De internationale toestand nog steeds dreigend. Dagblad voor de Provincie Zeeland ima. De rede van Hitler. - 1 October de uiterste termijn. Als Duitschland Tsjecho-Slowakije aanvalt, zal Frankrijk ingrijpen. - Londen en Moscou zullen Parijs steunen. Verdere militaire maatregelen. Londen en Moskou zullen Parijs steunen. EERSTE BLA Belangrijkste Nieuws Overal militaire maatregelen. DINSDAG 27 SEPT. 1938 52e JAARGANG - No. 304 ouwer, 65 j., ij Katharina wed. v. Dirk s Albert van na Vermeule, (I. G.) iber. >uwd: D. van L Suurmond, Dieleman, d. (M. G.) 5, Jan, z. v. riana Wester- rinus Koole (N.-B.) Justus. Izabella He- n I. H. Hage; H. Moer- ser en J. Ver- ilia Steendijk, (T. G.) 18, Martinus 31 j. jm. en d.; 24, Pieter Leeuwarden), de Ruiter, 27 ,n (van Over- nna Elizabeth rten Carlebur jm. en Elisa- 12 j. jd.; Cor- en (Cornelia 11, Jacobus ïanna Pieter- Gustave Ma- m Krina van yertus Engels, laria de Mul r. Louis Jan- Dieleman; 12, Lourens San- Cornelia Le- Jacob, z. v. leeltje Lensen; leendert, z. v. at en Cornelia 20, Jan, z. v. a Levina Kos- acobus van de Brakman; 31, de Bruijne en Overdulve, 67 man; 25, Ma tt Cornelis Ja- (Ax. (Grt.) 1938. AVRO-Uitzen- (er. 10.00 Mor- ïet Omroepor- 11.30 Yerv. it AVRO-Amu- Ensemble Bert i Het Omroep- Disco-Variété. 0 Kinderkoor- ir. 5.30 Het 1 Gram. 6.45 rsdagen". 7.00 7.30 Boeken- Meded. 8.15 :est. 8.45 Zang >1. 9.45 De Twi- am. 11.00 Ber. ïzi's Zigeuner- 5 en 415.5 M. a. 11.30 Godsd. URO-Melod. en LO-orkest. 2.00 4.00 KRO-Ka- KRO-Melod. en .tiebezoek. 6.10 7.15 Causerie rtpr. 8.00 Ber. )rk. van Maas- nsemble. 9.20 Unica-ensemble 3 er ban en zijn !er. ANP. 10.40 12.00 Gram. RBERICHT. i van 27 Sept.: Ld uit Z. rich- zwaar bewolkt, olkt, weinig of verandering in m 10 u.: 763. Uitgave: N. V. Uitgevers-Maatschappij I.uctor et Emergo" ter exploitatie van het blad „De Zeeuw" Uirenux l.ange Vorststraat 7 0, Goes ostrekening 44455 Telefoon 11 Bijkantoor Middelburg: Fa. Boekhandel J. J PAN O Y, Lange Burg 40. Telefoon 28 Directeur - Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA Abonnementsprijs f 2.50 per kwartaal Weekabonnementen voor Middelburg Goes en Yiissingen f 0.20 Losse nummers 5 cent Advcrtcntlt'n 30 cent per rcge! ingezonden mcdcdcelingen 60 cent per regel Kleine Advcrtcntiün Dinsdags en Vrijdags f 0.75 bij vooruitbetaling Advcrtentiën onder Ietter of motto 10 cent extra Bij contract belangrijke korting itsers: Hitler heeft gisteravond In zijn her haaldelijk door1 Sleg Heli-geroep onder broken rede verklaard: „Dultschlands geduld Is ten einde. Ik neem niets meer terugi van de in het aan Praag overhandigde memorandum gestel de elschen. Als Tsjechoslowakije, deze elschen vóór 1 October niet inwilligt, mar cheert op 1 October het Dultsche leger binnen en bevrijdt Duitschland de Sude- tendultschers zelf." Hitler noemt dit zijn laatsten territorla- len eisch in Europa doch een eisch, waar van hij niet zal afzien. Hij aanvaardt bij het plebisciet dat in enkele gebieden zal worden gehouden, in ternationale controle op dezelfde basis als bij de volksstemming in het Saargebied en is bereid hierbij Britsch toezicht te accepteeren. Te half negen besteeg Hitier het spreek gestoelte voor het houden van zijn rede. „Op het oogenblik", aldus Hitier, „spreekt geen leider of een man, doch het geheele Duitsche volk. Ik weet, dat het geheele volk woord voor woord met mij instemt. De andere staatslieden mo gen met zichzelf te rade gaan, of dit ook bij hen het geval is. (Ook Hitier mag dit wel doen. Het is wel hoogst twijfel achtig of het Duitsche volk den oorlog en de oorlogsellende in wil voor de Su- deten-Duitschers, die het ook krijgen kan zonder oorlog. Red.) Het vraagstuk, dat op het oogenblik de wereld bezig houdt, aldus Hitler, is niet Tsjechoslowakije, doch „de heer Benesj". Het Duitsche volk wil geen andere vol ken onderdrukken, het wil geen andere volken onder zich zien, het wil op zijn eigen wijze zalig worden, de anderen moe ten het op hunne wijze doen. Spreker herinnerde vervolgens aan het verdrag van Versailles en zeide, dat Duitschland thans weer groot en sterk is en dat het dit alleen dankt aan zijn eigen kracht. De buitenwereld heeft gepoogd Duitschland zoo lang mogelijk te onder drukken. Het Duitsche volk koestert even wel geen haat tegen andere landen. Zij zijn niet verantwoordelijk. De verant woordelijkheid draagt slechts een kleine groep internationale gelukzoekers. In groote bescheidenheid heette het verder: Wij hebben thans een bewape ning tot stand gebracht, als de wereld nog niet heeft aanschouwd. Ik heb in deze 5 jaren inderdaad be wapend ik heb daaraan milliarden be steed, het Duitsche volk moet dit thans weten. Ik heb er voor gezorgd dat een nieuw leger is opgericht met de meest mo derne wapens, welke bestaan. Wij hebben een weermacht opgebouwd, waarop het Duitsche volk trotsch kan zijn en dat de wereld zal respecteeren, ais zij ooit op den voorgrond treedt. Wij hebben de beste luchtafweer tot stand gebracht en de beste tankafweer, die ter wereld bestaat. In deze vijf jaren is dag en nacht ge werkt. Niettemin heb ik gedurende dien tijd een practische vredespolitiek gevoerd. Ik ben zelf frontsoldaat en weet hoe zwaar de oorlog valt. Ik wilde het Duit sche volk dit besparen. Het moeilijkste probleem was de ver houding tot Polen. Maar daarmee is een overeenkomst gesloten, welke voorloopig voor den duur van tien jaar in beginsel het gevaar voor een botsing uit den weg heeft geruimd. Ik heb getracht ook met de andere landen geleidelijk goede en duurzame be trekkingen tot stand te brengen. Ik heb Engeland de hand geboden, ik heb er vrijwillig van afgezien ooit weder een vlootwedloop te beginnen, uitsluitend om beider volken den vrede te verzeke ren. Eén ding is hier voorwaarde. Het gaat niet aan, dat de eene partij zegt: ik wil nooit meer oorlog en tot dit doel bied ik u aan, vrijwillig mijn be wapening tot 35 te beperken, terwijl de andere partij verklaart: van tijd tot tijd zal ik toch weer oorlog voeren, wan neer het mij schikt. Ik heb Frankrijk direct na de terug gave van het Saargebied aan Duitsch land verklaard, dat er thans in het ge heel geen geschillen tusschen Frankrijk en ons bestaan. Ik heb gezegd, dat Elzas- Lotharingen voor ons niet meer bestaat. Ik heb mij daarna op een nieuw pro bleem 'geworpen, gemakkelijker op te los sen dan de andere, daar de gemeenschap pelijke wereldbeschouwing een toenade ring vergemakkelijkte, n.l. de verhouding tot Italië. Het laatste probleem dat opgelost moet en opgelost zal worden, is het Tsjecho- slowaaksche probleem. Dit is de laatste territoriale eisch in Europa, maar waar van ik geen afstand doe. In 1918 hebben waanzinnige staatslie den in Midden-Europa een Tsjechoslo- waakschen staat geschapen, die een leu gen is. De vader van dezen leugen heet Benesj. (Foei-geroep.) Om het gebied van zijn volksgenooten grooter omvang te geven, verklaarde hij, dat er een Tsjecho- slowaaksche staat was. Er zijn Tsjechen en er zijn Slowaken, maar de Slowaken moeten van de Tsjechen niets hebben. Daar deze staat nog niet levensvatbaar was, nam hij er 3% millioen Duitschers bij en voorts Hongaren, Karpathen-Rus- sen en Polen, in strijd met het zelfbe schikkingsrecht. Benesj heeft er in toegestemd, dat Sudeten-Duitsche gebieden aan Duitsch land moesten worden afgestaan, nadat Engeland en in aansluiting daarop Frankrijk dezen eisch had gesteld. Maar wat doet Benesj? Hij verdrijft de Duit schers met granaten en gas. Thans zijn het er reeds 214.000, die hij heeft ver dreven. Benesj redeneert: Mij kan niets