Hoogst ernstige internationale toestand Fl. 00 75 S. WIENER S Co. Minister Colijn spreekt voor de radio. Dagblad voor de Provincie Zeeland MANTELS SWAGGERS BONTMANTELS WOENSDAG 28 SEPT. 1938 52e JAARGANG - No. 305 De rede van Chamberlain - Engeland mobiliseert zijn vloot - Vandaag alge- meene mobilisatie in Duitschland ver wacht. CHIQUE MANTEL MIDDELBURG Engeland mobiliseert zijn vloot Algemeene mobilisatie in Duitschland Indien heden Praag niet toegeeft. Hedenavond om half negen zal de Minister- President Dr. H. Colijn voor de radio een rede uitspreken, welke over alle drie de zenders zal worden uitgezonden. Mobilisatie in verschillende landen. Uitgave: N. V. Uitgevers - Maatschappij Luctor et Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw" Bureaux Lange Vorststraat 7 0, Goes 'ostrekening 44455 Telefoon 11 Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel J, J. F A N O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28 Directeur - Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA Abonnementsprijs f2.50 per kwartaal Weekabonnementen voor Middelburg Goes en Viissingen f 0.20 Losse nummers 5 cent Advertentil'n 30 cent per regel Ingezonden mcdcdcclingen 00 cent per regel Kleine Advertcntlcn Dinsdags en Vrijdags f 0.75 bij vooruitbetaling Advertenttën onder letter of motto 10 cent extra Bij contract belangrijke korting Als Hitler of een van de heeren in het Derde 'Rijk behoefte gevoelen om zich door middel van de radio tot hun volk en tot de wereld te richten, dan doen ze dat voor een massa-bijeenkomst, waarin het moet daveren van heilgeroep. Er moet dan heel wat in scene worden ge zet, om het buitenland toch maar den indruk te geven, dat dit geloei dat uit de zaal opklinkt, de stem des volks is. 'Minister-presidenten in andere landen doen dat gewoonlijk andeils. Minister Co- lijn spreekt zijn radio-redevoeringen tot het Nederlandsche volk meestal uit in zijn kamer. Zoo deed ook gisteren de En- gelsche premier Chamberlain. Ernstige taal van Chamberlain. „Het was niet mogelijk, aldus Cham berlain, eerder een verklaring af te leg gen, toen ik heen en terug over Europa tvloog en de toestand zich ieder uur wiji- zigde. Doch vandaag is er een kalmte in getreden en ik wensch een paar woorden te zeggen tot de jonge mannen en vrou wen van Engeland en het Britsohe Rijk, en misschien ook wel tot anderen. Eerst moet ik iets zeggen tot hen, die mij of mijn vrouw 'hebben geschreven in deze weken, om onls te zeggen, dat zij dankbaar waren voor mijn pogingen en ons hun hoop op mijn succes verzekerden. D'e meesten van deze brieven waren af komstig van vrouwen, moeders en zus ters ivan onze eigen landgenooten. Doch er waren ook ontelbare brieven van an deren; behalve nit Frankrijk, België en Italië, zelfs uit Duitschland. Het was hartverscheurend de groeiende belang stelling, welke hieruit bleek te lezen en de groote opluchting, wanneer zij te vroeg dachten, dat het gevaar voor oorlog ge weken was." Met merkbare ontroering vervolgde de minister-president „Hoe verschrikkelijk, hoe ongelooflijk fantastisch is het, dat wij loopgraven gra ven en gasmaskers beproeven, omdat vol ken in een afgelegen land twisten, volken van wie wij niets weten. Het schijnt bijna onmogelijk, dat een twist, welke in be ginsel reeds is bijgelegd, een reden tot een oorlog zou worden. In kan begrijpen, waarom de Tsjechische regeering zich niet in staat achtte de voorwaarden aan te nemen, welke haar zijn voorgelegd in het Duitsche memorandum. Ik voel even wel, na mijn besprekingen met Hitier, dat indien slechts tijd werd gelaten, het mo gelijk zou zijn een regeling te treffen. 