den uitgeoefend. Hitier zal, zoo wordt verder gemeld, zeker den eisch stellen, dat tegelijk met de stemming in het Sudeten-gebied, ook in de landstreken, waar de P o o 1 s c h e en Hongaarsche minderheden wo nen, een volksstemming zal worden ge houden. WAT OVEREENGEKOMEN WERD. Als men nu hieronder leest, wat over eengekomen is, is het niet moeilijk na te gaan, welk standpunt van de hiervoren- genoemde het meest lijkt op het compro mis. Hedennacht werd het verheugende be richt gemeld: De vier staatslieden hebben het Mün- chen-pretocal onderteekend met bijvoeg sel giebiedsafstand en Duitsche bezetting tusschem 1 en 10 October. Geleidelijke zöne-volksstemming ander internationale commissie in die gebieden, waar een in ternationale troepenmacht is. De kwestie Poolsch-Hongaarsche minderheden wordt onderling geregeld. Anders is er over vier maanden wederom een Viermogendheden- conferentie. Engeland en Frankrijk waarborgen nieuwe garanties. Na regeling Poolsche en Hongaarsche minderheden volgt ook Duitsch-ltaliaan- sche garantie. Een bericht van hedenmorgen meldt: De conferentie is vannacht om 1.50 uur (Ned. tijd.) geëindigd, nadat een protocol werd onderteekend, bestaande uit 8 arti kelen en 3 bijvoegsels. De genomen besluiten zijn terstond aan de Tsjecho-Slowaaksche regeering toege zonden. In de tusschen Engeland, Frankrijk, Duitschland en Italië tot stand gekomen overeenkomst wordt bepaald, dat de ont ruiming van het Sudeten Duitsche gebied onder toezicht van Groot Brittannië, Frankrijk en Italië 1 October zal begin nen en 10 October voltooid moet zijn. De modaliteiten der ont ruiming worden vastge steld door een internatio nale commissie bestaande uit de Duitsche onderstaatssecretaris van Bui- tenlandsche Zaken, en de ambassadeurs van Frankrijk, Engeland en Italië te Ber lijn en een Tsjeeho-Slowaaksch vertegen woordiger. De bezetting van het overwegend Duit sche gebied zal geschieden in vier etappes De internationale commissie zal d& ga- bieden bepalen waarin een volksstemming moet werden gehouden. Deze gebieden zullen vóór dien tijd reads door interna tionale troepen worden bezet. De commis sie zal ook den dag bepalsn waarop de volksstemming plaats vindt, De vaststelling der grenzen geschiedt ook door de internationale commissie. D'e Tsjecho Slowaaksche regeering zal binnen 4 weken alle Sudeten Duitschers, die zulks wenschen, uit militaire en poli tieke organisaties ontslaan en Sudeten Duitsche gevangenen, die wegens politieke delicten vrijheidsstraffen ondergaan, op vrije voeten stellen. In een aanvullend protocol is nog be paald, dat het probleem der Poolsche en Hongaarsche minderheden, voor zoover het niet bij onderling overleg der betrok ken regeeringen binnen drie maanden ge regeld wordt, het onderwerp zal vormen ivan een nieuwe conferentie der Vier Mo gendheden. Frankrijk en Engeland zullen onmid dellijk de nieuwe grenzen van Tsjech o- Slowakije garandeeren en zoodra de kwestie der Hongaarsche en Poolsche minderheden is geregeld, zullen Duitsch land en Italië van hun kant eveneens Tsje cho Slowakije garantie geven. In een speciale editie kondigt de „Tri- buna" met enorme koppen aan, dat de viermogendhedenconferentie tot overeen stemming is gekomen. Het zal aan hulde betuigingen aan het adres van Mussolini niet ontbreken. Hij zal in fascistische kringen wel worden voorgesteld als de man, die den vrede ge red heeft. De geschiedenis zal wel oordeelen over dien anderen man, die de wereld op het randje van den oorlog heeft gebracht. Het was Woensdag slechte een kwestie van een paar uur meer. Hij heeft nu ondervonden, dat hij niet langer heeft te dicteeren, zooals hij bij do bezetting van Oostenrijk deed. Voor de eigen volksgenooten zal hij wel de pose aannemen van verlosser der Sudeten Duitschers, voor wiens wil anderen moes ten zwichten. Het Duitsche volk kan het slikken, omdat het de waarheid niet weet. In andere landen weet men beter. Groote hulde verdient Chamberlain, die tweemaal in persoonlijk gesprek met Hit- Ier trachtte den oorlog te voorkomen en die er Woensdag in slaagde Mussolini te bewegen deel te nemen aan een viermo gendheden-conferentie. Opmerkelijk is wel, dat in de laatste weken in Italië zoo weinig scherpe woor den over Engeland en Frankrijk werden gebezigd en dat niet positief en officieel werd gezegd, dat men in den oorlog zou gaan om Duitschland te steunen. Havas meent te weten, dat Mussolini ook het vraagstuk van den burgeroorlog in Spanje heeft ter sprake gebracht. Men verzekert zelfs, dat hij de terugtrekking der vrijwilligers zou hebben voorgesteld. Wat Tsjecho Slowakije er van zegt. Het is nu maar de vraag, wat do re geering te Praag van de te München ge vallen beslissing zegt. j lili I Mussolini, Adolf Hitler en graaf Ciano (v.r,n.l.) bij het verlaten van het station te München.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1938 | | pagina 1