gebeu ren. Tenslotte staan Frankrijk en Enge land achter mij. Sprekende over zijn memorandum, ver klaarde Hitier; „Dit is m ij n laatste en definitieve voorstel. Het is slechts de verwezenlijking van wat Benesj heeft beloofd". „Het Duitsche gebied komt thans aan Duitschland. „Jetzt und sofort", en niet als Benesj eerst nog een of twee millioen Duitschers heeft verdreven. Bij de voorgestelde regeling heb ik het Saar-statuut als grondslag genomen en een in ternationale controle aan vaard. Juist heb ik besloten Britsch toezicht te aanvaar den. Den heer Chamberlain verklaarde ik dankbaar te zijn voor zijn bemoeiingen. Ik heb hem verzekerd, dat het Duitsche volk den vrede wil. Mijn geduld is thans ten einde. Ik heb Benesj een aanbod gedaan. Hij heeft te beslissen over vrede of oorlog. Of hij geeft den Duitschers hun vrijheid, óf wij zul len deze vrijheid halen. Een ding mag de wereld weten: in de 4 jaar oorlog en de lange moeilijke jaren na den oorlog, heeft niemand mij kunnen verwijten dat ik ooit laf ben geweest. Ik ga mijn volk voor als zijn eerste soldaat. Achter mij marcheert een heel ander volk dan in 1918. In deze uren verbindt ons de ge meenschappelijke wil, die sterker zal blij ken dan nood en gevaar. Wij hebben onze beslissing genomen, thans is de beslissing aan Benesj. (Begrijpen wij deze rede goed, dan is het Hitiers bedoeling, dat het gebied, waar de Sudeten-Duitschers de overwe gende meerderheid uitmaken, direct door Duitsche troepen wordt bezet. Meer malen heeft hij verzekerd, dat hij dezen eisch onverzwakt handhaaft. Deze bezet ting kan niet wachten op commissies en rapporten. Voor het gemengde gebied, waar een volksstemming zal plaats heb ben, heeft 'hij geen bezwaar tegen inter nationale controle en Britsch toezicht. Red. Z.) De Indruk. De eerste indruk in Duitschland is, naar De Telegr. meldt, dat Hitler met zijn redevoering de deur op een wijder kier opengelaten heeft dan men algemeen had durven verwachten. Vrijwel onmiddellijk na het einde van Hitiers rede, gaf de zender uit Praag een kort overzicht van den inhoud, het welk besloten werd met de woorden: „Onze eerste indruk is, dat de heer Hit- Ier thans niet één, maar twee doelstel lingen nastreeft. De eerste is de afstand van het Sudetonduitsche gebied zonder eenigen vorm van proces, de tweede is de volkomen vernietiging van den Tsjecho- Slowaakschen staat." De rede van Hitler is in "Washington met aandacht aangehoord. De heftige taal werd vrij ernstig geacht. De meening is in afwachting van commentaar uit ge zaghebbende kringen, dat de rede geen wijziging in de grondgegevens van de crisis in de besprekingen brengt. (Opmerkelijk is, dat Hitier nu niet rept van de Hongaarsche en Poolsche minder heden. Heeft hij dezen eisch laten schie ten? Ook van het ongeschonden over geven van vestingen, fabrieken, centrales, enz. wordt niet gesproken. Zou daaruit mogen worden geconcludeerd, dat Hitier' hierover nog wel wil praten? Red. Z.) In de Tsjechische stellingen aan de gren zen van het Sudetenland. Het aanleggen van een loopgraaf. EEN HERNIEUWDE BRITSCH- FRANSteHE WAARSCHUWING. In officieele kringen te Londen wordt erop gewezen, dat gedurende de afgeloo- pen week Chamberlain getracht heeft met den Duitschen rijkskanselier te ko men tot een vreedzame oplossing van de Tsjecho-Slowaaksche kwestie. Het is nog steeds mogelijk dit te doen door middel van onderhandelingen. De Duitschers eisohen, dat hun het Sudetenduitsche ge bied, dat hun reeds is toe gezegd, door de Fransche, Britse he en Tsjechoslo- waaksche regeering, zal wor den overgedragen. Maar indien in spijt van alle pogingen van den Britschen eersten minister een Duitsche aanval wordt gedaan op Tsjecho slowakije, dan moet het onmiddellijk re sultaat daarvan zijn dat Frankrijk