'Ge weet reeds, dat ik alles heb gedaan, wat een man kan doen om dit geschil hij te leggen. Na mijn bezoeken aan Duitschland besef ik zeer goed hoe Hitier zich gevoelt. Hij moet de voorvechter zijn van de zaak der Duitschers.Hij heeft mij persoonlijk gezegd, en gisteravond heeft hij 'het herhaald, dat wanneer het vraag stuk der Sudeten geregeld zal zijn, de territoriale eischen van Duitschland in Europa vervuld zullen zijn. Na mijn eerste bezoek aan Bechtesgaden begreep ik de draagwijdte der voorstellen van de Tsjechische regeering, waarin werd ge geven wat hij verlangde en ik was zeer verrast, bij mijn terugkeer In Duitsch land te vernemen, dat hij verlangde, dat het gebied onmiddellijk aan hem zou worden overhandigd en onmiddellijk door de Duitsche troepen zou worden bezet. Ik moet zeggen, dat ik deze houding onrede lijk vindt. Indien de reden hiervan is, dat Hitier twijfelt aan de bedoelingen van de Tsje chische regeering in het uitvoeren van de belofte en het overgeven van het ge bied, dan heb ik aangeboden om uit naam van de Britsche regeering de woor den ivan de Tsjechische regeering te ga randeeren en ik ben er zeker van, dat de waarde van onze belofte nergens wordt onderschat. Ik zal de hoop op een vreedzame regeling niet opgeven, noch zal ik mijn pogingen voor den vrede op geven zoolang hoop bestaat. Ik zou niet aarzelen een derde bezoek te brengen aan Hitier, indien ik zoui mee- nen, dat het iets zou helpen, doch op het oogenblik zie ik niet, wat ik verder voor nuttigs zou kunnen doen op den weg van bemiddeling. Toch zijn er enkele dingen, welke wij' kunnen en moeten doen, thuis. Nog steeds worden vrijwilligers gevraagd voor de verdediging tegen aanvallen uit de lucht, voor brandweer en politie en de territoriale eenheden. Weest niet bevreelsd, wanneer ge hoort van mannen, die onder de wapenen zijn geroepen voor de verdediging tegen lucht aanvallen of om de schepen te bemannen. Dit zijn slechts voorzorgsmaatregelen, welke de regeering in tijden als thans moet nemen. Zij beteekenen geenszins, dat wij; besloten zijn oorlog te gaan voe ren of dat de oorlog ivoor de deur staat. Hoe zeer wij ook sympathie moeten ge voelen voor een klein land, dat door een groeten. krachtigen buurstaat wordt be dreigd, kunnen wij evenwel niet in alle omstandigheden het geheele Britsche Im perium in een oorlog storten alleen ter wille van dit land. Als wij zouden moe ten strijden, dan zou dit om belangrijker redenen moeten zijn. Ik ben zelf een man des vredes in het diepst van mijn ziel. Een conflict tus- schen volkeren is voor mij een nacht merrie, doch wanneer ik overtuigd was, dat eeniig volk voornemens was om de geheele wereld te regeeren door de vrees voor zijn kracht, dan ben ik van meeningi, dat tegenstand moet worden geboden. In een dergelijke overheersching zou het leven van volken, die in de vrijheid ge- Icoven, het leven niet waard zijn. 'Oorlog is evenwel een schrikkelijk ding en we moeten wel hij: onszelf te rade gaan, ivoor wij' er toe overgaan en wij moeten er volkomen zeker van zijn dat waarlijk groote belangen op het spel staan en de drang om alles te wagen voor de verdediging dezer belangen als on weerstaanbaar beschouwd moet worden, nadat alle gevolgen overwogen zijn. Op het oogenblik vraag ik u zoo kalm mogelijk de gebeurtenisen der komende dagen af te wachten. Zoo lang als de oorlog nog niet begonnen is, is er altijd hoop dat hij' voorkomen kan worden en ge weet dat ik voor den vrede zal wer ken tot 'het laatste oogenblik." De rede van Chamberlain werd ook in het Duitseh en het Italiaansch ver taald1 en uitgezonden. Wie ooren heeft, om te hooren, die hoorei Diepe ontroering na de rede van Chamberlain. Parijs heeft met diepe ontroering de rede van Chamberlain aangehoord. Men heeft in de rede een zeer pessi- mistischen toon meenen te verstaan. Het pessimisme is plotseling over wegend geworden. Vooral de schrille tegenstelling tus- schen het menschelijke geluid van Cham berlain en den brallenden toon van Hit- Ier heeft de aandacht getrokken. Parijs is van meening, dat Hitier het conflict niet wil ontgaan. BELGIë LAAT GEEN TROEPEN DOOR. Rede van Minister Spaak. Minister-president Spaak heeft gister avond voor de radio een toespraak tot het Belgische volk gehouden. Na een korte inleiding, waarin hij hul de bracht eenerzajds aan president Roo sevelt wegensi zijn vredesboodschap wees spreker er op, dat België bij de hangende internationale geschillen niet recht streeks betrokken is. België heeft zijn po litiek van zelfstandigheid voortgezet en bevestigd. De dankbaarheid van bet ge heele volk gaat in deze dagen uit naar Koning Leopold, die twee jaar geleden de buitenlandsche politiek van het land op deze nieuwe banen heeft geleid. Het hoofddoel van deze politiek was te voor komen dat het Belgische grondgebied e ns te meer het slagveld van Europa zou worden. België staat thans vol- j komen onafhankelijk. met Indisch Lamgarneerlng Zeer mooie en uitgebreide sorteering Nieuwe modellen en voordeellge prijzen. Frankrijk en Engeland hebben ons hun hulp beloofd ingeval van een niet Uitgelokten aanval. Daarna heeft Duitschland de onaantastbaarheid van ons grondgebied gewaarborgd. Zijnerzijds is België vast besloten ziioh tegen iede- ren aanval te verdedigen en 'geen doortocht van vreemde troepen te dulden. De volgende aankondiging is gepubli ceerd: „Zijne Majesteit, gehoord den Raad van State, verklaart hierbij, dat de nood toestand bestaat, en draagt Sir Kingsley Wood, een van Zijner Majesteits voor naamste ministers op, alle aanwijzingen te geven, en zoo noodig te herroepen of te wijzigen, welke noodzakelijk of ge- eigend zijn voor het onder de wapenen roepen op de Britsohe eilanden van alle officieren en manschappen der reserve luchtmacht, die krachtens de wet onder de wapenen kunnen worden geroepen ter verdediging van de Britsche eilan den tegen een reeds ingetreden of ge- vreesden aanval. De Britsche Admiraliteit kondigt de mobilisatie van de Britsche vloot aan, bij wijze van voorzorgsmaatregel. E'en nieuwe ontwikkeling heeft zficli gistermorgen te Londen en elders in En geland voorgedaan. Honderdduizenden personen over geheel Engeland hebben gasmaskers aangepast en de uitreiking des gasmaskers te Londen en in tal van provincieplaatsen heeft een aanvang ge nomen. Heel den nacht door is in de Londen- sche parken gewerkt aan het aanleggen van overdekte loopgraven. Heden zullen boekjes, waarin mede gedeeld wordt, wat gedaan moet worden in geval van luchtaanvallen, aan elk huis in Engeland afgeleverd worden. Er zijn veertig millioen van deze boek jes gedrukt. Ondanks de volmaakte uiterlijke kalmte der bevolking, begint over heel het land een oorlogsatmosfeer te heer- schen. Engeland kan thans ieder oogen blik volkomen op voet van oorlog ge bracht worden. Bijzondere maatregelen zijn genomen, om de kinderen van Lon den naar de provincies over te bren gen. Het ministerie van oorlog heeft mede gedeeld, dat besloten is een organisatie voor vrouwen op te richten, die in tijd van nood zekere 'hulpdiensten zal verrichten, in samenwerking met het ge regelde leger. In vredestijd zal de organisatie voor verschillende hulpdiensten worden ge bruikt. Voor de organisatie zijn noodig 2-5.000 personen, hierbij' inbegrepen 2000 officieren. Een Londensch 'blad schreef gister avond: „Blijf kalm en graaf". Dit is het beeld, dat Londen gisteren bood. In de tuinen der huizen en in -de parken worden loop graven gegraven om te schuilen bij' lucht aanvallen. 