gehou den is Tsjechoslowakije te hulp te komen en Groot-Brittannië en Rusland zullen stellig Frankrijk bijstaan. Het is niet te laat een einde te maken aan deze groote tragedie en voor de vol ken van alle naties blijft de mogelijkheid open aan te dringen op een bijlegging van het geschil door vrijle onderhande lingen. De boodschap van Chamberlain aan Hitier. Gisteren is te Berlijn de eene beraad slaging na de andere gehouden. Goering, Goebbels, Hess, von Ribben- trop alsmede de generaals Keitel en von Brauchitsch beraadslaagden met Hitier over de jongste ontwikkeling van den toestand. Het ging hierbij klaarblijkelijk vooral over de vraag of een eventueel conflict met Tsjecho-Slowakije al dan niet gelocaliseerd zou kunnen worden. In kringen van de nationaal-socialisti- sche partij heerscht de meening, dat En geland en Frankrijk niet aan een even- tueelen strijd zullen deelnemen, terwijl hooge militairen en ook conservatieve partij kringen een tegenovergestelde mee ning zouden zijn toegedaan. De namlddagbesprekingen stonden In het teeken van de bijzondere boodschap, welke Sir Horace Wilson om vijf uur namens Chamberlain tijdens een onder houd, dat veertig minuten duurde, aan Hitier overhandigde. Vandaag zal hij per vliegtuig naar Londen terugkeeren met het antwoord van Hitier. Reuters parlementaire medewerker ver neemt, dat de boodschap van Chamber lain aan Hitier o.m. de verklaring in hield, dat het Duitsche plan to taal onaanvaardbaar ls. Er werd een beroep op Hitier gedaan te toonen, dat hij een vredelievende op lossing wenschte door er In toe te stem men de kwestie van den gebiedsover dracht rechtstreeks met de Tsjechen te bespreken. De Engelsch-Fransche besprekingen. De Fransche ministers hebben zich gis termiddag om kwart over drie per vlieg tuig naar Parijs begeven. Daladier weigerde iedere inlichting zoo wel te Londen als na aankomst te Parijs. Om 17 uur 45 begaf Daladier zich naar het Elysée, om den president der republiek verslag uit te brengen over de Londen- sche besprekingen. Het onderhoud met Lebrun duurde ongeveer een uur. Vanmorgen om 10 uur zal een Fransche ministerraad worden gehouden. Generaal Gamelin, de chef van den Franschen generalen staf, is gisteravond om 6 uur per vliegtuig van Croydon naar Parijs teruggekeerd, na besprekingen te hebben gevoerd met den Franschen mili tairen attaché te Londen, en generaal Gort, den chef van den Britschen gene ralen staf. Generaal Gamelin heeft te Londen technische regelingen besproken voor een eventueele samenwerking van Engeland en Frankrijk in geval van oorlog. Deze maatregelen zouden da delijk genomen worden, als Duitschland Tsjecho-SJowa- k ij e aanvalt. Van zeer bevoegde zijde wordt aan „Un Press" uit diplomatieken kring verzekerd, dat o.a. de volgende kwesties besproken zijn: 1. Het totaal aan Britsche troepen, dat beschikbaar is voor transport naar Frank rijk. 2. De verdeeling der troepen, als zij in Frankrijk zijn aangekomen. 3. Het totaal aan Britsche troepen, als de mobilisatie wordt afgekondigd. DE OPROEP VAN ROOSEVELT. De Fransche regeering heeft aan President Roosevelt het volgende ant woord gezonden: „Uw oproep heb ik te Londen ontvan gen op het oogenblik, dat Frankrijk in nauwe samenwerking met de Britsche regeering bovenmenscheliike pogingen in het werk stelt, om het conflict, dat den vrede bedreigt, op vreedzame wijze op te lossen. Wijl zullen ons door geen moeilijkheid laten ontmoedigen, om te zoeken naar een formule voor een ontspanning, welke in overeenstemming is met de waardig heid en de belangen van de betrokken partijen. Wijl vertrouwen, tot het einde het ideaal van rechtvaardigheid en vrede te kunnen nastreven, dat onze beide vol ken vereenigt." Ook Chamberlain beeft, in ant woord op Roosevelt's vredesoproep, een