'Op pleinen en op sommige daken wordt luchtdoelgeschut opgesteld. Gisteravond werd de toestand te Ber lijn ernstig ingezien. Vele Engelschen en Fransc'hen, ook journalisten, hebben de Duitsche hoofdstad reeds verlaten. Men meent te weten, dat, indien de Duitsche regeering van middag om twee uur nog geen gunstig bericht van Praag heeft ontvangen, de algemeene mobilisatie zal worden afgekondigd en dat Hitlers troepen morgenochtend tegen Tsjecho- Slowakije zuilen oprukken. In Berlijn, alduis de Times, heerscht een 'diepe depressie en kennelijke zenuw achtigheid. D'e Duitsche bladen hebben nog niet gemeld, dat de Tsjechische re geering het ultimatum reeds heeft afge wezen. Het Duitsche Nieuwsbureau meldt uit BerlijnHet bericht, dat hedenmiddag om 2 uur de algemeene mobilisatie zal worden afgekondigd, indien Praag niet vóór dien tijd het Duitsche memorandum heeft aanvaard, wordt in welingelichte kringen alhier als onjuist gekenmerkt. Goebbels spreekt vanavond. Goehbels zal Woensdagavond om 6 uur (M.E.T.) bij gelegenheid van een open luchtmeeting in de Lustgarten te Berlijn een rede houden over den poli tieten toe stand. HEEFT MUSSOLINI ALLE HOOP OPGEGEVEN Naar Un. Press verneemt heeft Musso lini alle hoop op het redden van den Europeeschen vrede laten varen. Hij ver wacht, dat de gebeurtenissen binnen twee, hoogstens drie dagen zich snel zul len ontwikkelen. Mussolini zon een lange conferentie met de commandeerende generaals gehad hebben van zestien legercorpsen. Hierin zou hij! te verstaan hebben gegeven, dat er geen hoop meer bestaat, dat de vrede gehandhaafd blijft en dat Italië met Duitschland zal vechten. Mussolini heeft den generaals de mili taire maatregelen, die onmiddellijk geno men moeten wórden, medegedeeld. D'e luchtafweerbatterijen, batterijen en kustbatterijen zullen bemand zijn, terwijl de officieren en manschappen van de luöhtmaCht, leger en marine, henevens andere belangrijke diensten, in staat van alarm zullen gehouden worden. Andere bronnen sluiten de mogelijkheid niet uit, dat verschillende lichtingen binnen kor ten tijd onder de wapenen geroepen zul len worden. Ofschoon officieel nog geen maatrege len van militairen aard in Italië genomen zijn, werden toch reeds individueel tal rijke officieren en specialisten opgeroe pen. WAAROM TSJ EC HO-SLOWAKIJE HET MEMORANDUM VAN HITLER AFWIJST. Radio Praag heeft bekend gemaakt, dat „indien Tsjecho-<Slowakij'e weigert het memorandum te aanvaarden, het dit doet omdat het 't Engelsch-Fransche plan van 19 September ver te huiten gaat. De door Hitier aan dit memorandum gegeven vorm is voldoende om te bewij zen, dat hij er niet naar streeft, een overeenkomst toe te staan en den vrede te handhaven. Men gevoelt er het bru tale verlangen in, Tsjech o- Slowakije te vernietigen als vi-ijen staat. Op het gebied van het verkeer zouden groote wegennetten en spoorwegen wor den ontwricht. Voorts zo-u' Tsjecho-Slo wakije zijn laadplaatsen aan de Elbe en den toegang tot Bratislava (Pressburg) verliezen. Ook militair zou de Tepubliek worden verlamd. Het geheele westelijk deel van den staat zou op genade en ongenade worden uitgeleverd aan bet Duitsche rijk, zoowel in Bohemen als in Moravië. Zooals reeds in den Praagschen radio- omroep werd medegedeeld, is de regee- ringj van Tsjecho-Slowakije er van over tuigd, dat het mogelijk Is tot een over eenstemming] en tot behoud van den vrede te komen, mits Frankrijk en En geland blijven volharden bij de voorstel len van Berchtesgaden. Maar Hitier wilde na een week veel verder gaan! De Belgischs kabinetsraad heeft beslo ten, de reeds genomen militaire maatre gelen te voltooien. Zij heeft bepaald, dat bet leger ge bracht zal worden op versterkten vredcs- voet. Dit besluit wordt slechts ingegeven door een verlangen naar veiligheid en vrede. De regeering beeft ook een zeker aan tal economische maatregelen bestudeerd, die door den toestand noodig zijh gewor den. Ten? aanzien van de militaire voor zorgsmaatregelen schrijft de „Dernière Heure" dat zes lichtingen, ieder van on geveer 45.000 man, dus in totaal 270.000 man, onder de wapenen zij'n geroepen. Van deze lichtingen bevonden zich reeds 20.000 man onder de wapenen, z o o d a t thans dus 250.000 man z iji n opgeroepen. Deze buitengewone militaire maatre gelen veroorzaken uit den aard der zaak groote drukte aan de stations en aan de kazernes. Langs de groote verkeerswegen trekken lange colonnes infanterie, gemo toriseerde troepen/ geschut en militaire transporten. Dit alles wekte levendige herinneringen aan de benauwende at mosfeer van 1.914. De nieuwe maatregelen van de Bel gische regeering, namelijk de oproeping van zes lichtingen, d.w.z. tot en met die van 1931, zijin met koelbloedigheid ontvangen. De bevolking volgt met veel interesse maar met kalmte de troepenverplaatsin gen, welke o.a. te Antwerpen in sterke mate vielen waar te nemen. Volgens een Antwerpsch blad zou bet onder de wapenen roepen van deze lich tingen vooral geschied zijin op aanbeve ling van Engeland, hetwelk wenscbt, dat België alle vereischte maatregelen treft om de verdediging van zijn grondgebied •te verzekeren. In Antwerpen begint men de gevolgen van den huidigen toestand reeds te ge voelen. Er heerscht stagnatie in de scheepvaart en in bet bijzonder in de Rijnvaart. Talrijke gemotoriseerde militaire af- deelingen zijn gisteren door Berlijn ge trokken. Zijl trokken langs de hoofdstra ten. In leidende Sovjet-kringen is men thans van meening, dat de toestand dui delijker is geworden, nu Frankrijk en Engeland zich aan de zijde van Tsjecho- Slowakije geschaard hebben. Be wereld, zegt men, staat zeer dicht bij een oorlog, die alleen kan worden afgewend door de energie en de nauwe samenwerking der groote vredelievende mogendheden. In Rusland zijn al voorbereidende maatregelen genomen. Tienduizenden jonge arbeiders hebben, vereenigd in re gimenten en divisies van alle wapenen, manoeuvres gehouden in samenwerking met bet geregelde leger. TOKIO VERWONDERD OVER BERLIJN. Sympathie voor Tsjechoslowakije in Japansche bladen! De gerustheid, die in Japansche krin gen ten aanzien van de Europeesche cri sis beeft geheerscht, schijnt, aldus Ha- vas, de jongste 24 uur aan bet wanke len te zijn gebracht. De commentaren in po-litieke kringen en in de hoofdartikelen der bladen, alsmede de zwakke houding van de beurs, laten een zekere ongerust heid doorschemeren. Japan begint er aan te twijfelen, of een 'Europeesch conflict, zoo het thans mocht uitbreken, wel voordeelig voor dit land zou zijn en men vreest een sterke vermindering van den invoer van oor logsmateriaal, alsmede van, petroleum, ijker en staal.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1938 | | pagina 1