telegram aan staatssecretaris Huil ge zonden. De Britsche premier wijst op de pogingen der Britsche regeering, om voor de huidige moeilijkheden een oplossing te vinden; pogingen, welke in den oproep van den Amerikaanschen president een nieuwe aanmoediging vinden. Oprecht en zonder voorbehoud onder schrijft de Britsche regeering Amerika's vermaan tot vredesgezindheid en zij hoopt dat de andere regeeringen, tot wie het werd gericht dit eveneens zullen doen. Bevoegde Duitsche kringen zeggen naar aanleiding van het beroep op vrede, door president Roosevelt tot verschillen de Europeesche staatshoofden gericht, dat dit beroep „uitsluitend gericht moest zijn tot Praag." „Duitschland doet bovenmenschelijke pogingen den vrede te redden. Indien de Tsjechen weigeren zich aan het me morandum van Godesberg te onderwer pen, zijn zij het die oorlog willen. Het Duitsche nieuwsbureau heeft het beroep van Roosevelt nog niet gepubli ceerd. Nog geen der bladen heeft bet tot nu toe verspreid. Het Duitsche volk moet er onkundig van blijven! Benesj heeft Roosevelt op diens boodschap een antwoord gezonden, waarin hij o.a. verklaart, dat, hoewel TsjechoSlowakije tijdens de onderhande lingen reeds zeer groote offers heeft ge- Dit nummer bestaat uit 2 bladen. Binnenland. Pachtwet treedt 1 Nov, in werking. Onze tarwe-voorraden. De Winterdienst bij de spoorwegen. Buitenland. De gespannen toestand. Redo van Hitler. Tsjecho-Slowakije wijst het memoran dum. van Hitier onvoorwaardelijk af. Frankrijk, Engeland en Rusland zul len Tsjecho-Slowakije bijstaan. bracht, offers die zijn vitale belangen raken, de regeoring de onderhandelingen niet afbreekt daar zij! het conflict met vreedzame middelen, door een accoord geregeld wil zien. „Ik geloof zelfs thans nog, aldus Be nesj, dat het conflict in een geest van rechtvaardigheid kan worden opgelost, zonder wapengeweld, en het geheele Tsjechische volk hoopt, dat het zoo zal zijn. Indien het wordt aangevallen, zal het Tsjechische volk zich verdedigen. Generaal Krejci, chef van den generalen staf van 't Tsjechische leger, is benoemd tot opperbevelhebber van de Tsjechische strijdikrachten. Ter aanvulling van de algemeene mobi lisatie 'heeft de T s j e c h o - S 1 o w a a k - s c 'h e regeering besloten, óók de burger lijke mobilisatie af te kondigen, waardoor heel de burgerlijke bevolking, van 17 tot 60 jaar, wordt opgeroepen tot verschil lende 'diensten. Sedert de besprekingen te Berc'htesga- den tusschen Imredy, Kanya en Hitier heeft Hongarije het tempo van zijn verdedigingsmaatregelen aanzienlijk ver sneld. Drie lichtingen zijn onder de wa penen geroepen en het meerendeel der reservisten, die aan de laatste manoeuvres hebben deelgenomen, is in dienst gehou den. In het geheel zijn 160.000 man on der de wapenen. Te Boedapest blijft het publiek uiterst kalm. Officieel wordt medegedeeld, dat 'de Enge'lsche Koning, op verzoek van minis ter-president Chamberlain, een bezoek aan Glasgow, dat hij zou brengen, heeft uitgesteld. Hij blijft te Londen. De Britsche marine-autoriteiten te Gi braltar hebben dezelfde voorzorgsmaat regelen genomen als voor de Homefleet zijn genomen. Officieren, onderofficieren en manschappen mogen de basis tot na der order niet verlaten. Verder is aan een duizendtal vreemde lingen verzocht, het gebied zoo spoedig mogelijk te verlaten. De Engelsche minister Hore Belisha heeft de officieren en manschappen van de eenheden der luchtverdediging en kustverdediging onder de wapenen geroe pen. Hij legde er den nadruk op, dat het hier een voorzorgsmaatregel betreft, die geheel verschillend is van een algemeene mobilisatie, waarbij het geheele territo riale leger onder de wapenen zou worden geroepen.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1938 | | pagina 1